فصلنامه جغرافیا
پیاپی 39 (زمستان 1392)

بررسی نظاموار سرشت فضایی پدیده های جغرافیایی، از کارآمدترین رویکردها نزد جغرافیدانان امروز به شمار می رود. در این راستا، وارسی سکونتگاه ها و مسکن روستایی با خصلت فضایی، میتواند به ردیابی و وسعت بخشیدن به این دیدگاه ها کمک نماید. این مقاله میکوشد با توجه به مجموعه عوامل شکل دهنده و اثرگذار، ویژگی های ساختاری- کارکردی مسکن را در روستاهای ترکمن نشین بجنورد (خراسان شمالی)، از یک سو، و نقش آن در برپایی چشم انداز و فضای عمومی سکونتگاه ها را از سوی دیگر، بررسی می کند. روش شناسی این مقاله بر پاردایم فضایی استوار است که بر اساس روش قیاسی و تعمیم کل به جزء به نتیجه گیری می پردازد. این مقاله از نوع کاربردی است که با توجه به روش تحلیلی- توصیفی، از تکنیک پیمایش و ابزار مشاهده و مصاحبه استفاده کرده است. نتایج این مقاله روشن می سازد که پویش ساختاری- کارکردی حاکم (مجموعه عناصر و عوامل دخیل در عرصه های محیطی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) به نحوی نظاموار تمام روابط و مناسبات درونی سکونتگاه های روستایی، از جمله مسکن را نظم دهی و مشخص می نماید و بدینسان، خانه های ترکمنان ساکن در این ناحیه برپا شده، شکل پذیرفته اند.

این پژوهش در بررسی و تحلیل سازوکارهای عدم تعادل منطقه ای کشور با نگرش میان رشته ای به اقتصاد سیاسی فضا و توسعه منطقه ای با فرض سه سطح تحلیلی در اقتصاد سیاسی ایران و سه سطح مقیاس بازار (ملی، منطقه ای و محلی)، به این نتیجه رسیده است که متغیرهای میانی اقتصاد سیاسی ایران در انطباق نسبی با بازارهای ناکارامد منطقه ای عامل اصلی در عدم تعادل نظام منطقه ای کشور است. بر این اساس از یک سو، با توجه به شاخص هایی از سیاستگذاری اقتصادی در نظام بودجه و شرکتهای دولتی از سال 1373 تا 85 حدود 85/78 درصد جغرافیای اقتصادی بازار ملی در 7 استان با میزان 78/39 درصد کل بودجه کشور (جدا از اعتبارات جاری و عمرانی) متمرکز بوده است، در مقابل سهم سایر استان ها از سیاستگذاری منطقه ای در ردیف افزایش تملک دارایی های سرمایه ای (با بالاترین میزان در سال 85) حدود 4/5 درصد کل بودجه بوده است که در ارتباط مستقیم با سطح اول اقتصاد سیاسی، عدم تعادل شدیدی در متغیرهای سطح سوم را (پهنه جغرافیایی، توزیع و تمرکز جمعیت، سرمایه و...) نشان می دهد. از سوی دیگر، این پژوهش دگرگونی در جغرافیای اقتصادی کشور را (سطح استان ها) پس از دهه70، با تاکید بر نگرش گشتالتی بر اقتصاد سیاسی فضا، در ارتباط مستقیم با شاخص نرخ رشد مدیریت دولتی با کلیت ظرفیت زایی اقتصاد سیاسی رانتی در بازار ملی ایران قابل بررسی و تحلیل دانسته است. از این رو، دستیابی به توسعه منطقه ای از منظر اقتصاد سیاسی ضرورت بازشناسی اقتصاد سیاسی فضا با روش شناسی مبتنی بر اصول هنجاری در فضای توسعه از یک سو، و از سوی دیگر با توجه به نقش تاریخی دولت در ایران و به ویژه قرن اخیر در شتاب فزاینده جهانی سازی و ابهام در تولید با سیاق اقتصاد بازاری، ضرورت نگرش جامع نگر دولت با ابعاد خاص فضایی و منطقه ای را الزامی داشته است.

