فهرست مطالب

نشریه جامعه شناسی آموزش و پرورش
پیاپی 1 (پاییز و زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1390/03/03
  • تعداد عناوین: 7
|
  • غلامعباس توسلی*، داوود ابراهیم پور صفحه 7

    مقاله حاضر به بررسی رابطه بین هویت اجتماعی دانشجویان و نوع آن با نوع و میزان سرمایه اجتماعی آنان می پردازد. بدین منظور، تعریف هویت بازاندیشانه آنتونی گیدنز از هویت یابی در دنیای مدرن ملاک تقسیم بندی هویت اجتماعی سنتی و مدرن قرار گرفته و در اندازه گیری و تقسیم بندی انواع سرمایه اجتماعی نیز مبنای مورد نظر استون و هیوز برای طبقه بندی سرمایه اجتماعی ملاک دانسته شده است. در این تحقیق که به شیوه پیمایشی انجام گرفته است، از دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های دولتی تبریز در سال تحصیلی 90-89، 381 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم هر طبقه (رشته تحصیلی دانشجویان) انتخاب و از آن ها پرسش شد. بر اساس نتایج تحقیق، نسبت دانشجویانی که دارای هویت اجتماعی مدرن و سرمایه اجتماعی متوسط و پایین هستند، بیشتر از کسانی است که هویت اجتماعی سنتی و سرمایه اجتماعی متوسط و زیاد دارند. تحلیل داده های جدول تقاطعی دو متغیر هویت اجتماعی و سرمایه اجتماعی بیان گر آن است که هرچه دانشجویان از هویت سنتی فاصله گرفته و در رده مدرن قرار می گیرند، میزان سرمایه اجتماعی شان کاهش می یابد. دانشجویان سنتی تر دارای سرمایه اجتماعی بیشتری نسبت به دانشجویان مدرن هستند. دانشجویان شهری از سرمایه اجتماعی نهادی و دانشجویان روستایی از سرمایه اجتماعی فردی بالایی برخوردارند.

    کلیدواژگان: رسانه های جمعی، سرمایه اجتماعی، هویت اجتماعی، هویت بازاندیشانه
  • بیژن زارع، فرزانه شفیعی صفحه 37
    مطالعه و بررسی پدیده های انسانی ویژگی خاص علوم اجتماعی است و از آنجا که این پدیده ها دارای ابعاد پیچیده و چندبعدی اند، علوم اجتماعی جایگاه و اهمیت ویژه ای در زندگی روزمره می یابد. از این رو، مقاله حاضر درصدد است که زوایای پنهان ناکارآمدی مدرسان و متولیان امر آموزش علوم اجتماعی در ایران را تحلیل کند.
    در این پژوهش، چالش های اصلی آموزش علوم اجتماعی در ایران به شش دسته تقسیم بندی شدند: چالش های مربوط به حوزه روش تدریس، سطح آموزش معلمان، ارزشیابی و شیوه های آن در دروس علوم اجتماعی، ترغیب دانشجویان به تفکرات انتزاعی محض، یکسان بودن نحوه آموزش علوم اجتماعی و علوم پایه، و ضعف تکنولوژی آموزشی. در بخش نتیجه گیری، با تاکید بر این امر که تقویت بینش جامعه شناختی در بهبود کیفیت آموزش علوم اجتماعی در ایران تاثیر مستقیم دارد، سه راهکار برای ایجاد و تقویت چنین بینشی ارائه شده است
    کلیدواژگان: علوم اجتماعی، آموزش، روش تدریس، چالش های آموزش، بینش جامعه شناختی
  • هما زنجانی زاده، مجید دانایی، مهدی سلیمی نژاد صفحه 71
    این نوشتار با هدف بررسی ابعاد و میزان مشارکت خانواده ها در مدارس استان خراسان رضوی در سال 1387 و عوامل موثر بر میزان مشارکت خانواده ها با روش پیمایش انجام شده است و از نوع توصیفی - تبیینی است. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری والدین دانش آموزان استان خراسان رضوی است که با روش نمونه گیری طبقه ای 602 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد میزان مشارکت خانواده ها در مدارس در حد پایین است و متغیرهای مستقل توانسته اند 6/12 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. متغیرهای پایگاه اقتصادی والدین، اعتماد به فرزند و داشتن تصویر اجتماعی مناسب برای مشارکت با میزان مشارکت والدین رابطه مستقیم دارند. همچنین هر چه دانش آموز کمتر دوست داشته باشد والدینش در فعالیت های مدرسه مشارکت کنند، در عوض والدین بیش تر به مدرسه مراجعه می کنند؛ و هر چه والدین تجربه ی قبلی مثبت تری از مدرسه داشته باشند مشارکت آن ها در مدرسه کمتر شده است. در فضای کنونی مشارکت در مدرسه به عنوان فرصت پیشرفت آموزشی و پرورشی تلقی نمی شود و مهم ترین راهکار افزایش مشارکت در مدارس افزایش دانش و مهارت در زمینه مشارکت است.
