فهرست مطالب

مطالعات ملی - سال پنجم شماره 1 (پیاپی 17، بهار 1383)

نشریه مطالعات ملی
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 17، بهار 1383)

  • 324 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/02/15
  • تعداد عناوین: 12
|
  • سخن سردبیر
    احمد رضایی صفحه 4
  • مقالات
  • علی اکبری، مهدی میزبان صفحه 9

    در این مقاله، ابتدا عوامل اقلیمی، اقتصادی و سیاسی اجتماعی موثر در پیدایش، تکوین و تداوم زندگی عشایری و کوچ نشینی در ایران و اطلس قلمرو زیست و پراکندگی جغرافیایی جامعه عشایری که تقریبا شامل 60 درصد از فضای جغرافیایی کشور می شود، بررسی شده و در ادامه، سیر روند تغییر و تحول در جمعیت آنان قبل از 1300 ه‍. ش. تا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به همراه برخی شاخص های مربوط به توسعه انسانی در مناطق عشایری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برخی از این شاخص ها عبارتند از: آموزش و سوادآموزی، کوچ و تغییرات آن، اقتصاد و نظام بهره برداری در عشایر، صنایع دستی، استعدادها و قابلیت ها، چالش ها و محدودیت ها و چشم انداز آینده جامعه عشایری.

    کلیدواژگان: عشایر کوچنده، کوچ نشینی، ایل، طایفه، زیست بوم عشایری، سامان عرفی، ییلاق و قشلاق
  • جواد صفی نژاد صفحه 43

    عشایر، یکی از جوامع سه گانه ایران می باشند که برای هویت ملی ایران افتخار آفرین بوده اند. سر سلسله های بسیاری از حکومت های ایران، ازجمله قاجاریه، زندیه، افشاریه و... از ایلات بودند، که قرن ها بر ایران حکومت کردند. در اینجا ضمن تفکیک دو جامعه ی روستایی و عشایری، به بررسی ساخت اجتماعی سنتی و رده های قدرت در آن ها پرداخته و با تعریف رده بندی سنتی آن ها، شیوه انطباق رده های قدرت براین رده های ساختی را مورد بحث قرار می دهیم.از درون این رده ها، جنگجویان ویژه ای گزینش می شدند که وظایف نبرد مسلحانه را عهده دار بودند. شیوه ی ساخت اجتماعی آن ها و انطباق با رده های قدرت به گونه ای بوده است که در مدت سه روز می توانستند تمامی نیروهای جنگی خود را وارد کارزار نمایند. در روش سنتی، مالکیت شخصی بر مرتع عشایری حاکم نبوده، بلکه مرتع متعلق به کلیه اعضای دام دار طایفه بود. در سال 1342 که نظام اصلاحات ارضی بدون مطالعه و آگاهی از نظام سنتی عشایری، به ملی کردن منابع طبیعی پرداخت، عشایر که دام خود را در معرض نابودی می دیدند به مخالفت با آن برخاستند و جنگ تمام عیاری بین حکومت مرکزی و بسیاری از ایل ها درگرفت که به شکست عشایر انجامید. سرپرستان و فرماندهان عشایری، یا کشته شدند یا از قدرت خلع گردیدند و سرانجام به فروپاشی نظام سنتی منجر شد، که به اختصار در این مقاله آمده است.

    کلیدواژگان: عشایر ایران، جامعه ی روستایی، جامعه ی عشایری، ساخت سنتی اجتماعی، ساخت هرم قدرت، کوچ در پهنه ی مراتع، شکستگی هرم قدرت
  • ناصر فکوهی صفحه 85

    یکی از مهم ترین ویژگی های جهان امروز، افزایش دایم سطح وابستگی و هویتی است، که باید آن را حاصل یک فرایند دو سویه دانست: از یک سو جهانی شدن، که به خصوص در بعد فرهنگی برای از میان بردن فرهنگ های کوچک و پیرامونی تلاش زیادی می کند و از سوی دیگر، مقاومت های محلی که به صورت های مختلف در برابر حرکت نخستین مشاهده می شود. در این حال، گونه های زیستی شهرنشینی، روستانشینی و کوچ نشینی با قرار گرفتن در این فرایند دو سویه، رابطه انسان را با محیط زندگی اش به سرعت دگرگون می کنند و این رابطه را بیش ازپیش در چارچوب های سیاسی(به مفهوم روابطی از قدرت) در می آورند.\در مقاله ی حاضر، با تکیه بر یک نمونه ایرانی، رابطه دو الگوی معیشتی شهری و عشایری مورد بررسی قرار گرفته، و ضمن روشن کردن بحث درچارچوبی نظری، به پی آمدهای حاصل از این رابطه در سطح محلی پرداخته است. در این خصوص به مشکلاتی توجه شده است که در تبیین هویت ملی و کاربردی شدن برنامه های مرکزی در سطح محلی مربوط می شود. استان لرستان و شهر خرم آباد از این لحاظ موقعیتی آرمانی دارند که با تکیه بر داده های به دست آمده در آن ها، موضوع به بحث گذاشته شده است.

