نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال چهاردهم شماره 2 (پیاپی 53، تابستان 1391)

با پیشرفت فن آوری و تعدد صنایع مختلف، پساب حاصل از فرایندهای صنعتی تهدیدی جدی برای محیط زیست به شمار می رود. این گونه پساب ها که حاوی فلزات سنگین حاصل از فرایندهای صنعتی گوناگون می باشند، با ورود به محیط زیست اثرات نامطلوبی برارگانیسم های زنجیره غذایی و انسان می گذارند.
در زمینه حذف فلزات سنگین از فاضلاب های صنعتی به روش ترسیب شیمیایی، تبادل یونی و روش های بیولوژیکی تحقیقات زیادی صورت گرفته است ولی کاربرد سیستم های غشایی نظیر نانوفیلتراسیون امروزه به عنوان یک روش مناسب و کارآمد مطرح بوده و تحقیقات بسیاری در این زمینه در حال انجام می باشد.
هدف اصلی این پژوهش ارزیابی کارایی سیستم نانوفیلتراسیون در حذف فلزات سنگین نیکل، کروم و کادمیوم از پساب های صنعتی و عوامل موثر بر عملکرد آن می باشد. در این تحقیق با استفاده از یک پایلوت نانوفیلتراسیون به ظرفیت 40 مترمکعب در روز به همراه فیلترهای 1 و 5 میکرونی و یک غشای نیمه تراوای پلی آمید (4040 – (NF90، سعی شد با افزایش غلظت فلزات سنگین موجود در فاضلاب ساخته شده مصنوعی، تاثیر تغییرات غلظت در روند حذف فلزات سنگین به صورت مجزا و مخلوط چند فلز مورد بررسی قرار گیرد.
براساس نتایج حاصل با افزایش غلظت فلزات سنگین کارایی سیستم نانوفیلتراسیون افزایش یافت که بالاترین بازده در حذف فلزات، در غلظت 100 میلی گرم بر لیتر به دست آمد و میانگین بازده حذف تک تک و مخلوط فلزات فوق به ترتیب 95.4 % و 97.5% حاصل شد.
همچنین با افزایش غلظت فلزات ورودی، فشار عملیاتی سیستم کاهش و درصد بازیابی غشا افزایش یافت و میانگین بازده بازیابی غشا در حالت حذف مجزا و مخلوط فلزات به ترتیب 72.8% و 72.4% حاصل شد، و بیش ترین بازده حذف و بالاترین درصد بازیابی غشا و کم ترین فشار کاربردی در حذف فلز کادمیوم مشاهده گردید.

آرایه فتوولتاییک تراکتور الکتریکی هیبریدی به کمک پانل های خورشیدی قبل از ساخت، طراحی شده و به وسیله نرم افزار MATLAB شبیه سازی گردید. این آرایه از تعداد 15 عدد پانل خورشیدی تشکیل یافته که تعداد 5 عدد از پانل ها به صورت سری به همدیگر وصل شده و 3 گروه 5 تایی به همدیگر موازی می شوند. روابط بین پارامترهای ورودی و خروجی و عوامل محیطی موثر در آن با روابط ریاضی مدل شده و نمودارهای ولتاژ-جریان، ولتاژ- توان در شرایط مختلف و به ازای پارامترهای متفاوت مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل نمودار های مختلف نشان داد که این نمودارها با دقت قابل قبولی منطبق به مقادیر عملی بوده و در اکثر موارد با اختلاف کم تر از 97% در مقایسه با داده های مربوط به کارخانه سازنده قابل استفاده می باشد. نهایتا الگوریتم ایجاد شده با الگوریتم لابراتوار ملی ساندیا مورد مقایسه قرار گرفت و انطباق خیلی نزدیکی نتیجه گرفته شد. همچنین نشان داده شد که نمودارهای حاصل از الگوریتم ساندیا علی رغم پیچیدگی این الگوریتم کاملا منطبق بر مقادیر مدل ارایه شده در این مقاله بوده و به خوبی می توان از این مدل ساده به جای آن مدل پیچیده استفاده کرد.

