فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و هشتم شماره 2 (پیاپی 72، زمستان 1391)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و هشتم شماره 2 (پیاپی 72، زمستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/12/22
  • تعداد عناوین: 13
|
  • سیدرحمت الله فتاحی صفحه 279
    جهان همواره شاهد تغییر و تحولات زیادی بوده است. در نیمه دوم قرن بیستم و در نخستین دهه های قرن بیست و یکم بر سرعت و گستره این تحولات به طور قابل ملاحظه افزوده شده است. فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی یکی از قلمروهایی به شمار می رود که از بیشترین تحولات برخوردار بوده است. نه تنها اختراع ها و نوآوری های بی شمار، بلکه تنوع فرآورده ها و خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات بسیار چشمگیر است. کافی است به نوآوری ها و توانمندی های فرآورده ای به نام تلفن همراه بیاندیشیم که در طول چند سالی که از آغاز آن گذشته است تا چه اندازه دچار تحول شده است. هوشمندی انسان در مدیریت تحولات فناوری اطلاعات به ویژه در هماهنگ سازی محیط، فرآورده ها، و خدمات توانسته است شرایطی را فراهم کند که گذشت زمان و تفاوت میان سامانه ها اختلالی در دسترسی و استفاده از محیط، فرآورده ها، و خدمات وارد نکند. همان گونه که اشاره شد، فناوری تلفن همراه را می توان یکی از نمونه های موفق «سامانه های یکپارچه» به شمار آورد که فرد را قادر می سازد اطلاعات خود را به اشتراک گذارد، اطلاعات دیگران را دریافت کند، با سامانه های بانک، راه آهن، هواپیمایی، ترافیک، آب و هوا و... به راحتی ارتباط برقرار و از خدمات آنها استفاده کند. یکی از رویکردها در مدیریت تحولات فناوری اطلاعات، استفاده از استانداردها و پروتکل های ملی و جهانی برای ایجاد و گسترش یکپارچگی و میانکنش پذیری است. این ابزارها در طول چند دهه اخیر رو به گسترش بوده و مورد توافق جهانی قرار گرفته اند. مزیت عمده استانداردها و پروتکل ها، نه تنها همخوان کردن محیط ها، محصولات، و خدمات با هم است، بلکه یکی از دستاوردهای مهم آنها ایجاد یکپارچگی سامانه های (سیستم های) اطلاعاتی است. اکنون بیشتر سامانه ها به شکل فیزیکی قادرند با هم تعامل (میانکنش) داشته و از این رو برای کاربران قابل دسترس تر، قابل فهم تر، و قابل استفاده تر شوند.
  • زاهد بیگدلی، افشین حمدی پور * صفحه 283

    فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی نوین، آموزش کتابداری و اطلاع رسانی را همانند آموزش سایر علوم متحول کرده است. به همین منظور، شورای برنامه-ریزی آموزش عالی بعد از 14 سال، برنامه های درسی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی را بازنگری و در قالب 111 واحد درسی پایه، تخصصی اجباری، و تخصصی اختیاری تصویب کرده است. هدف از بررسی حاضر، مقایسه و تحلیل برنامه آموزشی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی مصوب سال های 1375 و 1388 به روش تحلیل محتوایی بوده است. یافته ها نشان داد عناوین درسی دو برنامه فقط 25 درصد در محتوی اشتراک دارند که نشان دهنده نو بودن برنامه جدید است. دروس تخصصی و تعداد واحدهای عملی در برنامه های مصوب سال 1388 بیشتر شده است. در کل، 75 درصد واحدها در برنامه درسی جدید نسبت به برنامه درسی قبلی از نظر ایجاد دروس جدید، تغییر نام و ادغام دروس تغییر کرده اند. 44 درصد دروس در برنامه مصوب سال 1388 جدید بودند و 22 درصد دروس در ارتباط با فناوری های اطلاعاتی کاربردی در کتابخانه ها بودند. میزان همخوانی سرفصل های جدید رشته کتابداری و اطلاع رسانی ایران با سرفصل های درسی سایر کشورها نزدیک به 70 درصد است. با توجه به تغییرات صورت گرفته در عنوان رشته و برنامه های آموزشی کشورهای مختلف و نیز تغییرات انجام شده در برنامه درسی کشورمان و مطابقت عمده آن با کاربرد فناوری های اطلاعاتی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، به نظر می رسد زمان انتخاب نام جدید و مناسب برای رشته کتابداری و اطلاع رسانی فرا رسیده است.