جغرافیا به عنوان دانش مطالعه سیستم ها در فضای جغرافیایی است. بر این اساس منطقه به عنوان یک سیستم که محصول و برون داد آن می بایست تعادل و تعالی در تعاملات زندگی باشد؛ می بایست با نگاه شبکه ای مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. لذا توجه به شهر و روستا به عنوان نقطه آغازین برنامه ریزی منطقه ای و تنها راهکار برای دستیابی به توسعه پایدار است. در این مقاله به بررسی شبکه توسعه متعادل منطقه ای از منظر سلسله مراتب روابط شهری و روستایی در منطقه قزوین پرداخته شده است. از این رو، به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی اسناد و منابع مرتبط در این زمینه پرداخته شده است. در این مقاله سعی بر آن شده است تا با بررسی منابع معتبر و علمی در این زمینه در وحله نخست مبانی نظری موضوع مورد مطالعه (هر چند به طور خلاصه) واکاوی شده و در گام بعدی سیمایی از سلسله مراتب روابط شهری و روستایی در منطقه قزوین بر اساس متغیر مقدار بار حمل شده (بر حسب تن) ارائه شود. بر اساس بررسی های صورت گرفته در منطقه قزوین روابط شهرها با روستاهای استان بسیار محدود بوده و این مساله تحت تاثیر مکانیزم هایی چون ساختار تمرکز خدماتی استان، تغییر کارکردهای شهری و روستایی و سایر موارد بوده است.

دریای خزر به عنوان بزرگترین دریای محصور در خشکی به دلیل اکوسیستم متنوع و منابع قابل توجه نفت و گاز و نیز موقعیت استراتژیکی و ژئواکونومیکی، با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دسامبر1991مورد توجه قدرتهای بزرگ فرامنطقه ای خصوصا آمریکا و اتحادیه اروپا از یک طرف، و چین، ترکیه و اسرائیل از طرف دیگر، قرار گرفت. روسیه به عنوان وارث اصلی شوروی فروپاشیده و ایران که تا قبل از فروپاشی شوروی سابق، خود را تنها مالک این پهنه آبی مهم می دانستند هم با حساسیت ویژه منافع و اهداف خود را در حوزه خزر در شرایط نوین پی گرفته اند.این حضور و در واقع رقابت جدید در منطقه، معادلات پیچیده و متنوعی را در در عرصه روابط بین الملل رقم زده است که در این پژوهش بررسی شده اند.

هدف این مقاله واژگون سازی گفتمان مسلط و رایج در مدیریت سیاسی فضاست. واژگونی چنان که فوکو می گوید؛ عبارت است از آنچه انسان ممکن است در فرض مفهوم مخالف در ذهن خود احیاء کند. واژگونی بدین معناست که وقتی سنت یا مکتبی تفسیر خاصی از رویدادی عرضه می دارد، می توان با طرح تفسیر و تعبیر مقابل آن، زمینه اندیشه تازه ای را در آن خصوص مهیا کرد. وقتی پدیده ای از زاویه خاصی مورد توجه قرار می گیرد، می توان زاویه و افق دیگر آن را نیز مطرح کرد. در اینجا زاویه و افق دیگر معنا و مصداق مفهوم “مدیریت سیاسی فضا” مدنظر است و چنین رویکردی “واژگون سازی” گفتمان رایج در مدیریت سیاسی فضا در دانش/قدرت ژئوپلیتیک نامیده شده است.
از نقطه نظر روش شناسی، این پژوهش مبتنی بر روش منحصر به فرد میشیل فوکو به ویژه در مبحث “دیرینه شناسی دانش” است. دیرینه شناسی شیوه تحلیل قواعد نهفته و ناآگاهانه تشکیل گفتمان ها در علوم انسانی است. هدف آن توصیف آرشیوی از احکام است که در یک عصر و جامعه خاص رایج اند. دیرینه شناسی در پی شرح شرایط وجود گفتمان و حوزه علمی کاربرد و انتشار آن است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مقوله مدیریت سیاسی فضا در ایران از دستاوردهای ورود مفاهیم مدرن به عرصه های اجتماعی، سیاسی و فضایی کشور است. تا قبل از تشکیل دولت مدرن در ایران مدیریت سیاسی فضا نمی تواند معنا و مفهوم نوین خود را داشته باشد. در طول دوره حاکمیت دولت مدرن بر ایران هدف نهایی مدیریت سیاسی ایجاد و کنترل فضا براساس گفتمانی خاص بوده است.