ایران دارای آب و هوای نیمه خشک است. هر چند حجم آب های سطحی در آن زیاد می باشد، لیکن به دلیل عدم کنترل مناسب آب ها، کمبود آب در کشور وجود دارد. بنابراین می توان از طرح های تغذیه مصنوعی به عنوان راه حل بهینه برای مقابله با بحران آب، بهره جست. دشت یزد- اردکان با مساحت 11393 کیلومتر مربع در استان یزد واقع شده و مصارف آب برای بهره برداری های کشاورزی، صنعتی و معدنی و شرب در آن زیاد است. این حوزه دربرگیرنده شهرستان های یزد، اردکان، میبد، تفت، صدوق و مهریز می باشد که بیشترین جمعیت را در استان به خود اختصاص داده است.
با توجه به این که اجرای پروژه های توسعه دارای اثرات زیست محیطی مثبت و منفی متعددی است، لذا می بایست مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی برای آن ها انجام شود. برای ارزیابی اثرات طرح های تغذیه مصنوعی در دشت یزد-اردکان از روش منوری 2001 استفاده شده است. در این روش چهار محیط فیزیکی، بیولوژیکی، اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار می گیرد. پیش بینی اثرات در دو گزینه عدم اجرای طرح و اجرای طرح و در فازهای ساختمانی و بهره برداری بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، گزینه اجرای طرح با 14 اثر منفی در مرحله ساختمانی و 117 اثر مثبت در مرحله بهره برداری نسبت به گزینه عدم اجرای طرح با 21 اثر منفی در مرحله ساختمانی و 74 اثر مثبت در مرحله بهره برداری، نشان داد که اجرای طرح در دشت یزد- اردکان با اعمال اقدامات اصلاحی امکان پذیر می باشد.

از آن جا که استفاده از آب رودخانه گاماسیاب به عنوان بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانه استان همدان جهت امور مختلف به ویژه ایجاد و توسعه کارگاه های تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا به سرعت رو به گسترش می باشد، لذا لزوم سنجش پیراسنجه های کیفی آب این رودخانه ضروری به نظر می رسد، بر این اساس در این تحقیق جهت سنجش کیفی و ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت آب رودخانه گاماسیاب به ویژه کارگاه های تکثیر و پرورش ماهی با انتخاب پنج ایستگاه نمونه برداری در طول رودخانه اقدام به سنجش پیراسنجه های کیفی آب و مقایسه آن ها با مقادیر استاندارد نمودیم.
نمونه برداری طی سه ماه مرداد، شهریور و اسفند 1386 از پنج ایستگاه یاد شده در دو نوبت صبح (از ساعت 9 تا 12) و عصر (از ساعت 14 تا 17) به منظور داشتن پراکنش زمانی مناسب از لحاظ اثرات تغذیه ای ماهیان بر روی ویژگی های کیفی آب انجام شد. نمونه های آب در ظروف پلی اتیلنی درب دار جمع آوری و پیراسنجه های غلظت اکسیژن محلول، pH و هدایت الکتریکی در محل اندازه گیری شد. سپس نمونه ها داخل یخدان قرار گرفته و در کوتاه ترین زمان ممکن جهت اندازه گیری غلظت پیراسنجه های اکسیژن مورد نیاز زیست-شیمیایی، آمونیوم، نیتریت، نیترات و اورتوفسفات به آزمایشگاه منتقل گردید.
نتایج تحقیق بیانگر آن بود که به جز در مورد میانگین مقادیر هدایت الکتریکی که هیچ کدام از ایستگاه ها تفاوت معنی دار با یکدیگر نداشته اند، در مورد سایر پیراسنجه های مورد ارزیابی چنین امری مشاهده نمی شود. به طوری که در مورد میانگین غلظت اکسیژن محلول، pH و اکسیژن مورد نیاز زیست-شیمیایی تنها کانال ورودی آب کارگاه قزل دانش با ایستگاه شاهد تفاوت معنی دار نداشته است. همچنین میانگین غلظت یون های آمونیوم و نیتریت ایستگاه شاهد با سایر ایستگاه های نمونه برداری به دلیل ورود بار قابل توجهی از مواد مغذی به رودخانه بر اثر فعالیت های آب زی پروری و همچنین فاضلاب روستاهای اطراف تفاوت معنی دار داشته است.
در مقایسه کارگاه های مورد مطالعه از جهت میانگین غلظت مواد مغذی همچون آمونیوم و نیترات با توجه به گروه بندی آماری مشخص شد بین کارگاه ها تفاوت معنی دار آماری وجود دارد. به طوری که کارگاه قزل دانش با تولید 100 تن ماهی پرواری در مقایسه با کارگاه قزل زاگرس با تولید 190 تن ماهی پرواری بار بیشتری از آلودگی را به رودخانه وارد نموده است.
با مقایسه میانگین غلظت پیراسنجه های مورد ارزیابی آب رودخانه گاماسیاب با جدول کلاسه کیفی آب ها از نظر پیراسنجه های فیزیکی، شیمیایی و زیستی می توان چنین بیان داشت که کیفیت آب این رودخانه در طبقه آب های ندرتا آلوده تا آب هایی با آلودگی متوسط قرار می گیرد. بنابراین، این رودخانه در حال حاضر توان خودپالایی آلاینده ها را دارد ولی با توجه به سیاست های کشور و به ویژه استان همدان در توسعه صنعت آبزی پروری و همچنین عدم نظارت بر منابع آلاینده وارد شده، این رودخانه در آینده ای نه چندان دور با معضلات جدی به ویژه بروز پدیده خوراکوری مواجه خواهد شد.

