نشریه مطالعات دفاعی استراتژیک
پیاپی 49 (پاییز 1391)

در جهان امروز محیط های واقعی، پیچیده و همراه با عدم قطعیت است و متغیرهای آن به صورت فراکتالی (درخت واره ای) با یکدیگر در ارتباط هستند. هدف تحقیق حاضر شناخت عوامل افزایش پویایی مدیریت راهبردی با استفاده از نقشه شناخت خاکستری قاعده محور است. مدیریت راهبردی به مثابه یک سیستم قلمداد شده است. وزن و روابط بین متغیرهای موثر در محیط مدیریت راهبردی با استفاده از نظریه های فازی و خاکستری کمی سازی و با استفاده از نقشه شناخت خاکستری قاعده محور روابط بین آن ها معین شده است. افزایش تاثیر روابط علی همراه با افزایش تاثیر حلقه های بازخورد و فیدفوروارد در تعیین مطلوبیت راهبردهای انتخابی در مدیریت راهبردی، تاثیر اندازه محتوای اطلاعات در مدیریت راهبردی به همراه وزن فراکتالی متغیرها باعث خواهد شد تا فرایند مدیریت راهبردی در محیط واقعی تر و پویاتر نقش آفرینی نماید.
موردکاوی انجام شده در محیط فرهنگی-اجتماعی به کمک پرسشنامه و با استفاده از نظر ده نفر از نخبگان این حوزه صورت گرفته و نتایج حاصل از نظریه پردازی را تایید می نماید. نتایج نشان می دهد در مدل معرفی شده، متغیرهای موثر در محیط 32 درصد بیشتر از روش های سنتی تاثیر دارند. لذا موفقیت فرایند مدیریت راهبردی از 8/42 درصد به 9/74درصد افزایش یافته است.

این تحقیق کاربردی است زیرا نتایج آن مورد استفاده نهادها و سازمان های تصمیم گیرنده در خصوص مسائل راهبردی مرتبط با اجماع سازی و ایجاد وفاق میان نخبگان حاکم بر کشور قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر از آنجا که این مقوله به لحاظ نظری به رغم اهمیت آن، چندان مورد توجه مراکز علمی، آموزشی و پژوهشی قرار نگرفته ورود به آن موجب ارتقای سطح تحقیقات و مفاهیم نظری خواهد شد. متغیرمستقل این تحقیق عبارت است از نقش رسانه ملی (با تاکید بر سیمای ج.ا.ا.)، و متغیر وابسته اجماع سازی بین نخبگان حاکم است. توجه به این اصل ضرورت تام دارد که مخاطب تلویزیون بر اساس تمام نظریه های معتبر ارتباطاتی در درجه نخست مخاطب عام است، ولی رسانه نسبت به مخاطب نخبه و به ویژه نخبه حاکم نیز نباید ساکت و بدون برنامه باشد. و لذا رسانه ملی هدف اجماع سازی بین نخبگان حاکم را باید از دو مسیر دنبال کند: نخست اینکه با محور قرار دادن الزامات اعتقادی، قانونی و عرفی نخبه حاکم در قبال رهبری نظام به عنوان تعیین کننده اولویت های منافع امنیت ملی در هر مقطع زمانی، امکانات و توانمندی های رسانه ای را در تعقیب این اولویت ها توسط نخبگان به کار گیرد. در مرحله بعد تولید و توزیع پیام های رسانه ای با هدف مخاطب عام و به منظور شکل دهی فضای فراگیر و هدفمند رسانه ای که در آن مخاطب نخبه ناگزیر به تبعیت و حرکت در مسیر مورد مطالبه منافع امنیت ملی نظام مردم و رهبری خواهد بود در دستور کار رسانه ملی قرار خواهد گرفت.

در این پژوهش به بررسی عوامل موثر در تسهیم دانش (عوامل انسانی، عوامل ساختاری، عوامل فرهنگی و عوامل فناورانه) در دانشگاه های آجا پرداخته شده است. جامعه آماری این پژوهش 1500 نفر از دانشجویان دانشگاه های آجا هستند که بر اساس جدول مورگان، 300 نفر از دانشجویان دانشگاه های آجا به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شده است و جهت برآورد پایایی پرسش نامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که با بهره گیری از نرم افزار SPSS محاسبات لازم انجام و مشخص شد که پایایی پرسش نامه گردآوری شده 71/0 درصد است. روش نمونه گیری پژوهش حاضر با استفاده از روش نمونه گیری غیر احتمالی سهمیه ای (طبقه ای هدفمند) انتخاب شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تمامی عوامل مورد بررسی در این پژوهش که شامل عوامل انسانی، ساختاری، فرهنگی و فناورانه است در سطح احتمال 05/0 درصد مورد تایید قرار گرفته و می توان عوامل فوق را بر تسهیم دانش در دانشگاه های آجا موثر محسوب کرد. بنابراین، برای موفقیت در این امر، باید راهکارهای لازم توسط روسای دانشگاه در راستای ارتقا و تسهیل تسهیم دانش تدوین و اجرا شود.

پژوهش حاضر به منظور پاسخ به این سوال که «راهکارهای حفظ و ارتقاء روحیه و عزم ملی در نسل چهارم جنگ های مدرن در جمهوری اسلامی ایران» کدامند؟ انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ طرح تحقیق آینده نگر می باشد و از آنجا که هدف پژوهشگر یافتن پاسخ به مسئله و چالش اساسی است این تحقیق در زمره تحقیقات نتیجه گرا دسته بندی می شود و از لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی جای می گیرد. همچنین از لحاظ نحوه گردآوری داده ها این تحقیق در زمره تحقیقات توصیفی- پیمایشی صورت بندی می شود. پژوهشگر 17 راهکار به جامعه نمونه براساس روش تحقیق ارائه کرد و آن را در اختیار 15 نفر از نخبگان آشنا به مباحث جنگ های نسل چهارم و روحیه و عزم ملی قرار داد که تمامی راهکارها به تایید جامعه نمونه رسید و براساس میانگین در سه گروه اولویت بندی شد. داده های این پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی و با بهره گیری از ابزارهای پرسش نامه و مصاحبه جمع آوری شدند. داده های تحقیق با استفاده از آماره های توصیفی و استنباطی تدوین شده است.

