مجله بیمارستان
سال چهارم شماره 3 (پاییز و زمستان 1382)

پژوهش حاضر به مطالعه تطبیقی مدیریت عملکرد در بیمارستانهای منتخب و به منظور بررسی ساز و کارهای ارزیابی عملکرد در جامعه مورد نظر انجام شده است. این تحقیق به بررسی عملکرد بیمارستانهای نمونه پرداخته و در برگیرنده الگوی پیشنهادی برای بیمارستانهای عمومی (آموزشی - درمانی وزارت بهداشت، سازمان تامین اجتماعی و بیمارستانهای عمومی غیر آموزشی وابسته به نهادهای مختلف بهداشتی و درمانی است). نتیجه بررسی در زمینه های عملکرد ساختار و منابع، فرایندها و نتیجه نشان دهنده این مسائل بوده است: 1- در کلطه بیمارستانهای تحت بررسی، به دلیل فقدان استراتژی مدیریت عملکرد و استفاده نادرست از شاخص های ارزیابی، از منابع در دسترس استفاده مطلوب به عمل نمی آید و این منابع به هدر می رود. 2- فرایندهای مورد بررسی فاقد عملکرد درست می باشند. 3- نتایج مورد انتظار یا ناچیز بوده و یا مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی گیرند.

توجه به مدیریت تامین و توزیع نیروی انسانی و برنامه ریزی جهت بکارگیری بهتر نیروی انسانی شاغل در بیمارستانها حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور ارائه مدلی جهت ارزیابی کمیت نیروهای پرستاری (پرستار، بهیار، کمک بهیار) نسبت به بیماران هر بخش انجام شده یک مطالعه تحلیلی گذشته نگر است که به مطالعه نحوه توزیع کادر پرستاری در 9 بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پرداخته است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که میانگین نسبت پرسنل بیمار در سطح جامعه پژوهش برابر با 22، است که کمترین مقدار آن 004 متعلق به مرکز پزشکی سیدالشهدا (ع) (ارائه دهنده خدمات بیماری های خاص از قبیل تالاسمی، هموفیلی و سرطانها) و بیشترین مقدار متعلق به بیمارستان سوانح و سوختگی امام موسی کاظم (ع) 56/0 است. همچنین میانگین نسبت مذکور در بین بخشهای مختلف بیمارستانهای مورد پژوهش در بخش لتس جراحی بیشترطن مقدار (6/1) و در بخش تالاسمی (009/0) کمترین مقدار را به خود اختصاص داده است. بالا بودن نسبت پرسنل / بیمار در بخشهای نظیر لتس بدلیل نیاز بیماران این بخشها به مراقبتهای ویژه و دائمی و با توجه به استانداردهای موجود در این زمینه منطقی می باشد. لیکن در بخشهایی نظیر بخش تالاسمی به دلیل کثرت مراجعین و کوتاه بودن متوسط اقامت این بیماران اگر چه شاخص فوق بسیار پایین است اما در مقایسه با سایر بخشهای بیمارستان منطقی به نظر می رسد. علاوه بر این نحوه توزیع نیروی انسانی در بخشهای اورژانس بیمارستانهای مورد بررسی باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.میزان شاخص پرسنل بیمار در این بخش بسیار پایین و در خور تامل است. بطور کلی با وجود محدودیت نیروی پرستاری موجود در بیمارستانها به دلایلی اعم از محدودیت بودجه و عدم اختیارات کافی جهت جذب نیرو نتایج این مطالعه نشان دهنده توزیع متناسب نیروها در بخشهای مختلف بیمارستانهای جامعه پژوهش می باشد و تنها در تعداد معدودی از بخشها نیاز به تعدیل یا افزایش نیرو وجود دارد، اگر چه با توجه به استانداردهای موجود نیاز به افزایش تعداد نیروهای پرستاری مخصوصا نیروی پرستاری تحصیل کرده کاملا مشهود است. به منظور تحقق اهداف بیمارستان افراد با قابلیتهای علمی مختلفی نظیر کارکنان پزشکی، پرستاری، سایر کارکنان متخصص در امر مراقبتهای درمانی و کارکنان اداری و خدمات عمومی در این سازمان فعالیت می کنند. در امر مراقبتهای بهداشتی و درمانی، نیروی انسانی نسبت به سایر عوامل نقش کلیدی دارد، به همین دلیل اهمیت نیروی انسانی در میان کلیه منابع مورد استفاده در ارائه خدمات بیمارستانی غیر قابل انکار بوده و بدون نیروی انسانی آموزش یافته و مناسب،فعالیت بیمارستان مختل خواهد شد. چنانچه این منبع مهم بصورتی مناسب و متناسب برگزیده شود و از سوی مدیریت به درستی هدایت گردد بصورت عامل اصلی در تحقق اهداف سازمان در خواهد آمد.

