فصلنامه علوم روانشناختی
پیاپی 36 (زمستان 1389)

در علم نوروپسیکولوژی بیش از هر چیز به مطالعه پیوند بین قشر مخ و کارکردهای عالی ذهنی پرداخته می شود. از این میان، می توان به آسیب وارده به سطوح مغز در بیماران مبتلا به صرع و تاثیرات مختلف آن در کارکردهای عالی ذهن، اشاره کرد. و از آنجا که میان نیروهای ذهنی، حافظه از همه ظریف تر و شکننده تر است؛ پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه حافظه دیداری- تجسمی در افراد مبتلا به صرع و گروه سالم انجام گرفته است. صد و چهار آزمودنی (52 نفر در گروه بیمار و 52 نفر در گروه سالم) در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد تا تصویر آزمون شکل تجمعی آندره ری را که شامل دو مرحله کپی و بازنمایی است، ترسیم نمایند. برای تحلیل داده های پژوهش از روش های آماری استفاده شد. نتایج نشان داد که حافظه دیداری- تجسمی در بیماران مبتلا به صرع ضعیف تر از گروه سالم است. اما بین سه گروه مبتلا به صرع های لب آهیانه، گیجگاهی و پیشانی تفاوت معناداری در میزان نمرات حافظه دیداری- تجسمی مشاهده نشد. همچنین بیماران مبتلا به صرع در سنین پایین تر، نسبت به بیماران مبتلا در سنین بالاتر، نمرات ضعیف تری در آزمون شکل تجمعی آندره ری کسب کردند.

هدف از پژوهش حاضر تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی ویرایش چهارم پرسشنامه سبک های هویت (ISI-4) بود. بدین منظور تعداد 630 دانشجوی کارشناسی دانشگاه تهران (193 پسر 437 دختر) با میانگین سنی 75/19 و انحراف معیار 62/1 سال به پرسشنامه سبک های هویت (اسمیت و همکاران 2007) و فرم کوتاه ایرانی مقیاس پرسشنامه گسترش یافته سنجش عینی هویت من (EOM-EIS-2) پاسخ دادند. تحلیل عاملی گویه های سبک ها وجود سه خرده مقیاس سبک اطلاعاتی، سبک هنجاری و سبک سردرگم- اجتنابی را تایید نمود. همچنین تحلیل عاملی ساختار تک بعدی تعهد هویت را نشان داد. الگوی همبستگی بین خرده مقیاس های سبک های هویت و تعهد هویت با منزلت های هویت نیز حاکی از روایی همگرا و واگرای مقیاس بود. ضرایب باز آزمایی و آلفای کرونباخ خرده مقیاس ها نیز پایایی بالای آنها به جز خرده مقیاس سبک هنجاری را که دارای پایایی متوسط بود نشان داد. این یافته ها نشان از روایی و پایایی قابل قبول مقیاس ISI-4 در دانشجویان ایرانی دارد.

پ‍ژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ابعاد شخصیت (روان آزردگی گرایی، برون گردی، گشودگی، توافق پذیری و وجدانی بودن) با تمایل جنسی انجام گرفت. نمونه مورد بررسی 140 معلم (70 زن و 70 مرد) بودند که با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو (NEO-FFI؛ کاستا و مک کرا، 1992) و شاخص تمایل جنسی هالبرت (HISD؛ هالبرت، 1992) بود. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون t گروه های مستقل، ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام انجام شد.
نتایج نشان داد که بین روان آزردگی گرایی، برون گردی و توافق پذیری وتمایل جنسی در زنان و مردان تفاوت معنادار وجود دارد. روان آزردگی گرایی و برون گردی با تمایل جنسی به ترتیب همبستگی منفی و مثبت داشتند. نتایج رگرسیون گام به گام مشخص کرد که روان آزردگی گرایی و برون گردی توانستند در دو گام حدود 26 درصد واریانس تمایل جنسی را تبیین کنند.

هدف پژوهش حاضر، تعیین درستی و قابلیت اعتماد مقیاس اضطراب اجتماعی جسمانی و رابطه آن با شاخص توده بدنی و وزن موثر در رعایت سبک زندگی است. بدین منظور 684 نفر از دانشجویان (شامل584 دختر و 100پسر) دانشگاه پیام نور با میانگین سنی 24 سال و 5 ماه با انحراف استاندارد سنی 76/5 سال مقیاس اضطراب اجتماعی جسمانی و پرسشنامه وزن موثر در رعایت سبک زندگی را تکمیل کردند. سپس شاخص توده بدنی (BMI) آنها به وسیله دستگاه سنجش ترکیب بدنی دیجیتالی Omron محاسبه گردید. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، داده های پژوهش با استفاده از نسخه شانزدهم نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند. بررسی همسانی درونی مقیاس اضطراب اجتماعی جسمانی نشان داد که آلفای کرونباخ برای کل مقیاس برابر با 81/0 آمده است. همبستگی اضطراب اجتماعی جسمانی با BMI برابر با 27/0 بود (05/0>P). همچنین این مقیاس با هر یک از زیرمقیاس های وزن موثر در رعایت سبک زندگی همبستگی منفی معنادار داشت (05/0P<)، لذا درستی همگرا و واگرای مقیاس اضطراب اجتماعی جسمانی تایید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با روش مولفه های اصلی به استخراج دو عامل انتظار ارزشیابی سایرین از بدن فرد و احساس راحتی از نمایش بدنی انجامید که در مجموع 67/50 درصد از واریانس کل را با ارزش ویژه بزرگتر از 1 تبیین کرد. میانگین نمره های آزمودنی ها در مقیاس اضطراب اجتماعی جسمانی 8/30 به دست آمد. با توجه به یافته های این بررسی به نظر می رسد که این ابزار برای اندازه گیری اضطراب اجتماعی جسمانی در جامعه ایرانی از قابلیت اعتماد و درستی مناسبی برخوردار است.

هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی تاثیر آموزش تکالیف تحولی چرخه زندگی خانوادگی بر رضایت زناشویی دانشجویان بود. گروه نمونه عبارت از 30 دانشجوی متاهل بود که به صورت تصادفی انتخاب شده و در دو گروه 15 نفری آزمایش (با میانگین سنی 23 سال و پنج ماه و انحراف معیار 68/2) و مقایسه (با میانگین سنی 24 سال و چهار ماه و انحراف معیار44/2) قرار گرفتند. گروه آزمایش، در طی 10 جلسه، تحت آموزش مسایل زندگی خانوادگی و زناشویی در چارچوبی مبتنی بر چرخه زندگی خانوادگی، قرار گرفت. برای اندازه گیری میزان رضایت زناشویی آزمودنی ها از فرم 47 سوالی پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ، استفاده شد. روایی محتوایی این پرسشنامه توسط افراد متخصص تایید و ضریب اعتبار آن برابر با 95/0 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که: میزان رضایت زناشویی گروه آزمایشی بطور معناداری (01/0 < p) بیشتر از گروه مقایسه بود. همچنین، بررسی خرده مقیاس های پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ، حاکی از آن بود که میانگین های گروه آزمایش و گروه مقایسه در سه خرده مقیاس ارتباط، حل تعارض و رابطه جنسی، از لحاظ آماری تفاوت معناداری با هم داشتند. به طوری که، جلسات آموزشی بیشترین تاثیر را بر رابطه جنسی و کمترین تاثیر را بر حل تعارض داشته است.

افراد با انگیزه های متفاوتی اقدام به سوء مصرف مواد مخدر می کنند. این انگیزه ها به همراه رگه های متنوع شخصیتی منجر به پیچیده تر شدن معضل اعتیاد و دلایل بروز آن می گردد. برای مثال برخی مطالعات نشان داده اند افرادی که میزان هیجان طلبی یا نوجویی آنها بالا است، احتمال باقی ماندن آنها در برنامه های درمانی کمتر از افرادی است که هیجان طلبی آنان پایین است. این موضوع علاوه بر برنامه های درمانی اعتیاد به مواد مخدر، در خصوص برنامه های ترک سیگار و الکلیسم نیز صادق می باشد. در میان ویژگی های شخصیتی ویژگی های هم چون نوجویی، آسیب گریزی و پاداش وابستگی با پدیده اعتیاد مرتبط هستند به گونه ای که میزان پایین آسیب گریزی و پاداش وابستگی با اعتیاد مرتبط است. از اینرو، هدف از تحقیق کنونی شناسایی و تشخیص انواع انگیزه های درمان جویی و ارتباط آنها با رگه های شخصیتی افراد مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر و افراد غیر مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر می باشد. در این راستا پرسشنامه سه بعدی شخصیت (TPQ؛ کلنینجر و همکاران، 1991) که ویژگی های نوجویی، آسیب گریزی و پاداش وابستگی را می سنجد و پرسشنامه انگیزه درمان (TMQ؛ رایان و همکاران، 1995) روی 107 آزمودنی مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر و افراد غیر مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر انتخاب شده به شکل تصادفی اجرا شد و زیرمقیاس های پرسشنامه سه بعدی شخصیت و پرسشنامه انگیزه درمان در دو گروه مذکور مورد مقایسه قرار گرفت. بعد از جمع آوری اطلاعات اولیه تست های آماری مربوطه روی داده ها اجرا شد. این تحقیق در قالب مباحث شخصیتی و انگیزش مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

هدف از این پژوهش بررسی نقش باورهای خودکارآمدپنداری در تبیین سلامت عمومی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه مدارس دولتی شهر تهران است حجم نمونه طبق اصول علمی 400 نفر با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای تعیین شد.
جهت جمع آوری داده ها از سه ابزار عمده: الف) پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ (G.H.Q) دارای 28 سوال چهار گزینه ای در چهار زیرمقیاس «اضطراب و بی خوابی، افسردگی وخیم، نارساکنش وری اجتماعی و نشانه های بدنی»، ب) پرسشنامه باورهای خودکارآمدپنداری عمومی شرر (G.S.E.S) دارای 17 ماده در سه سطح «میل به آغازگری رفتار؛ میل به تلاش برای تکمیل رفتار؛ مقاومت آنها در رویارویی با موانع»، ج) موفقیت تحصیلی از طریق میانگین کل نمرات پایان ترم تا مرحله انجام آزمایش استفاده شد جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون تحلیل واریانس یک راهه و آزمون توکی) استفاده شد نتایج پژوهش نشان داد که: 1. سلامت عمومی دانش آموزان که دارای باورهای خودکارآمدپنداری قوی هستند به طور معنی دار بالاتر از سلامت عمومی دانش آموزان است که باورهای خودکارآمدپنداری آنها در سطح متوسطه و پایین است. 2. موفقیت تحصیلی دانش آموزانی که دارای باورهای خودکارآمدپنداری قوی هستند به طور معنی دار بالاتر از موفقیت تحصیلی دانش آموزانی است که باورهای خودکارآمدپنداری آنها در سطح متوسطه و پایین است. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داده اند که باورهای خودکارآمدپنداری نقش مهمی در تامین سلامت عمومی و موفقیت تحصیلی ایفا می کنند.