    کلیدواژگان: آموزش کتابداری، برنامه آموزشی، دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی، سرفصل دروس کتابداری و اطلاع رسانی
  • محمد ابویی اردکان، سیدآیت الله میرزایی، فاطمه شیخ شعاعی صفحه 305
    این مقاله با هدف معرفی فرایند داوری و ضرورت آن در نظارت بر کیفیت آثار علمی منتشرشده، به بررسی وجود/ عدم وجود فرایند داوری، انواع داوری های رایج، روش های تصمیم گیری، معیارهای موثر بر پذیرش مقاله، تصمیم گیرندگان اصلی، مسائل و مشکلات سردبیران، و هنجارهای رایج در فرایند داوری مجلات معتبر علمی ایران4 پرداخته است. بنابراین، با توجه به هدف پژوهش، روش اجرای آن پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. جمعیت آماری این پژوهش شامل 245 مجله علمی پژوهشی و ترویجی بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که نوع داوری رایج در این مجلات «دوطرفه پنهان» است و روش غالب در پذیرش مقاله «اعلام نتیجه مقاله پس از داوری و طرح در جلسه هیئت تحریریه» است. همچنین، یافته ها حاکی از آن بود که دو معیار «اصیل و بدیع بودن پژوهش» و «ارتباط موضوع با خط مشی موضوعی مجله» نقش موثری در پذیرش مقالات دارند. از میان پنج رکن اصلی دخیل در فرایند داوری مجلات، «هیئت تحریریه» نقش اساسی تری در فرایند داوری مقالات داشته است. درباره مسائل و مشکلات، سردبیران مجلات ایرانی بیشتر با سه مساله «طولانی بودن زمان داوری مقاله ها»، «کیفیت ضعیف نگارش مقاله ها»، و «مشکلات مالی» مواجه بوده اند.
    کلیدواژگان: فرایند داوری، مجلات علمی، نوع داوری، داور، هیئت تحریریه
  • زهرا نامور، کیوان کوشا صفحه 347
    در این پژوهش، به بررسی سهم هر یک از مراحلی که باعث تاخیر در روند نشر مقالات علمی از مرحله ارسال تا انتشار برخط می شود، پرداخته شده است. ازآنجاکه این تاخیر می تواند در بین حوزه ها و رشته های علمی متفاوت باشد، نقش تفاوت های میان رشته ای در تاخیر نیز مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه مورد مطالعه تعداد 11،598 مقاله از 102 نشریه متعلق به هفت رشته علمی در حوزه های علوم و علوم اجتماعی است که در سال 2009 منتشر شده اند. در این پژوهش، از مقالات نمونه گیری صورت نگرفته است و از سرشماری استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین و کمترین میانگین زمانی از بین سه مرحله مورد بررسی در کل مقالات به ترتیب، متعلق به مرحله ارسال-اصلاح (8 ماه) و اصلاح-پذیرش (1 ماه) مقالات در نشریات مورد بررسی است. میزان فواصل زمانی در مراحل مختلف بررسی مقالات در هر رشته نیز متفاوت بود و درصد بسیار کمی از نشریات هر رشته کمترین تاخیر را داشتند. بدین ترتیب 56 درصد مقالات رشته شیمی، 57 درصد مقالات رشته زیست شناسی، 47 درصد مقالات رشته جراحی، 72 درصد مقالات رشته کامپیوتر، 89 درصد مقالات رشته اقتصاد، 96 درصد مقالات رشته مدیریت، و 71 درصد نشریات رشته کتابداری در فاصله زمانی بیش از 6 ماه منتشر شده اند. در نهایت و با توجه به تاثیر تاخیر به عنوان شاخصی موثر در کاهش و افزایش ضرایب تاثیر نشریات، می توان گفت که این ارقام می تواند هشداری برای مسئولان نشریات مورد نظر جهت تلاش برای کاهش این تاخیر ها و افزایش ضریب تاثیر نشریاتشان باشد.
    کلیدواژگان: تاخیر نشر، نشریات علمی، ارتباطات علمی
  • مهری صدیقی، عمار جلالی منش صفحه 363
    این پژوهش با استفاده از روش های علم سنجی و کتاب سنجی، در صدد پرداختن به این مساله است که مجموعه تولیدات علمی در حوزه مدیریت دانش در سطح بین المللی در بازه زمانی 10 ساله (2001-2010)، چه رویکردی داشته و به چه حوزه هایی پرداخته است. بدین منظور، پس از شناسایی و انتخاب واژه های کلیدی و زیرشاخه های این حوزه به کمک منابع اطلاعاتی مختلف، کار جستجوی پیشرفته واژه های گزینش شده در پایگاه اطلاعاتی «وب آوساینس» انجام شد. داده های استخراج شده از این پایگاه ها، در حیطه های موضوع، زبان، کشور، نویسنده، سال انتشار، مجله، موسسه یا دانشگاه، و نوع مدرک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. سپس، همه پیشینه های مربوط به پایگاه «وب آوساینس» برای ترسیم ساختار علم به نرم افزار «هیست سایت» وارد شد و پس از انجام تحلیل های لازم، نقشه علم نگاشتی انتشارات این حوزه در این بازه زمانی، توسط این نرم افزار ترسیم شد. یافته های پژوهش نشان داد مقدار متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات حوزه مدیریت دانش در طی سال های مورد بررسی در پایگاه وب آوساینس، 9/10 درصد است. در میان 164 کشور تولیدکننده مدارک این حوزه، تولیدات علمی دانشمندان ایرانی، با دارا بودن رتبه 35 و تعداد 221 مدرک، 4/0 درصد کل تولیدات علمی این دانشمندان را تشکیل می داد. به لحاظ موضوعی، بیشترین گرایش به برخی فناوری های اطلاعاتی پشتیبان، به ویژه «داده کاوی» و نیز مفاهیم و جنبه های سازمانی و اجتماعی حوزه مدیریت دانش بوده است.
