فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان
سال دوم شماره 1 (پیاپی 6، پاییز و زمستان 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/10/11
  • تعداد عناوین: 9
|
  • اسدالله آزاد، زهره عباسی صفحه 7
    ارتباط انسان ها سنگ بنای جامعه انسانی است و بدون آن هرگز فرهنگ به عنوان خصیثه جامعه انسانی پدید نمی آمد. در این مقاله تاثیر رسانه های جمعی از قبیل چاپ، تلگراف، رادیو و تلویزیون بر فرهنگج جامعه ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس به اهمیت اطلاعات، قدرت اطلاعات و مدیریت راهبردی اطلاعات در عصر ارتباطات پرداخته شده است. اینترنت به عنوان روش ارتباطی جدید در عصر حاضر از جنبه های مختلف از جمله امکان ایجاد ارتباط همزمان و دو سویه و ایجاد جمعه هایی با نظام باز و مقایسه شیوه های ارتباط آن با روش های قبل مورد توجه قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: ارتباطات، فرهنگ، نظام های باز (جامعه)، ارتباط تعاملی، رسانه های ارتباط جمعی، اطلاعات
  • مرتضی اسمعیل نژاد، نسرین امینی صفحه 21
    اهمیت اقلیم و فرهنگ و ارتباط آن با زندگی مردم زمان های گذشته در اطلاع از بوم اقلیم هر منطقه ضروری است. استان خراسان جنوبی به علت ویژگی های محیطی و جغرافیایی از اقلیم خشک و بیابانی برخوردار است. آب و هوا نقش اساسی را در زندگی مردم این سرزمین ایفا می کند. باد، باران، خشکسالی و سیل از پدیده های اقلیمی است که در فرهنگ مردمان این سرزمین ریشه کرده و باورهایی نسبت به این پدیده ها شکل گرفته است که پیش بینی های اقلیمی در ارتباط با باران، برف، باد و رسومی برای پایان پذیرفتن خشکسالی و جلوگیری از وقوع سیل در پندارهای مردم بوجود آمده است. در این پژوهش با اتکا بر مطالعات میدانی و رجوع به منابع کتابخانه ای، باورهای مردم استان در زمینه آب و هوا مورد بررسی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: آب و هوا، فرهنگ، دانش بومی، خراسان جنوبی
  • هادی پورشافعی صفحه 35
    بین مفاهیم «تربیت»، «فرهنگ»، «پژوهش» و «آموزش» پیوند زیادی وجود دارد. تربیت و فرهنگ، بدون فرهنگ پژوهی و آموزش خلاق، معنادار نیست. از این رو نقش نظام های آموزشی در توسعه پژوهش و ارتقای فرهنگ، مهم و در عین حال نیازمند تحول است. این تحول، مستلزم بازاندیشی در اهداف، ساختار، محتوی، روش های سازماندهی، ارزشیابی و به ویژه شیوه های یادگیری و به طور کلی تمرکز بر راهبردهایی است که به بهسازی نظام آموزشی و فرهنگ منجر می شود. این امر مستلزم آن است که یاد گیرنده را در یک فرآیند دایمی، آگاهانه درگیر یادگیری کند و تعهد و علاقه وی را نسبت به خود یادگیری از طریق انگیزه پژوهش ارتقاء می دهد. لذا ضمن اذعان ارتباط مولفه های فوق الذکر، این مقاله به بیان رابطه مفاهیم تربیت، تدریس و پژوهش پرداخته است تا زمینه مطالعه بیشتری را برای فرهنگ پژوهی و تعمیق عناصر فرهنگی پ.یا را در نظام های آموزشی، فراهم گرداند. در پایان مقاله، برای توسعه انگیزه پژوهش در فرآیند آموزش، ده راهکار عنوان می شود که می تواند آغازی برای بحث و بررسی بیشتر درباره موضوع باشد.