گازطبیعی به علت ویژگی ذاتی و به ویژه سازگاری با محیط زیست، از جمله حامل های انرژی است که در دو دهه نخست سده کنونی بالاترین نرخ رشد را در میان حامل های انرژی داشته است و این امر بدان معنی است که سهم گاز طبیعی در سبد انرژی مصرف جهان رو به افزایش است.
در این مقاله با توجه به آخرین آمار و اطلاعات موجود درمورد آلودگی هوا و قیمت سوخت، میزان صرفه جویی اقتصادی ناشی از کاهش خسارات وارد بر سلامت افراد جامعه حاصل از احداث یک جایگاه سوخت رسانی گازطبیعی فشرده تک منظوره با 4 دیسپنسر و مصرف سالانه 10.512.000 مترمکعب گازطبیعی فشرده (CNG) برآورد شده است. به این ترتیب که خسارت ریالی ناشی از انتشار آلاینده های حاصل از مصرف 1 مترمکعب CNG و 1 لیتر بنزین محاسبه شده و در نهایت با توجه به میزان فروش سالانه یک جایگاه سوخت رسانی CNG کل صرفه جویی ناشی از کاهش آلودگی هوا حاصل از مصرف گاز در مقایسه با حجم معادل بنزین (به ازای هر کیلومتر پیمایش تعیین شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که کل صرفه جویی ناشی از کاهش خسارات وارد بر سلامتی ناشی از آلودگی هوا برای یک جایگاه سوخت رسانی تک منظوره CNG حدود 26.088.303.168ریال است. این مقادیر در بعد کلان ارقام قابل توجهی است و در دراز مدت عواید بسیاری از جمله کاهش آلودگی هوا، افزایش سلامت افراد جامعه، کاهش مصرف بنزین و گازوئیل، جلوگیری از خروج ارز، رفع وابستگی به خارج در زمینه فناوری روز دنیا و ذخیره نفت در سال های آینده را عاید کشور خواهد نمود.

گردشگری روستایی به عنوان فرآیندی در توسعه روستایی قلمداد می شود که با ایجاد فعالیت های مکمل کشاورزی، می تواند زمینه توسعه اقتصادی و زیست محیطی روستایی را در زمینه افزایش درآمد، اشتغال زایی و معیشت پایدار روستایی فراهم کند که بهبود کیفیت زندگی و توزیع متعادل و مناسب خدمات و تسهیلات را در چارچوب توسعه منطقه ای و محلی، به همراه دارد. در این میان قابلیت ها و جاذبه های طبیعی مناطق روستایی ایران، می توانند منابع و در عین حال فرصت هایی در توانمندسازی روستایی به شمار روند. علاوه بر این، نوع رویکرد توسعه گردشگری روستایی (راهبردی، بازساخت کارکردی و راهبردی)، اثرات مثبت و تبعات منفی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در هنگام مداخله در نواحی روستایی را باعث می شود. در این پژوهش که از روش توصیفی و روش فراتحلیل بهره برده است، تلاش شده تا با بررسی و ارزیابی کیفی رویکردهای گردشگری روستایی، امکان انتخاب بهترین راهکار مداخله در نواحی روستایی فراهم شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که رویکرد راهبردی در رویه تحلیل عوامل راهبردی (SWOT)، می تواند با برخورداری از نگاه همه جانبه و انعطاف پذیر به متغیرها و مولفه های گردشگری روستایی، بیشینه کارآمدی در حوزه برنامه ریزی، طرح ریزی و اجرا در توسعه گردشگری روستایی را فراهم آورد که می بایستی در ساختار فعلی اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاستی ایران، مورد ارزیابی قرار گیرد.