    کلیدواژگان: علم سنجی، روند پژوهشی، مدیریت دانش، نقشه علمی، پایگاه وب آوساینس، نرم افزار هیست سایت
  • محمود خسروجردی، حمدکریم بیات صفحه 393
    مطالعات علم سنجی در سال های اخیر بسیار فزونی یافته است. بیشتر این مطالعات به گزارش های اجرایی شبیه بوده است و متخصصان این حوزه نیز از این مساله ابراز نگرانی کرده اند. اینکه علم سنجی یک حوزه فرارشته ای، میان-رشته ای، و یا چندرشته ای است در پژوهش های بسیار فراوان پیشین چندان مورد توجه نبوده است. در این پژوهش، با استفاده از یک رویکرد علم سنجی به بررسی مقالات منتشرشده با عنوان علم سنجی پرداخته می شود و نتایج آن در قالب پاسخ پرسش های زیر ارائه می گردد: 1) آیا علم سنجی رویکردی میان رشته ای است؟ 2) سهم حوزه های علمی گوناگون از مقالات علمی با عناوین علم سنجی چقدر است؟ 3) تحولات اخیر علم سنجی به کدام سمت وسو سیر می کند؟ داده های این پژوهش از پایگاه «وب آوساینس» استخراج گردید و براساس آن به ترسیم ارتباطات حوزه های علمی گوناگون در تولید مقالات با عنوان علم سنجی پرداخته شد. نتایج نشان می دهد مطالعات علم سنجی را می توان در زمره مطالعات میان رشته ای قلمداد کرد که بیشتر در سیطره دو رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی و علوم رایانه قرار دارد. همچنین، سهم حوزه های علمی گوناگون از مطالعات علم سنجی یکسان نیست و بیشترین میزان مقالات منتشرشده با این رویکرد، به دو حوزه علمی پیش گفته تعلق دارد. گفتنی است سال های 2006 تا 2010 پررونق ترین دوره زمانی انتشار مقالات با عناوین علم سنجی است. در این سال ها، حوزه های علمی به مطالعات علم سنجی بیشتر روی آورده اند و به احتمال، این مساله ناشی از توجه کشورهای مختلف جهان به مطالعات سنجش کمی در حوزه علم و سیاست گذاری و برنامه ریزی برای پیشی گرفتن از یکدیگر است.
    کلیدواژگان: علم سنجی، رشتگی، میان رشتگی، فراتحلیل، وب آوساینس
  • آناهیتا کرمانی حبیب آبادی، نرگس نشاط، عباس حری صفحه 411
    هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و مقایسه خصیصه استناد در قالب اشتراک در مآخذ و خصیصه واژگان عناوین استنادها در خوشه بندی پروانه های ثبت اختراع است. بدین منظور، این بررسی به روش تجربی بر روی مجموعه ای شامل پروانه های ثبت اختراع یو.اس. مربوط به رده 774/977 از رده بندی یو.اس. انجام شد. ابتدا پروانه های ثبت اختراع با استفاده از خوشه بندی فازی c میانگین خوشه بندی شد و خوشه بندی های حاصل با استفاده از معیارهای ارزیابی مانعیت و جامعیت گسترش یافته بی کیوبد مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که خوشه بندی پروانه های ثبت اختراع با استفاده از اشتراک در مآخذ، عملکرد بهتری را نسبت به خوشه بندی با استفاده از واژگان عناوین استنادها دارد و ساختار خوشه ایدر سطوح گسترده تری از جامعیت در خوشه بندی با استفاده از اشتراک در مآخذ برقرار است.
    کلیدواژگان: پپروانه های ثبت اختراع، خوشه بندی، اشتراک در مآخذ، واژگان عناوین استنادها، خوشه بندی فازی c میانگین، ارزیابی خوشه بندی، مانعیت گسترش، یافته بی کیوبد، جامعیت گسترش یافته بی کیوبد
  • مریم شریف زاده، غلامحسین زمانی، عزت الله کرمی، محمدتقی ایمان، داور خلیلی صفحه 433
    نظریه شبکه کنشگران، رویکردی کیفی برای مطالعه فرایند و سازوکارهای پیچیده ناشی از تعامل جامعه و فناوری است که مفاهیم و عقاید جدیدی برای درک ماهیت اجتماعی- فنی سامانه های اطلاعات ارائه می کند. سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی از منظر نظریه شبکه کنشگران، شبکه ای مشتمل بر کنشگران، کنش ها، فرایندهای مرتبط اطلاعاتی (تولید، انتقال، ذخیره، بازیابی، ادغام، نشر، کاربرد، کنترل، و مدیریت)، و سازوکارهای سامانه (تعامل و شبکه ها) است. واکاوی چنین سامانه ای مستلزم بررسی گره ها و پیوندهای شبکه - مراکز ومجموعه های تولید، ترویج، و به کارگیری اطلاعات اقلیمی، و چگونگی کارکرد این اجزاء (تعامل و ارتباط آنها)– جهت افزایش محتوای دانش اقلیمی و در نهایت، توسعه کشاورزی است. این پژوهش بر دیدگاه شبکه محور در مطالعات سامانه های اطلاعات، به ویژه سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی، استوار است. از این رو، نوشتار حاضر ضمن معرفی نظریه شبکه کنشگران به عنوان یک رویکرد پژوهشی، به تشریح ابعاد و چگونگی استفاده از آن در مطالعات سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی نیز پرداخته است.
