فصلنامه سلامت و مراقبت
سال چهاردهم شماره 1 (بهار و تابستان 1391)

یادگیری فعال، بر حسب نیازهای فردی احتیاج به انگیزه یا علاقه مندی به تلاش در سطح بالا و در جهت اهداف آموزش دارد. نقش انگیزش در یادگیری به قدری کلیدی است که به نظر می رسد اهمیتی بیشتر از هوش دارد، ولی تمام دانشجویان با یک محرک بر انگیخته نمی شوند. انگیزش، عملکردی با تفاوت های فردی است که گاهی در شرایط اجبار و فشار ایجاد می شود. این مطالعه با هدف تعیین میزان انگیزه دانشجویان پرستاری نسبت به انتخاب رشته تحصیلی خود صورت گرفته است.
این تحقیق یک مطالعه توصیفی- تحلیلی بوده و تعداد 200 دانشجو در رشته پرستاری بوسیله پرسشنامه محقق ساخته با مجموع 27 سوال شامل 15 سوال دموگرافیک و 12 سوال انگیزه بیرونی ودرونی به روش انتخاب تصادفی در دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و در نیمسال اول سالتحصیلی 88-87 مورد پرسشگری قرار گرفتند. از این میان 147 پرسشنامه به محقق عودت داده شد و نتایج با استفاده از آزمونهای توصیفی و تحلیلی در نرم افزار SPSS11 تحلیل گردید. نتایج نشان داد که از بین دانشجویان شاغل به تحصیل (78 نفر) 1/53 درصد زن و (69 نفر) 9/46 درصد مرد بودند. 6/13 درصد (20 نفر) متاهل، 5/39 درصد (58 نفر) بومی و 4/3 درصد (5 نفر) شاغل، 5/12 درصد (18نفر) قبولی منطقه یک 3/56 درصد (83 نفر) قبولی منطقه 2 و 31 درصد (46نفر) از منطقه 3 بودند. با بررسی میانگین داده های مرتبط با انگیزه های درونی و بیرونی دخیل در انتخاب رشته پرستاری این نتیجه حاصل شد که در میان علل انگیزه دانشجویان، بیشترین علاقه مربوط به فعالیت های درمانی (75 ±90/3) و کمترین مربوط به داشتن محل کار مستقل (06/1±52/2) بود. نتایج همچنین نشان داد که دانشجویان بیشتر با انگیزه درونی به انتخاب این رشته روی می آورند. دانشجویان متاهل انگیزه بیشتری نسبت به مجرد ها داشتند که از نظر آماری معنی دار بود (p<0.05)، همچنین دانشجویانی که تحصیلات پدر و مادرشان بالای دیپلم بود انگیزه بیشتری نسبت به سایر دانشجویان داشتند (p<0.05).
انگیزه درونی دانشجویان نسبت به انگیزهای بیرونی آنان وضعیت بهتری داشت و توصیه می گردد با توجه به تاثیر انگیزه بیرونی در یادگیری، برای تقویت انگیزهای بیرونی انتخاب رشته پرستاری، تدابیر بیشتری در مورد نماد بیرونی این رشته صورت گیرد.

با توجه به ماهیت ویرانگری بیماران پرخاشگر و ناکامی برنامه های موجود در بخشهای اورژانس، وجود الگوی مراقبتی پیگیر و موثر در پیش بینی، پیشگیری و درمان این بیماران از الویت های پرستاری است.یکی از این الگوها استفاده از چک لیست پرخاشگری است. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر اقدامات پرستاری در پیشگیری از حالات تهاجمی بیماران تحت نظر در اورژانس بیمارستان روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بود.
