مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال ششم شماره 2 (پیاپی 22، بهار 1383)

اشعه مادون قرمز(IR) یکی از درمان های الکتروتراپی است که با کمترین عوارض جانبی در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود، اما راجع به تاثیر آن بر روند ترمیم زخم نظرات متفاوتی وجود دارد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر اشعه IR بر ترمیم زخم پوستی رت و مقایسه آن با اثر فنی تویین است.
این مطالعه مداخله ای تجربی، روی سه گروه از موشها (rat) انجام شد. پس از بیهوش کردن حیوان، زخم پوستی به مساحت تقریبی2 cm در پشت گردن آنها ایجاد شد. سپس از روز 3 بعد از ایجاد زخم، اشعه IR و فنی تویین 1% در دو گروه فوق استفاده شد. گروه شاهد هیچ گونه درمانی دریافت نکرد. سطح زخم، درصد بهبودی زخم و وزن موش در روزهای اول، چهارم، هفتم و دهم بعد از ایجاد زخم اندازه گیری شد. تعداد فیبروبلاست ها، فیبرهای کلاژن، رگهای خونی کوچک، لنفوسیت ها، ماکروفاژها، نوتروفیلها و ضخامت اپی درمیس به وسیله بیوپسی در روز 10 تعیین شد.
نتایج نشان داد که درصد بهبودی در روز چهارم در سه گروه اختلاف معنی داری ندارد ولی در روز هفتم در گروه (51.5±17.7) IR، شاهد (17.9±38.8) و فنی تویین (10.1±55.3) بود (P<0.04). در روز دهم درصد بهبودی در گروه (68.4±17.5) IR، شاهد (18.4±57) و فنی تویین (78.9±8.2) بود (P<0.01). تعداد عروق، فیبروبلاست ها، ماکروفاژها، لنفوسیت ها، نوتروفیل ها و ضخامت اپی درم بعد از ده روز در سه گروه معنی دار نبود. تعداد فیبرهای کلاژن در گروه IR بطور معنی داری بیش از دو گروه دیگر بود (P<0.01).
با توجه به یافته های این مطالعه اشعه IR ترمیم زخم را از روز هفتم به بعد تسریع می کند که این اثر قابل مقایسه با اثر ترمیمی کرم فنی تویین است.

تشنج از مهمترین علایم صرع است که به عنوان یک اختلال نورولوژیکی، تعداد زیادی از افراد جوامع مختلف از آن رنج می برند. با توجه به عوارض جانبی و سمیت داروهای صناعی، در حال حاضر بعضی از داروهای گیاهی در درمان تشنج به کار می روند. این مطالعه به بررسی اثرات عصاره هیدروالکلی گیاه بابونه در پیشگیری از تشنج ناشی از نیکوتین در موش سوری می پردازد.
در مطالعه دوز پاسخ، دوزهای مختلف عصاره (500، 600، 800 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم) به گروه های مورد آزمایش (هر گروه 8 حیوان) تزریق داخل صفاقی شد و گروه کنترل سرم فیزیولوژی (100 g/1ml IP) دریافت نمود. بعد از 30 دقیقه، به حیوانات تمام گروه ها نیکوتین(5 mg/kg) از طریق داخل صفاقی تزریق گردید و زمان شروع، دوام و شدت تشنج اندازه گیری شد. در مطالعه زمان - پاسخ موثرترین دوز عصاره(1000 mg/kg) و سرم فیزیولوژی در زمان های 0، 15، 30، 45 و 60 دقیقه قبل از تزریق نیکوتین، به ترتیب تجویز گردیدند و زمان شروع، دوام اثر و شدت تشنج اندازه گیری شد.
نتایج حاصل از دوز - پاسخ نشان داد که دوزهای 600، 800 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره موجب افزایش زمان شروع تشنج و کاهش دوام تشنج می گردد. نتایج حاصل از زمان - پاسخ نشان داد که زمان شروع، دوام و شدت تشنج در زمان های 15، 30، 45 و 60 دقیقه به ترتیب افزایش، کاهش و کاهش می یابد.
نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر این واقعیت است که عصاره هیدروالکلی دارای اثر ضد تشنج می باشد. جهت شناخت مکانیسم اثر این عصاره نیاز به مطالعه بیشتر روی مدل های مختلف حیوانی می باشد.