    کلیدواژگان: گرایش بین فرهنگی، جهانی شدن، هویت ملی، هویت محلی، عشایر، انسان شناسی سیاسی، قوم شناسی
  • ابراهیم موسوی نژاد صفحه 105

    شاهنامه ی فردوسی، بی شک، یکی از منابع اصلی فرهنگ ایرانی است. فردوسی خلق و خو و ابعاد مختلف زندگی اجتماعی ایرانیان را به بیانی شیوا در شاهنامه منعکس نموده است. به همین دلیل همواره در میان ایرانیان مورد توجه بوده است، اما در این میان علاقه و عشق لرها به شاهنامه وصف ناپذیر است. سادگی، روانی و حماسی بودن زبان شاهنامه همراه با بیان شیوای آن از صحنه های رزم، دودمان، نسب، خلق و خوی و شیوه های مبارزه، غلبه و شکست پهلوانان در مصاف با دشمنان، با ویژگی های زیستی، فرهنگی و دیگر مناسبات اجتماعی لرها قرابت زیادی ایجاد کرده است. به همین دلیل شاهنامه خوانی در میان عشایر لر به شکل یک سنت پایدار درآمده و در طول زمان کارکردهای مختلف آموزشی و تربیتی، گذران اوقات فراغت، تهییج رزمندگان به هنگام نبرد، حفظ زبان، سنت ها و رسوم، برقراری ارتباط با اقوام دیگر، روان درمانی جمعی و سرانجام نام گذاری یافته است. این مقاله به بررسی وجوه مختلف تاثیرگذاری شاهنامه بر حیات اجتماعی لرها اختصاص دارد.

    کلیدواژگان: عشایر لر، کوچنده و کوچندگی، هم پیوندی، فرهنگ ایران
  • سیما سلطان صفحه 131

    بلوچ ها به استناد منابع معتبر، پیش از ظهور اسلام در بلوچستان حضور نداشته اند. بلوچ ها تبار آریایی داشته و آریایی ساکن شمال ایران احتمالا کوه های البرز بوده اند؛ سال ها در ارتش ایران باستان نقش داشته اند و سرانجام احتمالا در زمان خسرو انوشیروان، از شمال به کوه های کرمان کوچانده شده اند؛ منابع جغرافی نویسان عرب نیز، اثبات می کند که بلوچ ها، در زمان استقرار در کوه های کرمان، پیرو آیین شیعه بوده اند.علاوه بر این زبان، شعر و موسیقی اعتقادات و باورهای آنان، نشان از ویژگی های مشترک فرهنگی این قوم با دیگر اقوام ایرانی دارد. با این حال، قوم بلوچ، در 50-60 سال اخیر، تحت تاثیر مبارزه نخبگان تحصیل کرده در خارج از کشور در حال بیگانه شدن با سنت ها و ارزش ها و آداب و رسوم باقیمانده از گذشته خود است.

    کلیدواژگان: آداب و سنن بلوچ، باورهای بلوچ، تاریخ بلوچستان، خاستگاه بلوچ، فرهنگ بلوچ
  • سکندر امان اللهی بهاروند صفحه 155

    ایران سرزمینی است که در آن زندگی کوچ نشینی و دام داری سنتی قدمت دیرینه دارد. در این مقاله ابتدا مراحل تکامل فرهنگ بشری و جایگاه زندگی کوچ نشینی در این روند تکاملی بررسی شده، آن گاه نقش کوچ نشینان در ایران در ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.در ادامه مقاله تلاش شده است علل زوال کوچ نشینی در ایران در قالب بحران زندگی کوچ نشینی و علل و عوامل آن بررسی شود. انقلاب صنعتی و اثرات آن، نفوذ فرهنگی غرب در ایران، اسکان اجباری، خلع سلاح و فروپاشی ساختار قدرت سیاسی در ایلات، انتقال قدرت ایلات به نمادهای دولتی ازجمله علل عمده این فروپاشی دانسته شده است. در پایان مقاله، به بررسی تاثیر انقلاب اسلامی بر زندگی کوچ نشینی در ایران پرداخته شده و تحولات به وجود آمده در این دوره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

