فهرست مطالب

تحقیقات مالی اسلامی - پیاپی 2 (بهار و تابستان 1391)

نشریه تحقیقات مالی اسلامی
پیاپی 2 (بهار و تابستان 1391)

  • 216 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1392/08/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عادل آذر، علی اسلامجو صفحه 5
    مقاله حاضر به دنبال بررسی افزایش و یا کاهش عملکرد بنگاه های واگذارشده به بخش عمومی غیردولتی و بخش خصوصی نسبت به دوره قبل از واگذاری است و همچنین، بخش خصوصی را با بخش عمومی غیردولتی در میزان ارتقاء و بهبود شاخص های عملکرد مقایسه می کند. برای رسیدن به پاسخ های دو پرسش اساسی تحقیق، شاخص های مالی بر هریک از شرکت های واگذارشده در سال های قبل و بعد از واگذاری محاسبه شد؛ سپس میانگین وزنی هریک از شاخص ها برای هر بخش در دوره قبل و بعد از واگذاری محاسبه و میزان افزایش یا کاهش هر شاخص در دو بخش با هم مقایسه گردید. نتیجه اینکه شاخص های عملکرد در شرکت های واگذارشده به بخش خصوصی بهبود و در شرکت های واگذارشده بخش عمومی غیردولتی کاهش یافته اند و در مقایسه این دو بخش در میزان ارتقاء و بهبود شاخص های عملکرد، بخش خصوصی بهتر از بخش عمومی غیردولتی عمل کرده است.
    کلیدواژگان: بخش خصوصی، بخش دولتی، بخش عمومی غیردولتی، خصوصی سازی، عملکرد، بورس اوراق بهادار
  • محمد طالبی، حسن کیایی صفحه 37
    بررسی چالش های پیش روی بانکداری بدون ربا، یکی از مهم ترین مسائلی است که محققان و متفکران به آن می پردازند. به عقیده بسیاری از صاحب نظران، یکی از چالش های اصلی که نظام بانکداری کشور با آن مواجه است، عدم تطبیق نحوه اجرای عقود مشارکتی در بانک ها با شکل فقهی عقود مشارکتی است. بدین معنا که در مقام اجرا، آنچه در بانک ها به اسم عقود مشارکتی در حال اجراست، بسیار متفاوت است از آنچه که شارع به نام مشارکت معرفی می کند. مقاله حاضر پس از عنوان کردن قابلیت های ساختاری و کارکردی بانک ها و تطابق آن با الزامات شرعی، قانونی و اجرایی عقود مشارکتی این فرضیه را بررسی می نماید که ریشه اصلی این چالش در این است که بانک به عنوان یک ظرف توان گنجایش عقود مشارکتی به عنوان مظروف را ندارد. بانک در بعد خرد و کلان اقتصادی دارای وظایف و ویژگی ها یی است که اجرای عقود مشارکتی با آن ها سازگاری ندارد و الزام به این امر هم بانک ها را در اجرای وظایف ذاتی خود با مشکل مواجه می سازد و هم موجبات اجرای ناقص این عقود را فراهم می کند.
