فصلنامه جغرافیا
پیاپی 36 (بهار 1392)

کشور ایران به دلیل قرارگیری در غرب آسیا (خاورمیانه) و موقعیت های منحصر به فرد ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، ژئوراهبردی، ژئومدیا، ژئوایدئولوژیک، آیرواستراتژیک، ابرقدرت خفته، رسالت جهانی، هزار سال پیش قراولی تمدنی دنیا، تمدن 10 هزار ساله و به عنوان یک بازیگر مستقل جهانی با اهداف ایدئولوژیک مثل استقلال سیاسی، حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی، مردم سالاری دینی، الگوی پیشرفت بومی (ایرانی- اسلامی)، قدرت سازی و بازتولید قدرت، تمدن سازی، اقتدارگرایی، تمدن معنوی و اعتماد به نفس ناشی از آن؛ مورد طمع، ترس و تهدید هژمونی جهانی(مدیریت جهانی) است، یکی از راه های تهدید نیز حمله نظامی و از راه های مقابله: پدافند عامل (دفاع با اسلحه) و پدافندغیرعامل (دفاع بدون اسلحه) است که پدافند غیرعامل در شهرسازی، برنامه ریزی شهری و منطقه ایی، ژئوپلیتیک، عمران، معماری، روابط بین الملل و غیره کاربرد دارد. مساله شهرسازی دفاعی و نقش پدافند غیرعامل در حیات شهرها از مباحث بنیادین در مطالعات شهرسازی و برنامه ریزی شهری از دوران بسیار کهن تاریخی بوده است. در این راستا شناخت اصول مرتبط با شهرسازی دفاعی و مولفه های شهرسازی دفاعی یکی از شاخص های موردنظر در ایجاد فضای شهری با حداقل ریسک ممکن است. در این مقاله، هدف، بررسی ابعاد مختلف پدافند غیرعامل و مولفه های شهرسازی دفاعی و نیز ارائه الگوی راهبردی در پدافند غیرعامل شهری است که از روش توصیفی- تحلیلی به منظور تعیین مبانی کلی پدافند غیرعامل در شهرسازی، همچنین از متد دلفی در یک جامعه نمونه 5 نفری از اساتید شهرسازی، ژئوپلیتیک، جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران با هدف استخراج اصول اصلی استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که پراکندگی، پوشش، استحکامات و قدرت سازی از اصلی ترین اصول در ایمنی بوده که به دنبال آن راهکارهای بنیادینی چون؛ اعمال اصولی دسترسی ها، بازتولید قدرت، قدرت سازی، تعیین مکان یابی های بهینه، ایجاد استتار در فعالیت های حساس شهری، اختفا و فریب دشمن در تعیین هدف حمله از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجایی که یکی از اهداف طراحی شهری، ایجاد اختلال در هدف گیری است؛ لذا مکان یابی مناسب اهداف، کاهش عرصه های آسیب پذیر، اختلال در شناسایی، کاهش اهمیت و مطلوبیت های محیطی می تواند مبنای اصلی در رویکردهای پدافند غیرعامل باشد تا نهایتا شهر قدرت و شهر بازدارنده شکل بگیرد.