در این مطالعه مداخله ای از نوع مورد- شاهدی تعداد 200 بیمار مراجعه کننده به اورژانس بیمارستان روزبه درسال 1388-1389 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به دو گروه 100 نفری مورد و شاهد تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه حاوی (اطلاعات جمعیت شناختی) و چک لیست تعیین حالات تهاجمی دارای سوالات مربوط به علائم پرخاشگری در 6 محور(1- گیجی2- کج خلقی و زود رنجی3- رفتار خشن و طوفانی 4- کلامهای تهدید کننده 5- تهدید های فیزیکی و جسمانی 6- مبادرت به حمله با اشیاء) استفاده گردید. برای پرسنل پرستاری جهت مداخله با چک لیست تدوین شده آموزش لازم داده شد تا بر اساس امتیاز کسب شده توسط بیمار در رابطه با پرخاشگری، مداخلات تعیین شده در دستورالعمل تدوین شده را انجام دهند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمونهای تحلیلی با نرم افزارSPSS ویرایش 11 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج بدست آمده نشان داد که در دو گروه اقدامات معمول(گروه کنترل) و دستورالعمل تدوین شده (گروه مورد)، تنها در حیطه تهدیدهای فیزیکی و جسمانی در گروه اقدام شده بر طبق دستورالعمل تدوین شده بعد از مداخله اختلاف آماری معنی داری وجود داشت(P= 0/008). به عبارتی دستورالعمل تدوین شده تنها در کاهش امتیاز درحیطه تهدیدهای فیزیکی و جسمانی، موثرتر بوده است. بین خصوصیات دموگرافیک بیماران و نتایج گروه های تحت اقدامات معمول و تدوین شده پرستاری و رفتار خشونت آمیز به جز در رابطه با سن و شیفت با دستور العمل معمول پرستاری (P<0/05) ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد (P>0/05). اجرای دستور العمل معمول پرستاری و دستور العمل تدوین شده پرستاری هر دو در کاهش پرخاشگری نقش داشته اند، اما دستورالعمل تدوین شده پرستاری در حیطه تهدیدهای فیزیکی موثرتر بوده است، بنابراین با افزودن تعدادی ازآیتم های دستور العمل تدوین شده پرستاری به دستور العمل معمول پرستاری می توان قدم موثرتری در پیش بینی و پیشگیری بیماران مهاجم در بخش های اورژانس برداشت.

امروزه از اعتیاد به عنوان یکی از مشکلات اجتماعی و بلای خانمان سوز یاد می شود. مطالعات نشان داده است که حدود 75 درصد از معتادان پس از ترک، مجددا به سمت مصرف مواد مخدر روی می آورند، از این رو شناسایی عوامل موثر بر عود اعتیاد بسیار مهم است، لذا این مطالعه با هدف مقایسه عوامل فردی– اجتماعی موثر بر ترک اعتیاد در ترک اول و مجدد انجام شد.
در این مطالعه توصیفی – همبستگی پس از تعیین حجم نمونه بر اساس مطالعات قبلی 100 پرونده از یک مرکز ترک اعتیاد بزرگ در تبریز به صورت تصادفی ساده از بین پرونده ها انتخاب و با استفاده از پرسشنامه های استاندارد آماده و تکمیل آنها که شامل 2 قسمت مشخصات فردی و اجتماعی و نحوه اعتیاد افراد است در طی سال 1390 به مدت شش ماه جمع آوری شدند. داده ها توسط نسخه 14 نرم افزارSPSS و با آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.
از بین پرونده های منتخب 37 پرونده (37%) مربوط به ترک اول و 63 پرونده (63%) ترک مجدد وجود داشت. در مقایسه داده های بین دو گروه، گروه ترک مجدد تعداد افراد مجرد (014/0P<)، الکلی (000/0P<) و سیگاری (05/0P<) به طور معناداری بیش از گروهی بود که برای اولین بار اقدام به ترک کرده بودند. همچنین افرادی که سابقه مصرف مواد مخدر متنوع تری داشتند بیش از سایرین اقدام به ترک مجدد کرده بودند (04/0P<). انگیزه ترک از عوامل فردی- اجتماعی موثر در عود اعتیاد بود.
اقدامات مرتبط با ترک اعتیاد باید بر اساس شناخت عوامل زمینه ساز اعتیاد صورت گیرد. در این مطالعه عواملی مانند انگیزه ترک، مصرف سیگار و الکل و... در عود اعتیاد نقش داشت. به عبارتی، طبق یافته ها، خانواده منسجم (عدم تجرد) سبب افزایش انگیزه و عامل ترک قوی و عادات رفتاری نامناسب مانند مصرف الکل و سیگار عامل عود و اقدام به ترک مجدد در اعتیاد محسوب می شوند. عوامل فوق می تواند راهنمای مناسبی برای مسئولین امر در زمینه کنترل اعتیاد باشد.