    کلیدواژگان: بانکداری اسلامی، چالش های عقود مشارکتی، مشارکت، مضاربه
  • علی حسن زاده، اعظم احمدیان صفحه 57
    از جدیدترین محصولاتی که در بازارهای مالی اسلامی به وجود آمده است، می توان اوراق «صکوک» را نام برد. صکوک، اوراق بهادار منعطفی است که می توان از آن برای پاسخ گویی به نیازهای تامین مالی بنگاه های اقتصادی در بازارهای سرمایه استفاده نمود. درعین حال، اوراق صکوک به عنوان یک ابزار سرمایه گذاری جایگزین برای اوراقی از قبیل اوراق قرضه که ربا دریافت می کنند و در شرع مقدس اسلام حرام است، محسوب می شود. رشد و توسعه بازار صکوک در چند سال اخیر، عمدتا به دلیل نقش آن در کنترل نقدینگی است و مدیریت نقدینگی در سطح کلان و خرد (بنگاه) از عواملی است که می تواند باعث توسعه بازارهای مالی اسلامی شود. با توجه به اهمیت انتشار صکوک و نقش آن در مدیریت نقدینگی و تامین مالی سرمایه گذاری ها، در این مقاله سعی شده است ضمن برآورد ظرفیت بالقوه انتشار صکوک در ایران، قابلیت انتشار صکوک در سال های آتی برای کشور پیش بینی گردد. به همین منظور ابتدا با استفاده از روش داده های تابلویی و دوره زمانی 2000-2009م. مدل مناسب برای صکوک طراحی، سپس با استفاده از روش خودرگرسیون برداری و آمار سری زمانی دوره 1352-1387 ظرفیت انتشار صکوک در ایران پیش بینی شده است.
    کلیدواژگان: صکوک، داده های تابلویی، خودرگرسیون برداری، تامین مالی اسلامی
  • سید عباس موسویان، حسین میسمی، محسن محمدزاده، رسول خوانساری صفحه 89
    این تحقیق تلاش می کند تا ضمن ارزیابی تجربه و تاریخچه توسعه بانکداری اسلامی در کشور انگلستان، فرایند ها، اصول و شیوه های عملیاتی مورد استفاده برای قانون گذاری و همچنین، نظارت بر بانک ها و موسسات مالی اسلامی فعال را در این کشور ارزیابی و تحلیل نماید. علاوه بر این، تلاش می کند تا ضمن مرور تجربه نظارت بر اجرای بانکداری بدون ربا در ایران، به مقایسه تجربه ایران و انگلستان بپردازد. یافته های این تحقیق که به روش تحلیلی- توصیفی و همچنین، مرور ادبیات موجود در حوزه نظارت بر اجرای بانکداری اسلامی به دست آمده است، نشان می دهد که الگوی حاکمیت شرعی مورد استفاده در کشور انگلستان به منظور اجرایی نمودن بانکداری اسلامی در محیطی غیراسلامی و در شرایطی که هیچ یک از قوانین بالادستی نیز بر اساس دستورات اسلامی تنظیم نشده اند، دارای ویژگی های مشخص و منحصربه فردی است. استخراج این ویژگی ها می تواند دلالت های مشخصی به منظور تقویت نظارت شرعی در کشور ایران به همراه داشته باشد که در این پژوهش به برخی از آن ها اشاره شده است.
    کلیدواژگان: انگلستان، بانکداری اسلامی، نظارت شرعی، شورای فقهی، ایران
  • محمدسجاد سیاه کارزاده، محسن محمدی صفحه 115
    یکی از راهکارهای موثر در زمینه ارتقای بهره وری نظام اقتصادی، راهکار سنجش اعتبار در صنعت بانکداری است که با ارائه خدمات خویش موجب توزیع عادلانه سرمایه در سطح جامعه می شود؛ سرعت و کارایی در انتقال وجوه از واحدهای مازاد اقتصادی به متقاضیان وجوه را بالا می برد، شفافیت و اطمینان عمومی را افزایش می دهد و در نهایت، با کاهش وقوع جرائم مالی و بهبود نظام اقتصادی منجر به ارتقای امنیت، آرامش و رفاه عمومی جامعه می شود.
