فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی
پیاپی 51 (بهار 1392)

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش هوش هیجانی بر تقویت هوش هیجانی دانش آموزان دختر ابتدایی اجرا شد. روش پژوهش آزمایشی (دو گروهی با پیش آزمون و پس آزمون) و جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر مدارس ابتدایی در همدان بودند که از میان آنها 56 نفر به شیوه نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب و سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (26 نفر) و گروه گواه (30 نفر) قرار گرفتند. از همه دانش آموزان، در گروه های آزمایش و گواه، خواسته شد که دو مقیاس محقق ساخته هوش هیجانی را تکمیل کنند. سپس، گروه آزمایش در 10 جلسه آموزش هوش هیجانی، مبتنی بر الگوی نظری گلمن (1995)، در 5 هفته شرکت کرد. داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس در نرم افزار SPSS ویرایش16 تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان دادکه بین گروه آزمایش و گروه گواه در هوش هیجانی کلی، مهارت های درون فردی، مهارت های بین فردی، توانایی حل مساله، مدیریت فشار روانی و خلق عمومی تفاوت معناداری وجود دارد (01/0 P<).

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر رضایت زناشویی و رضایت جنسی زوج های جوان اجرا شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح پژوهش دو گروهی (آزمایش و گواه) با پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه آماری پژوهش همه زوج های مراجعه کننده به یک مرکز مشاوره در مشهد بودند که از میان آنان نمونه ای شامل 36 زوج (72 نفر) به صورت در دسترس انتخاب شدند. 36 زوج بر اساس چهار ملاک سابقهازدواج،سطح تحصیلات، سن، و نمره سلامت روانشناختی انتخاب شدند. سپس، زوج ها به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (18 زوج) و گواه (18 زوج) قرار گرفتند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (اولسون و همکاران، 1987) و پرسشنامه رضایت جنسی (برگ کراس، 1997) بود. در مرحله پیش آزمون، همه زوج ها این 2 مقیاس را تکمیل کردند. سپس، گروه آزمایش در 10 جلسه 3 ساعته، برنامه آموزش مهارت های زندگی و مهارت های جنسی شرکت کردند، در حالی که گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکرد. در مرحله پس آزمون، دوباره هر دو گروه به این دو مقیاس پاسخ دادند. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس (ANCOVA) تحلیل شد. مقایسه نمرات پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که آموزش مهارت ها بر رضایت جنسی و رضایت زناشویی موثر است و نمرات گروه آزمایش پس از دریافت آموزش مهارت ها، در مقایسه با نمراتشان در مرحله پیش آزمون و در مقایسه با گروه گواه، افزایش معناداری داشته است (01/0 > P).

این پژوهش با هدف بررسی الگوی ساختاری تناسب فرد شغل با فرسودگی هیجانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری پژوهش کارکنان شرکت لاستیک دنا (800 نفر) بودند که از میان آنها با استفاده از نمونه گیری در دسترس 300 نفر انتخاب شدند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه تناسب فرد شغل و پرسشنامه فرسودگی هیجانی (مولکی و همکاران، 2006)، پرسشنامه رضایت شغلی (اسپکتور، 1985) و پرسشنامه تعهد سازمانی (اسپیر و ون کاتش، 2002) بودند. تحلیل داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون، الگوسازی معادله ساختاری (SEM) و تحلیل واسطه ای انجام شد. یافته ها نشان داد تناسب فرد شغل با فرسودگی هیجانی رابطه منفی و معنادار (01/ 0 P<)، اما با رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه مثبت و معنادار (01/0 P<) دارد. فرسودگی هیجانی نیز با رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه منفی و معناداری (01/ 0 P<) دارد. نتایج الگوسازی معادله ساختاری همراه با تحلیل واسطه ای نشان داد؛ فرسودگی هیجانی نقش متغیر واسطه ای پاره ای را در رابطه تناسب فرد شغل با رضایت شغلی و همچنین رضایت شغلی نیز نقش متغیر واسطه ای کامل را در رابطه فرسودگی هیجانی با تعهد سازمانی ایفا می کند.

این پژوهش با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی (روایی و پایایی) مقیاس تنهایی کودک میان دانش آموزان دوره راهنمایی اجرا شد. روش پژوهش همبستگی (سنجش روایی و پایایی) و جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر تهران در سال تحصیلی 911390 بود که از میان آنها 410 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس تنهایی کودک (آشر و ویلر، 1985) و مقیاس عزت نفس (کوپر اسمیت، 1967) بود. به منظور بررسی روایی احساس تنهایی کودک، تحلیل عاملی تاییدی (GFA) انجام شد. نتایج نشان داد که بین احساس تنهایی و عزت نفس رابطه منفی و معناداری (01/0 P<) وجود دارد. همچنین، شاخص برازش مقیاس تنهایی کودک در وضعیت مطلوبی قرار داشت و ضریب پایایی مقیاس، به روش آلفای کرونباخ، برابر با 75/0 به دست آمد. براساس نتایج، مقیاس احساس تنهایی کودک در جامعه دانش آموزان دوره راهنمایی شهر تهران دارای روایی و پایایی مناسبی است (01/0 P<).

