فصلنامه ره آورد نور
پیاپی 1 (بهمن 1381)

حمد و سپاس خدای رحمان که توفیق خود را بدرقه راهمان ساخت تا با بهره مندی از علوم جدید و به خدمت گرفتن فن آوری اطلاعات، در مسیر ترویج معارف حقه اسلامی خدمت‌گذار صاحبان اندیشه باشیم و با انتشار ره آورد مطالعات و تحقیقات رایانه ای در گستره علوم آل محمد صلی الله علیه و آله، به کاروان دانش پژوهان دین باور یاری رسانیم و با معرفی ابزارهای نوین پژوهشی و اطلاع رسانی به منظور بازتاب انوار هدایت بخش قرآن و عترت علیهم السلام حرکتی تازه و بدیع را از سرگیریم.
 
با انتشار این شماره، دوره جدید انتشار مجله «ره آورد نور» پس از چند نسخه آزمایشی آغاز شد. ره آوردنور که با هدف بازنمود فعالیت ها و دست آوردها در زمینه داده پردازی علوم اسلامی وارد جامعه مطبوعات گردید، در انتشار آزمایشی با استقبال علاقه مندان این موضوعات روبرو گشت.
 
این مجله در مدت انتشار چندین پیش شماره توانست با مراکز علمی، فرهنگی، پژوهشی و سایر کاربران و مشتاقان حوزه نشرالکترونیکی با گرایش علوم اسلامی ارتباط برقرار کند و از دیدگاه ها و راهنمایی آنان بهره مند گردد.

کلمات آسمانی و گل واژه های نورانی که از مهتاب وجود امیر مومنان و مولای موحدان، علی علیه السلام ، پرتوافشان گردیده، در گستره تاریخ بشری پروانگان بی شماری را به طواف وا داشته و صحیفه جامع حضرتش طریق بلاغت و هدایت را فراسوی مشتاقان علم و معنا گسترده است. اثر پایدار و یادمان ماندگار آن امام همام، «نهج البلاغه»، گوهر گرانبهایی است به درخشندگی آفتاب، به لطافت گل، به قاطعیت صاعقه، به ژرفای اقیانوس و به بلندای افلاک که همواره فروغ عالمتابش کاروان بشریت را به گلشن دلنواز انسانیت، و کوثر زلال معرفت رهنمون می باشد.
 
از این رو، همزمان با ایام الله‌ ولایت و امامت، عید سعید غدیر، بر آن شدیم تا با ارایه محتوا و امکانات نرم افزار «منهج النور دانشنامه علوی»، کاربران و پژوهشگران محترم را با قابلیت های کارآمد این لوح فشرده آشنا سازیم و گوشه ای از زحمات تمامی عزیزانی را که در تهیه و تولید این برنامه تلاش نموده اند، به تصویر کشیم.

در پیش شماره های ره آورد نور قسمت هایی از این مقاله منتشر گردید که به دلیل اهمیت و جهت تکمیل این مقاله، آخرین بخش آن در این شماره به نظر خوانندگان عزیز می رسد. در شماره های پیشین، در مسیر تشریح قابلیت های جدید نرم افزارهای نور، موتور جستجوی حروف مبهم (؟ و *) و ابداعات جدیدی که در این زمینه فراهم شده است، بیان گردید.
 
اکنون در این مقال، دامنه های متعددی که به منظور افزایش کارآیی استفاده برنامه برای پژوهشگران در نظر گرفته شده است، توضیح داده می شوند. تمامی این ویژگی ها در برنامه «نور 2 جامع الاحادیث» تعبیه شده است.

شبکه جهانی اینترنت، پنجره ای به جهانی جدید گشوده که انجام بیشتر فعالیت های روزمره را در این فضا امکان پذیر ساخته است. امور تجاری، مکاتبات و ارتباطات، مسابقات و سرگرمی، گفت و گو و رایزنی و نهایتا تعلیم و تعلم، همگی در این شبکه به هم تنیده امکان وقوع یافته است. هرکدام از این فعالیت ها نیز با واژه « مجازی » توصیف می شود.
 
اما این که توصیف مذکور از کجا پیدا شده لازم است، در این باره به بحث بپردازیم. زمانی که شبکه های کامپیوتری در زندگی روزمره مردم پا گذاشت، عموما تصور روشنی از این ابزار در ذهن کاربران وجود نداشت. از این رو، برای آن‏که تعریفی از این نوآوری داشته باشند، به واژه هایی پناه می بردند که به صورتی مبهم نشانگر کاربرد و توانایی این ابزار باشد.