گردشگری در سالهای اخیر، هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی، اهمیت همه جانبه ای یافته و در این زمینه حجم انبوهی از کتاب و مقاله (جرج و همکاران، 2009؛ رابینسون و همکاران، 2011؛ کنرادی و باک، 2012) فراهم آمده است. در این گونه نوشته ها آنچه بیشتر مورد توجه بوده است، اهمیت گردشگری و جایگاه اقتصادی آن (اوردگبه و فدیبی، 2009؛ چانگ، 2007؛ آزریا، 2004) که اغلب از آن در منابع فارسی به عنوان “صنعت” یاد می شود، بوده است. گاهی نیز نوع دیگری از گردشگری به عنوان “خانه های دوم” مطرح می گردد (رهنمایی، 1979؛ رضوانی، 1382؛ هال و مولر، 2004؛ پیتکنن، 2008؛ اوورواگ و برگ، 2011). افزون بر این، بیشتر این گونه منابع، به توسعه گردشگری در قالب “مقصد” به عنوان مکان مبتنی بر سرزمین توجه داشته اند (ماتیاس و همکاران، 2011؛ ویلیامز، 2009). با این وجود، آنچه در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفته است، بررسی و وارسی سرشت نسبی مکان و نقش نحوه عمل گردشگران در تحول و شکلدهی به این مکانها در قالب مباحث مربوط به تولید فضاهای ویژه است. در این چارچوب، گردشگری، از هر نوع که باشد، به مثابه نوعی کنش در فضاست که نه تنها زمینه تحرک مکانی- فضایی را فراهم می سازد، بلکه پدیدارآمدن انواع جریانها و شبکه های مبتنی بر ملاحظات گوناگون فضایی را بسترسازی می نماید. البته، این گونه کوشش ها در چارچوب این گونه نظرات که بیش از هرچیز بر نقش گردشگران تاکید دارند، ممکن است با این مساله همراه شوند که به وجهی افراطی بر مقولات “دوتایی”، همچون “گردشگران و جامعه میزبان”، “تولید و مصرف” و “اقتصاد و فرهنگ” تاکید ورزند (یوهانسون، 2005). بعضی کارشناسان این جنبه ها را در چارچوب تئوری کنش- شبکه (یوهانسون، 2005) و بعضی دیگر در قالب معضلات نابرابری (کول و مورگان، 2010)، هویتهای اجتماعی (برنز و نوولی، 2006)، پیامدهای زیست محیطی (مول، 1995؛ هیل و گیل، 2009؛ باکلی، 2011)، قابلیتها و فرصتها (ویرینگ و نیل، 2009) و یا اخلاق و فرهنگ (فنل و مالوی، 2007؛ مفخر و برنز، 2012) به بررسی گرفته اند. مقاله پیش رو کوشش دارد، این گونه جنبه ها را با تاکید بر خانه های دوم و نقش آنها در جریان سرمایه، در قالب وارسی روستاهای ناحیه بینالود در چارچوب رویکرد “پویش ساختاری- کارکردی” (سعیدی، 1391 الف) مورد بررسی قرار دهد. این نگرش به مقوله گردشگری با این تاکید همراه است که هدف نهایی از گردشگری روستایی، تبدیل این گونه عرصه ها به فضاهای شبه شهری نیست، بلکه حفاظت از چشم اندازهای محیطی و ارزش های اجتماعی- اقتصادی آنها، به مثابه کلیت های نظاموار و هم پیوسته مکانی- فضایی، از نخستین الزامات رونق انواع گردشگری روستایی است (سعیدی و همکاران، 1391).

سیل یکی از بلایای طبیعی است که اغلب مناطق کشور را تحت تاثیر قرار داده و موجب وارد آمدن خسارات جانی و مالی می شود. لذا شناسایی مناطق با پتانسیل سیل خیزی از جمله اقدامات بسیار مهم در کاهش خسارات است. در این پژوهش حوضه آبخیز سراب دره شهر از نظر پتانسیل تولید سیل خیزی بررسی شده است. برای برآورد رواناب از روش شماره منحنی (CN) سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) استفاده شده است. برای این منظور ابتدا داده ها و اطلاعات موردنیاز شامل نقشه کاربری اراضی و نقشه گروه های هیدرولوژیک خاک حوضه گردآوری شده و وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) گردید. با تلفیق این داده ها و اطلاعات و بر اساس روش SCS، نقشه شماره منحنی(CN) و نفوذ (S) حوضه تهیه شد و سپس با استفاده از رابطه SCS و حداکثر بارندگی 24 ساعته حوضه، ارتفاع رواناب (Q) برای حوضه محاسبه شد. در نهایت، بر اساس چارک های اول، میانه و سوم مقادیر ارتفاع رواناب، حوضه مورد مطالعه به چهار طبقه از لحاظ پتانسیل سیل خیزی تقسیم شد که بر اساس آن 1/9 کیلومتر مربع دارای پتانسیل سیل خیزی بسیار بالا، 8/7 کیلومترمربع با پتانسیل بالا، 13 کیلومترمربع با پتانسیل متوسط و 6/6 کیلومترمربع نیز دارای پتانسیل کم است.

