فهرست مطالب

ادب پژوهی - پیاپی 23 (بهار 1392)

فصلنامه ادب پژوهی
پیاپی 23 (بهار 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/03/12
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علیرضا نیکویی، فیروز فاضلی، اسماعیل نقدی صفحات 9-33
    اقوام و ملل، فرهنگ ها، فولکلور، اساطیر و ادیان و به تبع آنها در ادبیات (شعر و داستان و آیین ها و مراسم نمایشی) دارند با رنگ بندی های دینی، اسطوره ای، ایدئولوژیک، نظام های مفهومی- تصویری گیاهان و درختان به اعتبار نوع، کارکرد و معنایی که در سبک های زندگی و الگوهای معیشتی گوناگون را رقم می زنند. حیات آدمی در هر ساحتی؛ باز بسته حضور نباتات است. نمادها و نشانه های این حضور را می توان در روایات اسطوره ای و انواع مناسک جادویی، شعائر دینی، جشن های دینی و ملی و در مظاهر تمدن (بناها، هنرهای تجسمی، اشیاء تزیینی یا وسایل زندگی روزمره) مشاهده کرد. این پژوهش برآنست که با درنگ بر ریشه شناسی، نظریه استعاره مفهومی و جهانی های معطوف به گیاهان، طرحی در مطالعه میان فرهنگی گیاهان ارائه دهد
    کلیدواژگان: گیاه و درخت، اسطوره، استعاره، فرهنگ، میان فرهنگی
  • حسن ذوالفقاری، بهادر باقری، ندا حیدرپور صفحات 35-65
    ادبیات عامیانه ایران، علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، منبعی عظیم و سرشار از اطلاعات دست اول مردم شناختی است و خوانندگان و پژوهشگران را با جنبه های گوناگون زندگی زمانه خلق اثر، چون باورها، خرافات، ارز ش ها و ضد ارزش ها، طبقات گوناگون جامعه، مشاغل، نظام اداری و اجتماعی، اصول اخلاقی، و... آشنا می کند. اسکندرنامه های منثور نیز از این دسته آثارند. در ایران اسکندرنامه های فراوانی به نثر و نظم، از اواخر سده چهارم قمری تا عهد صفوی پدید آمده است. این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی نویسندگان با عنوان «مطالعه در افسانه های پهلوانی» است که در مرکز تحقیقات دانشگاه تربیت مدرس در حال اجراست و به معرفی اجمالی کتاب اسکندر و عیاران نوشته مولانا منوچهرخان حکیم (مربوط به عهد صفوی) می پردازد و به تفصیل، اطلاعات مردم شناختی آن را دسته بندی و تحلیل می کند.
  • تیمور مالمیر صفحات 67-95
    کتاب ویران آخرین مجموعه داستان ابوتراب خسروی است و نشان می دهد نویسنده همچنان در پی فضا و شگردهای تازه و تکمیلی در داستان نویسی است. سبک پسامدرنی که به کمک کلمه ایجاد می کند، سبب پیچیدگی داستان های این مجموعه شده است. برای دریافت اسباب این پیچیدگی و فهم و تحلیل متن، با استفاده از عناصر غیرروایی، دلالت ضمنی نشانه ها و تقابل دوگانه ای که در کنش دلالت وجود دارد، به تحلیل ژرف ساخت داستان ها پرداخته ایم. ژرف ساخت داستان ها، مقابله با زمان به منظور براندازی یا بی اعتبار کردن آن است که با روش ها و موضوعاتی چون تداوم نسل، آموزش، تکرار حادثه در تابلو و آلبوم، تکرار زندگی و مرگ در قالب بازی، خاطره در خاطره آوردن و بازسازی زندگی در ذهن، پایدار ساختن عشق با کشاندن آن به کتابت، روی آوردن به فال گو و کف بین، و با ترکیب ویرانی و آبادسازی در قالب کلمات، به تکرار و چرخه ای کردن حوادث برای نیل به بی اعتبار ساختن زمان یا تفوق بر تجلی های آن می پردازد.