کمی وزن تولد یک شاخص اساسی مرگ و میر شیرخواران بوده و در بعضی از کشورها موجب مرگ 70% از نوزادان می شود. شیوع و عوامل خطر آن در جوامع مختلف متفاوت می باشد. این مطالعه به منظور تعیین شیوع و رابطه عوامل موثر بر تولد نوزادان کم وزن در شهر بابل انجام گرفت.
این مطالعه توصیفی تحلیلی طی سال 1379 به صورت سرشماری بر روی 2228 تولد در شهر بابل انجام شد. اطلاعات در مورد سن مادر، تعداد حاملگی و زایمان، سطح سواد، سابقه بیماری های کلیوی، دیابت و فشار خون مادر، همچنین وزن، جنس، سن داخل رحمی و چند قلو بودن نوزاد در پرسشنامه ای تکمیل گردید. سپس داده ها با استفاده از آزمون آماری X2 و مدل رگرسیون لجستیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و P<0.05 معنی دار تلقی شد.
نتایج نشان داد که شیوع LBW، 7.7 درصد می باشد. نسبت شانس کم وزنی در دختران به پسران 1.7 برابر افزایش نشان داد (P=0.001). همچنین خطر شانس کم وزنی در نوزادان نارس (کمتر از 37هفته) در مقایسه با نوزادان ترم 20.5 افزایش و در مادران با سنین زیر 19 و یا بیشتر از 35 سال در مقایسه با بیشتر از 19 سال و کمتر از 30 سال 2.3 برابر افزایش نشان داد (P=0.000).
پیشگیری از زایمانهای زودرس و آموزش جهت جلوگیری از حاملگی در مادران زیر 19 سال و بالای 35 سال توسط مسوولین وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی می تواند نقش مفیدی در پیشگیری از تولد نوزادان کم وزن داشته باشد.

یکی از روش های جایگزین بیهوشی که به طور مطمئنی از دیرباز با استفاده از داروهای بی حس کننده موضعی جهت انجام اعمال جراحی کوتاه مدت اندام ها مورد استفاده قرار گرفته است بلوک داخل وریدی موضعی است. این مطالعه به منظور مقایسه اثرات پتیدین همراه با لیدوکایین و لیدوکایین تنها در روش بلوک داخل وریدی اندام فوقانی جهت افزایش عمق بلوک و طول بی دردی پس از اعمال جراحی اندام فوقانی انجام شد.
در یک آزمون بالینی آینده نگر، 50 بیمار ASA کلاس I و II در گروه سنی 60-20 سال به طور تصادفی در یکی از دو گروه مطالعه قرار گرفتند. به بیماران گروه یک 40 میلی لیتر لیدوکایین نیم درصد و به بیماران گروه دو 40 میلی لیتر لیدوکایین نیم درصد به همراه 50 میلی گرم پتیدین به صورت موضعی تزریق شد. در انتهای عمل حین خالی کردن تورنیکه، به بیماران گروه یک 50 میلی گرم پتیدین داخل وریدی تزریق شد. زمان شروع درد تورنیکه ثبت گردید و عمق بلوک با استفاده از پاسخ بیمار به تحریک دردناک درست قبل از شروع جراحی توسط یک Five points scale بررسی شد. تمام بیماران به مدت 12ساعت پس از عمل ازنظر شروع درد محل عمل، پیگیری و زمان آن ثبت گردید.
زمان شروع درد تورنیکه در گروه یک، 29.5 دقیقه و در گروه دو 42.9 دقیقه بود (P=0.023). طول بی دردی پس از عمل در گروه دو، (6.8 ساعت) به طور واضحی از گروه یک، (3.7 ساعت) بیشتر بود (P=0.002). عمق بلوک نیز در گروه دو نسبت به گروه یک بطور معنی داری بیشتر بود (P=0.013).
اضافه کردن پتیدین به لیدوکایین در روش بلوک وریدی اندام فوقانی در مقایسه با روش رایج لیدوکایین تنها، ضمن به تاخیر انداختن درد ناشی از تورنیکه و شروع درد پس از عمل، موجب افزایش عمق بلوک گشته و می تواند به طور واضحی سبب بهبود شرایط حین عمل گردد.