وسعت بالای بافت های فرسوده شهری و آسیب پذیر بودن این بافت ها از یک سو، و نوسازی آن ها از سوی دیگر، بحث مشارکت شهروندان را به یکی از مسائل اساسی در این حوزه شهرسازی تبدیل کرده است، در همین راستا سازمان های مردم نهاد به عنوان اهرم جدیدی برای ارتقای میزان مشارکت در بازسازی بافت های فرسوده و جایگزینی برای بخش دولتی در ارائه خدمات محسوب می شوند. این پژوهش با هدف ارزیابی نقش سازمان های مردم نهاد جهت مشارکت در نوسازی و بهسازی بافت فرسوده نگاشته شده است. همچنین، به دنبال بررسی ارائه الگوهای مشارکت و نهادهای مردمی در تجدید حیات دوباره بافت های فرسوده شهری است. بیشترین تاکید آن بر روی متغیرهای رضایت، نهادهای مردمی، موانع اجتماعی و فرهنگی و درآمد می باشد. روش تحقیق از نوع پیمایشی و شیوه نمونه گیری آن نیز به صورت تصادفی است. همچنین، جامعه آماری، ساکنان بافت مرکزی اهواز انتخاب شده است، که در سال 1385 بالغ بر 6072 نفر جمعیت داشته است. از این تعداد جمعیت 196 نفر به عنوان حجم نمونه از طریق فرمول کوکران تعیین شده است. سپس بر اساس آزمون های خی دو و ضریب همبستگی کندال فرضیه های ارائه شده مورد آزمون قرار گرفته اند. در پایان، نتایج نشان می دهد که تقویت ارزش های فرهنگی و قومی منجر به تقویت مشارکت و فعال کردن سازمان های مردم نهاد در نوسازی و بهسازی بخش مرکزی اهواز خواهد شد. عدم شکل گیری نهادهای مردی همراه با تحولات اجتماعی و قومی مردم در سال های اخیر باعث شده است که جریان مشارکت در بهسازی و نوسازی محله رو به کاهش بگذارد.

هدف این نوشتار تحلیل و پیش بینی تغییر و تحولات بخش های اقتصادی به ویژه اشتغال آنها در شهر سبزوار طی سالهای سرشماری 75-1385 بوده است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و از مدلهای برنامه ریزی اقتصادی چون دیاگرام سه گوش، طولی و عرضی ایزارد، نسبت مکانی، اقتصاد پایه و تغییر سهم استفاده شده است. بررسی ها نشان داد که نقش شهر سبزوار طی سالهای 1335 تا 1385 از نقشی بازرگانی به خدماتی تبدیل شده است. ترسیم مدل طولی عرضی ایزارد نشان داد که این شهر در بخش صنعت نسبت به کل کشور دارای رشد بالایی بوده است و برای بخش های خدمات و کشاورزی این روند معکوس بوده است. همچنین بررسی اقتصاد پایه شهر نشان داد که در بخش های کشاورزی و خدمات شهر دارای اقتصاد پایه ای بوده و دارای مزیت نسبی است. پیش بینی شاغلان با کمک مدل تغییر سهم حاکی از این است که تا سال 1395 حدود 31000 نفر به شاغلان شهر اضافه خواهد شد. طی این سالها بخش کشاورزی دارای رشد منفی تعداد شاغلان و بخش خدمات دارای بیشترین تعداد شاغلان خواهد بود.

