فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 14، پاییز و زمستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/10/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسن امامی، سیده زهره ناصری صفحه 5
    گویش شناسی یکی از شاخه های عملی زبان شناسی است که هدف آن گردآوری و توصیف علمی گویش ها می باشد. بررسی و توصیف گویش قاین نه تنها در زنده نگه داشتن این گویش و فرهنگ مردم این دیار نقش به سزایی دارد، بلکه می توان در برطرف کردن مشکلاتی که در فهم متون کهن فارسی وجود دارد از آن سود جست؛ زیرا این گویش و به طور کلی گویشهای خراسان ادامه ی فارسی قرون چهارم، پنجم و ششم هجری هستند که زبان مردم قاین نزدیک و شبیه به زبان هراتیان بوده که نشانه ی حفظ هویت ملی است. در برخی روستاهای قاین لهجه هایی وجود دارد که بسیار به زبان پهلوی نزدیک است. در این مقاله سعی شده است که پس از آشنایی مختصری با شهر قاین، برخی از مختصات نحوی و آوایی این گویش بررسی شود که در آن به صرف افعال در سه زمان گذشته، حال و آینده و همچنین تغییرات آوایی برخی واژگان پرداخته شده است. برای زمان گذشته هفده نوع فعل، برای حال سه نوع و برای آینده شش نوع فعل را در این گویش می توان بازشناخت که به تفصیل گونه های لازم و متعدی آن شرح داده شده است و مشاهده خواهد شد که برخی از زمان های افعال در فارسی معیار، متروک شده اند. امید تا گامی هر چند ناچیز برای حفظ هویت و اصالت این گویش برداشته شود.
    کلیدواژگان: گویش شناسی، گویش قاین، ویژگی های نحوی، ویژگی های آوایی
  • ولادیمیر ایوانوف، علی آرامجو*، علی قادری اردکانی صفحه 37
    ولادیمیر ایوانوف (1970-1886م.) شرق شناس روسی و پیشگام برجسته در مطالعات نوین اسماعیلی است. او در سال های 1907 تا 1911 م. در دانشکده زبان های شرقی دانشگاه سن پطرزبورگ به تحصیل پرداخت. بعد از یادگیری عربی اقدام به مطالعه تاریخ اسلام و آسیای مرکزی زیر نظر بارتولد نمود. در همین زمان زیر نظر والنتین زکووسکی در گویش های ایرانی نیز تخصص یافت.
    ایوانوف در سال 1910م. برای چند ماه به منظور گسترش اطلاعاتش در مورد زبان فارسی وارد ایران شد. او بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه سن پطرزبورگ درسال 1911م. به شعبه ایرانی بانک دولتی روسیه پیوست و از سال 1912 تا 1914م. در ایران خدمت کرد. خدمت در بیرجند و سپس کرمانشاه زمینه ای مساعد را برای او فراهم نمود تا مطالعات خود را در زمینه گویش های فارسی همچون اشعار عامیانه خراسان و دیگر مناطق ایران آغاز نماید. نتیجه این مطالعات زبانشناسی و قوم شناسی که ایوانوف به طور متناوب تا دهه 1920 م. دنبال کرد، بعدا در قالب چندین مقاله چاپ شد. این مقالات همچنان اهمیت شان را به عنوان آثاری مرجع در زمینه زبان های ایرانی حفظ کرده اند. همان طور که اشاره شد ایوانوف برای مدتی در بانک روسی بیرجند خدمت کرد. وی در این مدت به مطالعه گویش محلی بیرجندی پرداخت و حاصل مطالعاتش را در سال 1929 م. در کتابی تحت عنوان «گویش فارسی بیرجندی» چاپ نمود. مقاله حاضر با عنوان «ملاحضاتی در باب قوم شناسی خراسان» نیز حاصل مطالعات زبان شناسی و قوم شناسی ایوانوف در خراسان است که در 1926م. به زیور چاپ آراسته شد. ایوانوف در این مقاله به صورت خلاصه تمامی اقوام پراکنده خراسان شامل فارس، ترک، کرد، عرب، بلوچ و غیره را مورد بررسی قرار داده است. در این میان، اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد قومیت های خراسان جنوبی، وضع معیشت آنها و همچنین زبان شناسی منطقه ارائه شده است.