    کلیدواژگان: فرهنگ، آموزش، تربیت، تدریس، پژوهش، یادگیری، خلاقیت
  • الهام تاجریزی صفحه 57
    امروزه علاوه بر توسعه پایدار، مفاهیم مربوط به توسعه انسانی و بسط قابلیت های انسانی نیز در کانون توجه قرار گرفته است. توسعه، جریان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که هدف آن، توانمندسازی پایدار و کامل همه افراد براساس آزادی و مشارکت است و بی شک دستیابی به توسعه واقعی بدون در نظر گرفتن نیمی از جمعیت جهان میسر نخواهد بود. بر این اساس مشارکت و حضور زنان در همه عرصه های زندگی اعم از خانوادگی، اقتصادی – اجتماعی و شناخت استعدادهای آنان به منظور تعیین جایگاه شان در فرآیند توسعه امری ضروری بشمار می رود. ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله موانع اساسی مشارکت زنان در فرآیند توسعه به شمار می رود. در این راستا هدف مقاله، بررسی و نقد دیدگاه ها و نظریات مختلف در زمینه نقش زنان در فرآیند توسعه روستایی با تاکید بر رویکرد مشارکتی و شناخت موانه اساسی در این زمینه می باشد.
    کلیدواژگان: مشارکت، توسعه روستایی، تحلیل جنسیتی، زنان
  • غلامعلی سرمد صفحه 77
    معنا و مفهوم نوروز، کاربردهای عمده ی واژه ی نوروز در حالت های ساده و ترکیبی در یازده مقوله، رفتارهای نوروزی در سه مقوله ی پیش از نوروز، همزمان با تحویل سال و سیرده بدر، توضیحاتی پیرامون نوروز عام و نوروز خاص، بلاخره ارائه پنج نمونه از دیدگاه های شعرا و یک نمونه از آثار منثور خراسان جنوبی در ارتباط با نوروز اخص، محتوای این مقاله را تشکیل می دهد.
    کلیدواژگان: نوروز، رفتارهای نوروزی، نوروز در جنوب خراسان
  • پریوش شیرزایی صفحه 87
    در مقاله حاضر ضمن بررسی شواهد تاریخی و ذکر نمونه هایی از این شواهد در تاریه تمدن ملل دنیا و هم چنین کشورمان ایران تلاش کرده ایم، پیوندهای ورزش و فرهنگ و تعامل این دو و نقشی را که فرهنگ در تحکیم هویت و حفظ مواریث فرهنگی می تواند داشته باشد را نشان دهیم. نمودهای این ارتباط فرهنگ ورزشی در ایران را با نگاهی به ورزش های باستانی و بازی های محلی تشریح کرده ایم.
    کلیدواژگان: فرهنگ، تربیت بدنی، ورزش، بازی های محلی، ورزش باستانی
  • حسین کازهی* صفحه 99
    تکامل فرهنگی هر جامعه مرهون شناخت ویژگی های فرهنگی و تاثیر آن ها بر افراد آن جامعه است. شناخت ویژگی های فرهنگی با طی مدارج علمی میسر است که این مهم با مطالعه و دانش اندوزی ممکن می شود. هدف این تحقیق بررسی میزان مطالعه و کتابخوانی، راه های ترویج و موانع و مشکلات آن در شهرستان بیرجند است. جامعه آماری این تحقیق 600 نفر از شهروندان بیرجندی بوده اند که در اختیار هر نفر پرسشنامه ای قرار گرفته و به سوالات آن پاسخ داده اند. نتیج پس از بررسی مورد بحث قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: مطالعه، بیرجند، کتابخوانی
  • احمد کامیابی مسک صفحه 115
    مخاطب یعنی تماشاگر، رکن اصلی تئاتر است. این هنر بدون تماشاگر تحقق نمی یابد. هدف اجرای تئاتر، در قرن های دور که پول وسیله ی ورود به همایش های و ارتباط آرم ها نبود، سرگرمی خانواده، آموزش پرستش خدایان، شیوه ی زندگی و مطرح کننده ی مشکلات عاطفی احساسی آدم ها انتقال سنت ها، دانش ها و نقد ناهنجاری های افراد و جامعه و در مواردی نادر، وسیله ی معاش بوده است.
