فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان
پیاپی 2 (پاییز 1385)
- تاریخ انتشار: 1385/08/08
- تعداد عناوین: 7
-
صفحه 8
-
صفحه 9اعتبار و عظمت یخچال ها در مقایسه با سایر سازه های آبی نه تنها کمتر نیست بلکه ویژگی های معماری و عملکرد خاص آنان گاه نشانه تمدن و پیشرفت یک ملت و پیوند عمیق آن با تمامی مظاهر فرهنگ و هنر و تمدن آن سرزمین به شمار می آیند.
چنانچه شرایط اجنماعی و مهمتر از آن موقعیت اقتصادی به گونه ای بود که برای احداث یخچال مساعد می نمود ساخت یخچال از طرف متمکنین، امرا و حاکمان محلی مرسوم بوده است. برخلاف آب انبارها و برکه های عمومی آب آشامیدنی در شهرهای و روستاها که احداث آن ها از مبانی خیرات محسوب می شد و ساختمان و آبش وقف بود یخچال ها منبع درامد زیادی برای صاحبانش به شمار می-رفته اند. بیرجند از جمله شهرهای حاشیه کویر است که شرایط اقلیمی خشک داشته و بالطبع کمبود آب اشامیدنی در ایجاد سازه های آبی و تاسیسات آبرسانی تاثیر بسزایی داشته است. از جمله سازه های آبی این شهر یخچال هاست که شاهکار معماری کویر از نوع سازه های آبی در ایران محسوب می گردد.
در این مقاله سعی خواهد شد ضمن بر شمردن اهمیت شازه آبی یخچال با تکیه بر شیوه بررسی میدانی به معرفی انواع یخچال های موجود در بیرجند پرداخته و جهت تجسم بهتر این بناها تصاویر و طرح هایی به صورت پلان و نما ارائه خواهد شد.
کلیدواژگان: سازه های آبی، بیرجند، یخچال ها، معماری، یخچال های بیابانی -
صفحه 21ضرب المثل های رایج در هر منطقه را باید نمونه هایی از زیر مجموعه های خرده فرهنگ آن منطقه دانست که معمولا در گفتگوها و گاه در نوشته های مردم آن منطقه یا محل به آن اشاره می شود تا گفته ای یا نوشته ای را تایید یا اثبات کنند. بدیهی است ضرب المثل ها را می توان از ابعاد یا دیدگاه های متفاوت بررسی و تجزیه و تحلیل کرد، اما به ضرورت رعایت اختصار- که لازمه طرح یک موضوع در یک مقاله است- در اینجا سی و دو ضرب المثل بیرجندی از دو منظر تربیتی و روان شناختی بررسی می شود.
کلیدواژگان: ضرب المثل، فرهنگ، خرده فرهنگ، حفظ آبرو، کار و کوشش، دور اندیشی یا برنامه ریزی، فرزند پروری، وراثت، خود آزاری -
صفحه 31بخش نیمبلوک از جمله بخش های با قدمت تاریخی کهن در شهرستان خراسان جنوبی محسوب می-شود. موقعیت مناسب طبیعی و برخورداری از دو عارضه دشت و کوهستا در مجاورت یکدیگر در این ناحیه، باعث شده تا در طول دوره هایی تاریخی همواره مورد توجه اقوام و حکومت های مختلف قرار گیرد. از نظر تاریخی وجود مکان هایی با نام هایی قدیمی، هم چون: «کوه لشکرگاه و تگ خروج: در شمال غربی بخش و آبادی های مهمی هم چون»فارس، دشت بیاض، خضری، فتح آباد، اسفیان، مزدآباد، کارشک، مناواج (بیناباج) و ثغوری«که معرف موقعیت مرزی آنجاست؛ همگی حکایت از پیشینه کهن این منطقه دارد. نام آبادی های دیگری هم چون:»میم، بازان، صلایانی، گریمنج، کرغند«و بسیاری از نام های دیگر نیز، گواه قدمت تاریخی این منطقه می باشد.
شواهد تاریخی و مدارک مربوط به سابقه تمدنی منطقه بیانگر آن است که سکونت انسان در این منطقه به دوره های قبل از میلاد می رسد و آثار زندگی شهری، حداقل از دوره ساسانی و اوایل دوره ی اسلامی در شهر فارس وجود دارد. بر اثر حوادث طبیعی بخصوص زلزله، در طول تاریخ جمعیت این شهر دچار نوسان بوده ولی آنچه روشن و واضخ است، جمعیت پذیری فارس در تمامی دوره های تاریخی، بخصوص پس از اسلام می باشد بویژه که کثرت علما و بزرگان که منسوب به این شهر هستند بیانگر آن است که این شهر از سابقه کهن و در خشانی در منطقه برخوردار بوده و تحت تاثیر عوامل طبیعی از جمله زلزه از جمعیت آن کاسته شده است. به عنوان مثال در زلزله سال های 956 ه.ق و 1348 ه.ش و خشکسالی های دهه 1320 منطقه بخشی از جمعیت خود را از دست داده است. دو مرکز سکونتی مهم دیگر یعنی خضری و دشت بیاض نیز از گذشته های دور در تاریخ و جغرافیای منطقه نقش داشته اند و آثار تاریخی متعددی از دوره های مختلف در این شهر باقی مانده است که به عنوان جاذبه های گردشگری و میراث معنوی و جاویدان منطقه قابل توجه می باشند. در این مقاله ضمن بررسی ویژگی های تاریخی این دو مکان، مهم ترین آثار باستای و جاذبه های گردشگری آن معرفی می شد.
