فهرست مطالب
پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی
پیاپی 20 (بهار و تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/10
- تعداد عناوین: 11
-
صفحات 5-20سرچشمه های جوشان و زلال کلام وحی دیرزمانی است که با طلوع فجر اسلام بر پیکره عطشناک اندیشه بشری جاری شده است. مصحف جاودانی، که باگذر قرون متمادی نه تنها هرگزگرد نقصان و زوال بر آیات الهام بخش و روشنگرش ننشسته بلکه همچنان به عنوان برترین و کامل ترین کتاب هدایتگر بشر، گوی سبقت را از هر آنچه در این ره بدان مفتخرند، ربوده است.
در این میان، آنان که اهل معرفت اند و جویای حقیقت، جذبه کلام الهی بر دل و جانشان چنان می کند که فارغ از هر تعصبی، پروانه وار برگرد شعله های فروزانش پرمی گشایند و تاسرحدامکان ازفیض بی منتهایش برمی گیرند.
امین الریحانی اندیشمند و ادیب معاصر لبنانی ازجمله مصلحان روشنفکر و آزاداندیشی است که باتفکری به وسعت اندیشه بشری، هرگز در تنگنای حصارهای دینی و نژادی محصور نشده بلکه علی رغم پایبندی به دیانت مسیح و ضمن آشنایی با ادیان گوناگون و نیز با تاکید بر اصل وحدت ادیان، گام بلندی در جهت اصلاح اندیشه بشری برداشته و در این میان تا حد قابل ملاحظه ای از تعالیم اسلامی و به ویژه مفاهیم عالی وتعابیر زیبای قرآن کریم مدد جسته است.
کلیدواژگان: قرآن کریم، ادبیات معاصر عربی، امین الریحانی -
صفحات 21-29آینده هر ادبیاتی، از گذشته و معاصر آن جدا نیست؛ زیرا در بیشتر موارد، ادبیات هر ملتی به گذشته ای نظر دارد که اساس پیشرفت و فلسفه وجودی حال خود را بر آن بنا می نهد. سخن از دورنمای شعر معاصر عربی و یا اینکه به گذشته خویش تکیه خواهد کرد، به معنای ایستایی در اندیشه نیست و یا تعیین مرزهای مشخص مبنی بر اینکه «این است» و «جز این نیست»؛ چرا که ادبیات هر نسلی به دستاوردهای فکری و ادبی گذشتگان نظر دارد، در عین حال که خود و عصرش را درک می کند و در آن تغییر و تحولی بنیادین، نوین و زنده، می آفریند.
کلیدواژگان: شعر معاصر عربی، ادبیات عربی -
صفحات 31-40«اعراب القرآن الکریم» درسی است که در طی آن، آیات قرآنی تجزیه و ترکیب می شوند و دانشجویان ضمن بررسی صرفی و نحوی واژه های قرآن کریم، در فهم مفاهیم آیات نورانی قرآن کریم توانمند می شوند. این علم اگرچه درمیان علوم قرآنی پیشینه ای دیرینه دارد و از دانشمندان قدیم و جدید علوم عربی و قرآنی از دیرباز تالیفات ارزشمندی زیرعنوان «اعراب القرآن» یا «معانی القرآن» و یا نرم افزار «اعراب القرآن» دردسترس علاقه مندان است، جای یک مجموعهدرسی اعراب القرآن بسیارخالی بود؛ که این مهم رامولف توانمند جناب آقای علی حاجی خانی به خوبی به انجام رسانده است. در مقاله حاضر، ضمن معرفی اجمالی کتاب و بیان نقاط قوت و ارائه پاره ای اصلاحات پیشنهادی، راه برای چاپ مجدد کتاب و استمرار این اثر ارزشمند فراهم شده است.
کلیدواژگان: اعراب، القرآن، نقد، بررسی، صرف ونحو -
صفحات 41-51نویسنده دراین کتاب500 بیت ازاشعار عرب راکه متاثر و ماخوذ ازکلام علی(ع) است، برگزیده و برای هر بیت شاهدی از کلام علی (ع) نقل کرده است.