حاملگی خارج رحمی شایعترین علت مرگ و میر زنان باردار در سه ماهه ی اول حاملگی می با شد. به نظر می رسد که تشخیص زودرس و درمان حاملگی نابجا می تواند پیش آگهی باروری آینده را در این بیماران بهبود بخشد. این مطالعه با هدف تعیین میزان شیوع حاملگی نابجا و عوامل موثر بر آن در بیمارستانهای شهر اردبیل در سالهای1387-1385انجام شد.
این مطالعه توصیفی- مقطعی و گذشته نگر می باشدکه در مدت سه سال بر روی 29793 زن حامله که در بخش جراحی زنان بیمارستانهای اردبیل بستری شده بودند، با نمونه گیری به روش سرشماری انجام یافته است. اطلاعات مربوط به بیماران از طریق پرسشنامه محقق ساخته شامل 2 بخش: اطلاعات دموگرافیک و عوامل مستعد کننده به حاملگی نابجا از روی پرونده های موجود در بایگانی بیمارستان ها بدست آمده است. سپس اطلاعات وارد نرم افزار 11SPSS و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
شیوع حاملگی خارج از رحم در بیماران بستری 3/0 در صد حاملگی ها بود (82 نغر). میانگین سنی 70 نفر (84%) 6/8±30 سال بود. 55 نفر (67%) حاملگی صفر و 19 نفر (2/23 %) سابقه ی یک تا سه بار سقط را ذکر کردند. نتایج تحقیق در مورد عوامل مستعد کننده حاملگی خارج رحمی نشان داد که 44 نفر (2/67%) بیماران سابقه عوامل موثر در ایجاد حاملگی خارج رحمی را داشتند و از این میان 33 نفر (2/56%) سابقه عمل جراحی شکمی – لگنی نظیر سزارین، آپاندکتومی، لا پاراسکوپی، کیست تخمدان و بستن لوله را داشتند. شایع ترین علامت بیماران 58 نفر (2/69%) هنگام مراجعه درد شکمی بود. از 82 بیمار فقط دو نفر (5/2 %) به روش طبی درمان شده و بقیه ی 80 نفر (5/95%) به روش جراحی درمان شده بودند. 48 نفر (5/58%) مبتلا به حاملگی خارج رحمی از روش های تنظیم خانواده استفاده کرده بودند که 20 نفر (4/24%) از روش پیشگیری از بارداری قرص های ترکیبی استفاده کرده بودند. آزمون آماری ارتباط معنی دار بین عوامل مستعد کننده و حاملگی خارج رحم نشان داد (005/0P=) باتوجه به این که اکثریت افراد مورد مطالعه حداقل یک عامل خطر برای ابتلا به حاملگی خارج رحمی را داشتند لذا باید با ترویج استفاده از روش های سدی پیشگیری از بارداری (اسپرم کش، کاندوم و دیافراگم) و همچنین زایمان طبیعی به جای سزارین از میزان ابتلا به حاملگی خارج از رحمی کاست.واژه های کلیدی:

ویروس هپاتیت B عامل ایجاد هپاتیت حاد و مزمن، سیروز کبدی و کارسینوم هپاتوسلولار است. آلودگی به ویروس یکی از شایع ترین عفونتهای ویروسی و الویت های مهم بهداشتی در جهان محسوب می شود. یکی از گروه های در معرض خطر پرستاران می باشند، اندازه گیری تیتر آنتی بادی این ویروس می تواند در شرایط ضروری برای انجام اقدامات پیشگیرانه یا درمانی موثر باشد. این تحقیق به منظور تعیین سطح آنتی بادی هپاتیت B و عوامل موثر در تغیرات آن در پرستاران انجام شد.
در این مطالعه توصیفی- تحلیلی که در بین 283 نفر از پرستاران شاغل در مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) تهران در سال 1389 انجام شد، نمونه گیری به صورت در دسترس انتخاب و مشخصات دموگرافیکی هر فرد در هنگام خون گیری اخذ شده و سپس تیتر آنتی بادی با روش ایمونواسی در محیط جامد و به کمک آنزیم نشاندار (الیزا) مورد ارزیابی قرار گرفت. تیتر در سه سطح نامناسب (کمتر از 10MIu/ML)، سطح محافظت کننده (مساوی یا بیشتر از 10MIu/ML و کمتر از 100) و سطح خوب (بیشتر از 100 MIu/ML) در نظر گرفته شد. اطلاعات پس از جمع آوری با SPSS 14 و آزمون آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت و سطح معنی داری اختلاف ها روی (05/0< P) قرار داده شد.