ابتلا به برخی از عفونتها از قبیل سرخک و هپاتیت A با القاء پاسخ ایمنی سلولی باعث تحریک پاسخ ایمنی نوع Th1 (T-helper گشته و با خنثی نمودن فعالیت لنفوسیتهای Th2 باعث کاهش بیماری های اتوپیک می گردد. لذا بعلت ارتباط وضعیت اقتصادی - اجتماعی با شیوع بیماری های عفونی، در این مطالعه ارتباط بین وضعیت اقتصادی - اجتماعی با بیماری های اتوپیک بررسی گردید.

مغز استخوان به دلیل خون سازی، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. هرگونه تغییر در روند فیزیولوژی آن مثل کم خونی آپلاستیک، تهاجم عوامل عفونت زا و تومورهای مغز استخوان باعث عوارض سیستمیک وسیعی در بدن می شود. یکی از عواملی که به نظر می رسد عمل مغز استخوان را متاثر سازد، قطع عصب آن است.
اعصاب محیطی فمورال و سیاتیک به ترتیب در زیر رباط اینگویینال و نزدیک سوراخ سیاتیک بزرگ در پای راست رت ها قطع گردید. در فواصل زمانی 2، 8 و 12 هفته بعد از قطع، از مغز استخوان تیبیای راست نمونه برداری شد. سپس با استفاده از سه نوع رنگ آمیزی هماتوکسین ائوزین، تری کروم ماسون و تولوییدین بلو و به روش مورفومتری، تغییرات مغز استخوان، اندازه و تعداد سلولهای آن مورد بررسی کمی و کیفی قرار گرفت.
بعد از دو هفته از قطع عصب، هسته سلولها متراکم تر شده و جریان خون درمغز استخوان افزایش یافت. اندازه و تعداد سلولها کاهش معنی داری نشان داد که در گروه های دیگر با توجه به گذشت زمان تشدید شد. از هفته هشتم، کاهش حالت متاکرومازی و افزایش کلاژن در مغز استخوان دیده شد که نشان از فیبریلاسیون زمینه بافت می نمود.
متراکم تر شدن هسته و کاهش در اندازه و تعداد سلولها می تواند ناشی از کاهش فعالیت آنها در اثر قطع عصب باشد. بدنبال قطع عصب و تغییر متابولیسم سلول در نهایت turn over بافت، مختل شده که تغییرات کمی را به صورت کاهش در تعداد و اندازه سلولها نشان داد.

بستن لوله های رحمی به روش های مختلف لاپاراسکوپی از بهترین روش های کنترل جمعیت برای افرادی است که قصد باروری ندارند این مطالعه به منظور مقایسه عوارض زودرس و دیررس حاصل از اعمال جراحی بستن لوله های رحمی به سه روش لاپاراسکوپی کواگولاسیون دو قطبی، جاگذاری فیلشی کلیپ و رینگ انجام شده است.
این مطالعه تحلیلی به صورت آینده نگر در مرکز زنان دانشگاه علوم پزشکی بابل بین سالهای 1381-1375 انجام شده است. در این مطالعه 334 بیمار (187 نفر توسط الکتروکواگولاسیون دو قطبی، 50 نفر توسط جاگذاری فیلشی کلیپ و 97 نفر با جاگذاری رینگ های دوتایی سیلاستیک) با شرایط سلامت طبی، تقاضای داوطلبانه، عدم محدودیت سنی و در نیمه اول سیکل قاعدگی و با بیهوشی عمومی تحت عمل قرار گرفتند. سپس عوارض زودرس و دیررس آنها ارزیابی و داده ها با استفاده از آزمون آماری t-test و مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
عوارض زودرس شامل 4 مورد پارگی مزوی لوله و ایجاد هماتوم با روش رینگ (4.2%) و یک مورد با روش کواگولاسیون (0.5%) بوده است. اشکال در انجام پروسه عمل، درد شانه پس از عمل و طول زمان اقامت در بیمارستان بین سه گروه یکسان بوده است. درد لگنی زمان ترخیص در 19.4% بیماران رینگ، 7% بیماران الکتروکواگولاسیون و 6% بیماران فیلشی دیده شد. احساس بهبودی بیماران الکتروکواگولاسیون و فیلشی در 24 ساعت اول (به ترتیب 47.6% و 58%) اما رینگ 9% بوده است. در مقابل احساس بهبودی بیماران رینگ پس از 48 ساعت در (53.6%)، الکتروکواگولاسیون 9.6% و فیلشی 10% بوده است. عوارض دیررس که پس از دو سال ازانجام عمل ارزیابی شدند بین سه گروه اختلافی نداشت و فقط یک مورد حاملگی با رینگ در کل بیماران مشاهده شد. متوسط زمان عمل کواگولاسیون 2.5±8.4، رینگ 1.6±11.8 و فیلشی 1.5±11.9 دقیقه بوده است.
بستن لاپاراسکوپیک لوله های رحمی به روش رینگ دارای عوارض زودرس و دیررس بالنسبه بیشتری از روش کواگولاسیون و فیلیشی کلیپ می باشد و استفاده از کواگولاسیون دو قطبی با لاپاراسکوپ تک پورت هم می تواند سریعترین روش عمل از میان سه روش فوق باشد.