امروزه کلان شهرها با مسائل و چالش های بسیاری روبرو هستند که شناخت این چالش ها به منظور مواجهه، عبور از آن و نیز تلاش به منظور توسعه پایدار محیط حائز اهمیت بسیاری است. از جمله این چالش ها می توان به پراکنش ناموزون جمعیت و فعالیت در ناحیه پیرامونی کلان شهر تهران به ویژه شهرستان اسلام شهر اشاره کرد. در این پژوهش این گونه استدلال شده است که ساختار ها و رویه های مدیریتی، همچنین نقص قوانین و برنامه ریزی ها منجر به رانش جمعیت (به ویژه فرافکنی مهاجران و کم درآمدها) از تهران به اسلام شهر شده است و در غیاب مدیریت شهری یکپارچه، شاهد رانش جمعیت از اسلام شهر به نواحی پیرامونی و نیز بروز و تشدید اسکان غیر رسمی در آن هستیم. همچنین وجود کارگاه های صنعتی و خدماتی و پراکندگی و تداخل آن با کاربری مسکونی در سطح شهر و نیز با انتقال فعالیت های انبارداری و باربری از تهران به اسلام شهر و گسترش آن، منطقه را با مسائل و چالش های بسیاری روبرو ساخته است. لذا با توجه به مجموع مواردی که ذکر آن رفت می توان شاهد نزول سطح کیفی زیست، بروز مسائل امنیتی، هجوم بی رویه جمعیت به اراضی کشاورزی و افزایش روند ساخت و سازهای یک شبه ساخته شده و به عبارتی رشد خودرو و بی ضابطه در محدوده مورد مطالعه بود که برخلاف منطق توسعه پایدار شهری خواهد بود. بنابراین شناخت و تحلیل عوامل زمینه ساز پراکنش (ناموزون) جمعیت و فعالیت و غنی بخشیدن به ادبیات علمی در این زمینه به ویژه در رابطه با محدوده مورد مطالعه از اهداف این پژوهش است. پژوهش حاضر می تواند در زمینه آسیب شناسی طرح ها، برنامه ریزی ها و اقدامات گذشته به ویژه در عرصه مدیریت کلان شهری و محدوده مورد مطالعه و اجتناب از دوباره کاری در این زمینه مفید افتد.

شناسایی مناطق محروم و توسعه نیافته امری مهم و اساسی در جهت اتخاذ راهبردهای توسعه ملی و منطقه ای به شمار می رود که هدف عمده آنها، کاهش نابرابری های بین منطقه ای و درون منطقه ای است. رتبه بندی مناطق بر اساس درجه توسعه یافتگی اغلب به عنوان یک مساله چند شاخصه مطرح می شود که روش های مختلفی برای مواجهه با آن وجود دارد. در این راستا، روش-های تصمیم گیری چند شاخصه (MCDM) با دارا بودن قابلیت ارزیابی یکپارچه شاخص ها، ابزار مناسبی در اختیار برنامه-ریزان قرار می دهند. هدف از این پژوهش، ارزیابی سطح توسعه شهرستان های کشور و شناسایی مناطق محروم با استفاده از روش های تصمیم گیری چند شاخصه است. بدین منظور، 54 شاخص مختلف توسعه تعریف و تنظیم گردید و وزن آنها با بهره گیری از روش های آنتروپی و AHP و تلفیق نتایج آنها تعیین شد. سپس، سطح توسعه ی شهرستان ها با روش SAW مشخص شد. بر اساس امتیازات حاصل از این روش، شهرستان ها در هفت گروه توسعه شامل: بسیار توسعه یافته، توسعه یافته، نسبتا توسعه یافته، متوسط، نسبتا محروم، محروم و بسیار محروم طبقه-بندی شدند. تحلیل شاخص های مختلف در این مطالعه، نابرابری آشکاری را میان شهرستان ها از نظر سطح توسعه یافتگی نشان می دهد. سطح توسعه بیشتر شهرستان های کشور (تعداد 216 شهرستان، معادل 64 درصد کل شهرستان ها) پایین تر از حد متوسط است؛ به طوری که 95 شهرستان در گروه نسبتا محروم، 85 شهرستان در گروه محروم و 36 شهرستان در گروه بسیار محروم قرار می گیرند. این شهرستان ها نیازمند اتخاذ سیاست-ها و انجام اقدامات مناسب و سریع هستند تا بتوانند بر محرومیت های فعلی فائق آیند و زمینه توسعه متعادل ملی و منطقه ای فراهم آید.