از آنجا که این تلاش بسی مغتنم و ارزشمند و گامی بلند در تبیین عمق و اعتلای کلام علی (ع) و میزان تاثیر اندیشه های آن حضرت(ع) در آثار ادبی است، به نظر می رسد اگر نقد و ارزیابی شود، در رسیدن به هدف خود موفق تر خواهد بود. از محاسن کتاب، کم بودن غلط چاپی وشرح برخی مفردات دشوار ذیل شواهد است.
کتاب در ایران چاپ شده ولی به زبان عربی است؛ بدیهی است اگر به زبان فارسی می بود و اشعار شاعران و عبارات منسوب به علی (ع) به فارسی ترجمه می شد، طیف گسترده تری ازمخاطب را در ایران دربرمی گرفت، هرچندکه این کتاب در جهان عرب می تواند راه خود را به سوی خواننده باز کند.
از نقایص کتاب، ارجاع کلام امام علی (ع) به شرح ابن ابی الحدید و غررالحکم به جای نهج البلاغه، نقل اشعار شاعران ازمنابع دست دوم به جای دیوان آنها، انتخاب نکردن شواهد بهتر از کلام حضرت علی(ع)، تکرار برخی مضامین و ازهمه مهم تر گسستگی ارتباط معنایی بین برخی اشعار شاعران و سخن حضرت علی(ع) است که به عنوان شاهدی برای تاثیرپذیری از کلام آن حضرت(ع) نقل شده است.
کلیدواژگان: نهج البلاغه، شعر عربی، امثال عربی -
صفحات 53-68ایرانیان، در طول تاریخ، در پیشبرد ادبیات عربی، سهم زیادی به خود اختصاص داده اند، به طوری که در صرف و نحو، علوم بلاغی، لغت، شعر، کتابت و... نام ادیبان و علمای ایرانی بر تارک علوم می درخشد. نقش ایرانیان در تولید شعر و انواع نثر از چنان اهمیتی برخوردار است که نویسندگان بسیاری انگیزه ایرانیان را در روی آوردن به زبان عربی بررسی کرده و به بیان میزان هنرآفرینی نیاکان ما در این زبان پرداخته اند.
کلیدواژگان: اشتباهات تایپی، حرکت گذاری، اسلوب، کاستی ها -
صفحات 69-87چاپ اول کتاب المجانی من النصوص العرفانیه(تالیف آقایان دکتر عباس اقبالی و سیدرضا میراحمدی) با هدف تدریس درس «قرائت متون عرفانی»به ارزش دو واحد در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات عربی تهیه و تدوین شده و در انتشارات دانشگاهی سمت به چاپ رسیده است. در این اثر، نگارندگان ابتدا برخی واژه ها و اصطلاحات معمول عرفانی را تعریف کرده وآنگاه جهت تبیین هرچه بیشتر این گونه کلمات و اصطلاحات و نیز آشنایی دانشجویان با متون ویژه عرفانی، گزیده هایی از متون قدیم و جدید عرفانی را در کتاب گنجانیده اند.
از آنجا که سعی مولفان، نگارش کتابی بوده است که از آن به صورت یکسان درهمهمراکزآموزش عالی استفاده شود، شایسته است که در به حداقل رسانیدن اشتباهات آن تلاش شود؛ و اگرچه نویسندگان کتاب با این هدف، از کتاب های برجسته عرفانی نیز بهره جسته اند، به هر حال کتاب نه تنها خالی از اشتباه نیست بلکه اینجانب پس از یک دوره تدریس کتاب، با اشتباهات شکلی و محتوایی بسیاری درآن مواجه شدم که جهت بهره مندی هر چه بهتر و بیشتر دانشجویان از مطالب آن، در این مقاله به آنها اشاره می شود، با این امید که در چاپ های آینده کتاب، تعداد اشتباهات آن کمتر شود.
کلیدواژگان: عرفان، تصوف، زهد، نظم و نثر، نقد -
صفحات 89-101یادگیری زبان عربی، جهت فهم قرآن کریم میراث مکتوب فرهنگ و علوم اسلامی بر همه مسلمانان واجب است. برای یادگیری زبان عربی، کتاب های زیادی با روش های مختلف در گذشته و حال نوشته شده است.