    این موضوع در چارچوب بانکداری اسلامی به دلیل ماهیت متفاوت و نوع عملیات منحصربه فرد آن از اهمیت دوچندانی برخوردار می شود. این تحقیق بر آن است تا بررسی پدیده اعتبارسنجی در بانکداری اسلامی به ویژه، مدل بانکداری بدون ربای ایران، بر اساس آموزه های اسلامی ضرورت سنجش اعتبار از ابعاد دیگری اثبات نماید. در این تحقیق با استفاده از روش تحقیق تحلیلی- استنباطی دلایل ضرورت سنجش اعتبار در بانکداری اسلامی بررسی می شود و ضرورت سنجش اعتبار از منظر بانکداری اسلامی را در دو سطح خرد و کلان اثبات می گردد. در سطح خرد ایفای نقش وکالتی بانک ها در قبال سپرده گذاران و اجرای عقود اسلامی در قراردادهای بانکی بر اساس مختصات واقعی آن ها و در سطح کلان لزوم استقرار عدالت اقتصادی و جلوگیری از بحران آفرینی به بهانه کسب سود و منفعت بیشتر از دلایل اهمیت سنجش اعتبار در بانکداری اسلامی است.
    کلیدواژگان: نظام سنجش اعتبار، بانکداری اسلامی، عدالت اقتصادی
  • ابوالقاسم توحیدی نیا صفحه 143
    امروز جامعه ما با شرایط اقتصادی ای دست و پنجه نرم می کند که از یکسو، افراد واجد شرایط بسیاری متقاضی دریافت وام قرض الحسنه هستند و از سوی دیگر، منابع کافی برای اعطای تسهیلات قرض الحسنه به این افراد وجود ندارد. اما با توجه به آنکه بانک قرض الحسنه با هدف گسترش معارف و مبانی شرع مبین اسلام و فرهنگ قرض الحسنه و تعمیق هرچه بیشتر این سنت حسنه در جامعه، به ویژه احیای مطلوب مبانی اقتصادی اسلامی در نظام بانکی کشور، تاسیس شده است، به نظر ضروری می رسد تلاش شود این بانک بر مشکل کمبود نقدینگی خود فائق آید. در این راستا، در این مقاله تلاش می شود به روش تحلیل منطقی اولا نشان داده شود که این مشکل می تواند ناشی از سازوکار فعلی مورد استفاده در بانک قرض الحسنه در اخذ سپرده و اعطاء تسهیلات قرض الحسنه باشد. ثانیا سازوکارهای دیگری وجود دارد که مبتنی بر انتشار اوراق صکوک بوده و از طریق آنها کمبود سپرده بانک قرض الحسنه می تواند تا حدی برطرف گردد. قابل ذکر است که این مقاله حل مسئله بانک قرض الحسنه را در دستور کار خود داشته و لذا مبتنی بر رد یا تایید فرضیه نمی باشد. در این راستا نشان داده می شود که چگونه بانک قرض الحسنه با نقش آفرینی در یکی یا بیشتر از اجزاء و ارکان اساسی صکوک می تواند بر مشکل نقدینگی خود فائق آمده و اسباب توسعه قرض الحسنه را فراهم آورد.
    کلیدواژگان: قرض الحسنه، ابزار تامین مالی اسلامی، صکوک
  • محمد جواد ایروانی، امین غزالی، علی غزالی صفحه 161
    امروزه بانکداری یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی به شمار می رود. بانک ها با عملیات اقتصادی و مالی خود موجبات انتقال منابع را از افرادی که به طور مستقیم، مایل و یا قادر به مشارکت در فعالیت های اقتصادی نمی باشند، به کسانی که در جهت انجام امور اقتصادی نیازمند به سرمایه اند، فراهم ساخته و بدین ترتیب، موجب رشد اقتصادی جامعه می شوند. در بانکداری اسلامی، گردش پول باید بر اساس موازین اسلامی باشد و روابط حقوقی بین بانک و مشتری باید به نحوی طراحی شود که با موازین اسلامی مغایرت نداشته باشد. در قانون بانکداری بدون ربا، راه های تامین مالی بر اساس عقود اسلامی برنامه ریزی شده است؛ بنابراین، بانک ها می توانند با توجه به نیاز متقاضیان تسهیلات، از عقود مختلفی برای تامین مالی آن ها استفاده نمایند.