    کلیدواژگان: کوچ نشینی، عشایر، اسکان عشایر، زوال کوچ نشینی، انقلاب و عشایر
  • ایران شناسی
  • آندرانیک هویان صفحه 187

    بلوچ ها به استناد منابع معتبر، پیش از ظهور اسلام در بلوچستان حضور نداشته اند. بلوچ ها تبار آریایی داشته و آریایی ساکن شمال ایران احتمالا کوه های البرز بوده اند؛ سال ها در ارتش ایران باستان نقش داشته اند و سرانجام احتمالا در زمان خسرو انوشیروان، از شمال به کوه های کرمان کوچانده شده اند؛ منابع جغرافی نویسان عرب نیز، اثبات می کند که بلوچ ها، در زمان استقرار در کوه های کرمان، پیرو آیین شیعه بوده اند.علاوه بر این زبان، شعر و موسیقی اعتقادات و باورهای آنان، نشان از ویژگی های مشترک فرهنگی این قوم با دیگر اقوام ایرانی دارد. با این حال، قوم بلوچ، در 50-60 سال اخیر، تحت تاثیر مبارزه نخبگان تحصیل کرده در خارج از کشور در حال بیگانه شدن با سنت ها و ارزش ها و آداب و رسوم باقیمانده از گذشته خود است.

    کلیدواژگان: آداب و سنن بلوچ، باورهای بلوچ، تاریخ بلوچستان، خاستگاه بلوچ، فرهنگ بلوچ
  • معرفی و نقد کتاب
  • عشایر مرکزی ایران
    جواد صفی نژاد ترجمه: حسین گودرزی صفحه 221
  • کردان پارس و کرمان
    جمشید صداقت کیش ترجمه: احمد رضایی صفحه 239
  • سیمای استان سمنان؛ عشایر و فرهنگ عامه
    علیرضا شاه حسینی، مجتبی مقصودی صفحه 249
  • میزگرد
  • سکندر امان اللهی بهاروند، محمدحسین پاپلی یزدی، مرتضی فرهادی، کیانوش کیانی هفت لنگ صفحه 265
|
  • Ali Akbari, Mahdi Mizban Page 9

    The present article in the first place is an attempt to examine the climatic, economic and sociopolitical factors influencing the emergence, evolution and continuation of the nomadic life in Iran. Also the geographical features of the dispersion of the nomadic communities, which constitutes about 60 percent of the Iranian terrain, are explained in this article. A focal point of the present article is the trend of changes and developments in the nomadic population of Iran from 1921 to 1979. Attempts have been made to rely on some indicators of human development in the nomadic areas, some of which include education, literacy, migration and its changes, economy, exploitation system, handicrafts, talents and capabilities, challenges and limitations, and the prospects of the nomadic society.

    Keywords: Migrating nomads, Nomadic life, Nomadic ecology, Summer, Winter Migrations, Tribe Clan
  • Javad Safinejad Page 43

    The traditional social structure which manifests the power structure is a centuries-old historical phenomenon. In order to study this phenomenon one has to define the society accommodating this structure, that is, the nomadic society or community of Iran. What kind of community is this and what is its place within the framework of the entire Iranian society? The present article in the first place tries to make a distinction between the rural and nomadic society. Hence three criteria have been forwarded for a nomadic society, that is, its tribal structure, common territory, and tribal self-consciousness. Attempts have been made to study the structural and nomadic strata of Iran from sociological and anthropological points of view, particularly the tribes of Buyer Ahmad. Specifically their social structures and their political power structures are studied and their social structures have been compared with those of the Qashqai, Kurdish Bakhtiyari, Turkomen, and Arab tribes of Khuzestan. At the end the political power structures of the said tribes have been studies and analyzed in this article.

    Keywords: Nomads, Political power, structure Social structure, Tribe, Clan, Nomadism
  • Naser Fokoohi Page 85

    One of the outstanding features of today’s world is increasing level of attachment and identity awareness which is the outcome of a two-way process: one the one hand globalization tries, particularly in the cultural field, to eliminate small, peripheral cultures; and on the other, there are local resistances against the globalization. At the same time, caught in the above-mentioned two-sided process, various urban, rural and nomadic lifestyles change man’s relations with the environment, bringing them within the political frameworks (i.e., power relations). The present article is an attempt to offer an Iranian model of urban and nomadic life styles in order to elaborate its theoretical aspects as well as the consequences of this relation at the local level which are related to some problems in elucidation of national identity and making the central plans practical at local level. The Lurestan Province and the city of Khorramabad are an ideal example and through the garnered data from these places, the issue may be discussed comprehensively.