    کلیدواژگان: مشارکت والدین در مدرسه، پایگاه اقتصادی، خود پنداره، تجربه قبلی والدین، اعتماد به فرزند، نگرش
  • خدیجه سفیری، اکرم چشمه صفحه 103
    این پژوهش به مطالعه مسئولیت پذیری نوجوان با توجه به جامعه پذیری در خانواده در دو گروه پسر و دختر می پردازد. این مطالعه در بخش مسئولیت پذیری و جامعه پذیری از نظریات چلبی و پارسنز استفاده کرده است. مدل درنظرگرفته شده شامل متغیرهای اصلی شیوه های جامعه پذیری (آموزش، تقلید و تلقین)، مسئولیت پذیری والدین، جنسیت، و متغیرهای زمینه ای چون میزان تحصیلات و اشتغال والدین، رابطه گرم و حمایتی بین والدین و نوجوان و عضویت درگروه است که به عنوان متغیرهای تاثیرگذار بر مسئولیت پذیری نوجوان دخالت داده شده است.
    این پژوهش با استفاده از روش پیمایش در بین 375 دانش آموز دختر و پسر مقطع دبیرستان منطقه 15 شهر تهران انجام شده است. نتایج ضمن تایید فرضیه های اصلی نشان می دهد که متغیر شیوه آموزش از بین شیوه های جامعه پذیری خانواده بیشترین اثر را بر میزان مسئولیت پذیری نوجوان دارد. پدر و مادر به عنوان الگوی رفتاری نوجوان بر مسئولیت پذیری نوجوان تاثیر می گذارند؛ به این معنا که هرچقدر والدین مسئولیت پذیر باشند فرزند نوجوانشان مسئولیت پذیرتر است. جنسیت با میزان مسئولیت پذیری نوجوان رابطه دارد؛ با وجود اینکه در این نمونه هر دو گروه دختران و پسران مسئولیت پذیری متوسط و پایین دارند، آزمونها نشان از این دارد که مسئولیت پذیری دختران نسبت به پسران بیشتر است. همچنین متغیر رابطه گرم بین والدین و نوجوان با میزان مسئولیت پذیری نوجوان رابطه مستقیم دارد؛ چنانکه هرچه رابطه بین والدین و نوجوان گرم تر باشد میزان مسئولیت پذیری وی افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: مسئولیت پذیری، جامعه پذیری، نوجوان
  • محمود شارع پور، محمدرضا سلیمانی بشلی صفحه 131
    مطالعه و بررسی پدیده های انسانی ویژگی خاص علوم اجتماعی است و از آنجا که این پدیده ها دارای ابعاد پیچیده و چندبعدی اند، علوم اجتماعی جایگاه و اهمیت ویژه ای در زندگی روزمره می یابد. از این رو، مقاله حاضر درصدد است که زوایای پنهان ناکارآمدی مدرسان و متولیان امر آموزش علوم اجتماعی در ایران را تحلیل کند.
    در این پژوهش، چالش های اصلی آموزش علوم اجتماعی در ایران به شش دسته تقسیم بندی شدند: چالش های مربوط به حوزه روش تدریس، سطح آموزش معلمان، ارزشیابی و شیوه های آن در دروس علوم اجتماعی، ترغیب دانشجویان به تفکرات انتزاعی محض، یکسان بودن نحوه آموزش علوم اجتماعی و علوم پایه، و ضعف تکنولوژی آموزشی.