در بررسی از 283 نفر، میانگین سنی آنها 1/ 7±36 سال بود، 219 نفر(30/77%) مونث و میزان تحصیلات 271 نفر (12/96%) لیسانس و 240نفر (81/84 %) غیر سیگاری بود. 49 نفر (13/17%) دارای سطح نامناسب، 105 نفر (10/37%) دارای سطح محافظت کننده و 129 نفر (58/ 45%) دارای سطح خوب آنتی بادی بودند. بین سن و وضعیت سیگار با سطح آنتی بادی ارتباط معنی داری وجود داشت (003/0=P).
افراد با دوره واکسیناسیون ناقص و با تیتر کمتر از MIu/ML10 جزو گروه های آسیب پذیر در برابر هپاتیت B محسوب می شوند، مهمترین اقدام شناسایی افراد حساس و مستعد و انجام واکسیناسیون می باشد تا از ابتلا آنان پیشگیری به عمل آید و علاوه بر آن در مورد عوامل موثر در تغیرات سطح آنتی بادی در افراد مستعد، آموزش لازم داده شود.

خواب از مهمترین نیازهای جسمی است که برای حفظ سلامتی لازم است اغلب بیماران بستری در بیمارستان از اختلال خواب شاکی هستند و خواب آنان موثر و نیرو بخش نیست. عوامل متعددی بر سلامت خواب بیماران در بیمارستان تاثیر می گذارد که شناخت این عوامل می تواند در برنامه ریزی و ارائه مراقبتهای پرستاری تاثیر بسزایی داشته باشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی موانع خواب موثر در بیماران بستری در بیمارستان انجام شده است.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی است که در سال 89-88 در رفسنجان انجام شد. جامعه پژوهش بیماران بستری در بخشهای CCU و داخلی و جراحی بیمارستان بود و تعداد 370 نفر بعنوان نمونه و با روش نمونه گیری سهمیه ای با توجه به نسبت تعداد تختهای هر بخش و از بیماران واجد شرایط و به صورت در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه که مشتمل بر 58 سوال و به روش مصاحبه گردآوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از SPSS 13 و آمار توصیفی و تحلیلی انجام شد.
در بررسی عوامل موثر بر سلامت خواب، خوابیدن بر روی تخت بیمارستان در293 نفر (2/79 %) و تغییر بستر (بالش، تشک، ملحفه و..) 190 نفر (45 %) به ترتیب بیشترین عوامل محیطی، درد بیشترین عامل فردی182 نفر (3/57 %)، احساس نگرانی از ناتوانی در انجام نقش ها و وظایف (والدینی، همسری و...) در 269 نفر(70 %) و احساس نگرانی از دوری یا تنها شدن خانواده بیشترین عوامل فردی (روانی) (252 نفر، 2/68 درصد)، صحبت کردن با دیگران 64 نفر (3/27 %) بیشترین عادت قبل از خواب و بیدار کردن بیمار جهت انجام مراقبتهای پرستاری معمول 57 نفر (4/15%) بیشترین عامل مراقبتی با تاثیر متوسط تا زیاد بر سلامت خواب موثر بیماران بستری گزارش شد بیماران بستری در بیمارستان از کیفیت خواب مطلوبی برخوردار نیستند و عوامل موثر با توجه به بخش آنان متفاوت است. پرستاران بخشهای مختلف با آگاهی در مورد عوامل موثر بر سلامت خواب، کنترل عوامل و دخالت در محیط و مناسب سازی آن، می توانند به سلامت جسمی و روانی بیماران کمک نمایند.

انسان موجودی چند بعدی است که بعد معنوی در مرکز این ابعاد قرار داشته و در کسب سلامتی تاثیر بسزایی دارد. معنویت به عنوان مهمترین بعد وجودی انسان و به عنوان یک نیروی قوی در مرکز زندگی وی قرار دارد و با سلامتی، احساس خوب داشتن و بهبودی پیوند خورده است. داشتن سلامت معنوی در عملکرد دانشجویان و پرسنل مامایی و مراقبت از بیماران نقش بسیار مهمی بر عهده دارد. لذا مطالعه فوق با هدف بررسی و تعیین سلامت معنوی دانشجویان مامایی دانشکده پرستاری و مامایی اردبیل انجام شد.