    از وقتی اجرای تئاتر به عنوان حرفه مطرح شد، بدیهی است که بدون تماشاگر و مخاطب پرداخت کننده و یا کمک اشخاص و دولت ها، در جهت کار صرفا فرهنگی یا مقاصد سیاسی اجتماعی، نمی-توانست وجود داشته باشد.
    اما تئاتر یعنی اجرای متنی نوشته شده برای آگاهی دادن، تربیت و پیشبرد اندیشه، دانش، اعتقادات دینی و انسانی و ملی، هم چنین پیشبرد جامعه ی بشری در جهت صلح طلبی، ارامش و خشونت زدایی است که تماشاگر خاص خود را دارد و مفیدترین گونه ی نمایش برای جامعه است. حال چگونه تماشاگران را به سالن های تئاتر جلب کنیم؟
    در این مقاله راه هایی برای تحقق آن پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: تماشاگر تئاتر، نمایش تئاتر، تئاتر
  • طاهره میرزایی صفحه 131
    آغاز داستان نویسی به شیوه ی نوین را در ایران می توان از زمانی دانست که محمدعلی جمالزاداه در سال 1300 ه.ش. مجموعه داستان کوتاه خود را تحت عنوان یکی بود یکی نبود در برلن منتشر کرد. با نشر این کتاب بود که به سبک نویسندگی واقع گرا در ایران آغاز شد. جمالزاده با وجود آن که مستمرا در خارج از وطن به سر برده است بر زبان و فرهنگ و سنت های خاص ایرانی تاکید ویژه ای داشته و همواره از آن در نوشته های خود بهره برده است.
    در عرصه ادبیات داستانی، زنان چه به عنوان قهرمان و ضد قهرمان در داستان و چه به عنوان این که مسائل و موضوعات مربوط به دنیای آنان در داستان انعکاس یافته است در آثار داستانی زبان پارسی حضور یافته اند. در داستان های جمالزاده هم مسائل دنیای زنان، افکار، اعتقادات، باورها و دیدگاه های آنان مطرح شده، گاه این باورها تبدیل به خرافات و اعتقادات بی اساس شده است این افکار خرافی بیشتر هنگام ناخوشی و بیماری، تولد نوزاد، مراسم عروسی و هنگام رفتن به سفر طرح می شود.
    کلیدواژگان: جمالزاده، زن، خرافات، فرهنگ، عوام، داستان
|
  • Dr. Asadollah Azad, Zohreh Abbasi Page 7
    The building block of the human society is the relationship between people which makes culture. The impact of mass media such as printing, telegraph,radio, and television on people's culture has been taken into account in this study. The strength and importance of information as well as informationmanagement in communications era have been highlighted. The role of internet as a new communicative tool in the present era has been studied with regard to providing a bilateral communication and creating open system societies.
    Keywords: Communications, culture, open systems, interactive communi¬cation, mass media, information
  • M. Ismaeel Nedzhad, N. Amini Page 21
    Climate and culture and their relation with people's life in the past provide us with helpful information about their beliefs. Due to its environmental and geo¬graphical characteristics, south Khorasan is a dry area and this plays an impor¬tant role in the way people live. Wind, precipitation, drought, and flood are envi¬ronmental phenomena penetrating into people's culture and beliefs. People try to have some predictions on these natural phenomena and find ways to prevent them. People's beliefs with regard to climate have been studied based on field studies and referring to some sources.