    در بخش نتیجه گیری، با تاکید بر این امر که تقویت بینش جامعه شناختی در بهبود کیفیت آموزش علوم اجتماعی در ایران تاثیر مستقیم دارد، سه راهکار برای ایجاد و تقویت چنین بینشی ارائه شده است.
    کلیدواژگان: علوم اجتماعی، آموزش، روش تدریس، چالش های آموزش، بینش جامعه شناختی
  • افسانه کمالی، زهرا خاوری صفحه 159
    این مقاله، به بررسی عوامل مو ثر بر تفکر انتقادی در بین دانش آموزان شهر مشهد می پردازد. در این پژوهش، بر اساس دیدگاه های نظریه پردازانی مانند: هابرماس، بوردیو، ویلیام پری، فریره، لیپمن، اینس و... شاخص های تاثیر گذار بر تفکر انتقادی گزینش و بررسی شدند. این شاخص ها عبارت اند از: گرایش های تحصیلی، انتظارات ذهنی در دو بعد انتظارات از مدرسه و انتظارات از رشته تحصیلی، انگیزه تحصیلی، سطح مدرسه، انسجام اجتماعی درون مدرسه، تعهد، معلم در دو بعد شیوه تدریس و ویژگی های ظاهری، عقلانیت، گفت وگو در دو بعد مکان گفت وگو و نحوه گفت وگو، امکانات مدرسه، سرمایه فرهنگی.
    یافته های پژوهش بنابر محاسبه توزیع فراوانی، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندمتغیره، و تحلیل مسیر به دست آمده است.
    کلیدواژگان: تفکر انتقادی، انتظارات ذهنی، انگیزه تحصیلی، معلم، مباحثه، عقلانیت، انسجام اجتماعی، تعهد
  • محسن نوغانی، محمدرضا آهنچیان، محمدتقی رفیعی صفحه 191
    هدف این پژوهش تعیین سهم سرمایه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را در احتمال موفقیت داوطلبان آزمون سراسری ورود به دانشگاه است.
    داده های مورد نظر با استفاده از روش پیمایش، از بین کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره پیش دانشگاهی مدارس دولتی و غیر دولتی شهر اصفهان جمع آوری شده است که همگی داوطلب ورود به دانشگاه و متقاضی شرکت در آزمون سراسری سال 1389 بوده اند. حجم نمونه 400 نفر و روش نمونه گیری، خوشه ایطبقه ای بوده است.
    در کنار سرمایه های سه گانه، سهم متغیرهایی همچون پیشینه تحصیلی، جنسیت، رشته تحصیلی و نوع مدرسه نیز سنجیده شده است. بر اساس تحلیل رگرسیون لوجستیک، یافته ها نشان می دهد که در پرتو حضور سایر متغیرها، سرمایه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سهم معناداری در احتمال موفقیت داوطلبان آزمون سراسری ورود به دانشگاه دارند.
    کلیدواژگان: سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، موفقیت تحصیلی، نابرابری آزمون سراسری ورود به دانشگاه (کنکور)
|
  • D. Gholam, Abbas Tavassoli, Davood Ebrahimpoo Page 7

    The aim of this article is to investigate the relationship between the students’ identity and type of their social capital. Having reviewed the theoretical and experimental literature of these two factors, the study uses the definition of "identity" as proposed by Anthony Giddens and the definition of "social capital" as proposed by Stone and Hughes. This study is a survey in which 381 students were selected randomly among students studying in different programs in public universities of Tabriz in the academic year of 2010 – 2011. Findings reveal that the number of students with modern identity who have lower levels of social capital is more than those with traditional identity and average or higher levels of social capital. Analysis of data shows that students with traditional identity have higher levels of social capital compared to students with modern identity. In fact, as students become more modern, the amount of their social capital decreases. Based on the results, urban-raised students have higher levels of institutional social capital while students with rural background have higher levels of individual social capital.