    کلیدواژگان: نظریه شبکه کنشگران، سامانه اطلاعات، کشاورزی
  • نجلا حریری، امیرمهدی عنبری صفحه 455
    این پژوهش با هدف سنجش قابلیت های شبکه های اجتماعی تخصصی وبی فارسی و ارائه راهکارهای مناسب برای بهینه سازی آنها به اجرا درآمده است. روش پژوهش، کتابخانه ای و ارزیابانه بوده و جامعه پژوهش شامل 10 شبکه اجتماعی تخصصی وبی فارسی بوده است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی شامل مهم ترین ابعاد و مولفه های سنجش قابلیت های شبکه های اجتماعی است که براساس مطالعات کتابخانه ای و بررسی شبکه های اجتماعی موفق خارجی و مصاحبه با متخصصان تهیه شده است. قابلیت های شبکه های اجتماعی با توجه به پنج بعد اصلی شامل پرونده شخصی، امنیت، قابلیت های شبکه سازی، جستجو، و راهنمای فنی- پشتیبانی و 44 مولفه مربوط، بررسی گردید و براساس یافته ها مشخص شد که شبکه های کلوب2، متخصصان ایران3، و دوره4 به ترتیب بیشترین میزان مطابقت را با ابعاد و مولفه های سنجش قابلیت های یک شبکه اجتماعی دارا هستند. در پایان، با توجه به ابعاد و مولفه های سیاهه وارسی و سایر یافته های پژوهش، راهکارهایی برای بهینه سازی قابلیت های شبکه های اجتماعی تخصصی وبی فارسی، ارائه گردید.
    کلیدواژگان: شبکه اجتماعی، شبکه های اجتماعی تخصصی وبی فارسی، قابلیت های شبکه اجتماعی، وب 0، 2، اینترنت
  • الهه حسن زاده، نرگس نشاط، فریدون آزاده صفحه 479
    مدل تعالی EFQM به عنوان چارچوبی اولیه برای ارزیابی و بهبود سازمان ها، نشان دهنده مزیت های پایداری است که یک سازمان سرآمد باید به آنها دست یابد. بدین لحاظ، هدف پژوهش حاضر تعیین سطح تعالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا. ایران براساس مدل تعالی EFQM است. این مطالعه توصیفی به صورت مقطعی در سال 1389 انجام شد. تمامی مدیران رده میانی و رده بالای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد 90 سوالی متناسب سازی شده با شرایط کتابخانه ملی است. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین امتیاز خودارزیابی عملکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی در بعد رهبری، 56 امتیاز از مجموع 100 امتیاز؛ در بعد خط مشی و راهبرد، 34 از مجموع80 امتیاز؛ در بعد کارکنان، 52 از مجموع 90 امتیاز؛ در بعد شراکت ها و منابع، 62 از مجموع 90 امتیاز؛ در بعد فرآیندها، 41 از مجموع 140 امتیاز؛ در بعد نتایج کاربر/مشتری، 80 از مجموع 200 امتیاز؛ در بعد نتایج کارکنان، 40 از مجموع 90 امتیاز؛ در بعد نتایج جامعه، 31 از مجموع 60 امتیاز؛ و در بعد نتایج کلیدی عملکرد، 96 از مجموع 150 امتیاز بود. با توجه به سرجمع امتیازهای داده شده به 9 معیار اصلی مدل تعالی، امتیاز سازمان اسناد و کتابخانه ملی 492 از 1000 امتیاز به دست آمد. در میان تمام معیارهای مدل، معیار شراکت ها و منابع، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است که این خود نشان دهنده مدیریت مناسب بر منابع خارجی و داخلی کلیدی سازمان است. همچنین، معیار فرآیندها کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است، بر این اساس سازمان، باید تدابیر مناسبی به منظور بهبود فرآیندها جهت جلب رضایت کامل و ایجاد ارزش افزوده برای کاربران و سایر ذی نفعان خود بیاندیشد. به علاوه، یافته ها نشان داد که مدل تعالی سازمانی EFQM مدل مناسبی برای خودارزیابی کتابخانه ها و تشخیص نقاط قوت و حوزه های نیازمند بهبود آنها به شمار می رود.