بیودیزل آلکیل استر اسیدهای چربی است که از منابع طبیعی مانند روغن های گیاهی و یا چربی های حیوانی تولید می شود. این سوخت در مقایسه با گازوئیل متعارف فاقد ترکیبات گوگرد و آروماتیک بوده و در ساختمان مولکولی خود 10% اکسیژن دارد که باعث کاهش آلایندهای خروجی از اگزوز موتور می گردد. در این تحقیق بیودیزل از روغن پسماند حاصل از پخت و پز به روش ترانس استریفیکاسیون و در حضور کاتالیزور سدیم هیدروکسید (5/ درصد وزنی روغن) و متانول با نسبت مولی الکل به روغن 6 به 1 تولید شد. از روش کریستالیزه کردن استر در حلال هگزان نرمال برای بهبود برخی از خواص فیزیکی بیودیزل نظیر نقاط ابری شدن و ریزش استفاده گردید. نمونه های مختلفی از مخلوط بیودیزل (10، 20، 30، 40، 50، 60، 70، 80 و 90 درصد حجمی) و گازوئیل تهیه شده و از بیودیزل خالص و گازوئیل خالص نیز به عنوان سوخت شاهد استفاده گردید. سپس خواص فیزیکی هر یک مانند چگالی، ویسکوزیته، نقطه ابری شدن، نقطه ریزش و ارزش حرارتی نسبت به گازوئیل مورد مقایسه قرارگرفت. نتایج نشان داد که با افزایش درصد بیودیزل در نمونه ها چگالی، ویسکوزیته، نقطه ابری شدن و نقطه ریزش در مقایسه با گازوئیل متعارف افزایش یافت.

یکی از مشکلات و چالش های پیش روی مدیران و برنامه ریزان بخش انرژی در حوزه مدیریت مصرف، فقدان به کارگیری صحیح آمار و اطلاعات موجود در قالب یک الگوی مناسب جهت شبیه سازی و پیش بینی روند تغییرات تقاضا محسوب می شود. در بسیاری از موارد روش آزمون و خطا در فرایند تصمیم سازی به کار گرفته می شود. در مواردی که استفاده از الگویی مناسب می تواند چالش مذکور را مرتفع سازد، عدم به روز رسانی به هنگام آمار و اطلاعات مورد استفاده در الگو، چالش جدیدی را به وجود می آورد که فقدان امکان تصمیم سازی به موقع از اولین نتایج منفی آن به حساب می آید.
در این مقاله تلاش شده است که با معرفی و به کارگیری مدل های رگرسیونی و تلفیق آن با فن آوری IT هر دو چالش فوق الذکر به طور همزمان بر طرف گردیده و مسیر تصمیم سازی در مدیریت مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری کشور که به صرفه جویی و کنترل مصرف بی رویه می انجامد هموار شود. بدون تردید، این امر می تواند موجب کاهش انتشار گازهای GHG و ایجاد محیط زیستی بهتر شود.