یکی ازکتاب های آموزش زبان عربی(صرف ونحو)، کتاب مبادیءالعربیه، تالیف رشید شرتونی، است. این کتاب در چهار جلد، برای چهار سطح نوشته شده و سال ها است که در دانشگاه ها تدریس می شود. از آنجا که نویسنده کتاب مسیحی است، مثال ها و تمرین های کتاب، صبغه اسلامی ندارد. آقای حمید محمدی همت کرده، کتاب را تنقیح کرده و تمرین های آن را تغییر داده و از آیات و احادیث در تمرین ها استفاده کرده اند.
در این مقاله، کتاب مبادیء العربیه نقدوبررسی و به برخی از اشکالات کتاب اشاره شده است. امید است منقح محترم با سعه صدری که دارند و خواهان بهبود اثر هستند، در رفع آنها در چاپ های آینده بکوشند.
کلیدواژگان: مبادیءالعربی، ه، آموزش زبان عربی، صرف و نحو، رشید شرتونی، حمید محمدی -
صفحات 103-118مقاله حاضر، با هدف نقد، بررسی و اصلاح کتاب مبادئ العربیه (جلد چهارم، قسم الصرف) به قلم رشید الشرتونی و ویرایش حمید محمدی به نگارش درآمده است. البته در این زمینه تلاش بر آن بوده است که این کتاب در آغاز از دیدگاهی کلی بررسی و نقاط قوت و ضعف آن به عنوان یکی از منابع مهم تدریس دانشگاهی و حوزوی در شاخه صرف عربی آشکار و اصلاح شود؛ سپس بررسی دقیق تری در متن کتاب انجام شود، که در طی این بررسی، هم اشتباهات مربوط به مولف وهم اشتباهات چاپی همراه با ذکر دلایل مستند استخراج و ارائه شده است.
در پایان نتایج حاصل از این بحث در اختیار دانش پژوهان و علاقه مندان قرار داده شده است.
کلیدواژگان: نقد، صرف عربی، مبادئ العربیه، رشید شرتونی -
صفحات 119-138ازجمله مهارت های لازم در ترجمه دقیق و صحیح، یکی درک و فهم متن در زبان مبدا و دیگری توان برگردان آن در زبان مقصد است؛ و مترجم گذشته از درک و فهم متن در زبان مبدا باید در زبان مقصد قدرت و مهارت نویسندگی داشته و به عبارت دیگر در زبان مقصد نویسنده باشد. مترجمان و خبرگان در این مورد تاکید دارند که ترجمه برتر ترجمه برابر است.(مظفرالدین حکیم،1989م.: 195) اما ترجمه تحت اللفظی، ترجمه آزاد، و یا ترجمه مفهومی، دیگر ارزش گذشته خود را ازدست داده است.
در نگارش کتابی که در این مقاله نقد می شود، اگرچه ترجمه ها مفهومی است، مشکل اصلی آن سبک نگارش عربی آن است که غالبا نوعی گرته برداری و تحت تاثیر سبک نگارش فارسی است.
در این مقاله، به نکات مثبت شکلی و محتوایی این کتاب و نیز به اشکالات نگارشی و ترجمه ای آن اشاره شده است.
کلیدواژگان: ترجمه، ترجمه برابر، سبک نگارشی، نثر عربی -
صفحات 139-149بررسی وضعیت فعلی شیوه های سازماندهی مواد و محتوای درسی رشته های علوم انسانی در نظام آموزشی نشان دهنده این است که این شیوه، جایگاه علمی مناسبی ندارد. نقدو بررسی کتاب های تخصصی علوم انسانی و بیان ویژگی ها و کاستی های آن می تواند نقش موثری درسازماندهی این کتاب ها داشته باشد.
دراین مقاله، بعدازمقدمه ای کوتاه درضرورت توجه به نقد کتاب های درسی علوم انسانی واهمیت درس بلاغت عربی، به ویژه کتاب جواهرالبلاغه، در رشته زبان و ادبیات عربی، این کتاب نقد و بررسی شده است.