کلیدواژگان: جغرافیای تاریخی، خضری دشت بیاض، آثار باستانی، جاذبه های گردشگری -
صفحه 47امروزه اسناد تاریخی یکی از مهمترین منابع پژوهشی است. شناخت مدارک و اسناد معتبر و استفاده از آن ها در پژوهش های تاریخی کار ساده ای نیست و نیازمند آشنایی با فنون سندخوانی و تجربه فراوانی است. یکی از مهمترین مهارت ها در سندخوانی آشنایی با فن سیاق است. به دلیل اهمیت فن سیاق و کاربرد مکرر این حساب در اسناد، آشنایی با آن ضروری است و جایگاه مهمی در مطالعات تاریخ محلی دارد. در این مقاله ضمن معرفی این فن تلاش شده است با آوردن نمونه هایی از کاربردهای فن سیاق در مطالعات تاریخ محلی، اهمیت آن را یادآور شویم.
کلیدواژگان: حساب سیاق، حساب هندسی، نقد، جنس، بیرجند -
صفحه 55حضور دولت های بیگانه به ویژه انگلیسی ها در بیرجند که موضع مقاله حاضر است برخاسته از دلایلی است که مهمترین آن ها موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی منطقه، رقابت های سیاسی قدرت های استعمارگر و زد و بندهای درونی خاندان علم می باشد. در این ماقله تلاش شده ضمن بررسی عوامل یاد شده، مهمترین اقدامات انگلستان در دوران حضورشان در امیرنشین قاینات مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
کلیدواژگان: بیرجند (امیرنشین قاینات)، انگلیس، خاندان علم، قدرت های استعماری -
صفحه 87موقعیت استراتژیک قاینات باعث توجه و حضور گسترده عوامل خارجی در این منطقه شد، وزارت خارجه نیز برای کنترل بیشتر بر اوضاع، اداره کارگزاری را در بیرجند مستقر کرد که از سال 1317ه.ق. تا پایان عصر قاجار دایر بود. در دو دهه فعالیت این کارگزاری افراد مختلفی به عنوان نایب کارگزاری و امین تذکره در آنجا مشغول فعالیت شدند، اما حضور عواملی خارج از حیطه قدرت و تصمیم گیری حکام محلی برای حکام قاینات ناراحت کننده بود به همین جهت در بیشتر مواقع مشکلاتی برای کارگزاران فراهم می آوردند که در این پژوهش روند شکل گیری، کارگزاری، واکنش حکام قاینات به کارگزاری، تغییر و تحولات کارگزاران و عوامل موثر بر آن از زمان استقرار تا سقوط قاجار و رابطه حکام منطقه با کارگزاران در دوره ی مشروطه، استبداد صغیر و جنگ جهانی اول مورد بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژگان: کارگزاری وزارت امور خارجه، قاینات، وزرات خارجه، قاجار
-
Page 9Glaciers are very important water constructions both architecturally and applicationally. Whenever possible, the rich, the governors, or other people tried to make one in a place. Despite the water-stocks and other sources of water which were free to people of the region, the glaciers were considered a source of income for its builder(s). Birjand. In Birjand, as a city next to desert, and having a dry climate, water constructions were always of great importance. One of these constructions in this city, the old glacier, is an architectural masterpiece. The importance of glaciers, in general, and glaciers in Birjand, in particular, are considered in this paper.Keywords: Water constructions, glaciers, desert glaciers, architecture
-
Page 21Popular proverbs are part of subculture in each region and are frequently used in people's communications to prove their sayings and writings. They may be viewed from different aspects, and in this paper they are specially considered from educational and psychological aspect.Keywords: proverbs, educational, psychology, Birjand
-
Page 31Nimblook is an ancient part in Qaenat, South Khorassan. Because of its environmental aspects, being next to both planes and mountains, it has been always favored by different governments. There are lots of historical documents showing the life people in this region even before the Christ. Because of the ntural and environmental events during the long history of this city, its population has altered a lot. The most important ancient monuments and tourist attractions of this region are introduced in this article.
-
Page 47Historical documents are among the most important sources in researching. To know them well and to use them properly in historical researches are not very easy. One must know them well enough and make oneself acquainted with reading and experimenting them. One of the most important skills in this concern is familiarity with Siyaq skill. Because of its importance and its frequent usage in the documents, it is necessary to know them separately and to understand their place in any regional historical study. In this paper Siyaq skill is introduced through some of its applications.Keywords: Siyaq calculus, geometric calculus, cash, goods, Birjand
-
Page 55The presence of foreign governments especially Britain in Birjand had been the result of different factors, the most important of which the geographical and strategical situation of the region, the political competition of colonial powers and internal collusion (wheeling and dealing) of Alam's Family.In this study, it is tried to study the above said factors and the most important measures taken by Britain (England) in the period of their presence in Qaenat emirate.Keywords: Birjand, Qaenat emirate, English (Britain), Alam's Family, colonial powers
-
Page 87Political situation of Qaenat caused the appearance of foreigners in this region. Ministry of Foreign Affairs established a representative office in Birjand from 1317 to the end of Qadjaria period to have the region under the control. This office had done lots of things during about two decades of its affairs, though always disfavored by the local governors who tied to make troubles to them. This paper is aimed to consider the whole appearance and duties of this representative, on one hand, and its consequences, on the other hand.Keywords: Ministry of Foreign Affairs, Representative Office of Ministry Of Foreign Affairs, Qaenat Emirate, Qadjaria
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.