  • حسین زنگویی صفحه 62
    توسعه و رواج امور فرهنگی و به اصطلاح امروزین آن «آموزش وپرورش» درایران، پیشینه ای دیرینه دارد، به طوری که می توان آثار و سابقه ی آن را در متون کهن پارسی مثل اوستا، کتیبه های باستانی، سنگ نبشته ها و دیگرآثار نظم و نثر به جای مانده از روزگاران کهن، مشاهده کرد. اگرچه بارها این پایگاه های علم و دانش در معرض طوفان حملات و مخالفت های اقوام مختلف واقع شده و بخش های عظیمی از مظاهر فرهنگی و فکری این سرزمین به تاراج رفته است اما پیوسته و در طول تاریخ، دلسوزانی بوده اند که چراغ دانش را در معبر راهیان فرهنگی این آب و خاک برافروخته نگاه دارند یا بر رواج و رونق آن بیفزایند.
    پس از تاسیس دارالفنون در سال 1268. ق. تلاش هایی درگوشه و کنار ایران برای تاسیس مدارس جدید شکل گرفت، چنانکه نخستین تلاش های میرزا حسن تبریزی معروف به رشدیه، در سال های 1313 . ق. برای تاسیس مدارس جدید در ارومیه و تبریز به دلیل ذهنیت های منفی مردم درباره ی مدارس جدیدی که به تقلید از غرب ساخته می شد، با ناکامی مواجه گردید، هرچند درسال 1315 . ق موفق شد آن مدرسه را راه اندازی نماید. یازده سال بعد از رشدیه، ابراهیم خان شوکت الملک علم، به فکر تاسیس مدرسه ی جدیدی به نام شوکتیه در بیرجند افتاد ولی به دلیل بی اعتنایی و مخالفت مردم با مدارس جدید، آن طور که امیر می خواست، مدرسه با اقبال عمومی روبرو نشد. شواهد موجود نشان می دهد در سال دوم تاسیس آن با تمهیداتی، آیت الله شیخ محمد باقرگازاری و شیخ هادی هادوی، فرزندانشان را به شوکتیه فرستادند و به نظارت بر مواد درسی و امتحانات مدرسه پرداختند. این اقدام آن ها در اقبال سکنه ی شهر به مدرسه ی جدید موثر واقع شد و مردم شهر و دهات دور و نزدیک اطفال خویش را به مدرسه ی نوبیناد شوکتیه فرستادند. این مقاله می کوشد با معرفی گوشه هایی از شخصیت عالمان معاصر، نقش آنان را در رونق گرفتن مدرسه شوکتیه نشان دهد.
    کلیدواژگان: مدرسه ی شوکتیه، حوزه و روحانیت، شوکت الملک دوم، بیرجند، تعلیم وتربیت، مدارس جدید
  • محمدرضا سرمد صفحه 92
    انسانها منابع جدید مولد ثروت هستند مشروط بر اینکه سرمایه ی انسانی به حساب آیند. مفهوم سرمایه های انسانی ناظر به این واقعیت است که انسانها در خود سرمایه گذاری می کنند. سرمایه انسانی بیان می دارد که خصوصیات کیفی انسان نوعی سرمایه است، زیرا این خصوصیات می تواند به صورت منبع درآمدهای بیشتر و یا اقناع بیشتر و ارضای فراوانتر در آینده در آید. چنین سرمایه ای «انسانی» است چرا که جزیی از انسان را تشکیل می دهد. اساس نظریه سرمایه انسانی این است که علت تفاوت های درآمدی افراد به خاطر اختلاف در میزان بازدهی آنهاست. امروزه نظریه سرمایه ی انسانی از مهمترین نظریه های توزیع درآمد است و از آنجائی که در عصر حاضر عقب ماندن از تکنو لوژی و علم روز، نوعی پس رفت برای آن جامعه محسوب می شود لذا لازم است با بازمهندسی در سبک مدیریت فرهنگی با یک بازنگری میزان عقب افتادگی جبران و متناسب با نیازها به روز شود.