دایره المعارف قرآن هلند، سال گذشته در شهر «لیدن» منتشر شد و به خاطر نویسندگان مشهوری که با آن همکاری کرده بودند، به سرعت در محافل علمی قرآن شهرت و اعتبار یافت. یکی از مقالات جالب توجه این دایره المعارف، مقاله Computer and the Quran است که به بررسی تاثیر نسخه های الکترونیکی قرآن بر چگونگی استفاده و فهم این کتاب آسمانی پرداخته است. نویسنده پس از معرفی اجمالی اطلاعات عرضه شده بر روی لوح های فشرده و سایت های اینترنتی، به بررسی فواید و کارکردهای آنها می پردازد. خلاصه این مقاله تقدیم می شود.

آشنایی جامعه اسلامی با قرآن کریم و نیز شناخت مفاهیم روح پرور آن، از جمله والاترین آرمان هادیان طریق دین بوده و خاصه در عصر امروز بسیار حایز اهمیت می باشد. چنانکه انوار آسمانی این کتاب الهی، بشر را از اسارت مادیت رهانده و به سرحد رشد و کمال رهنمون است.
 
در یک نگاه، برنامه نورالانوار 2 که توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ارایه گردیده است، دارای متن کامل قرآن، دو قرایت ترتیل کامل قرآن با صدای استاد منشاوی و استاد شهریار پرهیزکار، چهار ترجمه فارسی، دو ترجمه انگلیسی و شش ترجمه به زبان های فرانسوی، آلمانی، ترکی، اسپانیولی، ایتالیایی و مالایی و نیز شامل 86 جلد تفسیر از تفاسیر معروف شیعه به زبان فارسی و عربی و حدود 100 مگابایت فیلم و صدها تصویر متناسب با مفاهیم مطرح شده در آیات قرآن کریم است.

«نشر الکترونیک» به عنوان پدیده ای جدید در حوزه انتشارات رو به فزونی است. نشر مکتوب که تا اواخر هزاره دوم محملی برای نشر علم و دانش بود، اینک در آستانه هزاره سوم جای خود را به نشر رقومی (دیجیتالی) یا الکترونیک می سپارد. اگر چه اصطلاح نشر الکترونیک در گستره علم و دانش فراگیر شده است، اما هنوز مفهوم واقعی آن برای برخی مبهم و ناشناخته است. فرصتی به دست آمد که با یکی از دست‏اندرکاران این حوزه گفت و گویی انجام دهیم تا برای شفاف ساختن مفاهیم این پدیده جدید از اندوخته های علمی‌شان بهره‏مند شویم. جناب حجه الاسلام سالاریان، مدیر موسسه خدمات کامپیوتری نور و نماینده مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در مجمع ناشران الکترونیک، به سوالات ما در این زمینه پاسخ گفتند. نظر خوانندگان عزیز را به این گفت و گو جلب می کنیم.

از جمله افتخارات تمدن اسلامی تکیه فراوان آن بر کتاب، علم اندوزی و مفاهیم وابسته و متعلق به آنهاست. کتاب نه تنها خود معجزه این آیین تلقی می شود، بلکه بر استفاده از آن، حتی در معانی به ظاهر نامتعارف، اصرار شده است. « قلم » به عنوان ابزار تولید کتاب، و « ما یسطرون » به عنوان تجلی معانی و مفاهیم مندرج در کتاب تا اوج قابلیت سوگند خوردن ارتقاء می یابد و اوج الوهیت خداوند با تعلیم با قلم تصویر می شود که خود تاکید بر کتاب است، و « علم » به مثابه منشا شکل گیری کتاب و منتهای فراگیری از کتاب، در چهارمین مرتبه از فراوانی (750 بار) در قرآن کریم، پس از کلمات کلیدی پربسامدی چون الله‏ (2800 بار)، رب (950 بار) و ایمان (755 بار) قرار می گیرد.

متن حاضر بخش های مهمی از سخنان آقای رضا آسیابانی از مرکز تحقیقات کامپیوتر علوم اسلامی است که در تاریخ 26/09/1381 در کنفرانس جنبی دومین نمایشگاه مراکز علمی پژوهشی حوزه علمیه قم تحت عنوان «پژوهش رایانه ای علوم اسلامی» بیان گردیده است. این سخنرانی به لحاظ اهمیت و برخورداری از نکات جالب و درخور توجه، به نظر خوانندگان عزیز می رسد.