کلیدواژگان: نقد، علوم انسانی، زبان و ادبیات عربی، بلاغت عربی، جواهرالبلاغه -
صفحات 151-160باتوجه به اهمیت کتاب های آموزشی، در مقایسه با کتاب های دیگر، دقت در تالیف و علمی بودن روش آموزشی، رابطه ای مستقیم با میزان کارآیی آن دارد متاسفانه باید خاطرنشان کرد که به مسئله مکالمه عربی آن چنان که باید توجه نشده است و جز تعدادی اندک، کمتر نویسندگانی به تالیف اثر در این زمینه همت گماشته اند که از موفق ترین آنها می توان به کتاب دروس فی لغه الاعلام المسموع تالیف دکتر حامد صدقی و مجموعه کتاب های مکالمه (صدی الحیاه) کانون زبان که به همت دکتر مسعود فکری به رشته تحریر درآمده است، اشاره کرد. کتاب حاضر نیز با روشی متفاوت در همین راستا نگارش شده که قابل توجه و اهمیت است و دقت و تانی بیشتری را می طلبد.
مکالمه، یکی ازمهارت های مهم یادگیری در هر زبان به شمار می رود و مهارت های شنیدن، نوشتن، خواندن، و صحبت کردن را دربر می گیرد. عمده ترین نقص موجود در برخی کتاب های مکالمه، کمبود مواد آموزشی صوتی و تصویری و روش مندی و عدم اهتمام به شکل و ساختار کتاب های مربوط به آن است که البته 0در این کتاب ها به این مسئله توجه شده است و کتاب هایی که عمدتا ساختار01.
نوشتاری صرف دارند، دراین امرموفق نبوده اند.
دراین مقاله،کتاب نتکلم از دو بعد شکلی و محتوایی بررسی و محاسن و نقاط ضعف آن تبیین و در پایان، پیشنهادهایی جهت تعدیل یا تجدیدنظر با هدف بهبود کتاب ارائه شده است.
کلیدواژگان: کتاب نتکلم، بررسی محتوایی و شکلی، مهارت های شنیداری، روش مندی
-
Pages 5-20Amin al-Reihāni، Lebanese thinker and literary figure، is one of the broad-minded and enlightened reformer who has not been confined in the limit of religion and race; rather، considering his faith to Christianity، his familiarity with different religions، and regarding the principle of the unity of religions، he has taken long steps toward improving the minds of people، by using Islamic teachings، especially the splendid meanings and interpretations of Quran.Keywords: Holy Quran, Contemporary Arabic Literature, Amin al Reihāni
-
Pages 21-29The prospect of each literature is not separable from its present and past; because most of the time، the literature of each nation considers the period of time in the past when its development and its essence have been set. We don’t want to discuss the prospect of the contemporary Arabic poetry or that this prospect depends on its past، as a dogma in mind، nor we want to set the definite border on the basis of “only is this”، and “not except this”; because the literature of each generation considers its past generations’ literary and intellectual achievements، yet it understands itself and its times and creates new، vital، and fundamental change and transformation.Keywords: contemporary Arabic poem, Arabic Literature
-
Pages 31-40This article is a review on the book E’rāb al-Quan al-Karim(in which the book mentioned in the title has been reviewed briefly، than the strong points of the book have been represented، and finally there are some suggestions for improving the book with the hope to follow in the future.Keywords: Erāb, Holy Quran, review, morphology, syntax
-
Pages 41-51This article is a review of the book Adab al-Amsal v-al-Hekam (A Collection of Proverbs and Maxims). In this book، the author has selected more than 500 verses of Arabic poems which are derived from and influenced by Imam Ali’s words; moreover، he has represented an example from Imam Ali’s words for each verse. Among the advantages of the book، are less mistakes in spelling and providing explanations for some difficult terms at the bottom of the provided example. Although the book has been published in Iran، written in Arabic language. If the book were in Persian and if the poets’ poems and words attributed to Imam Ali were translated in Persian، it would address a wide range of people in Iran. Among the defects of this book are: to quote Imam Ali’s word from Sharh-e Ibn-e Abi al-Hadid and Ghorar al-Hekam rather than Nahj al-Balāgha، to quote poetry poems from secondhand sources، not selecting the better examples from Imam Ali’s words، repetition some themes، and specially the semantic irrelevance between some poems and Imam Ali’s words which have been represented as an example of impressionability from his words.Keywords: Nahj al Balāgha, arabic poem, arabic proverbs
-
Pages 53-68Iranians had a considerable contribution in promoting Arabic literature throughout the history; in the extent that Iranian scholars and literati’s names loom in Arabic morphology and syntax، rhetoric، lexicon، poetry، writing،… The contribution of Iranians in creating poems and various kinds of prose is so important that many researches have studied the Iranians’ motivation for gravitating towards Arabic language، and illustrate our forebears creativity in this language.