هدف اصلی این تحقیق طراحی مدل راهبردی تربیت و آموزش پلیس حرفه ای جمهوری اسلامی ایران است. در این تحقیق از روش تحقیق آمیخته (با استفاده از روش پیمایشی و تحلیل محتوا)استفاده شده است.نتایج این تحقیق نشان می دهد که بین عناصر برون سازمانی با تربیت و آموزش پلیس حرفه ای بالاتر از 50درصد به لحاظ آماری رابطه معنادار وجود دارد و این بدان معناست که مولفه های عناصر برون سازمانی در آموزش وتربیت پلیس حرفه ای ناجا تاثیر و نقش بسزایی دارند.از بین مولفه های درون سازمانی موثر بر تربیت و آموزش پلیس حرفه ای، متغیر مدیریت و راهبردهای مدیریتی و متغیر چشم انداز با آموزش وتربیت پلیس حرفه ای به لحاظ آماری بیشترین رابطه معناداری را داشته است در حالی که متغیر فرهنگ سازمانی ناجا، به لحاظ آماری با تربیت و آموزش پلیس حرفه ای رابطه معنادار و در حد متوسط داشته است. اما متغیر قوانین و مقررات به لحاظ آماری، با تربیت و آموزش پلیس حرفه ای رابطه معنادار نداشته است. از بین کلیه مولفه های فرایند محور(متغیرهای طراحی و اجرای آموزش) به لحاظ آماری رابطه معنادار و قوی تری با تربیت و آموزش پلیس حرفه ای داشته است و متغیر ارزشیابی و کاربرد و متغیر نیازسنجی به لحاظ آماری رابطه معنادار ولی در حد ضعیف با تربیت و آموزش پلیس حرفه ای دارد. به عبارت دیگر با فرض بهبود وضعیت ارزشیابی و کاربرد و ارتقای نیازسنجی آموزشی سطح رابطه افزایش خواهد یافت.

تحلیل علمی و روشمند محیط اجتماعی در مطالعات راهبردی می تواند زوایای پیچیده و پنهان مسائل راهبردی این محیط را شفاف سازی و تبیین نماید و ثمربخشی و مطلوبیت علمی این گونه پژوهش ها را تضمین نماید. شناسایی روندها، رخدادها، عوامل و عناصر تاثیرگذار بر جریانات اجتماعی، علل و عوامل جریان ساز، ساختارها، بافت ها و زمینه ها و...، از این طریق مورد تبیین قرار می گیرند.
نتایج بررسی و مطالعه نمونه ای از پژوهش های علوم راهبردی نشان می دهد که مطالعات محیطی انجام شده در آنها به شیوه ای سطحی و کاملا توصیفی نگارش در شده است و برمبنای چارچوب و اسلوب های روش شناسی تحلیل و تبیین استوار نیست از این رو بررسی الزامات روش شناختی تحلیل و تبیین محیط اجتماعی در مطالعات راهبردی مسئله اساسی این پژوهش است که با استفاده از روش استدلال منطقی و تبیین تفسیری مورد بررسی قرار گرفته و الگوی مفهومی آن ارائه شده است.

با توجه به این که در شرایط وقوع تهدید اولین ذهنیت کشور تهدید شونده ناهمگون بودن سطح توانمندی در رویارویی با کشور تهدیدکننده است و همچنین رویکرد عملیاتی کشورهای صاحب قدرت نظامی در شرایط رزم ناهمگون، استفاده حداکثری از قدرت هوایی برتر یا به عبارتی انجام عملیات هوایی است بهره گیری از قدرت هوایی در شرایط رزم ناهمگون جز شرایط جدید امنیتی و دفاعی حاکم بر روابط کشورها است. در این مقاله تلاش پژوهش گر، بر این است تا با بهره گیری از مفاهیم، جنگ های به وقوع پیوسته و نظرات کارشناسان به تبیین مولفه ها و نهایتا تعیین عوامل موثر بر قدرت هوایی در شرایط است. بنابراین هدف این تحقیق تعیین عوامل قدرت هوایی در شرایط رزم ناهمگون می باشد. نوع تحقیق کاربردی و توسعه ای و روش آن موردی و زمینه ای است و ابزار جمع آوری داده ها مطالعات کتابخانه ای، پرسش نامه و بررسی اسناد دست اول است. بدین ترتیب با تحلیل داده ها، از مجموع 20 عامل تاثیر گذار بر قدرت هوایی، تعدادشش عامل مربوط به مولفه های سه گانه قدرت هوایی (نیروی انسانی، تجهیزات و مفاهیم آموزشی) به عنوان مهم ترین عوامل موثر بر قدرت هوایی در شرایط رزم استخراج شد که می تواند برای تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران حوزه هوایی مثمر ثمر باشد.
جنبه نوآورانه این تحقیق در این است که درخصوص تعیین عوامل موثر بر قدرت هوایی در شرایط رزم ناهمگون تاکنون تحقیقی صورت نگرفته است و با اتمام این تحقیق ابعاد علمی، عملی و کاربردی قدرت هوایی در شرایط رزم ناهمگون تبیین می شود.