یکی از عفونت های توام شایع با عفونتHIV، هپاتیت B می باشد که توسط واکسیناسیون قابل پیشگیری است. میزان اثر بخشی دوز روتین واکسن هپاتیت B در جمعیت معمولی بیش از 96% می باشد، اما این میزان در گروه های خاص از میزان اثر بخشی کمتری برخورداراست.
در یک کارآزمایی بالینی خود شاهد 48 بیمارHIV مثبت دارای سرولوژی منفی Anti Hbs-Ab، Hbs Ag تحت واکسیناسیون هپاتیت B (0، 1 و 6 ماه) قرار گرفتند و 2 ماه پس از تجویز آخرین دوز واکسن، Anti-HbsAb مجددا به روشElisa بررسی شد. وضعیت ایمنی سلولی توسط فلوسیتومتری مورد ارزیابی قرارگرفت.
تنها 14مورد (29.1%) از بیماران HIV مثبت، سرولوژی مثبت از نظر Anti-HbsAb پیداکردند (11مرد و 3 زن). از این تعداد 4 مورد (28.6%) در گروه سنی بالای 40 سال بودند و از 34 بیمار HIV مثبت که به واکسن هپاتیت B پاسخ نداده بودند، 10مورد (29.4%) بالای 40 سال بودند. میانگین تعداد لنفوسیت های CD4+T دار در گروه پاسخ داده به واکسن 352.5 و در گروه بدون پاسخ، 283.9 بود. دو مورد (17.6%) از 17 بیمار HIV مثبت با CD4+T<200و 6 مورد (31.5%) از 19 بیمار HIV مثبت با200500 به واکسن هپاتیت B پاسخ دادند.

نتیجه گیری

با توجه به نتایج این مطالعه واکسیناسیون هپاتیت B بهتر است در مرحله مقدماتی آلودگی به ویروس HIV تجویز گردد و دوز روتین واکسن جهت ایجاد مصونیت زایی از کارآیی لازم برخوردار نمی باشد بنابراین مطالعات بیشتری جهت بررسی تجویز دوز دو برابر یا تکرار دوز روتین یا افزایش دفعات تجویز واکسن هپاتیت B در این گروه در معرض خطر مورد نیاز است.

