نشریه سیاست دفاعی
پیاپی 44 (پاییز 1382)

اینترنت اغلب عرصه های حیات بشری را تحت تاثیر قرار داده است. از جمله اینها، عرصه تبلیغات، ارتباط اقناعی و عملیات روانی است. در این عرصه، دو تاثیر تحول ساز اینترنت عبارت است از تبدیل تبلیغات و عملیات روانی مقیاس انبوه، به عملیات روانی هدایت شونده دقیق، و عملیات روانی سلسله مراتبی و ساختارمند، به عملیات روانی پلورال و ساختار شکن. مقاله حاضر در پی آن است تا بهره گیری از این گزاره های نظری، عملیات روانی انجام شده در جنگ عراق را تجزیه و تحلیل کرده و میزان انطباق، و صحت و سقم آنها را در پرتو شواهد و داده های این جنگ به محک تجربه بیازماید.

تا کنون ادعاهای گوناگون درباره تاثیر هزینه های دفاعی بر عملکرد اقتصادی کشورمان مطرح بوده است. در چند تحقیق انجام شده، تاثیر این هزینه ها بر رشد اقتصادی کشور مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین اطلاعات در دسترس، تا کنون به تحلیل رفتار بودجه ای دولت با تمرکز بر هزینه های مزبور در ایران نپرداخته است. مقاله حاضر که بر مبنای دستاوردهای تحقیقی مستقل در این زمینه تهیه شده است، درصدد تحلیل مقداری جایگاه امور دفاعی در رفتار بودجه ای دولت می باشد. برای این تحلیل، چهار فرضیه متضمن تفاوت یا انطباق اهداف عملی و اهداف برنامه ای، مقایسه سهم امور دفاعی در دوران جمهوری اسلامی، آسیب پذیری اعتبارات دفاعی، و رابطه جانشینی در میان امور دفاعی و آموزش بهداشت مورد آزمون قرار گرفته اند و در پایان، نتایج مقدماتی این آزمونها ارائه شده است.

طرح امکان توسل به زور علیه مخلفان دولت آمریکا، در چارچوب دکتر ین دفاع پیشدستانه، ابتدا در سخنان مقامات آمریکا و سپس به صورت مدون در سند استراتژی امنیت ملی این دولت، مجامع حقوقی را با این چالش اساسی مواجه ساخت که حقوق بین المللی تا چه اندازه چنین مفهومی بر می تابد. به راه اندازی جنگی بزرگ علیه دولت عراق که تا مرحله تغییر رژیم آن نیز پیش رفت، شدت و ابعاد این چالش را دو چندان کرد. مقاله پیش رو، سعی کرده است با استناد به دلایل و توجی هات طراحان و مدافعان دکتر ین دفاع پیشدستانه، میزان وجاهت حقوقی چنین دلایلی را به ترازوی نقد بسپارد و آنگاه نتیجه گیری کند که اقدامات آمریکا در این چارچوب تا چه اندازه پذیرفتنی و موجه، و یا به عکس غیر قانونی و نامشروع است.

مقاله حاضر با استناد به شواهد آشکار و پنهان نشان می دهد که در تهاجم آمریکا به عراق، نفت از اهمیت کلیدی برخوردار است. در واقع و طبق تبلیغات گسترده جنگ آمریکا با عراق به منظور حذف صدام حسین از حاکمیت صورت گرفت، اما مستندات مختلف و نیز ادامه اشغالگری آمریکا همگی دلالت بر اهمیت اهداف بیان نشده و پشت پرده ایالات متحده در عراق دارند. در میان این اهداف، مساله نفت از ابتدا مورد توجه تحلیلگران اقتصاد سیاسی بین الملل قرار داشته است. این مقاله خاطر نشان می سازد که عراق پس از عربستان سعودی از جهت ذخایر کشف شده نفت دارای مقام دوم جهانی است و می تواند نقش کلیدی در استراتژی انرژی ایالات متحده برای حل مسئله وابستگی رو به تزاید آمریکا به نفت و نیز تحت فشار قرار دادن کشورهای وابسته به نفت مانند اعضای اوپک، روسیه و سایرین داشته باشد. همچنین شواهد حاکی از آن است که آمریکا با تسلط بر نفت عراق خواهد توانست به استیلای دلار در اقتصاد جهانی نفت تداوم بخشد.

بررسی جایگاه تروریسم در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا و رویکردی که این کشور برخورد با پدیده مزبور در دستورکار خود قرار داده، موضوعی است که این نوشتار در صدد پژوهشی در زمینه ماهیت و سویه های کارکردی آن است. بدین منور، بعد از طرح نکات روشی در مقدمه مقاله، ضمن تعریف مفاهیم و ماهیت متغیرهای انضمامی آن، محورهای اصلی موضوع، یعنی اصول و اهداف سیاست خارجی آمریکا و استراتژی آن دولت در مقابله با تروریسم مورد کاوش قرار گرفته و در پایان به طرح جمع بندی موضوعی و ارائه نتیجه گیری و استنتاجات پژوهشی پرداخته شده است.

روابط نظامی چین و جمهوری اسلامی ایران راهبردی ترین و مبهم ترین بخش از روابط دو کشور است که همواره حسایت، نگرانی و واکنش آمریکا را به دنبال داشته است. در این مقاله تلاش شده است تا ضمن بیان انگیزه ها و فرصت های چین در همکاری نظامی با ایران، و بررسی اجمالی و آماری سیر همکاری های نظامی ایران با کشورهایی چون کره شمالی، روسیه، اکراین و...، جایگاه چین در روابط نظامی ایران تعیین گردد. سپس با توجه به حساسیت بیش از حد آمریکا نسبت به تسلیحات موشکی، شیمیایی و هسته ای، همکاری های چین با ایران در این خصوص بررسی شود؛ و در پایان نقش آمریکا در فراز و فرود روابط نامی دو کشور مورد مطالعه قرار گیرد.