    کلیدواژگان: بازمهندسی، سرمایه انسانی، فرهنگ، مدیریت
  • محمدحسن شربتیان* صفحه 131
    بدن به عنوان یک عنصر فرهنگی و اجتماعی در جامعه انسانی جنبه درونی یافته، و در سال های اخیر پدیده هایی بنام «چرخش بدنی» و «بدن زیسته» اهمیت فراوانی در اندیشه های جامعه شناختی یافته و این پدیده را امری «اکتسابی، فرهنگ پذیر و جامعه پذیر» کرده است. رویکرد دینی، بدن را به سمت پرورش تعالیم الهی و رویکرد فلسفی بدن را نقطه مقابل ذهن، عین قرار داده است، رویکرد روانشناختی به معیارهای فردی بدن، و رویکرد اجتماعی و فرهنگی بدن ابعاد جامعه شناختی، انسان شناسی و ساخت گرایانه را بررسی کرده است، رویکرد فمینیستی و پساساختارگرایی بیشتر معطوف به تقابل میان بدن مردانه و زنانه، بدن ابژه، بدن به عنوان زبان و عامل شناخت شناسی معطوف بوده است. درحوزه نظری، مارسل موس به بررسی رفتارهای طبیعی بدن و کنترل فرهنگی آن پرداخته؛ گافمن به تحلیل نمادهای بدنی، مدیریت بدن و کنش متقابل نمادین بدن توجه کرده است؛ ترنر، فوکو، داگلاس و الیاس به تمایز رفتار انسان جامعه مدرن نسبت به بدن خود، تحلیل گفتمان دانش و بدن های مطیع، بدن به عنوان یک روایت اجتماعی و فرآیند تمدن یابی بدن که نقش اساسی در کنترل بخشی و انسجام و انضباط بیشتر بدن و رفتارهای جسمانی دارد، پرداخته اند. پدیده بدن نشات گرفته از باورهای اجتماعی از همان دوران کودکی جامعه پذیر می گردد و دارای دو حالت نمادین بدن جسمانی و بدن اجتماعی است. تصور بدنی به آن بخش از فرایندهای جامعه پذیری گفته می شود، که بدن فرد تحت تاثیر ارزش ها و هنجارهای حاکم بر خانواده، فرهنگ و جامعه است. از نظر جامعه شناسی مصرف باید، رابطه تاثیر متقابل بدن و جامعه را بررسی کرد؛ این همان چیزی است که جامعه غربی می خواهد در جهت دموکراتیزه شدن بدن افراد حرکت کند. در قرن حاضر بدن در تبلیغات و رسانه های جمعی جنبه خریداری یافته، که این خریداری در رویکرد زنانگی و مردانگی بر مبنای جسم شکل می گیرد.
    کلیدواژگان: اجتماعی شدن، بدن، جامعه شناسی بدن، جنسیت، فرهنگ
  • ایرج مهدیزاده، حبیب هنری، مصطفی مستکملی، مهدی مرادی صفحه 152
    یکی از پدیده های اجتماعی که در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته و آحاد مردم را تحت تاثیر قرار داده است، ورزش است. در این راستا رسانه ها می تواند نقش مهمی در توسعه ورزش داشته باشد. نهاد آموزش و پرورش، نقش اصلی و اساسی در رشد پیشرفت هر جامعه ای دارد. ارتقای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ورزشی جوامع، بستگی به توجه مسوولان و برنامه ریزان به توسعه کمی و کیفی آموزش و پرورش در آن کشور دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر، تعیین میزان ارتباط بین نقش های چهارگانه رسانه های گروهی (اطلاع رسانی، آموزشی، فرهنگ سازی و مشارکت اجتماعی) با توسعه ورزش مدارس شهرستان بیرجند است. روش تحقیق، پیمایشی از نوع توصیفی- تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته 48 سوالی استفاده گردید. روایی پرسشنامه توسط متخصصان تایید و پایایی (82/0=α) بدست آمد. جامعه آماری شامل کارشناسان (مدیران مدارس و معلمان ورزش) آموزش و پرورش شهرستان بیرجند در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه و روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده و حجم نمونه 102نفر (54 مدیر و 48 دبیر ورزش) انتخاب گردید. جهت توصیف داده ها از آمار توصیفی و در قسمت آمار استنباطی از آزمون کلموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده ها و همچنین برای بررسی معناداری فرضیه ها از آزمون کای اسکوار (2χ) و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین نقش های چهارگانه رسانه های گروهی با توسعه ورزش مدارس ارتباط معنادار وجود دارد. از دیگر نتایج پژوهش حاضر، می توان به اولویت بندی نقش های چهارگانه رسانه های گروهی در توسعه ورزش مدارس پرداخت که بدین صورت است: اطلاع رسانی، آموزشی، فرهنگ سازی و مشارکت اجتماعی.