کلیدواژگان: HIV/AIDS، واکسن هپاتیت B، لنفوسیتهای CD4+T دار

ماموگرافی روشی آسان و قابل دسترس و غیرتهاجمی جهت غربالگری سرطان پستان است. این مطالعه با هدف تشخیص ضایعات پستانی در ماموگرافی افراد مراجعه کننده به بیمارستان شهید بهشتی بابل در سال 77 الی 78 انجام گردیده است.
این مطالعه توصیفی تحلیلی به صورت مقطعی در 100 بیمار مراجعه کننده برای ماموگرافی در سال 77 الی 78 انجام گردید. یافته های ماموگرافی به همراه سن، علامت هنگام مراجعه و سن اولین زایمان و تاریخچه فامیلی، پس از ورود به کامپیوتر توسط نرم افزار آماری SPSS و آزمونهای آماری t-test, chi-square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در این مطالعه 20 نفر ماموگرافی غیر طبیعی و 80 نفر ماموگرافی طبیعی داشتند میانگین سنی در این دو گروه به ترتیب 11.02±39.7 و 9.83±31.7 سال بود (P<0.05). در هیستوپاتولوژی 20 بیمار 7 مورد ضایعات بدخیم وجود داشت حساسیت و ارزش اخباری مثبت 100% و 35% بود.
با افزایش سن خطر بدخیمی پستان افزایش می یابد. اینتراداکتال کارسینومای مهاجم شایع ترین یافته هیستوپاتولوژی بود. شایع ترین یافته ماموگرافی، توده بدخیم با حدود نامشخص بود.

خود درمانی یکی از مسایل مهم بهداشتی است که می تواند منجر به مشکلات اقتصادی و درمانی گردد. در بیماری های پوستی موارد فراوانی از خود درمانی مشاهده می گردد. این مطالعه به منظور تعیین فراوانی خود درمانی در معلمین شهر بابل در برخورد با ضایعات پوستی در سال 80-1379 انجام شده است.
این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 337 معلم شهر بابل در سال تحصیلی 80-1379 انجام پذیرفت. با نمونه گیری خوشه ایتصادفی یافته ها از طریق پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون آماری Chi-Square تجزیه و تحلیل و P<0.05 معنی دار تلقی شد.
از 337 نفر 181 نفر (53.7%) زن و 156 نفر (46.3%) مرد بودند. خود درمانی در 27 نفر (8.3%) مشاهده گردید که بین خود درمانی معلمین با توجه به سن، میزان تحصیلات، جنس، تعداد فرزندان و مقطع تدریس اختلاف معنی داری وجود نداشت. ولی در مجردین فراوانی خود درمانی بیشتر از متاهلین به صورت معنی دار مشاهده شد (P=0.02). در برخورد با ضایعات پوستی 267 نفر (79.2%) مراجعه به متخصص پوست، 37نفر (11%) مراجعه به پزشک عمومی و 6 نفر (1.8%) مراجعه به مربی بهداشت مدرسه را ذکر کردند.
فراوانی خود درمانی در برخورد با ضایعات پوستی در معلمین شهر بابل کم است. این امر می تواند به عنوان نکته مثبتی در بهبود آموزش بهداشت در کل جامعه محسوب شود.

بیماری اسکیزوفرنی از شایعترین بیماری ها در حیطه روانپزشکی است که اخیرا تلاش های زیادی برای یافتن علل بیولوژیک و ارگانیک این بیماری صورت گرفته است. یکی از مواردی که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. علایم نورولوژیک ظریف و ارتباط آن با بیماری اسکیزوفرنی است. این مطالعه به منظور مقایسه علایم نورولوژیک ظریف بین بیماران اسکیزوفرن و خواهر یا برادر آنها و گروه شاهد انجام شده است.
جمعیت مورد مطالعه شامل30 بیمار اسکیزوفرن، 30 نفر خواهر یا برادر این بیماران و 30 نفر از کارکنان بیمارستان زارع ساری، به عنوان گروه شاهد می باشند. وجود علایم نورولوژیک ظریف درآنها مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس یک نمره کلی از نظر این علایم برای هر آزمودنی به دست می آید، در نهایت این گروه ها با هم مقایسه می شوند.
میانگین علایم نورولوژیک در بیماران اسکیزوفرن بیشتر از خواهر یا برادر این بیماران و گروه شاهد است. همچنین میانگین نمرات علایم نورولوژیک در خواهر یا برادران بیماران اسکیزوفرن بیشتر از گروه شاهد است. به علاوه بین نمره کلی علایم نورولوژیک ظریف و سابقه فامیلی بیماری اسکیزوفرنی در گروه بیماران اسکیزوفرن ارتباط معنی داری وجود داشت (P=0.34). یعنی بیماران اسکیزوفرنی که سابقه فامیلی از نظر بیماری اسکیزوفرنی داشتند، نمره کلی از نظر علایم نورولوژیک ظریف بیشتر نسبت به سایر بیماران داشتند. هیچ ارتباطی بین سن و جنس و میانگین نمره کلی این علایم وجود نداشت.
با توجه به یافته های این مطالعه که علایم نورولوژیک ظریف در بیماران اسکیزوفرن از دو گروه دیگر بیشتر است، دیدگاه بیولوژیک و ارگانیک در مورد اتیولوژی اسکیزوفرنی را تقویت می کند، این علایم می توانند به عنوان یک مارکربیولوژیک قوی در بیماری اسکیزوفرنی مطرح شوند و با عنایت به شروع زودرس درمان با آنتی سایکوتیک ها، این علایم می توانند در سرنوشت بیماری تاثیر داشته باشند.