ساختار فضایی کشورهای کم رشد، رشد فیزیکی ناموزون و خزش شهری به نوبه خود اثرات مختلفی بر روستاهای پیراشهری دارد. شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی به عنوان کلان شهر منطقه ای به سبب موقعیت مرکزی و خشکسالی های پیاپی، رشد فزاینده ای داشته است. در این تحقیق تغییرات کالبدی فضاهای روستایی حاشیه شهر بیرجند با تاکید بر تغییر کاربری اراضی و پیامدهای فضایی ناشی از رشد فیزیکی شهر مورد مطالعه قرار گرفته است. جامعه نمونه تحقیق شامل چهار روستای پیرامونی بیرجند بوده است. داده های مورد نیاز تحقیق به کمک تصاویر ماهواره ای TM لندست 5 در دو مقطع زمانی 1380 و 1389 و فنون سنجش از دور و نیز تکمیل پرسشنامه تحقیق جمع آوری شده است. داده های گردآوری شده از طریق نظریه زمینه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان داد در دهه مزبور خزش شهری فضای روستاهای پیرامونی را در خود حل نموده و اراضی روستایی نیز به کاربری مسکونی تبدیل شده است. رشد فیزیکی شهری، منجر به تحول ساختار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی و خدماتی روستاهای پیرامونی شده است. این تحولات با توسعه پایدار روستایی هماهنگ نبوده است.

توسعه پایدار شهری و اندازه گیری کمی و نمایش فضایی آن موضوعی مهم در برنامه ریزی شهری محسوب می گردد. مفهوم پایداری شهری دارای ابعاد پنج گانه بوده که بعد پایداری اجتماعی با مواردی چون عدالت اجتماعی، سرمایه اجتماعی و احساس رفاه در محیط شهری ارزیابی می گردد. در پژوهش حاضر تحلیل فضایی سنجش پایداری اجتماعی شهر تهران براساس مناطق22 گانه انجام پذیرفته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و در زمینه جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. به منظور تعیین شاخص های سنجش پایداری اجتماعی معیارهای تاثیرگذار در پایداری اجتماعی و بهره گیری از شاخص SSI (شاخص پایداری اجتماعی) مدنظر بوده است. همچنین برای شاخص سازی و انجام محاسبات از نرم افزارهایExcel وSpss و برای ترسیم نقشه ها و تولید اطلاعات مکانی از نرم افزار Arc Map استفاده شده است. نتایج یافته های پژوهش حاکی از آن است که مناطق 12، 6، 3، 1 از لحاظ پایداری اجتماعی شرایط مناسبتری نسبت دیگر مناطق شهر تهران دارا بوده و مناطق 16،17، 18، 19، 21 و 10 مناطق ناپایدار اجتماعی در کلانشهر تهران طبق شاخص های مورد بررسی می باشند.

مسکن به عنوان نیاز اولیه بشر و تامین کننده حس رضایتمندی او نقش اساسی را در بهبود کیفیت زندگی بازی می کند. نواحی شهری بنا به دلایل مختلفی چون توزیع نابرابر درآمد و یا در مواردی ساخته شده بافت های اضطراری و یا وجود بافت های تاریخی، توزیع ناموزونی از مساکن استاندارد با سطح کیفیت متفاوت را نشان می دهد. در این راستا بررسی و مطالعه میزان شکاف و گسست فضایی میان مناطق مختلف شهر نیازمند مطالعه ای دقیق است. در این مقاله هدف بررسی ابعاد کیفیت مسکن مناطق 22گانه شهر تهران از بعد شاخص های کیفیت مسکن است.
روش تحقیق حاضر از انواع روش های توصیفی- تحلیلی است. برای تبیین کیفیت مسکن در مناطق 22گانه تهران از مجموعه داده های موجود در مرکز آمار استفاده شده است. در نهایت، برای تعیین رتبه کیفیت مسکن مناطق 22گانه از متد آنتروپی و SAW استفاده شده است.
بر اساس رتبه بندی به دست آمده مناطق 1، 2 و 5 در رتبه های اول تا سوم از منظر شاخص های کیفیت مسکن قرار دارند. مناطقی که در بالاترین شرایط از بعد شاخص های کیفیت مسکن قرار گرفته اند عمدتا مناطقی هستند که در رتبه های بالای برخورداری در سطح شهر تهران قرار دارند. در این میان مناطق 9، 21 و 19 در بدترین شرایط از منظر شاخص های کیفیت مسکن قرار دارند.