    کلیدواژگان: رسانه های گروهی، ورزش مدارس، مدارس بیرجند
  • علی مهربخش صفحه 168
    از آنجایی که دوام و بقای هر جامعه ای به ازدواج، شروع و ادامه زندگی مشترک و پرورش و تربیت فرزندان وابسته است در می یابیم که اساس چنین پیوندی دارای چنان اهمیتی است که در دین مقدس اسلام ضمن توجه منطقی به گزینش و انتخاب و رعایت شرایط و ضوابطی خاص به منظور برخورداری از برکات و مزایای پرثمری که ضامن سعادت و نیک بختی افراد و برقراری ارتباطات خانوادگی و اجتماعی می شود، مورد تاکید و عنایت ویژه ای قرار داده است. صداقت و سادگی، در برگزاری و اجرای مراسم، آداب مرتبط با موضوع، پرهیز از زیاده خواهی، اسرافکاری و تقلیدهای نامناسب، اجتناب از برگزاری مجالس تجملی و تشریفاتی آلوده به ریا و گناه و مردم آزاری از جمله مواردی است که رعایت آن برای آغاز و فرجام زندگی مشترک ضروری می باشد چرا که ایجاد محیط سالم و دور از حرمت شکنی و زرق و برق خیال انگیز می تواند حلاوت و شیرینی خانواده را به دنبال داشته باشد.
    البته با توجه به اعتقاد به مشیت و خواست الهی در امر ازدواج، تعقل و تدبر و رعایت بسیاری از نکات و آموزه های دینی نیز در محدوده وظایف انسانهاست که تاثیرات سودبخش و مثبتی بر آن مترتب است، بدین جهت در نوشته زیر نظر آن است که ضمن یادآوری پیوندی گزینشی که مقدرات الهی در مورد آن بارز و آشکار است، خط بطلان بر باورهای غلط نیز کشیده شود.
    کلیدواژگان: امیرعلم خان حشمت الملک، شوکت الملک دوم، بیرجند، هریوند
|
  • Hasan Emami, Seyed Zohre Naseri Page 5
    Dialectology is a practical branch of linguistics, which aims to scientifically collect and describe dialects. Reviewing and describing the Ghaeni dialect not only preserves this dialect and the culture of the people of this region but it could also help understand the difficulties in ancient Persian texts. Because this dialect and generally all other dialects in the Khorasan region are the continuation of 4th, 5th, and 6th century Persian. The language of the Ghaeni people was close to that of Herat which is an indication of national identity perseverance. In some villages in Ghaen dialects are very close to Pahlavi language. This paper has tried to briefly acquaint the readers with the city of Ghaen and review some syntactic and phonetic characteristics of this dialect. Past, present and future tenses are discussed in addition to phonetic changes in some words. Seventeen types of verbs were used for the past tens, three for present and six for the future. The transitive and intransitive form of each are described thoroughly and we will see that some tenses have been totally abandoned in contemporary Persian. This paper hopes to take though a small step in protecting the identity and authenticity of this dialect.
    Keywords: Dialectology, Ghaeni Dialect, Syntactic Features, Phonetic Features
  • Hossain Zangooie Page 62
    The development and promotion of cultural issues or in modern terms "education" in Iran has a longstanding history. Signs of this history could be tracked in ancient Persian texts like Avesta, ancient inscriptions, and other prose or poetry remaining from ancient times. Even though these scientific bases were the targets of many attacks by different groups looting enormous parts of intellectual and cultural manifestations of this country; but there were always caring people who have tried to prepare the path of intellectuality and culture and add to its popularity and prosperity. After the establishment of "Dar-ol-Fonoon" in 1268 AH. Efforts were made to establish other schools around Iran. The first efforts made by Mirza Hasan Tabrizi known as Roshdiye in 1313 AH. to establish modern schools in Urmia and Tabriz were unsuccessful due to the negative perceptions of people about modern schools. However, he finally established a modern school in 1315 AH. Eleven years after that Ibrahim Khan Shokatol Molk Alam, thought of establishing a modern school named Shokatiye in Birjand but because of indifference and opposition by the people his plan was not welcomed as he hoped it would be. Evidence shows that two years after the establishment of the school Sheikh Mohammad Bagher Gazari and Sheikh Hadi Hadavi sent their children to Shokatiye and monitored the curriculum and exams of the school themselves. This action created a better picture of the school among the people and people from near or far away towns and villages started sending their children to Shokatiye as well. This article tries to introduce some of the characteristics of contemporary scholars and their role in promoting the Shokatiye school.