مایستوما بیماری موضعی، مزمن و زیر جلدی است که غلاف عضلات و استخوانها را مبتلا می نماید و با راه های خروجی سینوسی شکل متعدد به پوست مشخص می شود. بیش از 20 گونه قارچ یا باکتری در اتیولوژی مایستوما دخیل شناخته شده است. دو مورد از این بیماری که به درمان دارویی تنها یا توام با جراحی پاسخ مناسب داده اند معرفی می گردند.
گزارش مورد: بیمار اول، مردی 41 ساله می باشد که از سن 6 سالگی ضایعه ای بدون درد و متورم در پشت پای راست بیمار مشاهده شد. بعد از چند ماه که ضایعه بزرگتر شد و چرک از مجاری آن خارج می گردید اقدام به جراحی شد. پس از 10 سال به دنبال برخورد با پلیسه آهن، تورم و درد پا مجددا شروع شد که آزمایشات و رادیوگرافی ماستومای پا را تایید نمودند که به درمان با کوتریموکسازول و آمیکاسین جواب داده و تا 1.5 سال بعد بیماری برگشت نداشت. بیمار دوم مردی 38 ساله می باشد که با درد و تورم غیر گوده گذار پا متعاقب ضربه مراجعه کرد و با تشخیص آرتریت عفونی تحت درمان قرار گرفت و بدلیل عدم بهبودی پس از 6 ماه و با انجام رادیوگرافی و آزمایشات لازم در این بیمار نیز مایستومای پا مسجل گردید که درمان با کوتریموکسازول برای بیمار شروع شد و تا یک سال بعد نیز بیماری برگشت نداشت.
با توجه به اینکه بیماری با بهداشت عمومی مرتبط بوده و سیر معلولیت زایی بیماری طول کشنده می باشد تاکید بر رعایت موازین بهداشتی توسط افراد و کوشش برای تشخیص زودرس بیماری اهمیت دارد.

پیلونفریت آمفیزماتوز عفونتی حاد و نکروزان در پارانشیم و اطراف کلیه است و مساله ای مهلک و نادر میباشد. تشخیص و درمان زودرس در موفقیت درمان بسیار موثر است. امروزه با استفاده از سی تی اسکن و آنتی بیوتیکهای قوی، درمان طبی توانسته در برخی موارد جانشین درمان جراحی گردد.
گزارش مورد: آقای 74 ساله ای با حال عمومی بد، کاهش سطح هوشیاری، تب و درد پهلوها و سوزش ادرار در چند روز گذشته مراجعه کرد. آزمایشات موید عفونت ادراری و نارسایی حاد کلیه و سونوگرافی و سی تی اسکن شکم حاکی از وجود گاز در پارانشیم کلیه ها بود. با تشخیص پیلونفریت آمفیزماتوز بیمار سریعا تحت کنترل همودینامیک، قندخون و درمان آنتی بیوتیکی قرار گرفت. به علت اورمی همودیالیز انجام شد و نهایتا با رفع علایم و از بین رفتن عفونت بیمار از بیمارستان مرخص شد و پس از مدتی با بهبود کار کلیه همودیالیز قطع گردید.
درمان طبی و به موقع پیلونفریت آمفیزماتوز میتواند به عنوان جانشینی برای درمان جراحی این بیماری مهلک باشد.