فهرست مطالب

تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل ها و مراتع ایران - سال نهم شماره 2 (پیاپی 18، پاییز و زمستان 1390)

مجله تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
سال نهم شماره 2 (پیاپی 18، پاییز و زمستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1391/10/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • گودرز حاجی زاده، محمدرضا کاوسی، شعبان شتایی، جهانگیر محمدی صفحه 81
    این پژوهش، با هدف تعیین الگوی پراکنش مکانی دسته های تخم ابریشم باف ناجورLymantria dispar (L.) و ارتباط آن با تیپ های جنگلی و فاصله از جاده در پارک جنگلی دلند انجام‎شد. پس از جنگل‎گردی، به وسیله دستگاه سیستم موقعیت یاب جهانی با پلی گون هایی به عرض 20 متر و با آزیموت مشخص، مختصات دسته های تخم روی درختان ‎آلوده ثبت، و بعد نقشه پراکنش مکانی تهیه‎گردید. آنالیز الگوی مکانی، به روش فاصله ای و با استفاده از شاخص های T- مربع و فاصله ای پراکنش انجام‎شد. با روی هم‎انداختن لایه های تیپ و فواصل مختلف از جاده با نقشه پراکنش‎مکانی، میزان آلودگی در تیپ ها و فواصل مختلف از جاده مورد بررسی قرار‎گرفت. نتایج نشان‎داد که الگوی پراکنش مکانی دسته های تخم ابریشم باف ناجور بر‎اساس شاخص های T- مربع (781683/0=C) و پراکنش فاصله ای (429744/2=I) ساختار خوشه ایداشت. با افزایش فاصله از جاده از تعداد پایه های درختی آلوده کاسته‎شد، به طوری که رابطه ی بین تعداد پایه های درختی آلوده و فاصله از جاده از همبستگی منفی بالایی (945/0-=R2) برخوردار بود. بیشترین میزان آلودگی در فاصله صفر تا 50 متری از جاده (147 پایه درختی آلوده) و کمترین میزان آن در فاصله 550 تا 600 متری از جاده (2 پایه درختی آلوده) بود. البته در سطح احتمال یک درصد (01/0< p)، بین میزان آلودگی در تیپ های جنگلی اختلاف معنی داری وجودداشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین میزان آلودگی در تیپ انجیلی- آزاد- بلوط و کمترین میزان آن نیز در تیپ زربین بود.
    کلیدواژگان: ابریشم باف ناجور، الگوی پراکنش‎مکانی، دسته های تخم، تیپ جنگلی، فاصله از جاده، ساختار‎خوشه ای
  • علی زرنگار، سید ابراهیم صادقی صفحه 92
    این تحقیق طی سال‎ های 1390- 1388 در جنگل های ارس حسین آباد طارم سفلی در 45 کیلومتری غرب لوشان انجام شد. این جنگل که مخلوطی از دو گونه Juniperus excelsوJ. comunis می‎باشد در ارتفاع 1800 متر از سطح دریا واقع شده‎است. تجدید‎حیات این جنگل بوسیله قطع درختان توسط بشر، چرای دام و نیز آفات و بیماری های آن کاهش یافته است. به‎موازات تحقیقاتی که برای حفاظت این درختان در کشور در حال انجام‎است، چرخه زندگی و ویژگی هایی از زیست‎شناسی پروانه ‎میوه‎خوار ارس (Argyresthia praecocella) بررسی‎گردید. برای این منظور در جنگل ارس منطقه 3 ایستگاه نمونه برداری در 3 ارتفاع مختلف جنگل در نظر گرفته‎شد. ایستگاه ها به گونه ای انتخاب‎شدند که دارای بیشترین تعداد درختان بارده باشند. نمونه برداری از میوه های آلوده، به صورت دوره ای هر 2 هفته یکبار در تمام طول سال انجام شد. در هر بار نمونه‎برداری و در هر ایستگاه از سه ارتفاع پایین، وسط و بالای هر درخت نمونه میوه جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل و نسبت به ثبت مراحل زیستی آفت اقدام گردید. برای تعیین تعداد سنین لاروی آفت، طول بدن و قطر کپسول سر لاروها اندازه‎گیری شد. براساس نتایج تحقیق، در جنگل‎های ارس استان قزوین، این حشره دارای پنج‎سن لاروی بوده و یک نسل در سال داشت. لاروهای آفت با تغذیه از گوشت میوه باعث ایجاد خسارت به آن می‎شوند. فعالیت لارو داخل میوه از مرداد‎ماه آغاز و تا آذر‎ماه ادامه می یابد. در اواخر آذر‎ماه، لاروها با سوراخ‎کردن میوه خارج شده و به زیر پوستک درختان مهاجرت نموده و به پیش‎شفیره تبدیل شدند. حشره زمستان را به صورت پیش‎شفیره طی‎نموده و در اوایل فصل ‎بهار به شفیره تبدیل شد. حشرات کامل از اوایل اردیبهشت ماه تا اواخر تیرماه ظاهرشدند و تخم‎گذاری از نیمه ‎دوم تیرماه تا اوایل مرداد‎ماه انجام‎شد.