در قرن نوزدهم مردم هزینه های خدمات پزشکان و دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی را به صورت نقد یا به طور پایای (Barter) پرداخت می نمودند. در نیمه اول قرن بیستم، پرداخت مستقیم نقدی معمول ترین شیوه پرداخت حق الزحمه بود. این روش ساده ترین نوع تامین مالی بود. یعنی پرداخت مستقیم توسط مصرف کننده کالاها و خدمات. در این مقاله سعی شده است پس از بررسی سیستم out-of-pocket میزان این شاخص در کشور با سایر کشورهای ناحیه مدیترانه شرقی و کشورهای صنعتی مقایسه شود.

در گزارش سازمان بهداشت جهانی پیرامون استقرار نظام اطلاعات بهداشتی HIS، آمده است: «پشتیبانی اطلاعات برای نظام اطلاعات بهداشتی، بویژه بیمارستانها مهمترین عامل و ابزار مدیریت برای رفع موانع و مشکلات آن». به شرح زیر است:- مشکلات موجود در تحلیل وضعیت جاری- وجود موانع در تشخیص اولویت ها در مورد نیازمندی های مشتری (بیماران)، پزشکان و سایر کارکنان- وجود مشکل بر سر راه برنامه ریزی - وجود مشکل ناشس از عدم دسترسی به داده ها، اطلاعات معتبر برای استقرار نظام ارزیابی و پایش و...
- فقدان تسهیلات لازم به منظور پشتیبانی از چرخه مدیریت و فراهم نمودن زمینه - معضل تصمیم گیری مطلوب بویژه در زمینه کارائی و اثر بخشی نظام مدیریت بیمارستان در بسیاری از کشورهای جهان سوم از جمله کشور ما نظام اطلاعات بهداشتی قادر به تامین نیازهای مربوط به پشتیبانی از مدیریت نیست. در این کشورها انبوه داده ها مانند نام بیماران، سن و جنس و نوع بیماری روزانه، هفتگی، ماهانه و... گردآوری و گزارش می شود بدون آنکه دارای بازخورد لازم باشد. داده های دریافتی نیز قادر به کمک برای تصمیم گیری نیست چرا که داده ها ناقص، نادرست و بدون توجه به اولویت وظایف و عملکرد های سیستم و کارکنان است. بعبارت دیگر داده های گردآوری شده بیمارستانی در کشور ما به سطوح عالی سازمان می رسند، بدون آنکه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند و به کار برده شوند. به این ترتیب نظام های موجود اطلاعات بهداشتی و بیمارستانی در کشور ما بجای آنکه ابزار مدیریت باشد سد راه آن است.

خبر ساخت اولین لیزر (لیزر یاقوت) در سال 1960 در کمتر از چند روز در سراسر جهان طنین انداز شد. اینک با ساخت و ابداع لیزر، این اختراع بی نظیر قرن، راه برای بسیاری از کاربردهای پزشکی، نظامی و صنعتی که تا آن زمان رویایی بیش نبود، باز شده بود. اینک پرتو لیزر می توانست بسیاری از ناممکن های راهستی و عینیت بخشد. از زمان تولید لیزر، ابر قدرتهای شرق و غرب، با صرف سرمایه گذاری های هنگفت تلاش فراوان کردند تا از توانمندی های بی نظیر آن در حوزه های نظامی و صنعتی استفاده کنند. با توجه به این سابقه تاریخی است که هنوز در اذهان بسیاری از افراد، لیزر به عنوان یک سلاح مخرب و مرگبار نقش بسته است اما دیری نپایید که کاربردهای انسانی و صلح جویانه لیزر خود را بیشتر نشان داد به همین دلیل از اوایل سال 1980 شاهد به کارگیری آن در حوزه های پزشکی هستیم و امروزه به جرات می توان گفت که لیزر با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خود که در هیچ منبع نوری در جهان قابل یافت نیست، در اکثر رشته های علمی مورد استفاده دارد. در این مقاله موارد استفاده از لیزر در مراقبت های بهداشتی و درمانی و راه های حفاظت در برابر اشعه یاد شده توضیح داده شده است. استفاده از اشعه لیزر جهت انجام اعمال جراحی در چند ساله اخیر، محبوبیت همگانی یافته است. در بسیاری از موارد لیزر در محیط های دندانپزشکی و برای انجام اعمالی نظیر نوروسرجری و جراحی های اندوبرونشیال استفاده زیادی می شود