امروزه مسئله مواد زاید جامد شهری یا پسماند شهری یکی از مسایل و مشکلات جدی در کل شهرهای دنیا است. بررسی کمیت و کیفیت مواد زاید جامد شهری، همراه با طرح بازیافت و تفکیک مواد از مبدا و استفاده از مواد آلی زباله ها جهت تولید کود آلی، به عنوان مهم ترین مسایل در بحث مدیریت پسماندها مطرح می باشد. لذا با توجه به ملاحظات بهداشتی و اقتصادی، انگیزه انجام مطالعه ای در خصوص بررسی کیفیت فیزیکوشیمیایی کود حاصل از زباله های عادی شهر زاهدان ایجاد گردید، تا بتوان از این طریق کمبودهای موجود را شناسایی و جهت ارتقای کیفیت کود تولیدی، راهکارهای مدیریتی مناسب را ارایه نمود. بدین منظور جهت آنالیز کود کمپوست و بیوکمپوست حاصل از زباله های شهری زاهدان در دو مرحله در زمستان 85 و تابستان 86 به نمونه برداری اقدام شد. نتایج حاصل از بررسی های آزمایشگاهی حاکی از آن است که غلظت فلزات سنگینی چون کادمیوم و روی و درصد رطوبت در کودها به خصوص در فصل تابستان به دلیل گرمای بالای هوا و تبخیر شدید از سطح توده های کود در حد مطلوبی نمی باشد. ولی غلظت مواد مغذی همچون ازت، فسفر و پتاسیم در توده های کود در حد استاندارد می باشد. به طور کلی تغییرات کیفیت کودهای کمپوست و بیوکمپوست تولیدی سازمان بازیافت شهرداری زاهدان به صورت فصلی بوده به گونه ای که در فصل زمستان بهتر از تابستان است که شرایط جوی منطقه، تغییرات درجه حرارت و وزش بادهای فصلی عامل اصلی بروز چنین شرایطی است. همچنین کیفیت کود بیوکمپوست با توجه به درصد بالای مواد آلی که داراست، نسبت به کمپوست جهت تقویت خاک بهتر است. به طور کلی می توان با مراقبت بیشتر از توده های کود به خصوص در فصل گرما و آموزش مداوم خانوارها جهت تفکیک مناسب تر پسماندها در منازل، وضعیت کیفی کودهای آلی حاصل از پردازش زباله های شهر زاهدان را بهتر و ایده آل تر از قبل نگاه داشت.

سموم ارگانوکلره به علت خاصیت سرطان زایی، اثر سمیت تاخیری و تاثیر این سموم بر سیستم عصبی ماهیان و همین طور انسان، دارای اهمیت زیادی هستند. در این پروژه، غلظت سموم ارگانوکلره شامل لیندان، هپتاکلر، آلدرین، دیلدرین و ددت) در رسوبات سواحل جنوبی دریای خزر در ایستگاه های آستارا، هشتپر، بندر انزلی، کیاشهر، رامسر، چالوس، نور، فریدون کنار، خزرآباد ساری و بندر ترکمن اندازه گیری شد. پس از نمونه برداری از ایستگاه های یادشده، نمونه ها استخراج، جداسازی و تغلیظ گردیدند و سپس توسط دستگاه گازکروماتوگراف مجهز به دتکتور الکترون کپچر مورد آنالیز قرار گرفتند. در نمونه های رسوبات، سم هپتاکلر با میانگین غلظت 493/0 میلی گرم در کیلوگرم وزن تر بیشترین غلظت و سم آلدرین با میانگین غلظت 001/0< میلی گرم در کیلوگرم وزن تر کمترین غلظت را داشته است. ترتیب این سموم در رسوبات بر اساس میانگین غلظت به این صورت است: آلدرین< لیندان< دیلدرین< ددت< هپتاکلر.