    کلیدواژگان: ای، اف، کیو، ام، خودارزیابی، تعالی سازمانی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
  • مجتبی درویشی چادگانی، احمد شعبانی، سعید رجایی پور صفحه 497
    هدف اصلی این پژوهش، بررسی میزان کاربست مولفه های مدیریت راهبردی در کتابخانه های دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان بود که به روش توصیفی– پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان (134 نفر) تشکیل داده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با 40 گویه بود که روایی آن از طریق روایی محتوایی، نوع صوری، اعتبار سازه ای، و نوع تحلیل عامل با استفاده از آزمون کمو و بارتلت مورد سنجش قرار گرفت و مقدار آن برابر 89/. و پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ به میزان 97/. به دست آمد. یافته ها با استفاده از نرم افزارSPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان کاربست مولفه ها، به جز مولفه مراقبت از امور راهبردی،بیش از حد متوسط بود. نتایج حاصل از t2 هتلینگ نیز نشان دادکه میزان تاثیر مولفه ها یکسان نیست، به گونه ای که بیشترین توجه به مولفه تبادل اطلاعات و کمترین توجه به مولفه مراقبت از امور راهبردی بوده است. تحلیل نتایج نشان داد که برحسب ویژگی جمعیت شناختی رشته تحصیلی و نوع کار در کتابخانه تفاوت میانگین ها معنی دار بوده،اما برحسب ویژگی جمعیت شناختی دانشگاه محل خدمت، نوع کتابخانه، و سابقه خدمت تفاوت میانگین ها معنی دار نبوده است (05/0>p).
    کلیدواژگان: کتابخانه های دانشگاهی، مدیریت راهبردی، مدیریت کتابخانه های دانشگاهی
  • مهدی علیپورحافظی صفحه 523
    هدف اصلی مقاله حاضر شناسایی عناصر هزینه ای دخیل در یکپارچه سازی نحوی سامانه های اطلاعاتی کتابخانه های دیجیتالی در ایران در سه سطح محتوا، فنی، و سازمانی است. بدیهی است در این راستا، برخی اهداف جزئی نیز نظیر شناسایی وضعیت موجود سامانه های اطلاعاتی از نظر ذخیره سازی اطلاعات، قابلیت های موجود خروجی های اطلاعاتی مورد نیاز برای میان کنش پذیری، وضعیت موجود میان کنش پذیری سامانه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی در ایران، و مدل مناسب یکپارچه سازی سامانه های اطلاعاتی در کتابخانه های دیجیتالی ایران حاصل خواهد شد. در پژوهش حاضر، از روش پژوهش پیمایش تحلیلی استفاده شده است. جامعه مطالعاتی پژوهش، متشکل از 11 سامانه اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی است که در حال حاضر در کتابخانه های دیجیتالی ایران مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به عدم وجود ابزار استانداردی برای مطالعه یکپارچه سازی نحوی سامانه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی، جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که برای شناسایی عناصر هزینه-سازگاری در یکپارچه سازی نحوی باید در سه سطح محتوا، فنی، و سازمانی به جستجو پرداخت. همچنین، یافته ها نشان داد که مهم ترین سطح در عناصر مربوط به هزینه-سازگاری متعلق به عناصر سطح سازمانی است. همچنین، پژوهش حاضر نشان داد که بیشترین عناصر مربوط به هزینه سازگاری مربوط به کتابخانه ها و سازمان های مادر آنهاست و در این راستا، سعی می شود تا کمترین بار هزینه ای بر دوش شرکت های تولیدکننده سامانه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی باشد.