    در این تحقیق، معیارهایی شناسایی شده است که از دیدگاه سیاست گذاران نظام بانکی، این معیارها بر سهولت و اولویت استفاده از انواع تسهیلات در بانکداری بدون ربا موثر هستند. همچنین، انواع تسهیلات بانکی با استفاده از معیارهای منتخب و از منظر سیاست گذاران نظام بانکی، اولویت بندی شده است. معیارهای مناسب، در سه مرحله و از طریق بررسی ادبیات موضوع، مصاحبه با افراد خبره و ارائه پرسش نامه تعیین گردید. سپس مدل مفهومی تحقیق بر اساس پنج معیار برگزیده و با توجه به گروه بندی تسهیلات بانکی، طراحی شده و پرسش نامه ای اج پی برای اولویت بندی تسهیلات بانکی به خبرگان (سیاست گذاران نظام بانکی) ارائه گردید. با تحلیل پرسش نامه ها، انواع تسهیلات بانکی اولویت بندی شد. در پایان نیز ترجی هات سیاست گذاران و وضعیت فعلی تسهیلات بانکی مقایسه شده و زمینه برای سیاست گذاری های بهتر فراهم آمده است.
    کلیدواژگان: بانکداری، نظام بانکداری بدون ربا، تسهیلات بانکی، روش تحلیل سلسله مراتبی
|
  • Adel Azar, Ali Eslamjoo Page 5
    This article tries to study the increase or decrease in the performance of the divested companies to the non-governmental public sector and the private sector compared to the period before the divestiture and then it tries compare the private sector and the nongovernmental public sector in improving the performance indexes. To answer two basic questions of the research, the financial indicators granted to each of the firms in the years before and after the divestiture were considered. Then weight average of each of the indicators for each of the periods before and after the divestiture then was considered and then the amount of any increase or decrease in the indicators in the two parts was compared. The results showed the improvement in the performance indexes in the divested companies to private sector and the decrease in the divested companies to nongovernmental public sector. comparing these two sectors in improving performance indexes, the present research has reached the conclusion that the private sector has performed better than the public sector.
    Keywords: private sector, governmental sector, non, governmental public sector, privatization, performance, security exchange
  • M. Talebi, H. Kiaee Page 37
    Examining the challenges of Islamic banking is one of the subjects which have been addressed by Islamic scholars in recent years. Many researchers believe that one of the main challenges of Islamic banking system in Iran is the deviation of what banks practice in the name of Musharakah contracts from original Musharakah which have been introduced by Shariah. This paper, after pointing out the structural and operational capabilities of a bank in the economic system, examines this hypothesize that bank, as one part of economic system, could not tolerate the Shariah requirements of original Musharakah contracts. Applying the real form of Musharakah contracts causes banks to be inefficient while doing their roles in the micro and macro level of economic system. So, insisting to use Musharakah contracts, makes Islamic banks change them in a way that they could apply no matter how far the contracts are different from their original form.
    Keywords: Islamic Banking, challenges of musharakah contracts, musharakah, mudarabah
  • Ali Hassanzadeh, Azam Ahmadian Page 57
    The latest instrument in Islamic financial market is Sukuk securities. Sukuk is a flexible stock securities that can meet the financial needs of firms in the capital markets. However, Sukuk is considered as an alternative investment securities for bonds that receive usury which is forbidden in Islam. The growth of sukuk market in recent years, mainly due to its role in monitoring and controlling the liquidity and the liquidity management at the macro and micro (firm) levels is one of the factors that can lead to the development of Islamic financial markets. Considering the importance of sukuk issuance as well as its role in liquidity management and financing investments, this paper try to estimate the potential capacity of Sukuk issuance in Iran and to forecast its issuance capability in the coming years at the country. However, at first by applying the panel data and time series 2000-2009, the suitable model for sukuk has been designed and then, the capacity of Sukuk issuance in Iran would be predicted by using vector regression method and time series 1973-2009.