در این مطالعه توصیفی – تحلیلی جامعه پژوهش را 76 نفر از دانشجویان مامایی ورودی های 88-86 پیوسته و ناپیوسته ورودی 1389 شاغل به تحصیل در دانشکده پرستاری و مامایی اردبیل در سال 1390 تشکیل می دادند. نمونه گیری به روش سرشماری انجام گرفت و برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد سلامت معنوی با نمره دهی سیستم لیکرت استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیلی در نرم افزار آماری SPSS 14 استفاده شد.
یافته های پژوهش نشان داد که 73/94 درصد (72 نفر) از دانشجویان مامایی دارای سلامت معنوی در حد متوسط بودند و نتایج آزمون آماری اختلاف آماری معنی داری بین سلامت معنوی و ورودی های مختلف مامایی نشان نداد (05/0p>). میانگین کلی امتیاز سلامت معنوی دانشجویان مامایی (5/1± 65/73) بود، بین مشخصات دموگرافیک دانشجویان و سلامت معنوی دانشجویان نیز اختلاف آماری معنی دار مشاهده نشد (05/0p>).
با توجه به یافته های پژوهش سلامت معنوی دانشجویان مامایی در حد متوسط بود که این نتایج اهمیت پرداختن به موضوع معنویت و مراقبت معنوی در بین دانشجویان را نشان می دهد و لازم است برای ارتقا سطح معنویت در دانشجویان مامایی در آموزش دروس مامایی به امر معنویت هم پرداخته شود و در طی تحصیل آموزش مامایی در محتوای دروس تئوری و عملی موضوع معنویت هم گنجانده شود.

تشنج ناشی از تب شایع ترین شکل تشنج در کودکان است و معمولا پیش آگهی خوبی دارد. چون بروز تشنج در اطفال همواره تجربه نگران کننده ای برای والدین است، شناسایی عوامل خطر و برنامه ریزی جهت پیشگیری از عود تشنج بسیار مهم است. هدف از این مطالعه تعیین ویژگی های تشنج ناشی از تب در کودکان بستری در بیمارستان کودکان بندرعباس در سال 1389 می باشد.
این مطالعه توصیفی مقطعی و گذشته نگر، پس از بررسی 222 پرونده مربوط به کودکانی که از فروردین تا اسفند 1389 به علت تب تشنج بستری شده بودند انجام گرفت. ابزار مورد استفاده پرسشنامه حاوی مشخصات فردی، خصوصیات و علل ایجاد کننده تشنج بود که با مطالعه پرونده ها توسط پژوهشگر تکمیل گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 14 و آزمون آماری توصیفی و استنباطی انجام گردید.
اکثر واحدهای مورد پژوهش پسر (143 نفر) و بیشترین محدوده سنی کودکان 2-1 سال بود. 2/18درصد (40 نفر) از افراد مورد پژوهش سابقه مصرف داروی ضد تشنج را داشتند. بیشترین علت تشنج به ترتیب 9/45 درصد (102نفر) تب با منشا ناشناخته، 8/28 درصد (64 نفر) عفونتهای سیستم تنفسی فوقانی، 6/21 درصد (48 نفر) گاستروآنتریت و 6/3 درصد (8 نفر) عفونتهای ادراری بود. در 3/28 درصد (26 نفر) موارد، تشنج در کمتر از یک ساعت ظاهر شده بود. اکثر تشنج ها (4/69 درصد) در تب بالاتر از 7/38 درجه رخ داده بود و فقط در 3 درصد از افراد تکرار تشنج بدون تب مشاهده شده بود. طول مدت تشنج در بیشتر موارد 1/64 درصد (142 نفر) کمتر از 5 دقیقه و نوع تشنج در بیشتر موارد 1/80 درصد (178 نفر) به صورت تونیک کلونیک ژنرالیزه گزارش شده است.
این مطالعه نشان داد که بیشترین موارد تشنج به دلیل تب با منشا ناشناخته بود، بنابراین کنترل به موقع و مناسب درجه حرارت کودکان پس از ابتلا به عفونتهای ویروسی و باکتریال می تواند نقش مهمی در کاهش موارد تشنج ناشی از تب و عوارض آن داشته باشد.