    کلیدواژگان: ارس، آفات میوه ارس، ایران، الموت، طارم سفلی
  • امید عبدی، شعبان شتایی، زینب شیروانی، محمدرضا نقوی صفحه 100
    یکی از راه های دوام و بقای جنگل تهیه و اجرای طرح‎های جنگلداری است که موجب حفظ آن در شرایط بحرانی از‎جمله آتش‎سوزی جنگل می‎شود. هدف این تحقیق بررسی اثر مدیریت جنگل در قالب طرح‎های جنگلداری فعال بر روی میزان سطح و مدت زمان تداوم آتش‎سوزی نسبت به مناطق جنگلی با طرح جنگلداری غیرفعال و یا فاقد طرح جنگلداری در سال 1389 در استان گلستان بود. بدین منظور، ابتدا اطلاعات شاخص‎های مدیریتی مهم در مدیریت صحیح یک طرح جنگلداری بر اساس فرم های پیشرفت فیزیکی و سایر داده های موجود به تفکیک قطعه وارد بانک اطلاعاتی آن در محیط GIS شد. سپس اطلاعات مربوط به سطح گسترش آتش‎سوزی جنگل‎ها بهمراه مدت زمان ماندگاری آتش‎سوزی وارد محیط GIS شد. و با هم‎پوشانی محدوده مناطق دچار حریق بر روی مناطق جنگلی از لحاظ مکانی و آماری مورد تحلیل قرار‎گرفتند. بر اساس نتایج بدست‎آمده، از بین عوامل مدیریتی مورد بررسی بر روی زمان ماندگاری و سطح آتش‎سوزی ها، در محدوده طرح‎های جنگلداری فعال، با استفاده از رگرسیون گام به گام، 70/71 درصد از افزایش زمان تداوم آتش‎سوزی ها، مربوط به کمبود یا فقدان میزان تراکم جاده های جنگلی، کانال کشی و حصارکشی در طرح‎های جنگلداری بوده و حدود 90 درصد افزایش سطح آتش‎سوزی ها مربوط به سه عامل مدیریتی، کمبود نیروی انسانی، کاهش عملیات پرورشی و حفرکانال- حصارکشی می باشد. به طور‎کلی وجود طرح‎های جنگلداری ضمن اینکه باعث حفاظت جنگل در مقابل گسترش سطح و مدت زمان تداوم آتش‎سوزی می گردد، بکارگیری شاخص‎های مدیریتی مهم داخل طرح‎های جنگلداری مطابق با اصول علم جنگلداری، در حفاظت جنگل در مواقع بحرانی از اهمیت بالایی برخوردار می‎باشد.
    کلیدواژگان: طرح جنگلداری، آتش‎سوزی جنگل، مدت زمان تداوم آتش‎سوزی، سطح آتش‎سوزی، GIS
  • لادن عباس‎زاده، سید ابراهیم صادقی، حمیدرضا قاجاریه، حمید یارمند، وحیدرضا منیری، سید رضاگلستانه، عباس صلاحی صفحه 109
    در جمع آوری هایی که طی سال های 1390-1389 از حشرات بذرخوار گیاهان مرتعی در استان های مختلف کشور صورت گرفت، سوسک بذر خوارCaryedon mesra (Col.: Chrysomelidae: Bruchinae) برای اولین بار در ایران شناسایی شد. این گونه اولین بار توسط Johnson و همکاران در سال 2004 شناسایی و توصیف گردید. لارو این گونه از محتویات داخل بذر تغذیه می کند، ولی تاکنون خسارت اقتصادی از آن گزارش نشده است. این حشره در استان کهگیلویه و بویراحمد از روی گیاه جاشیر (Prangos ferulacea)، در استان بوشهر از روی گیاه کهور (Prosopis koelziana)، در استان اصفهان، شهرستان قهان از روی Prangos sp. و در استان تهران، در دماوند (ایستگاه تحقیقات گیاهان مرتعی همند آبسرد) از روی گیاه Prangos ferulacea، از سطح بذرهای نمونه برداری شده گیاهان مذکور، جمع آوری و شناسایی شد و این گیاهان به‎‎‎عنوان میزبان های جدید برای این حشره معرفی شدند.