    Keywords: social identity, social capital, modern identity, reflective identity
  • D. Bijan Zarre, Farzaneh Shafiee Page 37
    The Role of Cultural and Economic Capital of Family and Type of School in Educational Performance of High School and Preuniversity Students Abstract: Educational performance of high school and pre-university students is one of main concerns of families. In this study, the effect of different social factors such as cultural and economic capitals of family and type of school (public, private) on educational performance of students has been assessed. The present study is a survey in which the data was collected by questionnaire. The study population consists of all of math students studying in pre-university level in region 14 of Tehran in academic year of 2007 -08. The sample size is 250 students selected randomly by the use of Cochran formula. Results show that cultural capital and its dimensions and type of school have significant relationship with the educational performance of students, while, economic capital has very small significant effect on the educational performance of students.
    Keywords: educational performance, cultural capital, economiccapital, type of school
  • D. Homa Zanjanizadeh, Majid Danaee, Mahdi Saliminejad Page 71
    This paper aims to investigate the extent and level of family participation in schools of Khorasan Razavi province in 2008 and the factors affecting the amount of family participation. This is a survey with the use of descriptive – explanatory method. Population of this research is the parents of students in Khorasan Razavi province's schools, and sample size is 602. The results indicate that the amount of family participation in schools is low and independent variables can explain 12.6 percent of the variance of the dependent variable. The variables of parent’s economic status, trust in children, and having proper social image of participation have direct relationship with the amount of patents’ participation and the less students like their parents participate in school activities the more parents attend in the school. There is also an indirect relation between parents’ positive experience with school and their participation in schools activities. Today, the family participation in school is not considered as an opportunity for educational advancement. Therefore, the most important strategy to increase parents’ participation in schools is to increase knowledge and skills about participation.
    Keywords: parent's participation, economic status, self, concept, previous experience of parents, trust in child, attitude
  • D. Mahmoud Shrepour, Mohamm Soleimani Page 131
    The study of human phenomena is the specific characteristic of social sciences. Since the dimensions of these phenomena are complex and multidimensional, social sciences have specific position in everyday life. Therefore, the present paper seeks to explore the hidden dimensions of inefficiency of teaching of social sciences in Iran. The main six challenges of teaching social sciences are identified as teaching methods, quality of teaching, evaluation, encouraging students to pure abstract thinking, dissimilarity of teaching methods in natural sciences and social sciences, and problems related to absence of educational technology. At the end with the emphasis on sociological imagination, which may improve the quality of teaching of social sciences in Iran, three suggestions are provided.
    Keywords: social sciences, teaching, teaching method, teaching challenges, sociological imagination
  • D. Afsaneh Kamali, Zahra Khavari Page 159
    This article reviews the factors affecting critical thinking of students in Mashhad. In this study based on theoretical viewpoints of Habermas, Bourdieu, Lipman, Perry, Maiers, Vinche, Dewey, and Ennis, the effective indicators of critical thinking were selected and studied. These indicators are educational tendencies, mental expectations of school and educational major, academic motivation, school level, social cohesion inside the school, commitment, teaching method, rationality, place and methods of dialogue, school facilities, and cultural capital. The method of study is survey and the tool for gathering data is questionnaire. The sample is composed of 380 high school students in Mashhad, who were selected randomly. Findings are attained based on the frequency distribution, Pearson correlation coefficient, multivariate regression analysis, and trajectory analysis. The results of multivariate regression analysis indicate that rationality and teaching method are the main predictors of critical thinking of students.
    Keywords: critical thinking, mental expectations, teacher, rationality, social cohesion, commitment
  • D. MohammadrezaÇ Ahanchian, D. Mohammadreza Ahanchian, D. Mohammad Taghi Rafiee Page 191
    The aim of this paper is to study the impact of social, cultural and economic capitals on success in public university entrance examination. In addition these three types of capital, the contribution of variables such as educational background, gender, educational major, and type of school are also measured. This is a survey study. The sample consists of 400 pre-university students in Isfahan in 2010 which were selected randomly based on the stratified cluster sampling method. Based on the results of logistic regression, social, economic, and cultural capitals are among significant predictors of participants’ success in public university entrance examination.
    Keywords: economic capital, social capital, cultural capital, educational achievement, inequality, public university entrance examination