    Keywords: sukuk, panel data, vector regression, Islamic financing
  • Seyed Abbas Musavian, Hossein Meisami, Mohsen Mohammadzadeh, Rasul Khansari Page 89
    Having reviewed the history of the Islamic banking development in the United Kingdom, this paper tries to evaluate the processes, rules and operational techniques used to regulate and supervise Islamic banks and financial institutions in this non-Islamic country. In addition, it tries to go over the Iranian Islamic banking system and compare it with that of England. The results of the paper show that the Shairah governance model used in the United Kingdom to conduct Islamic banking in a country with minimum Islamic environment and laws has special and important characteristics. Understanding these characteristics may have specific implications for enhancing the Shariah supervision in Iran. This research emphasizes some of them.
    Keywords: the United Kingdom, Islamic banking, Shariah supervision, Shariah council, Iran
  • Mohammad Sajjad Siahkarzadeh, Mohsen Mohammadi Page 115
    One of the effective solutions for improving the efficiency of economy is credit scoring in banking industry. This mechanism causes fair capital distribution in society, increasing the speed, accuracy and efficiency of money circulation from suppliers to suppliants, increasing transparency, public confidence and finally decreasing financial crimes and improving safety and welfare in the society.This topic in Islamic banking framework is very important because of its particular nature and unique system. In this article, the authors discuss the importance and necessity of credit scoring in Islamic banking with focus on the Iranian model of Islamic banking then try to demonstrate the requirements of the issue based on Islamic ideas.The research method of this article is analytical and presumption method. The necessity and importance of credit scoring is proved in the micro and macro levels. In the micro level, we pay attention to the bank`s role as an attorney and agent and in the macro level, we emphasis the importance of economic justice and prevention of the crisis.
    Keywords: credit scoring system, Islamic banking, economic justice
  • Abolghasem Tohidinia Page 143
    Nowadays, because of the economic circumstances of our society, on one hand many persons are eligible to borrow the Qarz Al’Hasan loan and on the other hand there are not sufficient funds to for paying to the Qarz Al’Hasan loan applicants. But the Qarz Al’Hasan Bank has been instituted to expand and promote the culture of Qarz Al’Hasan and also to answer the poor’s financial needs in the society. So, it seems necessary to find a solution for the problem of liquidity shortage in the Qarz Al’Hasan Bank. For this purpose, in this paper it is tried to show that the rigid mechanism that is used for absorbing the Qarz Al’Hasan deposits and paying Qarz Al’Hasan loans may be one reason for the problem. If so, It is tried to introduce other mechanisms -that are based on issuing the Sukuk- for solving the problem. Hence, the paper shows how the Qarz Al’Hasan Bank can solve its problem by playing the role in the components of Sukuk.
    Keywords: qarz alHasan, Islamic finance instruments, sukuk
  • Mohammad Javad Iravani, Amin Ghazali, Ali Ghazali Page 161
    Today, banking is one of the most important sectors of the economy. Banks with their economic and financial operations cause transfer of resources. Resources are transferred from people who are not willing or able directly to participate in economic activities to those who need to capital for economic affairs and consequently causing economic growth for society. In Islamic banking, Circulation of money should be based on Islamic principles and the legal relations between banks and customers should be designed in such ways that are not inconsistent with Islamic standards. In the interest free banking Law, the ways of financing are planned based on the Islamic contracts. So banks can use various contracts to finance applicant's facilities.In this study, the types of banking facilities from the perspective of policy makers of banking system have been prioritized. Appropriate measures, in three steps and via literature review, interview with experts and Submit questionnaire were determined. Then the conceptual model for research based on five chosen criteria and with regard to the banking facilities grouping, was designed. Then, AHP questionnaires for priority of banking facilities were presented to the experts (Policy makers banking system). By analyzing the questionnaires, the various banking facilities ranked. In the end, policy preferences and the current state of banking facilities has been compared.
    Keywords: banking, interest free banking system, banking facilities, the analytic hierachy process