    کلیدواژگان: بذر، مرتع، جاشیر، بوشهر، اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد، دماوند
  • ابراهیم عزیزخانی، رسول امید صفحه 116
    در حال‎حاضر بخشی از چوب مورد نیاز کشور ما باوجود خطر بالقوه ورود آفات و بیماری های قرنطینه ای از طریق واردات از کشور روسیه مین می گردد. آفات و بیماری های قرنطینه ای ممکن است همراه با چوب های آلوده از کشوری به کشور دیگر انتقال یافته و در مواردی باعث تخریب و خسارت سنگین به جنگل های کشور مقصد گردد. بنابراین نظر به اهمیت موضوع، وضعیت قرنطینه ای چوب های وارداتی از کشور روسیه در چهار بندر آستارا و انزلی در استان گیلان، نوشهر و امیرآباد در استان مازندران به مدت 3 سال (از سال 1386 تا 1388) مورد بررسی قرارگرفت. در مدت اجرای طرح، بازدیدهایی به صورت مستمر و در طول فصول مختلف سال از چوب های وارداتی و همینطور چوب هایی که برای ترازکردن بار مورد استفاده قرار می گرفتند انجام و در صورت مشاهده آفات، از روش های معمول نمونه برداری مستقیم مانند استفاده از آسپیراتور، پنس و یا قلم مو استفاده شد. نمونه ها پس از جمع آوری و اتیکت‎گذاری درون شیشه های حاوی الکل 70 درصد نگهداری شدند. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان‎داد که در فرایند بازدید، ترخیص و ضدعفونی چوب ها در گمرک نواقصی وجود دارد که شناخت این عوامل و حرکت در جهت اصلاح آنها کمک بزرگی به بهبود این سیستم خواهد‎نمود.
    کلیدواژگان: قرنطینه، آفات، چوب، امیر‎آباد، نوشهر، آستارا و انزلی
  • حمزه علی شیرمردی، محمد فیاض، مهدی فرحپور، ولی‎ الله مظفریان صفحه 124
    مطالعه حاضر به منظور شناخت فلور و معرفی منطقه به‎عنوان یکی از کلیدی‎ترین مناطق از نظر اولویت حفاظتی و تعیین گونه های در معرض خطر انقراض و فرم‎های رویشی انجام شد. نمونه های گیاهی براساس روش مرسوم مطالعات تاکسونومیک منطقه‎ای جمع آوری و با استفاده از منابع موجود شناسایی و خانواده، جنس و گونه هر یک از آنها تعیین‎گردید. شکل زیستی هریک از عناصر گیاهی با استفاده از روش رانکیر مشخص شد. براساس نتایج بدست آمده، تعداد 276 گونه گیاهی متعلق به 43 تیره و 191 جنس در منطقه وجوددارد که به صورت شکل‎های زیستی 69 گونه تروفیت (25 درصد)، 40 گونه کریپتوفیت (49/14 درصد)، 19 گونه کامفیت (88/6 درصد)، 7 گونه فانروفیت (54/2 درصد) و 141 گونه همی‎کریپتوفیت (09/51 درصد) دیده می شوند. علاوه براین گونه های گیاهی تهدیدشده براساس معیارهای IUCN، کتاب Read Data Book of Iran، نحوه بهره برداری و ارزیابی مستقیم آنها در طول 6 سال بررسی و 4 رسته گونه های بحرانی، در معرض انقراض، آسیب پذیر و با خطر کمتر در منطقه مورد مطالعه تعیین گردید. براین اساس، 53 گونه تهدیدشده در این منطقه شناسایی شد که همه آنها متعلق به منطقه ایران- تورانی بود. از 53 گونه فوق، دو گونه در طبقه بحرانی، دو گونه در طبقه در معرض خطر، 8 گونه در طبقه آسیب‎پذیر و 41 گونه در طبقه با خطر کمتر قرار داشت.