ژئومورفولوژی کلیماتیک یا شکل شناسی اقلیمی سطح زمین به بررسی شکل شناختی لندفرم های متاثر از عناصر و عوامل اقلیمی می پردازد. این شاخه از دانش ژئومورفولوژی، پراکندگی اشکال ناهمواری ها را در ارتباط با تقسیمات قلمروهای اقلیمی در سطح خشکی ها مورد توجه قرار می دهد. در زمینه تقسیم بندی اتومات واحدهای مورفوکلیماتیک سرزمینی یا منطقه ای ایران هنوز مطالعات دقیق و خاصی صورت نگرفته است. در این پژوهش با به کارگیری تکنیک تحلیل خوشه ای(ایزوکلاستر) جی آی اس مبنا و استفاده از هفت پارامتر توپو کلیماتیک (شامل ارتفاع، شیب، بارش سالانه، متوسط حداقل دما، حداقل مطلق دما، تعداد روزهای با دمای زیر صفر و متوسط دمای سالانه)، واحدهای مورفوکلیماتیک استان کرمانشاه شناسایی و طبقه بندی شد. پنج منطقه مورفوکلیماتیک و هفت واحد کلان ژئومورفولوژیکی در سطح استان شناسایی شد. این مناطق عبارتند از: منطقه مورفوکلیماتیک کم آب (فلوویال/بادی)، نیمه کم آب (فلوویال/دامنه ای)، نیمه کم آب (نهشته گذاری/فلوویال)، سرد (مجاور یخچالی فلوویال) و بسیار سرد (نیواسیون/مجاور یخچالی، کارستیفیکاسیون). بیشترین مساحت مربوط به منطقه نیمه کم آب (نهشته گذاری/فلوویال) با 45 درصد مساحت استان و کمترین آن مربوط به منطقه بسیار سرد با 6/3درصد مساحت استان است. علی رغم توانایی های سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل به کار گرفته شده، روش های اتومات طبقه بندی مورفوکلیماتیک در ایران هنوز نیاز به بسط و توسعه دارند.

در عصر حاضر گرم شدن کره زمین تبدیل به یک مسئله جهانی شده است. در مناطق شهری، بسته به پوشش زمین و بدلیل تغییرات کاربری ها مناطقی با درجه حرارت بیشتر از سایر نواحی به وجود می آید، که این پدیده را جزیره حرارتی شهرها می نامند. مطالعات نشان میدهد که افزایش دما بر اثر گسترش جزایر حرارتی در تهران بیشتر از شهرهای دیگر کشور است. در این تحقیق ابتدا با اعمال تصحیحات موردنیاز، تصویر آماده شده و سپس نقشه کاربری و پوشش اراضی با روش حداکثر احتمال همانندی و همچنین نقشه حرارتی با بکارگیری الگوریتم تک پنجره بر روی باند حرارتی تصویر ماهوارهای سنجنده ETM+ تهیه شد. همچنین دمای کمینه، بیشینه و میانگین دما برای مناطق 22 گانه تهران بدست آمد. پس از محاسبه شاخصهای NDVI، NDWI، NDBI، NDBAI، UTFVI و مقایسه نقشه حرارتی و نقشه کاربری و پوشش اراضی، مناطق مختلف تهران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که ارتباط مستقیم میان وجود جزایر حرارتی و ساخت و ساز بیشتر و مناطق بایر گسترده تر و رابطه معکوس میان NDVI و پوشش گیاهی با دما و جزایر حرارتی وجود دارد.

تئوری شهرهای جدید به اشکال مختلف بیش از نیم قرن در نظام های سوسیالیستی سابق و جهان سوم به کار گرفته شده و نتایج متفاوتی هم پیش رو داشته است. حال با توجه به افزایش جمعیت شهرنشینی شهرهای بزرگ درایران دچار مشکلات فراوانی شده و به دنبال مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در کلان شهرها و در نتیجه افت کیفیت زندگی در آنها به دلیل تراکم بیش از حد جمعیت و فعالیت، باعث شد تا شهرهای جدید درایران با هدف تمرکززدایی، کنترل مهاجرت و جذب سرریز جمعیتی کلان شهرها در حوزه این شهرها مکانیابی و احداث شوند، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل موثر در جذب جمعیت شهر جدید پردیس و رتبه بندی نقش عوامل تعیین شده انجام پذبرفته است.