امروزه به دنبال جهانی شدن اقتصاد، تحولات سریع تکنولوژیکی و اطلاعاتی در سطح جهان، کشورهای مختلف تلاش گسترده ای را در راه دستیابی به توسعه پایدار اعمال می کنند که این روند جهانی شدن اقتصاد، هوشیاری بیشتری را از سوی کشورهای در حال توسعه می طلبد. در این بین ایران می تواند با اخذ تدابیری اندیشمندانه و سیاست گذاری های با ثبات و متقن و با بهره گیری از تجارب دیگران در قالبی منسجم، یکپارچه، دراز مدت و حداکثر بهره مندی از امکانات موجود از طریق گسترش کشاورزی، به ویژه کشت گل و گیاهان زینتی به توسعه اقتصادی و نهایتا توسعه پایدار دست یابد. اما باید دانست که پرداختن به بازاریابی و داشتن استراتژی های مناسب بازاریابی امری ضروری و الزامی است، چه در غیر این صورت محصولات تولید شده فروش مناسب نخواهند داشت. در این مقاله عناصر آمیخته بازاریابی برای محصول گل شهرستان پاکدشت که شامل product، price،place وpromotion به روش نظرسنجی از کارشناسان مربوطه، گلکاران و مسئولان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با اولویت بندی این عناصر استراتژی مدیریتی مناسب طراحی گردیده است.

در مقاله حاضر رابطه نوع و میزان کاربری اراضی شهری در شکل گیری الگوهای فضایی بزهکاری در منطقه 19 شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفته است. روش پژوهش با توجه به موضوع پژوهش، ترکیبی از روش های توصیفی، تطبیقی و تحلیلی است. در تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل های آماری و گرافیکی در محیط GIS و نرم افزارهای office/Excel و SPSS استفاده شده است. برای تحلیل آماری و گرافیکی جرایم در محدوده مورد مطالعه از افزونه Case در محیط نرم افزارArc GIS. 9.3 و از افزونه Crime Analysis در محیط Arcview استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش به صورت تمام شماری (بدون استفاده از روش های نمونه گیری) از پرونده های کیفری ثبت شده در نیروی انتظامی و واحدهای اجرایی مرتبط فرماندهی انتظامی تهران بزرگ از تاریخ 1/1/87 لغایت 30/11/87 استخراج شده است. بدین ترتیب جامعه آماری مطالعه حاضر مجموعه جرایم ارتکابی سرقت به عنف، شرارت و باجگیری و جرایم مرتبط مواد مخدر است که در دوره زمانی پژوهش در محدوده منطقه 19 شهر تهران به وقوع پیوسته است. نتیجه بررسی نشان می دهد که وقوع بزهکاری یکی از مهمترین مشکلات منطقه 19 شهر تهران است. همچنین، میزان همبستگی میان تعداد کاربری ها و نوع آنها و میزان وقوع جرایم در سطح 95 درصد، 74/0 است که این امر حاکی از آن است که ارتباط معناداری میان وقوع جرم و نوع و میزان کاربری ها وجود دارد. به نظر می رسد عدم اجرای صحیح اصول و ضوابط برنامه ریزی کاربری اراضی شهری در این منطقه از شهر در شکل گیری الگوهای مکانی بزهکاری در این محدوده تاثیر داشته است. این موضوع و دیگر مسایل کالبدی، اجتماعی در این بخش از شهر تهران سبب شده است، تا برخی کاربری ها به ویژه کاربری تجاری و اداری رخداد جرایم بسیار بیشتر از سایر کاربری ها باشد. بر اساس یافته های پژوهش پیشنهاداتی جهت کنترل ناهنجاری های کالبدی و کاهش نرخ یزهکاری در این محدوده داده شده است.

رشد جامعه شهری در ایران دارای سابقه ای طولانی است و با افزایش جمعیت و مهاجرت های گسترده به شهر، امکان برنامه ریزی دقیق جهت دست یافتن به نیازهای مختلف اشتغال، سکونت، آموزش، بهداشت و... کاهش یافته است. در نتیجه گسترش بی رویه و کنترل نشده شهرها، آسیب زیادی به بافت شهر از لحاظ انسجام فضایی و هم چنین پراکندگی مناسب خدمات وارد کرده است. امروزه با توجه به اهمیت حفظ منابع طبیعی و کاهش آثار زیست محیطی توسعه بی رویه شهرها، توسعه میان افزا به عنوان یکی از رویکردهای شهرسازی مطرح شده است. در نتیجه به جای گسترش افقی شهرها، رشد آن ها در محدوده موجود و با حداکثر استفاده از امکانات اراضی توسعه یافته واقع در محدوده شهر اولویت دارد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، از نوع روش های اسنادی- تحلیلی است. در گرد آوری داده ها، از روش های کتابخانه ای و میدانی، هم چنین در تحلیل داده ها و اطلاعات، از منطق بولین و هم پوشانی لایه های GISای مرتبط با شاخص ها و مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)جهت رتبه بندی و اولویت بندی سایت های نهایی، استفاده شده است. از یافته های پژوهش، تایید امکان کاربرد اصول توسعه میان افزا در بافت های شهری ما با توجه به شاخص های بومی تعریف شده و ارائه روشی جهت دست یابی به سایت هایی با بالاترین پتانسیل برای این توسعه و رتبه بندی و ارزش گذاری آن هاست. هم چنین از سایر یافته ها به تعیین انواع اراضی و نواحی مناسب درون شهرها، جهت توسعه میان افزا می توان اشاره کرد.