  • زهرا پیرصوفی املشی، سعید حسام پور، سمانه اسدی صفحات 97-121
    در این مقاله دو داستان از تازه ترین داستان های احمدرضا احمدی، براساس یکی از رویکرد های مهم خواننده محور از ایدن چمبرز (خواننده نهفته در متن) تحلیل شده است. چمبرز برای شناخت خواننده نهفته و ویژگی های او، بررسی چهار عنصر سبک، زاویه دید، طرفداری و شکاف های گویا را پیشنهاد می کند که در کتاب های کودک بسیار مهم اند. زبان ساده و روان، استفاده از عناصر آشنای کودکانه و شخصیت پردازی های ملموس و باور پذیر، در کنار تصویر های زیبا و دل نشین داستان های احمدی می توانند کودکان کم سن وسال و خوانندگان عام با سطح پایین دانش و آگاهی را جذب کنند. فضا سازی ها و تناسب ها، ساختار روایت و تکرار ترجیع وار و معنا دار برخی عناصر می توانند ذهن و تخیل خوانندگان کودک حرفه ای، نوجوانان و حتی بزرگ سالان را به تلاش وادارند.
  • خدیجه اسفندیاری، سعید بزرگ بیگدلی، قدرت الله طاهری صفحات 123-148
    انسان و شناخت ویژگی های او از دیرباز، از آموزه های زرتشت تا تاملات خردورزانه متفکران اسلامی و مسیحی، از فلاسفه یونان و روم تا هند و چین، همواره مورد توجه بشر بوده است. جوامع انسانی در طول حیات خود با گفتمان هایی گوناگون مواجه بوده اند که غلبه هر یک از آنها تعیین کننده مسیر آنها در رشد یا فرو افتادن در ضعف بوده است. در دوران معاصر نیز گسترش اندیشه های لیبرالیستی، ناسیونالیستی، سوسیالیستی و اسلامی، منجر به حاکمیت گفتمان های برخاسته از این اندیشه ها شده است. ازجمله گفتمان های فکری دوران معاصر، لیبرالیسم است. در این ایدئولوژی، انسان آرمانی ویژگی هایی چون فردگرایی، آزادی، خردگرایی، برابری، تساهل و مدارا دارد. در این جستار پس از تعریف این مکتب فکری، با روش توصیفی- تحلیلی، انسان آرمانی این گفتمان در رمان سمفونی مردگان بررسی می شود.
  • مهدی شریفیان، بهزاد اتونی صفحات 149-174
    «مرکز» بهعنوان یک کهننمونه، از دیرباز زندگی فردی و اجتماعی بشر را سامان داده و هر گاه مورد غفلت و بی توجهی واقع شده، موجب گسستگی و پریشانی روانی گردیدهاست. این کهننمونه در حماسه های اسطوره ای نیز جایگاهی ویژه دارد؛ قهرمان داستان های حماسی، برای رسیدن به مرکز یا حفظ آن، همه نیرو و قوای خویش را صرف می کند تا به جایگاهی متعالی دست یابد و در اصطلاح روان شناسی ژرفا، به «فردیت» برسد. از جمله مهم ترین نمادهای مرکز در حماسه های اسطوره ای، می توان به زن و شاه اشاره کرد که بسیاری از اعمال پهلوانانه قهرمان حماسی بر گرد آنان رخ می دهد. در این مقاله، به یاری روان شناسی ژرفا، به تحلیل این دو نماد می پردازیم.
  • مهدی فیروزیان صفحات 175-193
    سخن سنجانی که درباره موسیقی شعر شاملو به جستجو و پژوهش پرداخته اند، شعر سپید او را یکسره از عناصر عروضی تهی می دانند. نگارنده برای نخستین بار در این جستار کوشیده است تا با زبان دانش عروض، بخشی از ویژگی های موسیقی بیرونی در شعر سپید شاملو را آشکار سازد. البته این به معنی آن نیست که ما شعر او را عروضی می شماریم، زیرا آنچه به عروض سنتی معنی می بخشد، نظم ریاضیوار است و از آنجا که این نظم در زنجیره های هجایی شعر سپید شاملو برهم می خورد، عروضی خواندن آن درست نیست. با این همه در سنجش با آهنگ شعر سنتی، درصد دوری و نزدیکی آهنگ سخنان گوناگون یکسان نیست و شعر سپید شاملو، برخلاف شعر پیروانش، دارای تکرارهای به هنجار موسیقایی است و آهنگی نزدیک به وزن عروضی دارد؛ یا دست کم با پشتوانه و پیش زمینه ذهنی عروضی سروده شده است.