این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش مهارت های مقابله با فشار روانی بر کیفیت زندگی زنان خانه دار اجرا شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی (پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه) بود. جامعه آماری زنان خانه دار شهرک پتروشیمی اراک بودند که به روش نمونه گیری تصادفی دو مرحله ای، 60 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 30 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. برای گروه آزمایش 8 جلسه 45 دقیقه ای برنامه آموزش مهارت های مقابله با فشار روانی اجرا گردید. ابزار سنجش پرسشنامه کیفیت زندگی فرم کوتاه (36- SF، واره و شربورن، 1992) بود. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیری (MANCOVA) تحلیل گردید. نتایج نشان داد که آموزش مهارت های مقابله با فشار روانی بر همه خرده مقیاس های کیفیت زندگی بجز خرده مقیاس درد جسمانی، تاثیر معناداری دارد (01/0 P<).

این پژوهش با هدف تعیین تفاوت راهبردهای فراشناختی یادگیری، کمال گرایی و انگیختگی شناختی در بین رتبه های برتر و سایر داوطلبان در امتحانات ورودی سراسری دانشگاه ها در سال تحصیلی 13901389 اجرا شد. روش پژوهش پس رویدادی و جامعه آماری پژوهش را رتبه های برتر و سایر داوطلبان در امتحانات ورودی سراسری دانشگاه ها در شهر تهران تشکیل دادند که از بین آنها 48 پسر و 45 دختر به روش نمونه گیری هدف مند و در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه راهبردهای یادگیری (LASSI، وینشتاین، 1987)، پرسشنامه کمال گرایی (PI، هیل و همکاران، 2004) و پرسشنامه ناهماهنگی شناختی (DARQ)، هارمون جونز بود. داده ها از طریق تحلیل واریانس چندمتغیری (MANOVA) تحلیل شد. نتایج نشان داد بین راهبردهای فراشناختی یادگیری، کمال گرایی و کاهش ناهماهنگی شناختی در بین رتبه های برتر و دیگر داوطلبان امتحانات ورودی دانشگاه ها در تهران تفاوت معناداری وجود داشت (05/0 > P). اما در انگیختگی شناختی بین دو گروه پژوهش تفاوت معناداری وجود نداشت.

این پژوهش با هدف مقایسه توانایی نظریه ذهن در کودکان ناشنوا و شنوای 9 تا 11 ساله اجرا شد. روش پژوهش پس رویدادی و جامعه آماری همه دانش آموزان شنوا و ناشنوای 9 تا 11 ساله شهرستان تربت جام بودند که از میان آنان 30 دانش آموز ناشنوا به روش تصادفی ساده و 30 دانش آموز شنوا به روش تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. ابزار سنجش پرسشنامه نظریه ذهن (هپی، 1994) بود. عارفی (1386)، روایی و پایایی این مقیاس را تایید کرد. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین دانش آموزان ناشنوا و شنوا در توانایی نظریه ذهن، با کنترل متغیر هوش عملی تفاوت معناداری وجود دارد (01/0 P<). به بیان دیگر، دانش آموزان ناشنوا در مقایسه با دانش آموزان شنوا، توانایی نظریه ذهن کمتری دارند. همچنین، مقایسه نظریه ذهن میان دانش آموزان ناشنوای با والدین ناشنوا و دانش آموزان ناشنوای با والدین شنوا، نشان دهنده بالاتر بودن میانگین نظریه ذهن در ناشنوایان والد ناشنوا نسبت به ناشنوایان والد شنوا بود (01/0 P<). بین دختران و پسران ناشنوا و شنوا در نظریه ذهن تفاوت معنادار مشاهده گردید (01/0 P<).

این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین سبک های هویت، شادکامی و بهزیستی روان شناختی در دانشجویان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری دانشجویان ساکن خوابگاه های دانشجویی دانشگاه خوارزمی در سال تحصیلی 901389 بودند که 545 نفر (210 پسر و 335 دختر) از آنان با روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب شدند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه سبک های هویت (برزونسکی، 1992)، پرسشنامه شادکامی آکسفورد (هیلز و آرگایل، 2002) و پرسشنامه بهزیستی روان شناختی (مایرز و داینر، 1993) بود. داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین سبک های هویت هنجاری، اطلاعاتی و تعهد هویت و شادکامی رابطه مثبت و معنادار (01/0 > P) و بین سبک هویت پراکنده اجتنابی و شادکامی رابطه منفی و معنادار (05/0 P<) وجود دارد. همچنین بین سبک هویت اطلاعاتی و تعهد هویت با بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت و معناداری (01/0 P<) وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که سبک اطلاعاتی(05/0 P<) و تعهد هویت (01/0 P<) پیش بینی کننده شادکامی و تعهد هویت (01/0 P<)، پیش بینی کننده بهزیستی روان شناختی هستند.