در این پژوهش از روش توصیفی _تحلیلی استفاده شده است، به این صورت که ابتدابه جمع آوری اطلاعات پیرامون مطالعه موردی از طریق میدانی و پرسشنامه (توصیف)و سپس به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده با استفاده از آمار SPSS، (تحلیل)پرداخته شده است.

ا ا ای‬‫وی مورد مطالعه در و رآمدی ت و اام ‫نزی ده او ءوهی ن درآو ران دو و ران ی هستند ن زن ن و ه آاه ا. یکی از مشکلات عمده ساکنین شهر جدید پردیس، مشکلات تاسیسات زیربنایی عنوان شده است، نمونه آن عدم شکل گیری کامل شبکه گازشهری است، که کمبود امکانات وخدمات به عنوان یکی از مهمترین دلایل عدم موفقیت شهر جدید پردیس از نظر ساکنین است.

مسئله محیط زیست شهری از آنجایی که شهرهای مصرف کننده 4/3 انرژی جهانی و عامل 4/3 آلودگی در هستند چه از طریق کاهش تاثیر منفی شهرها بر محیط زیست و چه به وسیله تقویت نیروی بالقوه شهرها برای توسعه پایدار، معضلی مهم برای مدیران شهری و ساکنان شهرها محسوب می شود. عامل اصلی محوریت این بحث مشکلات زیست محیطی عدیده ای بود که با پیشرفت شهرنشینی گریبانگیر مجتمع های زیستی شده بود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری11شهرستان استان یزد بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی اداری است. شاخص های تحقیق شامل 50 شاخص جمعیتی، اقتصادی و زیست محیطی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل شبکه (ANP) و برای انتخاب شاخص های تاثیرگذار بر مسائل زیست محیطی و برای رتبه بندی شهرستان ها نیز از مدل تاپسیس استفاده شده است. نتایج مطالعات تحلیل شبکه نشان می دهد شاخص های مصارف انواع انرژی (بنزین، نفت، گاز و...)، پساب ها و فاضلاب های خانگی و شهری در شهرستان های استان یزد، فعالیت های کشاورزی (مصارف انواع کود های شیمیایی و سموم دفع آفات و...) بیشترین تاثیر را در افزایش مسائل زیست محیطی در شهرستان های استان دارند. در مرتبه بعد، عوامل جمعیتی، به ویژه میزان شهرنشینی و مهاجرین وارده به مناطق شهری باعث افزایش فشار به محیط شده و در حادتر شدن مسائل زیست محیطی تاثیرات زیادی داشته اند در نتیجه شهرستان یزد در شاخص های مورد مطالعه ناپایدارترین شهرستان و شهرستان تازه تاسیس بهاباد به عنوان پایدارترین شهرستان محسوب می شوند. ضریب همبستگی رگرسیون چندگانه (R) محاسبه رابطه میزان شهرنشینی و افزایش مسائل یست محیطی شهرستان های استان یزد را با میزان 892/0 تایید می کند و نشان دهنده این است که افزایش شاخص های شهرنشینی تاثیرات خود را بر افزایش مسائل زیست محیطی شهرستان های استان یزد گذاشته است. در نهایت، جهت رسیده شهرهای استان به پایداری استراتژی هایی چون جداسازی و تفکیک زایدات جامد صنعتی، خانگی و بهداشتی درمانی، جلوگیری از انتشار آلودگی ها توسط زایدات جامد، برنامه ریزی بلندمدت در زمینه جلوگیری از مهاجرت های بی رویه به شهرهای متراکم به وزه یزد و میبد، بهسازی و تقویت سیستم حمل ونقل همگانی در شهرهای بزرگ استان، تشویق مردم به تفکیک زباله، الزام کوره های آجرپزی به ماشینی کردن سیستم سوخت، استفاده از معیارهای زیست محیطی در مکانیابی شهرک ها و نواحی صنعتی جدید و تصفیه گازها، گردو غبار و پسماندهای حاصل از فعالیت های معدنی پیشنهاد شده است.