ارتباط میان هویت قومی ومشارکت سیاسی در واقع متاثر از عوامل جغرافیایی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ساختاری بوده است، و میزان این مشارکت و تمایل اقوام مختلف یک کشور در فرایند تصمیم تحقق و تاثیر آن بر روند توسعه و انتخاب در جوامع در حال گذار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو، مشارکت شهروندان در پهنه جغرافیایی قومی و هدایت آن به سوی هویت ملی، امکان حضور افراد و اقوام در بخش های مختلف جامعه را فراهم، و ثبات سیاسی و توسعه یافتگی را بدنبال داشته است، به نحوی که ارتباطات اجتماعی را در ساختار سیاسی تسهیل و بستر مشارکت گروه های قومی را در تصمیم گیری های سیاسی کشور، فراهم نموده است. این پژوهش میزان مشارکت اقوام مختلف استان خوزستان از اوایل انقلاب اسلامی تاکنون و نقش آنها در مشارکت سیاسی در سطوح ملی، محلی را مورد مطالعه قرار داده است. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی بوده، که با استفاده از اسناد و مدارک، اقدام به گردآوری اطلاعات شده است، و سپس با استفاده از جداول و داده های میدانی، و نیز به کارگیری نرم افزارهای سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) و آماری به تجزیه و تحلیل فضایی میزان مشارکت اقوام در فرایند مشارکت سیاسی کشور و نیز کشف رفتار سیاسی قومیت ها، در ربع قرن حاضر برآمده است.

پیامد گسترش شهرنشینی سریع در ایران، پیدایش شهرهای بزرگ و ایجاد مناطق حاشیه نشین با بافت نابسامان و مسکن نابهنجار است. در این پژوهش، علل اصلی شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کاشان بررسی شده است. محلات حاشیه نشین در سه محله از شهر کاشان شامل محله غربت ها، پمپ رعیتی و لتحر شکل گرفته است. تحقیق حاضر در پی آن است که با شناخت وضعیت حاشیه نشینان در دو محله غربت ها و پمپ رعیتی عوامل موثر بر شکل گیری حاشیه نشینی را مشخص نماید. روش پژوهش حاضر، روش اسنادی و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه خودساخته است. با استفاده از روش اسنادی، ابعاد مفهومی و نظری موضوع مورد بررسی قرار گرفته و از روش پیمایشی نیز برای بررسی چگونگی توزیع و روابط بین متغیرهای وابسته و مستقل استفاده شده است. شیوه نمونه گیری، سهمیه ای است که توزیع پرسشنامه ها به صورت تصادفی در بین 200 خانوار صورت گرفته است. متغیرهای مستقل تحقیق شامل مهاجرت، پایین بودن درآمد، بالا بودن اجاره بهای مسکن و سهولت تهیه مسکن و متغیر وابسته حاشیه نشینی است. در روش پیمایشی، پس از گردآوری اطلاعات با پرسش نامه و پردازش داده ها با نرم افزار Spss، با توجه به سطح سنجش متغیرها از روش های آماری توصیفی و آماره های استنباطی کای اسکوار استفاده شده است. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد میان عوامل جاذبه شهر کاشان و عوامل دافعه محل سکونت قبلی با حاشیه نشینی رابطه وجود دارد. همچنین، نتایج آزمون فرضیات حاکی از وجود ارتباط مستقیم و معنادار بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل است.