    کلیدواژگان: فلور، شکل‎های‎زیستی، پراکنش جغرافیایی، گیاهان در حال انقراض، کرسنک
  • آزاده عالم زاده گرجی، رضا عرفانزاده، سید حسن زالی صفحه 137
    امروزه استفاده از بانک بذر خاک جهت احیای اراضی تخریب یافته و ترمیم فلور آن و تمرکز بر آن به عنوان یک ذخیره گاه ژنتیکی در مطالعات جهانی به چشم می خورد. هدف از این مطالعه مقایسه توانایی دو روش مطالعه بانک بذر خاک در مراتع کوهستانی البرز شمالی (حوزه واز) می باشد. برای این منظور در اوایل فروردین 1390، قبل از رویش گیاهان، اقدام به نمونه برداری از خاک منطقه گردید. در منطقه مورد آزمایش 4 ترانسکت 70 متری مستقر و در طول هر ترانسکت به فاصله هر 10 متر پلات های زوجی 1×1 متر استقرار یافتند. در هر پلات یک مترمربعی 10 نمونه از خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 توسط اوگری به شعاع 5/2 سانتی متر برداشته و به دو روش بدون جداسازی و جداسازی مورد کشت قرارگرفتند. برای مقایسه درصد و سرعت جوانه زنی در هر روش از آزمون tجفتی استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان ظهور گیاهچه از بانک بذر در روش بدون جداسازی به‎طور معنی داری از روش جداسازی بیشتر بود. گونه Peganum harmalaبا تراکم نسبی 4/22 درصد و گونه Crepis kotschyana با تراکم نسبی 93/13 درصد به‎ترتیب بیشترین تعداد بذرها را در هر دو روش داشتند. نتایج نشان داد که در هر دو روش بیشترین تعداد بذرها در عمق 5-0 سانتیمتری حضور داشتند. نتایج بدست‎آمده بیانگر این بود که روش بدون جداسازی روش مناسب تری در نشان دادن توانایی بانک بذر خاک از حیث تعداد بذر جوانه زده می باشد.
    کلیدواژگان: بانک بذر خاک، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی
|
  • G. Hajizadeh, M. R. Kavosi, Sh. Shataee Jouibary, J. Mohammadi Page 81
    This research reports analysis of spatial pattern of egg masses of gypsy moth, Lymantria dispar (L.) and their relationship with forest types and distance from roads in the Daland Park. Using a global position system with a width of 20m and azimuth polygon specific, the spatial coordinates of defoliated trees was recorded. Indices of dispersion were determined using the distance method and using T-Square index. Overlaying road maps allowed calculating the distances of defoliation from the road. The results showed that defoliation by gypsy moth, has a clustered pattern based on T-Square index (C=0.781683) and distance dispersion index (I=2.429744) and is negatively correlated with distance from the road (R=-0.973). The maximum number of defoliated trees (147) was 0-50 m and the minimum number of defoliated trees (2) was 550-600 m from a road. Defoliation was significantly greater in forest types dominated by Parrotia persica, Zelkova carpinifolia, Quercus castanifolia, and the lowest defoliation was occurred in the Cupressus sempervirens forest type.
    Keywords: Lymantria dispar, spatial pattern analyze, Egg mass, Forest types, Distance from road, Cluster pattern
  • A. Zarnegar, S. E. Sadeghi Page 92
    Juniper forest with 3400 hectares area in the north of Ghazvin province includes a mixed type of two different species; Juniperus excels M. bieb and J. communis L.. Unfortunately, the natural regeneration of these valuable plants decreases continuously as a result of human and livestock interventions such as shoot cutting and grazing and some arthropod pests as juniper berry miner moth that feed on fruits and seeds and is the subject of present study. The research was conducted in Hossein Abad Tarom (1800 meters altitude) 45 km to west Loshan in 2009-2011 periods. Samples were collected in three different sites with different geographical altitude. For studying biological features of the moth, samples were taken bi-weekly throughout fruit ripening period in the growing season. In this research Argyresthia praecocella was identified on the Juniperus excels fruit. Based on the results, this pest produces one generation per year. Larval feeding activity damages exo-carp of juniper fruit. The larval activity inside the fruit, starts from August and continues through December. This insect overwintered as pre-pupa under juniper bark. Adult moths emerged from late April till early Augusts in this area, and after mating lay their eggs on newly formed juniper fruits. Based on Dayars index, the pest has five larval instars.
    Keywords: Juniperus, Juniper berry miner moth, Iran
  • O. Abdi, Sh. Shetaei, Z. Shirvani, M.R. Naghavi Page 100
    Developing and implementing forest management plan is a way to conserve forests in critical situations such as forest fire. The aim of this research was to comparatively study fire occurrence in managed and unmanaged forests in terms of fire duration and coverage in Golestan province in 2010. For this purpose, first the information on major forest management items was imported into GIS database for each parcel. Then, the data for fire duration and burned area obtained from various resources was imported into GIS. Finally, data on the forest fire affected areas was overlaid on the forests area by GIS spatial and statistical analysis. Based on the results, there was strong positive correlation (71.70 %) between fire duration and lack of forest roads density, fencing and channel excavation in forests projects. While, about 90% increase in burned areas was attributed to three factors; lack of skilled personnel, decreasing of silvicultural practices and fencing /channel excavation operations. Generally, forest management plans based on the forestry science principals, have great importance in forest conservation in critical circumstances.