|
  • Pages 9-33
    Plants and trees according to their types, functions and also their roles in the life patterns of different cultures, nations, religions, mythologies and folklores, form different ideological and conceptual systems. Human life has always been depending on the very presence of plants, in a way that this presence could be reflected in all kinds of magical and religious rituals, national ceremonies, and all aspects of civilizations, either concrete or abstract. This article, through hesitating on etymology, conceptual metaphor and universals of plants, does its best to follow an intercultural approach toward them.
  • Pages 35-65
    The Persian folk literature, apart from its artistic dimension, is a rich source of first rate anthropological information including the beliefs, superstitions, values and anti-values, different social classes, occupations, administrative systems, and moral principles. A well-known type of folk literature is “Prose Eskandar nāme”s, a variety of which can be seen from 4th century A.H. up to The Safavid Dynasty. This article which is based on a research entitled “A Study of Heroic Legends”, briefly introduces “The Book of Eskandar and the Humanist Brigands”, written in Safavid Period, and gives a detailed classification of its anthropological data
  • Pages 67-95
    Ketāb-e Virān (Book of the Destroyed), the last short story collection by Abootorāb Khosravi, is one more attempt for discovering the novel techniques and atmospheres. A postmodern style based on words makes these stories complicated. In order to understand this complexity, the present article tries to analyze the deep structure of stories through using the non-narrative elements, connotation of signs, and the binary opposition existing in the act of signification. One essential mechanism used in the book is annihilating and invalidating “Time” by taking advantage of ideas and techniques such as the generation continuation, education, repetition of events in portraits and albums, reiteration of life and death in the form of games, memory within memory, mental life, perpetuation of love by recording it as words, dealing with fortunetellers and palmists, constructing and destructing in words, cyclic repetition of events
  • Pages 97-121
    This article is an analysis of two recently published children stories of Ahmad Reza Ahmadi, on the basis of the idea of Implied Reader used by Aidan Chambers. This idea examines four elements of style, point of view, partiality and empty spaces that seem to be important in children stories. While the simple and lucid language, convincing and influential characterization, familiar elements, and lovely images of the stories affect children and the ordinary readers, the atmosphere, symmetry, meaningful repetition of some elements and the narrative structure, activate the mind and imagination of the professional, either children or adults
  • Pages 123-148
    Knowledge of Man and his characteristics has been of great interest since the formation of old religious beliefs of Zoroaster up to the rationalistic ideas of Islamic and Christian thinkers, and philosophical doctrines in ancient Greece, India and china. Different discourses in the various areas of thinking have acted as the origin of fall and rise of societies. One of the modern discourses is Liberalism that defines its Ideal Man with characteristics such as individualism, freedom, rationalism, equality, and tolerance. This article after explaining the principles of Liberalism, analyses The Ideal Man in “The Symphony of the Dead” by Abbās Ma’roofi.
  • Pages 149-174
    Since early times, “Centre” as an archetype, has been so decisive in individual and social life that any kind of inattention to that has brought about psychological dissociation and perturbation. In mythical epics, this concept holds such a specific place that the hero does his best to attain the central position because he believes that this achievement is “elevation”, or “individuality” in terms of Depth Psychology. Two of the most important symbols of “center” in mythical epics are “woman” and “king” which are analyzed in this article through using the basics of Depth Psychology
  • Pages 175-193
    Those rhetoricians who have performed researches on the music of Shāmloo’s poetry, believe that his blank verse lacks the prosodic elements; but this article, based on a prosodic (Aroozi) knowledge, introduces some characteristics of external music in Shāmloo’s poems. This finding by no means claims that the poems possess Aroozi meters, because Arooz can only be created through following a mathematical order which does not exist in syllabic chains of Shāmloo’s poetry. Nevertheless, these poems, compared to those of Shāmloo’s followers make use of musical repetitions that is either close to prosodic meters or supported by such rhythmic structures