-
Pages 69-87This book has been compiled by Dr Abbas Iqbali and Seyyed Reza MirAhmadi and published in SAMT University Press for the 2-credite course “Reading mystical texts”، the field of Arabic Language and literature، MA. In this book، at first the authors have defined some common mystical words and terms، then، have inserted some selected classic and modern mystical texts for students in order to make familiar them with these kinds of texts. Since the authors’ aim was to write a book for the use of students in all higher education institutions، the defects of the book should have been minimal. Although the authors have used the salient mystical books، I found many mistakes in the book، both in form and content، during my teaching in the classrooms. So، I discussed them in this article with the aim to make it better for the use of students. I hope this book will be published with less mistakes in the future.Keywords: mysticism, Sufism, asceticism, verse, prose, review
-
Pages 89-101Learning Arabic language in order to understand the glorious Quran is necessary for each Muslim. Regarding learning Arabic language، many books have been written in the past and present. One of the books written about teaching Arabic language (morphology and syntax) is Mobādi al-Arabiyah (Principles of Learning Arabic Language) authored by Rashid Shertouni، This book has been compiled in 4 volumes، for 4 levels; and has been taught in university for many years. Since the author of the book is Christian، the examples and exercises of the book are not based on the Islamic teachings. So the editor، Mr Hamid Mohammadi، has changed its exercises and used the verses of Quran and Hadith in writing them. This article is a review on the book Mobādi al-Arabiyah (Vol. 2، edited by Hamid Mohammadi، 24th edition: 1424AH) in which some of the defects of the book have been mentioned.Keywords: Mobādi al Arabiyah, arabic language teaching, morphology
-
Pages 103-118This article is a review on the book Mabadi al-Arabiyah (Principles of Learning Arabic Language) (va. 4: Morphology) authored by Rashid al-shertouni and edited by Hamid Mohammadi in which the stroug and weak points of the book –as an important textbook for teaching Arabic morphology in university and seminary (hawzeh) - have been mentioned، then the errors caused by the outhor as well as the literals in the book have been enumerated. At the end، the conclusions of the discussion have been presented.Keywords: Review, arabic morphology, Mobādi al Arabiyah, Rashid Shertouni
-
Pages 119-138This article reviews the book al-Tarjemah bayn al-Nazariyah v-al- Tatbiq men al-Arabiyah el-al-Farsiyah (Translation from Arabic into Persian: from Comparative and Theoritical Point of View) authored by Dr Mahmoud Shakib Ansari. In this book، although the translations are conceptual، the style of writing used for writing in Arabic is loan translation and most of the time the text is influenced by Persian language. The strong points of the book from the form and content point of view، and the defects of the book in writing and translation are also mentioned.Keywords: translation, word, by, word translation, the style of writing, arabic prose
-
Pages 139-149The study of the methods Now used in organizing the textbooks and their content in the fields of Humanities in education al system shows that these methods have not an appropriate scientific stand. Studying and reviewing the specialized books in humanities and introducing the features and defects existed in them can be an effective way for organizing these books. In this essay، after a brief introduction about the necessity of attention to reviewing of textbooks in humanities and the importance of the course ‘rhetoric’، especially the book Javāher al-Balāgheh، in the field ‘Arabic Language and literature’، the book Javaher al–Balagheh has been reviewed.Keywords: Review, Humanities, Arabic language, literature, arabic rhetoric, Javaher al Balāgheh
-
Pages 151-160Conversation is an important skill in learning each language which includes listening، writing، reading and speaking. The main defects of some existed conversation books are lack of audio-video instructional materials، lack of methodology، and inattention to form and structure of these kinds of books. Of course، this problem has been observed in these books; but the books which have only written form، are not successful in this area. The present article tries to investigate Dr Mohammad Javad Sadeqi Majd’s book from the form and content point of view. The article presents the merits and defects of the book; and، at last، there are some suggestions for modifying and revising the book with aim of improving it.Keywords: Natakallam, conceptual, formal review, auditory skills, Methodology
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.