ارزیابی زیست محیطی راهبردی(SEA)1، یک فرآیند و رویکرد نظام مند و نوین است که شناسایی، پیش بینی و ارزیابی اثرات و پیامدهای زیست محیطی را در عالی ترین سطوح تصمیم گیری (سطح کلان) و در چهارچوب توسعه کلان و در فرآیند طرح ریزی برنامه ها، طرح ها و سیاست ها به طور جدی و موثر مد نظر قرار می دهد.
در کشورهای مختلف به ویژه کشورهای توسعه یافته، نمونه های روشنی از قوانین و مقررات مرتبط با ارزیابی زیست محیطی راهبردی وجود دارد. در واقع اولین سند قانونی SEA در سال 1969، در آمریکا تدوین گردید و پس از آن کشورهایی همچون کانادا، هنک کنگ، دانمارک و دیگر کشورها، ضوابط و مقرراتی را به عنوان نیازمندی های ویژه برای ارزیابی های علمی – اجرایی منتشر نمودند. تحقیقات صورت گرفته نشان داده است که این قوانین عمدتا در سطوح بخشی و آمایش سرزمین کاربردی تر و موثر تر بوده اند. در این زمینه کشور انگلستان به عنوان یکی از فعال ترین کشورها در پایه ریزی دستورالعمل های روش شناسی مناسب با این موضوع شناخته شده است.
بیش از یک دهه از تصویب قوانین و مقررات مرتبط با ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA)2 در ایران می گذرد و اجرای آن ها درسال های اخیر با جدیت دنبال می شود. لیکن علی رغم اهمیت بسیار زیاد و گستردگی دامنه شمول ارزیابی زیست محیطی راهبردی (SEA) تا کنون قانون یا مقرراتی که به تصویب مراجع ذی صلاح برسد، تدوین نگردیده است. در این تحقیق، با بررسی های صورت گرفته در کشورهای پیشرو در این خصوص، مشخص گردیده است که الزامات مربوط به ارزیابی زیست محیطی راهبردی عمدتا در دو سطح مشهود می باشد، یکی در سطح قانون گذاری و دیگری در سطح سیاست گذاری و تصمیم گیری. در صورتی که در بخش اول یعنی قانون گذاری تدابیر لازم اندیشیده نشود، سیاست گذاری با رعایت الزامات مربوط نتیجه بخش نخواهد بود. همچنین با تحقیقات و مطالعات انجام گرفته پیشنهادهایی جهت اثربخشی ارزیابی زیست محیطی راهبردی در ارکان تصمیم گیری و سیاست گذاری به منظور ایجاد یک نظام مدیریت یکپارچه که لازمه و پیش نیاز اجرای موثر آن می باشد، ارایه شده است.

در طول سال های اخیر، فعالیت های انسان در راستای توسعه، تهدیدات و تاثیرات متعددی را متوجه محیط زیست نموده است که با توجه به ارتباط متقابل توسعه و محیط زیست که دو مقوله لاینفک می باشند، تنها از طریق مدیریت عوامل تخریب کننده و یا تاثیر گذار بر محیط زیست می توان این آثار منفی را تعدیل و آشفتگی های زیست محیطی را کنترل نمود. بدین جهت مدیریت سازمان های شهری همچون شهرداری ها با توجه به توسعه ناپایدار و بی رویه شهر و شهر نشینی و نیز گسترش و افزایش معضلات زیست محیطی، فعالیت های گسترده ای را در طی سال های اخیر با هدف حفظ محیط زیست و کنترل و کاهش آلودگی های زیست محیطی، در سطح منطقه، ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست و کنترل و کاهش آلودگی های زیست محیطی در سطح منطقه، ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست و ارتقای سطح دانش و آگاهی شهروندان، کاربرد فناورهای نوین زیست محیطی، استفاده بهینه از منابع انرژی، حفظ آثار فرهنگی، هویتی و توسعه زمینه علمی و فرهنگی، با اجرای پروژه های متعددی به اجرا رسانیده اند. یکی از فعالیت های صورت گرفته در راستای ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست و آشنایی با شیوه های نوین تامین انرژی و استفاده بهینه از منابع انرژی، طراحی و اجرای پروژه احداث پارک انرژی در بوستان نیلوفر منطقه 1 می باشد. در این پروژه، احداث یک پارک انرژی با معرفی سیستم های تجدید پذیر تامین انرژی در قالب احداث ساختمان انرژی، نمایشگاه انرژی های تجدید پذیر، احداث پارکینگ خورشیدی و مسیرهای خورشیدی و... مد نظر قرار گرفته است.