    Keywords: climate, culture, indigenous knowledge, south Khorasan
  • Dr. Hadi Pourshafei Page 35
    There is a strong link between concepts such as training, culture, research, and education. Without studying culture and providing a constructive education, training and culture have no sense. Educational systems, therefore, play an important role in developing research and culture; and they should be modi¬fied. This modification requires reviewing goals, structure, content, organization methods, evaluation, learning methods, and other procedures leading to a better educational system and culture. This requires learner to be consciously involved in learning through a constant process and to increase his interest and commit¬ment to self-learning through increasing research motivation. While the present research believes in a link between the above-mentioned items, it focuses on the relation between training, teaching, and research to pave the way for study¬ing culture and dynamic cultural elements in educational systems. The study has introduced ten procedures at the end to increase research motivation.
    Keywords: culture, education, training, teaching, research, learning, creativity
  • Elham Tajrizi Page 57
    In addition to constant development, concepts dealing with humandevelopment and expanding human capabilities are nowadays being empha¬sized. Development is an economic, social, and cultural process aiming at strengthening people through providing them with freedom and involving them in their own activities. A real development is undoubtedly impossible if excluding half of the population. Women's presence in all aspects of life including fam¬ily, economic, and social ones; and highlighting their talents to determine their stand in development process is very essential. Economic, social, and cultural structures are the main impediments preventing women to cooperate in devel¬opment process. This study aims at reviewing and criticizing different attitudes towards women's role in rural development process through emphasizing on cooperative approach and determining the main obstacles in this regard.
    Keywords: cooperation, rural development, sex analysis, women
  • Dr. Gholam Ali Sarmad Page 77
    The meaning of Nowrooz, the eleven categories of the main uses of this word in single and compound forms, Nowrooz behavior before Nowrooz, at the time of Nowrooz, and in Sizdeh Bedar, some explanation on public and specific Nowrooz, and offering five samples from poets and a prose from south Kho¬rasan with regard to the most specific Nowrooz are the main points to cover in this study.
    Keywords: Nowrooz, Nowrooz behaviors, Nowrooz in south Khorasan
  • Parivash Shirzai Page 87
    The present study tries to show the links between sport and culture, and the role sport plays in consolidating and preserving cultural heritage through offer¬ing some examples from Iran and other countries civilization history. The inter¬action can be shown through looking at traditional sports and local games.
    Keywords: culture, physical education, sport, local games, traditional sport
  • Hossein Kazehi* Page 99
    Cultural development requires identifying cultural characteristics and their effects on members of the society. Identifying cultural development needs ac¬ademic effort and this can be achieved only through studying and investing knowledge. This study aims at measuring the rate of book reading, the existing obstacles, and the ways to spread this habit. The experimental group includes 600 citizens of Birjand. They will be given a questionnaire to answer and the results will be discussed.
    Keywords: Key words: study, Birjand, book reading
  • Ahmad Kamiabi Mask, Dr. Deta Page 115
    Viewer is the main factor in theatre and theatre without viewers has no sense. In old days theatre was used to entertain families, to worship gods, to make people express their feelings, to transfer tradition and knowledge, to criticize abnormalities in the society, and to live a life. Since theatre turned into a profes¬sion, there should have been some spectators or government grants to help it survive. Theatre means performing a written text to inform people, to educate them, to increase their humanistic, religious, and national knowledge; and to lead the society toward peace and calmness. This study tries to introduce some ways to attract viewers to the hall theatres.
    Keywords: theatre viewers, theatre performance
  • Tahereh Mirzai Page 131
    The modern style of story writing in Iran started in 1921 when Mohammad AliJamalzadeh published his short story collection entitled 'once upon a time' in Berlin. This was the beginning of Realism in Iran. Despite living abroad, Jamal¬zadeh was dominant over Iranian culture and traditions and used them in his writing. Women as protagonists, antagonists, or characters whose problems have been reflected in stories, are present in Persian stories. Women's thoughts, beliefs, and attitudes have been presented in Jamalzadeh's stories. These be¬liefs mostly turned into superstition during illness, giving birth to a child, wedding ceremonies, and travelling.
    Keywords: Jamalzadeh, woman, superstition, folklore