    کلیدواژگان: سامانه های اطلاعاتی، کتابخانه های دیجیتالی، یکپارچه سازی، مبادله اطلاعات، میان کنش پذیری، هزینه، سازگاری، یکپارچه سازی نحوی
  • مهسا فردحسینی، سید ابراهیم عمرانی، مهردخت وزیرپورکشمیری صفحه 545
    این پژوهش، به منظور بررسی روابط کتابشناختی در مارک و همخوانی آن با الگوی مفهومی ملزومات کارکردی (فر- بر) انجام شده است. پیشینه های کتابشناختی از روابط متنوعی برخوردارند که نشان دادن آنها در مارک با محدودیت های بسیاری همراه است. حال آنکه از طریق همین روابط است که می توان آثار و نوشته های مرتبط با یک اثر خاص را کنار هم آورد و زمانی که در فهرست جستجو می کنیم، این آثار را در نتایج جستجو در یک مجموعه و در ارتباط با یکدیگر در دسترس قرار دهیم. با استفاده از الگوی مفهومی فر- بر با تاکید بر موجودیت ها و روابط بین آنها، کارکردهای فهرست به مراتب بالا می رود و فهرست ها به اهداف اصلی خود نزدیک می شوند. هدف این پژوهش، تبیین روابط حاکم بر موجودیت های کتابشناختی (اثر، بیان، نمود، و مورد) پیشینه های کتابشناختی فارسی مبتنی بر مارک ایران با استفاده از الگوی مفهومی اف.آر.بی.آر. (فر- بر) تعیین شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی بوده است. در این پژوهش، برای گردآوری اطلاعات از فهرست پیوسته (اپک)2 کتابخانه ملی ایران استفاده شده است و تمامی پیشینه های جامعه پژوهش با معیارهای بیان شده در گزارش نهایی ایفلا، در خصوص روابط کتابشناختی موجودیت های گروه اول، در الگوی اف.آر.بی.آر.، و نیز قواعد آر.دی.ای.، تطبیق داده شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. طبق این بررسی، اگر بخواهیم نرم افزاری بر اساس الگوی مفهومی تدوین شود و از داده های مارکی که در حال حاضر در پایگاه کتابشناختی کتابخانه ملی وجود دارد، انتقال داده صورت بگیرد، بیشتر روابط به صورت ماشینی قابل انتقال نخواهد بود. به علاوه، خاطر نشان می شود روابطی که در این پژوهش در تطابق مارک و فر- بر به دست آمد، حاصل استنتاج ذهن هوشمند است و ماشین قادر نیست آن را تشخیص دهد. در این خصوص، نتایج پژوهش نشان داد که از جهت مارک به فر-بر 70/47 درصد از فیلدهای مارکی، امکان انتقال رابطه ای را بر اساس تبیین روابط دارند، و از سوی فر- بر به مارک با به کارگیری همه تلاش هوشمند و تشخیص رابطه های مارکی، فقط 38/31 درصد از روابط می توانند توسط مارک پوشش داده شوند. ولی، بر اساس داده های واقعی و مورد استفاده فعلی در نمونه بوستان سعدی از فرمت مارک- مبنای کتابخانه ملی ایران در نتایج این پژوهش، این امکان به 95/16 درصد تقلیل می یابد
    کلیدواژگان: الگوی مفهومی اف، آر، بی، آر، (فر، بر)، مارک ایران، پیشینه های فارسی مبتنی بر مارک ایران، خانواده کتابشناختی بوستان سعدی، روابط کتابشناختی، قواعد آر، دی، ای
|
  • Page 279
  • Zahed Bigdeli, Afshin Hamdipour Page 283

    New information and communication technologies have changed the library and information science education, similar to other science education. Therefore, after 14 years, the Planning Council of Higher Education revised curriculum of undergraduate LIS (Library and Information Science) and approved new curriculum in the form of 111 basic, special compulsory and special optional units. The purpose of this study was to compare and analyze the curriculum of the undergraduate LIS approved in 1375 and 1388. This study was performed using the method of content analysis. Results showed that the percent of titles with share content at two curricula was only 25%, which represents the novelty of the new program. Curriculum approved in 1388 had more number of special and practical units. In the new curriculum, 75% of the total units have been changed in terms of creating new courses, renaming or merging of courses. Also, 44% of curriculum approved in 1388 was new and 22% related to application of information technologies in libraries. The consistent percent of new Iranian LIS curriculum with other countries curriculum was nearly 70%. Due to the created changes in the field title and LIS curriculum in various countries, and accordance of these changes with evolution of LIS curriculum in Iran, It seemed that the conditions were appropriate for renaming the title of LIS field.

    Keywords: library, information science education, LIS curriculum, undergraduate LIS education
  • Ad Abooyee Ardakan, Seyyed Ayatollah Mirzaie, Fatemeh Sheikhshoaei Page 305
    This research with purpose of study the peer-review process in articles and its necessity for controlling of published scientific works quality, considered the types of refereeing currently practiced, the decision-making methods and criteria for acceptance of articles, the major decision makers, editor in chief problems, and the current norms in the peer-review process. The method used was a survey, and the data-collecting tool was a questionnaire. The statistical population of this research included 245 scientific journals. The results of the study show that, currently, the predominant type of refereeing for articles submitted to these journals is ‘double blind’ and the prevailing method of informing authors about the results of manuscript evaluation is ‘commenting on the manuscript after refereeing it and after consideration in an editorial board meeting.’ The findings also indicate that two criteria— ‘Originality and creativity of the research’ and ‘Being within the journal’s scope’—play the most important role in article acceptance. Of the five main parties cooperating in the peer-review process for these journals, the editorial board plays the most fundamental role. About the editor in chief problems, they have exposed with three problems "prolonged peer review time", "articles weak quality" and "financial problems".