هدف از این تحقیق، شناسایی و طبقه بندی الگوهای همدید تراز 500 هکتوپاسکال یخبندانهای دیررس بهاره استان کرمانشاه طی دوره 65- 1384 است. پس از تعیین آستانه زمانی- مکانی یخبندان، ابتدا 27 روز یخبندان فراگیر سطح منطقه استخراج شد. سپس داده های ارتفاعی تراز 500 هکتوپاسکال واقع در محدود ه ی بین 60- 15 درجه عرض جغرافیایی شمالی و 65- 15 درجه طول شرقی به صورت یک ماتریس S-mode برای روزهای یخبندان تنظیم شد. در ادامه، با استفاده از تکنیک آماری تحلیل عاملی و خوشه بندی به روش وارد الگوهای سینوپتیکی خوشه بندی شدند و نهایتا نقشه مرکب تراز بالا و پایین جو مربوط به هر خوشه تهیه و تحلیل سینوپتیکی شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که، به هنگام وقوع یخبندانهای دیررس بهاره، عمدتا پنج الگوی سینوپتیکی در قالب دو گروه عمده: سردچال جو بالایی و فرود موج کوتاه حاکم بوده است. به طوری که، حرکات نزولی سمت عقب این سیستمهای سینوپتیک باعث پمپاژ و هدایت توده هواهای سرد و نسبتا خشک عرض های جغرافیایی بالا از سمت شمال غربی ایران به سمت استان کرمانشاه شده و در افت محیطی دما و بروز یخبندان تعیین کننده است.

شهرها از مهمترین مراکز سکونتگاهی انسان و کانون مدنیت، رشد و توسعه هستند. رشد سریع جمعیت و به تبع آن توسعه بی رویه فیزیکی شهرها، باعث بروز انواع آلودگی های شیمیایی، صوتی، بصری، افزایش قیمت زمین و وقوع انواع بحرانهای زیست محیطی و.. شده است که این مسائل لزوم نگرش آمایشی در برنامه ریزی برای کلانشهرها را می طلبد. کلانشهر کرج با نرخ رشد زیاد جمعیت و توسعه فزاینده فیزیکی در دهه های اخیر با مشکلاتی عدیده ای روبرو شده است که ضرورت انجام و بازنگری مطالعات جامع برنامه ریزی شهری و کالبدی را برای این کلانشهر می طلبد. یکی از اقدامات اولیه و ضروری برای برنامه ریزی کالبدی شهرها ارزیابی تناسب زمین برای توسعه کالبدی است. در این نوشتار هدف آن است که با استفاده از 7 معیار شامل زمین شناسی، شتاب ثقل زلزله، شیب، فاصله از رودخانه، فاصله از شهر، فاصله از گسله ها، کاربری زمین و به کارگیری منطق فازی یکپارچه شده با سیستم اطلاعات جغرافیایی، تناسب زمین برای توسعه کالبدی کلانشهر کرج و اراضی پیرامونی آن ارزیابی و مدل سازی شود. نتایج در قالب نقشه پهنه بندی تناسب زمین نشان داد که در حدود 63 درصد از مساحت سکونتگاه های محدوده مورد مطالعه در اراضی گسترش یافته اند که برای توسعه تناسب زیاد و بسیار زیادی داشته اند. همچنین حدود 24 درصد از مساحت توسعه کالبدی در نواحی با تناسب کم و بسیار کم رخ داده است نتایج حاصل از مدل ارائه شده ابزاری خوب و مناسب برای سیاست گزاران و برنامه ریزان شهری و تصمیم گیرندگان در زمینه های توسعه کالبدی به شمار می رود.