این پژوهش با هدف مقایسه سبک ها و سازوکارهای دفاعی معتادان خودمعرف و افراد غیرمعتاد اجرا شد. روش پژوهش پس رویدادی بود. جامعه آماری را یک گروه از معتادان خودمعرف مراجعه کننده به درمانگاه های درمان اعتیاد استان تهران و یک گروه از افراد غیرمعتاد همتا با آنها تشکیل دادند. در مجموع، نمونه ای شامل 200 نفر (100 معتاد خودمعرف و 100 غیرمعتاد) به شیوه در دسترس انتخاب شدند. ابزار سنجش، پرسشنامه سبک های دفاعی (DSQ، آندریوز و همکاران، 1993) بود و داده ها از طریق تحلیل واریانس چندمتغیری (MANOVA) تحلیل گردید. نتایج نشان داد که معتادان خود معرف در مقایسه با افراد غیرمعتاد در سبک های دفاعی رشدنایافته و روان رنجور تفاوت معناداری دارند (05/0 > P). همچنین، نتایج آشکار ساخت که عدم وجود انگیزش برای درمان در افراد معتاد به دلیل سبک های دفاعی رشدنایافته ای است که بخشی از بیماری آنان را تشکیل می دهد.

این پژوهش با هدف تعیین رابطه نگرش مذهبی، بهزیستی روان شناختی و افسردگی با عملکرد تحصیلی در دانشجویان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بودند که از میان آنها 200 دانشجو (100 دختر و 100 پسر) به صورت نمونه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزارهای سنجش پرسشنامه نگرش مذهبی (آرین، 1377)، پرسشنامه بهزیستی روان شناختی (داینر و همکاران، 1985) و پرسشنامه افسردگی (بک، 1978) همراه با معدل تحصیلی دانشجو به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل گردید. نتایج نشان داد که بین نگرش مذهبی، بهزیستی روان شناختی و افسردگی با عملکرد تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد (01/0 P<). همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که نگرش مذهبی، بهزیستی روان شناختی و افسردگی به ترتیب پیش بینی های مناسبی برای عملکرد تحصیلی هستند.

این پژوهش با هدف بررسی واکنش کودکان 3 تا 6 ساله به تولد خواهر یا برادر جدید اجرا شد. روش پژوهش پیمایشی بود. جامعه آماری تمام مادران کودکان 3 تا 6 سال ده مرکز بهداشتی درمانی در شهر اصفهان بود که به تازگی صاحب فرزند جدیدی در خانواده شده بودند، از این جامعه 200 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار سنجش پرسشنامه 24 سوالی محقق ساخته در مورد واکنش های کودکان 6-3 ساله آنان نسبت به تولد خواهر یا برادر جدید بود. روایی محتوایی پرسشنامه را متخصصان تایید کردند. با محاسبه آلفای کرونباخ، پایایی آن 91/0 بود. داده ها با استفاده از محاسبه فراوانی، درصد فراوانی و آزمون خی تحلیل گردید. نتایج نشان داد که شایع ترین واکنش کودکان نسبت به تولد خواهر یا برادر جدید به ترتیب عبارت است از چسبیدن یا وابستگی به مادر، پرخاشگری و نافرمانی. همچنین، به ترتیب در این دو واکنش آسیب رساندن به طفل و داشتن حالت خواب آلودگی، بین دختران و پسران تفاوت معناداری به دست آمد (05/0 > P و 01/0 > P). به عبارت دیگر، دختران به فرزند جدید آسیب می رسانند، اما پسران با خواب آلوده شدن واکنش نشان می دهند

این پژوهش با هدف مقایسه پنج عامل بزرگ شخصیت (روان رنجورخویی، برونگرایی، گشودگی، توافق پذیری و وظیفه شناسی) در میان افراد مبتلا به افسردگی اساسی، وسواس اجبار و افراد سالم اجرا شد. روش پژوهش پس رویدادی و جامعه آماری پژوهش شامل دو گروه مبتلا به افسردگی اساسی و وسواس اجبار همراه با افراد بهنجار در تبریز بودند. از میان آنها دو گروه 50 نفری از بیماران ارجاعی به درمانگاه های روانپزشکی و مراکز مشاوره به شیوه نمونه گیری در دسترس (برای گروه های مبتلا به افسردگی اساسی و وسواس اجبار) و یک گروه 50 نفری از دانشجویان و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تبریز به شیوه تصادفی طبقه ای (برای گروه بهنجار) انتخاب شدند. ابزارهای پ ژوهش شامل پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II، بک و همکاران، 2000)، سیاهه وسواس اجبار مادزلی (MOCI، راچمن و هاجسون، 1970) و پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (NEO-FFI، مک کری و کاستا، 1989) بود. داده ها از طریق تحلیل واریانس چندمتغیری (MANOVA) تحلیل شد. نتایج نشان داد که در عامل روان رنجورخویی و برونگرایی بین دو گروه افسرده و بهنجار و نیز گروه وسواس و بهنجار، در توافق پذیری بین گروه وسواس و بهنجار و همچنین بین گروه افسرده و وسواس و در عامل وظیفه شناسی نیز بین دو گروه افسرده و وسواس و گروه افسرده و بهنجار تفاوت معنادار وجود دارد (01/0 P<).