    Keywords: peer, review process, scientific journals, type of refereeing, referee, editorial board
  • Zahra Namvar, Kayvan Kousha Page 347
    In this research the contribution of different factors resulting in the delay of publication of papers from submitting through publication process was studied. Due to the fact that publication delay might happen in different phases in other majors and fields so we have compared and studied this phenomenon in seven sciences and social sciences disciplines. We have examined 11,598 papers which have been published in 102 journals in 2009. The results showed that maximum and minimum time period in three stages belonged to received-revised which lasts eight months and the revised-accepted which lasted one month. Time periods in reviewing papers were different for different subject areas and only few percentages of journals had relatively low publication delay. The findings indicated that 56 % of chemistry papers, 57% of biology papers, 47% of surgery papers, 72% of papers in computer, 89% of economy papers, 96% of management papers and 71% of papers in library and information science have been published in more than six months. Finally and due to the delay efficacy as an efficacious indicator in increasing and decreasing of journals impact factors, can be said that these figures can be an alarm for journals officials in order to decreasing these delays and increasing their journals impact factor.
    Keywords: publication delay, scientific journals, scientific communications
  • Mehri Sedighi, Ammar Jalalimanesh Page 363
    Using scientometric and bibliometric methods, the present study will answer this question: What approach had paid the scientific output in the field of knowledge management at international level in the last decade? For this purpose the first, keywords and subdirectories in this field were identified and selected. Then advanced search of these words were performed in the Web of Science database. All the extracted data from WoS database were entered to the "Histcite" software in the form of 500 record files. After performing the necessary analysis on them, scientific map in this field in 2001-2010 periods was drawn by the software. The study showed average annual growth rate of WoS publications in the field of knowledge management in the last decade, was 10.9 percent. Scientific products of Iranian scientists were included 221 records, and were formed 0.4 percent of the total scientific outputs in this field, and the rank of it, was 35. The most frequent thematic trends were: support information technology like 'data mining' and also organizational, social and managerial elements of knowledge management.
    Keywords: Scientometry, Research trend, Knowledge management, Scientific map, Web of Science database, Histcite software
  • Mahmood Khosrowjerdi, Mohammad Karim Bayat Page 393
    The scope of scientometric studies has been increased in recent years. Most of previous studies in this field are just like executive reports, and the international scholars have expressed their concerns about this problem. The nature of scientometric studies has not been studied in previous researches and we do not know that scientometric studies are categorized in multidisciplinary, interdisciplinary or cross-disciplinary domain. This paper explored the use of scientometric approach to study the scientometrics domain. We responsed to these questions: 1) Is the scientometric studies classified in interdisciplinary domain? 2) What is the contribution of different scientific fields to scientometric studies? 3) What is the current direction of scientometric studies? The data was extracted from Web of Science (WoS). The results showed that scientometric studies were a part of interdisciplinary studies. Furthermore, the library and information science and computer science had major contribution to this field.
    Keywords: scientometrics, interdisciplinarity, interdisciplinary, cross, disciplinarity disciplinarity, meta, analysis, Web of Science
  • Anahita Kermani, Narges Neshat, Abbas Horri Page 411
    Attribute selection is one of the steps before patent clustering. Various attributes can be used for clustering. In this study, the effect of using citation and citation title words, respectively, in form of bibliographic coupling and citation title words sharing, were measured and compared with each other, as patent attributes. This study was done in an experimental method, on a collection of 717 US Patent cited in the patents belong to 977/774 subclass of US Patent Classification. Fuzzy C-means was used for patent clustering and extended BCubed precision and extended BCubed recall were used as evaluation measure. The results showed that the clustering produced by bibliographic coupling had better performance than clustering used citation title words and existence of cluster structure were in a wider range of exhaustivity than citation title words.
    Keywords: patents, patent clustering, bibliographic coupling, citation title words, Fuzzy C, means clustering, clustering evaluation, BCubed Precision, BCubedRecall
  • Maryam Sharifzadeh, Gholam Hossein Zamani, Ezatollah Karami, Mohammad Taghi Iman, Davar Khalili Page 433
    Actor network theory as a qualitative approach to study complex social factors and process of socio-technical interaction provides new concepts and ideas to understand socio-technical nature of information systems. From the actor network theory viewpoint, agricultural climate information system is a network consisting of actors, actions and information related processes (production, transformation, storage, retrieval, integration, diffusion and utilization, control and management), and system mechanisms (interfaces and networks). Analysis of such systemsembody the identification of basic components and structure of the system (nodes) –thedifferent sources of information production, extension, and users, and the understanding of how successfully the system works (interaction and links) – in order to promote climate knowledge content and improve system performance to reach agricultural development. The present research attempted to introduce actor network theory as research framework based on network view of agricultural climate information system.
    Keywords: actor network theory, information system, agriculture
  • Nadjla Hariri, Amir Mahdi Anbari Page 455
    This study aimed to determine the status of Persian professional web social network's features and provide a suitable solution for optimization of these networks in Iran. The research methods were library research and evaluative method, and study population consisted of 10 Persian professional web social networks. In this study, for data collection, a check list of social networks important tools and features was used. According to the results, “Cloob”, “IR Experts” and “Doreh” were the most compatible networks with the criteria of social networks. Finally, some solutions were presented for optimization of capabilities of Persian professional web social networks.
