فصلنامه مطالعات جوان و رسانه
پیاپی 9 (بهار 1392)

این پژوهش، به بررسی برخی از مهم ترین ویژگی های رسانه مطلوب در حوزه جوان می پردازد و هدف آن، ارائه بایسته های رسانه ملی به منظور ترسیم راهبردهای کلان در این زمینه است. جوانان، گروه اثرگذار و قشر حساس جامعه هستند و در چگونه رقم خوردن آینده کشور، نقش مستقیم دارند. به همین دلیل، برنامه ریزی در رسانه ملی برای مخاطبان جوان، امری ضروری است. پرسش اساسی که این نوشتار تلاش دارد به آن پاسخ دهد، این است که: مهم ترین ویژگی ها و راهبردهای رسانه مطلوب در حوزه جوان با تاکید بر دیدگاه رهبر معظم انقلاب چیست؟ در همین راستا، در این مقاله با تکیه بر سخنان رهبر انقلاب در جمع جوانان یا توصیه های ایشان به جوانان، با استفاده از منابع جامعه شناسی و ارتباطات و نیز منابع روایی و تفسیری، ویژگی ها و وظایف رسانه مطلوب در حوزه جوان، بر اساس ویژگی های دوران جوانی استخراج و تنظیم شده است.

سبک زندگی، از عوامل متعددی اثر می پذیرد که یکی از مهم ترین آنها، سبک مصرف رسانه ای است. جدیدترین نظریه های ارتباطات، الگوی تاثیر قدرتمند رسانه ها را تایید می کنند که در این نگاه، تاثیر رسانه ها مطلق یا محدود انگاشته نمی شود، بلکه میزان اثرگذاری آن مهم، ولی مشروط به شرایط فردی، اجتماعی و رسانه ای دانسته می شود. یکی از زمینه های فردی که نقش مهمی در میزان اثربخشی رسانه ها دارد، سطح سواد رسانه ای مخاطبان است. سواد رسانه ای ابعادی دارد که یکی از آنها، داشتن توانایی درک و نقد سبک های زندگی ارائه شده در رسانه هاست. از این رو، ارتقای سواد رسانه ای مخاطبان، به ویژه جوانان که به عنوان مخاطبان اصلی بسیاری از شبکه های ماهواره ای و سایت های اینترنتی تعریف شده اند، می تواند به منزله راهکاری ایجابی در مقابله با سبک های زندگی القایی در رسانه های غربی باشد. در این نوشتار، در کنار تبیین مفهومی سبک زندگی و بررسی رابطه آن با مصرف رسانه ای، مصداق هایی از سواد رسانه ای به عنوان یکی از پیش نیازهای مصرف رسانه ای بیان می شود.

اوقات فراغت که از جمله مسائل مهم و اثرگذار در همه دوران های بشری بوده، در عصر حاضر نیز که عصر رسانه های نوین خوانده می شود، با رسانه های مدرنی همچون تلویزیون گره خورده است. بنابراین، با توجه به نظام فرهنگی و شرایط حاکم بر هر جامعه، ضرورت دارد الگوی مناسب اوقات فراغت استخراج شود و به منظور برنامه سازی مناسب، در اختیار نظام رسانه ای آن جامعه قرار گیرد. نگارنده در این نوشتار می کوشد تا در کنار بررسی ماهیت اوقات فراغت و ابعاد گوناگون آن بر اساس سبک زندگی اسلامی ایرانی، به بیان برخی هنجارهای لازم در برنامه سازی تلویزیونی اوقات فراغت بپردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد پرهیز از اصالت بخشی سرگرمی، ترویج کار به عنوان یک عمل فراغتی، پرهیز از ترویج افراطی فراغت و... اصول لازم در برنامه سازی در رسانه ملی هستند.

نوشتار حاضر، ترجمه خلاصه ای از مقاله آنا آر.سپولودا و ماریا کالادو، دو محقق و روان شناس اسپانیایی است.
نویسندگان در این مقاله با عنوان «نقش رسانه های گروهی در ایجاد تصویر ذهنی از اندام ایده آل و بروز اختلال های تغذیه ای» می کوشند با نگاه انتقادی به تاثیر رسانه های گروهی بر روند همسان سازی الگوهای زیبایی و اندام، توجه به ارزش های انسانی و نیز رویکرد سلامت مدار را در مقابله با این روند مطرح کنند.
آنان به این مسئله اشاره می کنند که حاکمیت نظام سرمایه داری و نگرش انسان مدارانه در غرب و تمرکز صرف به جذابیت های ظاهری، سبب شده الگوی ارائه شده از سبک زندگی، در الگوی زندگی غربی امریکایی خلاصه شود. سپس با مطرح کردن آسیب های این مسئله همچون توجه بیش از حد به زیبایی اندام، کاهش عزت نفس، سلامت جسمی در زنان و... هشدار می دهند که دیگر جنبه های انسانی، مانند مهارت های فکری هنری یا اجتماعی در اولویت های بعدی قرار گرفته اند.
در پایان نیز نویسندگان، دو راهکار برای تغییر انگیزه های شخصی افراد و در پیش گرفتن رویکردی اجتماعی و سلامت مدار پیشنهاد می دهند.