    Keywords: forest management plan, forest fire, fire spread, GIS
  • L. Abbaszadeh, S. E. Sadeghi, H. R. Ghajarieh, H. Yarmand, V. R. Moniri, S. R. Golestaneh, A. Salahi Page 109
    Seed-feeder insects on range plants of Iran were collected during 2010 and 2011. Caryedon mersa (Col.: Chrysomelidae: Bruchinae) belonging to the subfamily Bruchinae of the family Chrysomelidae was identified for the first time in Iran. The species was identified and described by Johnson et al. 2004. Larvae of the species feeds on the affected seeds but no economic damages have so far been reported. the insect was collected and identified on Prangos ferulacea in Kohgiluie and Boyer Ahmad, on Prosopis koelziana in Boushehr, on Prangos sp. in Isfahan, Ghahan, and on Prangos ferulacea in Tehran, Damavand (Absard Research station). These plant Species are introduced as new hosts of the seed beetle.
    Keywords: Seed, rangeland plants, Prangos sp., Boushehr, Isfahan, Kohkiloye, BoyerAhmad
  • E. Azizkhani, R. Omid Page 116
    Currently a part of our wood requirement is supplied through imports from Russia despite the potential risk of quarantine pests and diseases entering the country. Quarantine pests and diseases may be transformed with wood from home country to another and in some cases acquired heavy tool to the forests of destined countries. Considering the importance of the quarantine risks posed by wood imported from Russia a research project was conducted during 2007 to 2009. In the course of implementing the project, regular seasonal inspections were conducted of the imported woods as well as the woods used for load leveling in four points of entry including Astara and Anzali in Gilan, Noshahr and Amirabad in Mazandaran. In case of pests occurrences, conventional direct sampling methods including aspirator, forceps or hair brushes were applied. Following collection and labeling, samples were preserved in glass vials containing 70% alcohol. The primary points of concern were ongoing malpractice and negligence in physical inspection, clearance and treatment procedures in the customs. Better knowledge of the above mentioned subjects would ultimately modify and improve the whole system.
    Keywords: Quarantine, pest, wood, Anzali, Astara, Noshahr, Amirabad
  • H. Shirmardi*, M. Fayaz, M. Farahpour, V. Mozaffarian Page 124
    The aim of the present study was to identify Karsank flora and Introduce the area as one of the key priorities for conservation and to determine endangered species and growth forms as well. The method of plant collection in this area was the classical method of regional plant taxonomic study. Collected plants were recognized and families, genera and species were identified using the available Resources. The life form of plant species was determined by using Raunkier’s method. Results showed that, 276 plant species belonging to 43 families and 191 genera into 141 Hemicryptophyte (51/09%), 19 Chamephyte (6/88%), 69 Therophyte (25%), 40 cryptophytes (14/49%) and 7 Phanerophyte(2/54%) occur in the area. Furthermore, threatened species have been analyzed according to the IUCN criteria and Red Data Book of Iran. The most important criteria for determination of the rare species categories have been evaluated. On the basis of this study, four species status include Endangered, Vulnerable, Lower Risk and Critically Endangered is determined. Accordingly, 53 threatened species were identified in this area all belonging to the, Iran - Touran. Of these, 2 species were in endangered class, 8 in vulnerable class, 41 in lower risk class and 2 species in critically endangered class.
    Keywords: Flore, life forms, endangered plants, Karsanak
  • A. Alamzadeh Gorji, R. Erfanzadeh, S. H. Zali Page 137
    Nowadays, the use of soil seed bank for restoration of degraded lands and restoration of the flora are considered in international studies as a genetic storage. This study aimed to compare the ability of two methods for soil seed bank studies in mountainous rangelands of northern Alborz. For this purpose, soil sampling was conducted in mountain areas in early spring of 2011. Four 70 m transects and 10 paired plots were established along each transect with 10 m intervals. In each plot, 10 soil samples were taken from two depths of 0-5 and 5-10 cm and then germination method and combined method were applied. Paired T test was used to compare the germination percentage and germination rate in both methods. Results showed that the seed density and germination rate of the seed bank significantly differed between germination method and combined method. A higher seed density was recorded for germination method while germination rate was higher in combined method. The highest relative density in both methods was recorded for Peganum harmala and Crepis Kotschyana with 22.4% and 13.93%, respectively.The results showed that the highest seed density was observed at a depth of 0-5 cm in both methods. According to the results, seed germination method was more reliable in showing the ability of the soil seed bank in terms of the number of germinated seeds.
    Keywords: soil seed bank, seed germination, germination rate