    Keywords: Shokatiye School, Seminary School, Clerics, Shokatol Molk II, Birjand, Training, Education, Modern Schools
  • Mohammd Reza Sarmad Page 92
    Humans are new sources of wealth generation if they are considered as human capital. The concept of human capital implies that people invest in themselves. Human capital states that human characteristics are a type of capital, because these characteristics can turn into more sources of revenue with more satisfaction. The base of the human capital concept lays in the fact that income differences are because of differences in productivity levels. Now a days, the human capital theory is amongst the most important theories in income distribution, and since we are in an era when lagging behind in science and technology is considered a type of retreat for a society, we therefore have to re-engineer, compensate the drawbacks and finally update our cultural management style.
    Keywords: Re, Engineering, Human Capital, Culture, Management
  • Mohammad Hasan Sharbatian* Page 131
    The body as a social and cultural element in the human society has become an internal concept, and during the last few years, terms like "Body rotation" and "lived body" have found great importance in the sociological thinking and turned this concept into an "acquired, culturalizable, and socializable" phenomenon. A religious approach has guided the body to divine teachings and a psychological approach has placed the body in the opposite position from the mind, which is the eye. The psychological approach pays attention to the personal standards of the body while the social and cultural approach focuses on sociological, anthropological, and structural dimensions of the body. The feminist and post structural approaches also pay attention to the conflict between the male and the female body, body as an object, body language, and epistemology. Marcel Moss focused on natural behaviors and cultural control of the body, while Goffman focused on body symbols, the management of the body, and the symbolic interaction of the body. Others like Turner, Foucault, Douglas and Elias focused on the differentiation of the modern human behavior to its body and the discourse analysis of knowledge and obedient bodies, body as a social narrative and the process of civilization seeking by the body which has played a great role in controlling and disciplining the body and its behavior. The phenomenon of body is socialized by social beliefs stemming from childhood and has two symbolic forms the physical body and the social body. Body imaging is that part of the socializing process in which the body of the person is affected by the values and norms ruling the family, culture, and the society. According to consumption sociology the mutual relation between the body and the society has to be analyzed, this is what the western world wants in order to democratize people's body. In this century, the body has found a commodity face in mass media and commercials, this commodity face is shaped according to the feminine and masculine approach.
    Keywords: Socialization, Body, Sociology of the Body, Gender, Culture
  • Iraj Medizade, Habib Honari, Mostafa Mostakmeli, Medi Moradi Page 152
    A social phenomenon, which has dramatically developed and influenced individuals in recent years, is sports. Media can play a great role in promoting sports. The educational system also has the most important responsibility in the development and progress of any country. Cultural, political, social and sports promotion in each society depends on the attention officials pay to the qualitative and quantitative expansion of education in that country. The main reason behind this study is determining the scale of relationship between the four major roles of mass media (informing, educating, culture building, and social participation) and the development of sports in schools of Birjand. The method used in this survey is a descriptive-analytical one. To collect data we used a questionnaire consisting of 48 questions. The validity of the questionnaire was confirmed by specialists and a reliability of α= 0.82 was achieved. The target population consisted of specialists (school principles and sport teachers) working in elementary, and high schools in Birjand. We used random sampling and the size of the sample was 102 (54 mangers and 48 sports teachers). To describe the data we used descriptive statistics, and in the inferential statistics part we used the Kolmogorov's test to determine the normality of our data; and to determine the meaningfulness of our data we used the Friedman and Che-Square test. The results showed that there is a meaningful relation between the four roles of the media and sports promotion at schools. The research was also able to prioritize the four roles of the media in promoting sports at schools as follows: informing, educating, culture building, and social participation.
    Keywords: Mass Media, School Sports, Birjand Schools
  • Ali Mehrbakhsh Page 168
    One of the topics of prime importance in life & circumstances local princes Birjand, marriages them. Princes states & government men and political affairs of employment due to political and special concern in cases of marriage, their political flavor has found. Its seems that one of the reasons for polygamy the political men, political & government issues are. Among the local princes Ghaen, Amir Alam Khan HeshmatolMolk life and of his marriages also not exempt from this rule. Amir during his life time, married three times, two of which lovely and this fascination can happen to rural girl. This article mentioned in passing to the personality characteristics and methods studied. In this study, the ability of his last wife (the daughter of a rural family was normal) in implementing the new conditions and management training her children in accordance with the patterns in familie's princes was common for child education is emphasized.
    Keywords: Amir Alam Khan Heshmatol Molk, Shokatol Molk II, Birjand, Harivand