    Keywords: social networks, Persian professional web social networks, Web 2.0, Internet
  • Elaheh Hassanzadeh, Narges Neshat, Fereydoun Azadeh Page 479
    EFQM excellence model as a framework for evaluation and improvement in organizations indicates some advantages which an excellent organization should achieve. Furthermore, based on its position and the type of service it offers, NLAI needs an all-out study using EFQM model. So the current research aimed at determining level of excellence in NLAI based on EFQM excellence model. The research method was descriptive. Statistical society consisted of top and middle managers of NLAI. Data was gathered through the proportionate EFQM's 90 questions questionnaire. The results from descriptive statistics showed that the mean of NLAI performance self-assessment was acquired in 9 criteria of EFQM model: leadership 56 out of 100, policy and strategy 34 out of 80, people 52 out of 90, partnership and resources 62 out of 90, processes 41 out of 140, customer results 80 out of 200, people results40 out of 90, society results 31 out of 60, key performance results 96 out of 150. Finally, the NLAI gained 492 out of 1000 points. Among all the criteria of the model, partnership criteria and resources have achieved the highest score (62 points of 90) and process criteria lowest score (41 points of 140). Therefore NLAI should be improving the process to meet the complete satisfaction and added value for users and other stakeholders. The results also showed that the EFQM was a good framework for self-assessment on of the EFQM model at NLAI and a good system for identifying strengths and areas for improvement.
    Keywords: European Foundation for Quality Management, EFQM, self, assessment, Organizational Excellence, National Library, Archives of IR of Iran
  • Mojtaba Darvishi Chadegani, Ahmad Shabani, Saeed Rajaee Pour Page 497
    This research aimed at investigating the application of strategic management components in libraries of Isfahan University, Isfahan University of Technology, and Isfahan University of Medical Sciences and the research method was descriptive survey study. The population consisted of managers and librarians of academic libraries in Isfahan city(134 persons).To gather the data, a researcher-made questionnaire with 40 questions was used and for the content validity, the face validity and construct validity, the factor analysis of questionnaire using KMO and Bartlett test were estimated 0/89. Using Cronbach’s Alpha the reliability of the questionnaire was estimated 0.97. For analyzing the data SPSS software was used.The findings showed the application of components was higher than average except one of the components. The results of Hotteling showed that the effects of all components were nott the same, considering the component ofexchange of information was highest and care about the strategic affairs was the lowest. The findings showed that there was significance based on demographic factors, major and type of work. But no significance difference was seen based on demographic factors, university, type of library, and years in service (p<0.05).
    Keywords: academic library, strategic management, library management
  • Mehdi Alipour, Hafezi Page 523
    The main goal of this article was identifying cost elements in syntactic integrating digital library systems in Iran. The levels of integration are content, technical, and organizational. It is obvious we could access some sub goals such as identifying current situation of information systems from the view points of data storage, needed standard outputs, and the current situation of interoperability in Iran, and suitable integration model in Iranian digital libraries. The analytical survey method was used in this research. Research population included 11 digital library systems that were used in Iranian digital libraries. In order to gather information, a researcher made questionnaire was used because of not existing standard collecting data tool. Findings demonstrated that we should search on three levels of interoperability: content, technical, and organizational level in order to identifying cost-adoption elements in syntactic interoperability. Also, findings showed that the elements of organizational level were too important level in cost-adoption elements. Also this research demonstrated that the high cost of adoption was related to libraries and their organizations.
    Keywords: information systems, digital libraries, integration, interoperability, cost, adoption, syntactic interoperability
  • Mahsa Fardehoseiny, Seyed Ebrahim Emrani, Mehrdokht Vazirpour Keshmiri Page 545
    This study was conducted to investigate the bibliographic relationships in the MARC and it’s consistency with the FRBR model. With establishing the necessary relations between bibliographic records, users will retrieve their necessary information faster and more easily. It is important to make a good communication in existing bibliographic records to help users to find what they need. This study’s purpose was to define the relationships between bibliographic records in the National Library's OPAC database and the study’s method was descriptive content analysis approach. In this study, the online catalog (OPAC) National Library of Iran has been used to collect information. All records with the mentioned criteria listed in the final report of the IFLA bibliographic relations about the first group entities in FRBR model and RDA rules has been implemented and analyzed. According to this study, if software has been developed in which the data transferring was based on the conceptual model and the MARC’s data that already exists in the National Library's bibliographic database, these relationships will not be transferable. Withal, in this study the relationships on consistent FRBR and MARC concluded with an intelligent mind and the machine is unable to detect them. The results of this study showed that the relations which conveyed from MARC to FRBR, was about 47/70 percent of the MARC fields, in other hand by FRBR to MARC with the use of all intelligent efforts, and diagnosis of MARC relationships, only 31/38 percent of the relations can be covered through the MARC. But based on real data and usable fields in Boostan-e-Saadi with MARC pattern, records on the National Library of Iran showed that the results reduced to 16/95 percent.
    Keywords: functional requirements for bibliographic records, FRBR conceptual model (Fer, Ber), IRAN MARC, bibliographic family, Boostan, e, Saadi's bibliographical records, bibliographic relationships, resource description, access (RDA)