کشور ترکیه در طول دو دهه اخیر شاهد رشد اسلام گرایی به شیوه ای خاص یا مدلی مشهور به الگوی اسلامی ترکی بوده است. ترکیه رفته رفته از جو غرب گرایی و سکولاریزم حاکم بر سیاست خارجی خود فاصله گرفت و در مقابل به سمت کشورهای اسلامی و توجه به اسلام سیاسی حرکت کرد. در این میان آنچه اهمیت دارد جهت گیری های سیاست خارجی ترکیه در راستای برخی تحولات در حوزه ژئوپلیتیکی بازیگری این کشور است. تحولات بازار انرژی نفت و گاز، فروپاشی شوروی و آزادسازی قلمروهای ژئوپلیتیکی جدید، مسائل امنیتی در همجواری ترکیه و نیاز ژئوپلیتیکی ترکیه به کشورهای اسلامی و غیره همگی با رویکرد اسلام گرایانه در سیاست خارجی ترکیه همزمان شده است. از اینرو، نگارندگان با بهره گیری از نظریه برساخت گرایی درصدد پاسخگویی به این سوال اساسی هستند که: از منظر ژئوپلیتیکی و سازه انگارانه، در جریان اسلام گرایی در سیاست خارجی کشور ترکیه، منافع ملی این کشور از چه نقش و جایگاهی برخوردارند؟ شایان ذکر است که این مقاله به شیوه ای توصیفی تحلیلی تدوین شده است.

گردشگری و تفرج در ذات خود از جمله فعالیت هایی است که کمترین وابستگی را به تکنولوژی آلاینده دارد. توسعه خدمات جهانگردی نه فقط اصالت های منطقه ای را برجسته می نماید بلکه، از حاصل آن در حفظ و ساماندهی این اصالت ها و نیز در بوجود آوردن توازن بهینه بین منابع و طرز استفاده مناسب از آن برای حفظ و نگهداری و رشد و توسعه منابع طبیعی و ملی بهره جست. مقاله حاضر با هدف یافتن پاسخ به این سوال که آیا امکانات و خدمات فراهم آمده برای گردشگران جوابگوی نیاز آنهاست و ادراک آنان از کیفیت خدمات مطلوب می باشد؟ در این مقاله نوع تحقیق، کاربردی توسعه ای است و روش بررسی آن اسنادی و پیمایشی است. محدوده مورد مطالعه، شهرستان کاشان است که اطلاعات موردنیاز از طریق اطلاعات کتابخانه ای و مطالعات پیمایشی از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است. براساس نتایج به دست آمده، می توان گفت که شهرستان کاشان از لحاظ گردشگری از موقعیت نسبتا مناسبی برخوردار و گردشگران از محیط گردشگری بوجود آمده تاحدودی زیادی رضایت داشته و تصور ذهنی مثبتی نسبت به آن دارند. نتایج آزمون کولموگرف اسمیرنوف نیز موید همین امر است.

پدیده اینترنت و فضای مجازی به عنوان یکی از برآیندهای جهانی شدن در نیمه دوم قرن بیستم، سبب تاثیر در مفاهیم پایه ای جغرافیای سیاسی همچون مفهوم ملت، حکومت، مرز، حاکمیت و بسیاری از مفاهیم دیگر شده است. با توجه به شکل گیری فضای مجازی، ضرورت پ‍ژوهش و تبیینی نو از مفهوم مرز در فضای سیاسی مجازی برای سازگاری با شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عصر جدید به وجود آمده است. در چنین فضایی که با عنوان فضای سایبر توصیف می شود، مجموعه هایی از ارتباطات درونی انسانها از طریق کامپیوتر و مسائل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی شکل می گیرد. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به تحلیل مفهوم مرز در فضای سیاسی مجازی ایران پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهند در عصر گسترش تکنولوژی ارتباطات، مرزهای جغرافیایی اهمیت خود را از دست نداده است بلکه، کارکردهای جدیدی نیز برعهده گرفته است. به طوری که حتی کنترل های مرزی امروزه در فضای مجازی به صورت فیلترینگ، کدهای مخابراتی، کارتهای اعتباری و کدهای اینترنتی اعمال می شود و کاربران ایرانی استفاده کننده از فضای اینترنت همواره در بین ده کشور پرکاربرد از فضای اینترنت بوده اند. این نکته، مستلزم به کارگیری سیاست های مناسب بوسیله دولتمردان برای کنترل مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.