در نواحی ساحلی دریای خزر و منطقه ترکمن صحرا به طور اعم، و گمیشان به طور اخص، گونه هایی از معماری مسکونی در میان اقوام ترکمن دیده می شود که نمونه ای ارزنده از دانش بومی در ساخت مسکن روستایی را نشان می دهد، چنان که گونه ای همسازی و همگونی بین معماری و شرایط زیست محیطی و در عین حال، اقتضای جغرافیایی و مکانی این مناطق را شکل می دهد. این امر خاصه در گمیشان با به کارگیری مصالح بوم آورد و خلق تکنیک های ویژه ساخت خود را نشان می دهد که کارآمدترین روش پاسخ گویی به نیازهای فیزیکی و روحی ترکمنان ساکنان این سرزمین را بیاد می آورد. از سویی دیگر، پس از تخته قاپو شدن عشایر ترکمن در سال 1305 و به آتش کشیدن آلاچیق های ترکمنی (Oy) و اسکا ن دهی این قوم در نواحی ساحلی دریای خزر، شکلی از مسکن بنام تام (Tām) به وجود می آید که در این پژوهش، مورد بازبینی و ارزیابی قرار گرفته است. از آن جا که هیچ تحقیقی در رابطه با ساخت تام های ترکمنی (Turkmen Tām) صورت نگرفته است، ضرورت این پژوهش نیز روشن می شود. بر این اساس در این مقاله با روش توصیفی _ تحلیلی و با استفاده از ابزار جمع آوری اطلاعات مشتمل بر: تحقیقات میدانی (1385 و 1386)، مصاحبه با استادکاران و مطلعان محلی و در عین حال، مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و با رجوع به مدارک و اسناد اندک موجود، تلاش شده است تا امکان بررسی روش ساخت این گونه معماری مسکونی فراهم شود. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر اقلیم و طبیعت بر معماری مسکن تامهای ترکمنی است که در پایان با یاری جستن از نکات مثبت معماری این مناطق، به ارایه برخی پیشنهادها برای معماری مسکونی امروز منطقه، پرداخته شده است.

پیدایش کلان شهرها و متعاقب آن افزایش میزان زایدات و زباله های شهری، علاوه بر افزودن مشکلات شهری، تهدیدی جدی برای محیط زیست و بهداشت افراد جامعه می باشند. بسیاری از شهرها از ایستگاه انتقال زباله برخوردارند که می توانند در اثر سوء مدیریت اثرات بالقوه بر روی سلامتی و بهداشت افراد داشته باشند. بنابراین مدیریت صحیح ایستگاه انتقال زباله شامل مکان یابی، طراحی و عملکرد وسایل در ایستگاه، بایستی در راستای حفظ سلامتی، ایمنی و رفاه افراد جامعه و عدم اثرات سوء زیست محیطی انجام شود. هدف از این مطالعه بررسی جنبه های زیست محیطی و بهداشتی ایستگاه های انتقال زباله در خصوص وضعیت میزان شیرابه موجود در محوطه ایستگاه ها، همچنین پراکندگی بو و گازهای آلاینده در زمان فعالیت ایستگاه ها در مناطق مسکونی بوده است. جهت انجام این اهداف، ابتدا نمونه برداری و اندازه گیری هایی در هر ایستگاه صورت گرفت. تحقیقات نشان می دهد که امکانات بهداشتی، اسکان کارگری مناسب و تجهیزات حفاظت فردی، همچنین وضعیت ظاهری مناسب در 90% ایستگاه ها وجود ندارد. نتایج حاصل از نمونه برداری از شیرابه سپتیک تانک میزان COD، BOD، از ایستگاه مورد مطالعه به ترتیب برابر 49700، 31800، میلی گرم در لیتر بوده است که در تمامی این موارد از حد استاندارد خروجی فاضلا ب بیشتر می باشد. همچنین میزان ذرات اندازه گیری شده در ضلع شرقی ایستگاه به میزان 153و573 میکروگرم در متر مکعب بوده است که بالاتر از حد استاندارد میزان آلاینده های هوا می باشد در حالی که گازهای آلاینده NH3 وH2S در حد ناچیز بوده است. در پایان براساس یافته های تحقیق مکان مناسب استقرار سیستم انتقال زباله مشخص شد و نیز راهکارهایی نیز به منظور ساماندهی وضعیت ایستگاه از لحاظ کنترل آلودگی و انتشار شیرابه با استفاده از سیستم ایمهاف تانک و جلوگیری از انتشار بو و آلودگی های زسیت محیطی با رعایت اصول مدیریتی مطرح گردید.