    Keywords: Cross-cultural inclination, Globalization, National identity, Local identity, Nomads
  • Ibrahim Moosavinejad Page 105

    The interests of the Lurs in Shahnameh over the centuries has undergone changes under the influence of several factors, some of which are discussed below. Some of these reasons include the simplicity and liveliness of the Persian language, a kind of commonality of language and understanding, epical nature of Shahnameh, the seven hurdles Rustam faced, the lifestyle of the camp of heroes, the feeling of being a co-traveler of the heroes and coexisting with them in the difficult environmental conditions, dynastical system and social relations of the heroes of Shahnameh, a kind of common feeling of having the same structure, cultural similarities, type of some ceremonies, and the feeling of having the same religion among the figures of Shahnameh and the Lur nomads. These feelings are so strong among some Lur tribes and communities that they attribute the genealogy of some of the heroes of Shahnameh to themselves. Due to its widespread popularity among the Lurs, Shahnameh has several functions, some of which are enumerated below. Shahnameh is used for education, spending leisure times, exciting the warriors at the time of battle, spreading the language and establishing relations with other ethnic communities, psychiatric functions, and finally christening or naming the children. The main question is: how can one be a pioneer in the modern developments and carry the mission of “old” Ferdowsi and the “young” Shahnameh?

    Keywords: Lurd nomads, Nnomadism, nomads, Shahnameh, Ferdowsi, Interconnection, Iranian culture
  • Sima Sultani Page 131

    Relying on some authentic sources about Baluchistan, the present article tries to show that the Baluchis did not live in that territory before the advent of Islam. On the basis of some documents, the Baluchis are the Arians who had earlier settled in northern Iran – probably on the Alborz Mountain steppes. They had played outstanding roles in the ancient Iranian Army. However they had to migrate to the mountains of Kerman during the reign of Khosrow Anushiravan. Relying on the works of Arabic-writing geographers, the present article maintains that the Baluchis were the followers of Shiism when they settled in the mountains of Kerman. Relying on the language, poetry and music of the Baluchis as well as a study of their beliefs, attempts have been made to show their cultural commonalities with the main motherland. Over the past 50 to 60 years, under the influence of the campaign of the elite and those educated outside Iran, the Baluchis have become alienated with their traditions, values and probably their old superstitions.

    Keywords: The history of Baluchistan, Baluch traditions, customs, Baluch culture, Baluch beliefs, Baluch birthplace
  • Sekandar Amanullahi Baharvand Page 155

    Nomadism and livestock breeding are two old traditions in Iran. In the present article, in the first place the stages of the evolution of mans culture and the place of nomadism in the process of this evolution have been discussed and then the role of the nomads in Iran from political, cultural and economic points of view has been analyzed. Attempts have been made to shed light on the reasons for the decline of nomadism in Iran within the framework of the crisis of nomadism, industrial revolution and its consequences, and critical study of the impact of Western culture in Iran. The compulsory settlement of nomads, disarmament and disintegration of the political power structure of the tribes, and delegation of the power of tribes to the government agencies are among some of the reasons for this decline and disintegration. Attempts have made also to study the impact of the Islamic Revolution on the nomadic lifestyle and also the developments in this process in Iran.

    Keywords: Nomadism, Nomads, Settlement of the nomads, Decline of nomadism, Revolution, nomads
  • Andranik Huvyan Page 187

    The cultural relations between the Iranians and Armenians go back to 2800 years ago, connecting the deep-rooted cultural ties between the two communities. The Armenian territory is the extension of the Iranian plane. Both the communities moved from the first birthplace of the Arians and settled in the present territories. The Armenian language has an inextricable connection with the Persian language. The ancient Armenian names are original Achaemenid and Ashkanid names. The Armenians and Iranians had a common religion during the Achaemenid and Ashkanid rules. They had also common festivals some of which are 2700 years old. Today the Armenians hold these festivals within the framework of Christianity. No two communities are as close as the Iranians and Armenians. In fact, they constitute a single family. The present article is an attempt to shed light on some aspects of cultural relations between the two communities.

    Keywords: Armenians, Armenian language, Armenian names, pre-Christianity religion of Armenians, Common festivals, Common heritage
  • Central Nomads of Iran
    Javad Safinejad, Hossien Goodarzi Page 221
  • Kurds in Kerman and Pars Provinces
    Jamshed Sedaghat Kish, Ahmad Rezaii Page 239
  • Semnan Province; Nomands and Comman Culture
    Alireza Shah Hossieni, Mojtaba Maghsudi Page 249
  • Nomads And Iranian Identity / Sekandar Amanullahi Baharvand ,MohammadHossien Papoli Yazdi, Morteza Farhadi, Kyanoosh Kyani Haft Lang
    Page 265