فهرست مطالب

پژوهشنامه اقتصادی
پیاپی 45 (تابستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/06/25
  • تعداد عناوین: 10
|
  • عباسعلی ابونوری*، اکرم مهرعلی صفحه 1
    در این مطالعه به منظور تحلیل اثرات یارانه بر تقاضای آب خانگی، تابع تقاضای بلندمدت آب خانگی در شهر تهران برآورد می شود. داده ها به صورت سری زمانی فصلی است و دوره زمانی 1387-1379 را دربر می گیرد. متغیرهای توضیحی عبارت اند از: قیمت متوسط آب، متوسط هزینه خانوار، شاخص کالاها و خدمات مصرفی، قیمت تمام شده آب، یارانه، میزان بارندگی و میانگین درجه حرارت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که کاهش یا حذف یارانه آب، تقاضای آب را در بخش خانگی کاهش می دهد. همچنین از بین متغیرهای موثر بر تقاضای آب، متغیر یارانه به طور نسبی بیش از سایر متغیر ها بر مصرف آب تاثیر دارد. حداقل مصرف آب خانگی شهروندان تهرانی 170 لیتر در روز بوده است و بیشترین اضافه مصرف آب خانگی در فصل تابستان و پاییز صورت می گیرد.
    کلیدواژگان: یارانه، تقاضای آب، استون گری، الگوی خودبازگشت برداری
  • زهرا افشاری*، شمس الله شیرین بخش، مریم بهشتی صفحه 27
    کشورهای تولیده کننده نفت با چالش های فزاینده مالی مواجه هستند، زیرا درآمدهای نفتی پایان پذیر، نوسانی و نامطمئن هستند و از تحولات بیرونی اقتصاد سرچشمه می گیرند. اتکای درآمدهای دولت به درآمدهای نفتی که غیرقابل پیش بینی است، مدیریت مالی را در این کشورها در کوتاه مدت و بلندمدت پیچیده تر می سازد.
    پایداری مالی به طور کلی با سیاست های جاری و آتی دولت ها در ارتباط است. سیاست مالی پایدار، سیاستی است که می تواند در بلندمدت ادامه داشته باشد، بدون اینکه نیاز چندانی به مداخله در الگو های درآمد و مخارج دولت وجود داشته باشد.
    این مقاله به آزمون تجربی سیاست مالی در ایران می پردازد و یک چهارچوب نظری برای تحلیل پایداری سیاست مالی براساس محدودیت بین دوره ای بودجه فراهم می کند. متدولوژی (روش شناسی) هم جمعی و هم جمعی چندگانه مانند انگل- گرنجر و جوهانسن- جوسیلیوس، همچنین مدل هموارسازی مالیاتی بارو برای ارزیابی سیاست مالی در ایران به کار گرفته شده است.
    نتایج این تحقیق حاکی از آن است که فرآیند مالی در ایران پایدار نیست و دولتمردان ایران از انرژی و منبع خدادادی نفت در جهت حذف کسری بودجه و بدهی های دولت استفاده مطلوب نکرده اند. همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد که درآمدها و مخارج دولت مستقل از هم هستند و ادامه سیاست های مالی کنونی دولت نمی تواند پایداری بلندمدت مالی را برای کشور به ارمغان آورد.
    کلیدواژگان: پایداری مالی، آزمون های پایداری مالی، سیاست مالی، کسری بودجه، اقتصاد نفتی
  • عادل برجیسیان*، سعید عابدین درکوش صفحه 55
    در این تحقیق برای تعیین مکان تاسیس شعب بانک های خصوصی در سطح مناطق بیست ودوگانه تهران اقدام به رتبه بندی مناطق با استفاده از متغیرهای اقتصادی تاثیرگذار بر تقاضای خدمات بانکی شده است. برای نیل به این منظور از دو روش رگرسیون لاجیت و تاکسونومی عددی به صورت موازی استفاده شده، سپس با قیاس نتایج این دو روش، بهترین مناطق برای تاسیس شعب بانک تعیین شده است.
    کلیدواژگان: مکان یابی شعب، تهران، بانک های خصوصی، رتبه بندی مناطق، لاجیت، تاکسونومی
  • امید پورحیدری*، نسرین یوسف زاده صفحه 75
    این تحقیق عوامل موثر بر ساختار مالی شرکت-های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را با استفاده از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار می دهد. این مطالعه سعی دارد اهمیت نسبی هر یک از عوامل موثر بر ساختار مالی را مشخص کند. دوره زمانی تحقیق از ابتدای سال 1379 تا پایان سال 1386 است. در این مطالعه، از مدل شاخص های چندگانه- علل چندگانه که در واقع، حالت خاصی از مدل سازی معادلات ساختاری است، برای بررسی عوامل موثر بر ساختار مالی استفاده شده و تاثیر عوامل شرکتی شامل رشد، ارزش وثیقه ای دارایی ها، سودآوری، نوسان پذیری سود، اندازه شرکت و نوع صنعت بر سازه پنهان ساختار مالی مورد بررسی قرار گرفت. ساختار مالی به طور هم زمان، با دو نسبت بدهی های کوتاه مدت و بدهی های بلندمدت به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام مورد اندازه گیری قرار گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ارزش وثیقه ای دارایی ها مهم ترین عامل تعیین کننده ساختار مالی شرکت ها است. دیگر عوامل تعیین کننده ساختار مالی به ترتیب اهمیت شامل اندازه شرکت، سودآوری، رشد، نوسان پذیری سود و نوع صنعت است. همچین نتایج این مطالعه حاکی از آن بوده که نسبت بدهی های کوتاه مدت به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام مهم ترین شاخص معرف ساختار مالی شرکت است.
    کلیدواژگان: ساختار مالی، مدل سازی معادلات ساختاری، سرمایه، بدهی
  • علیرضا شکیبایی*، عباد تیموری صفحه 99
    غالبا از دلار ایالات متحده آمریکا در معاملات بین المللی نفت خام به عنوان پول صدور صورت حساب استفاده می شود. بنابراین، این باور وجود دارد که وقوع نوسان و ریسک در بازار دلار آمریکا، زمینه ای برای نوسان قیمت در بازار نفت و به ویژه انتقال ریسک به این بازار است. زمانی که چشم انداز بازار دلار ایالات متحده آمریکا امیدبخش به نظر نرسد، حجم زیادی پول روانه بازارهای نفت می شود، بنابراین، قیمت نفت افزایش می یابد. در نتیجه بعضی فرصت های سرمایه گذاری و سفته بازی برای تاجرانی که واسطه بین بازار نفت و بازار دلار آمریکا هستند، می تواند به وجود آید. وجود چنین رابطه ای بین این دو بازار، ضرورت کنترل و نظارت ریسک مالی بین این دو بازار را ایجاب می کند. این مقاله از روش نوین در مدیریت ریسک، یعنی روش (VaR) و آزمون علیت گرنجر در ریسک برای آزمون اثر سرریز ریسک بین بازار نفت خام و بازار دلار آمریکا استفاده می کند. نتایج نشان می دهند که از منظر ریسک بازار، فعل و انفعال بین بازار نفت خام و بازار دلار ایالات متحده آمریکا قوی نیست. براساس این، اثر سرریز ریسک بین دو بازار کاملا محدود است.
    کلیدواژگان: بازار نفت خام، بازار دلار ایالات متحده آمریکا، مدیریت ریسک، ارزش مخاطره ای
  • احمد جعفری صمیمی*، مهدی ادیب پور، سارا نظرعلیزاده صفحه 123
    نایرو، به عنوان هدایت کننده سیاست های پولی در کنترل تورم و بیکاری نقش مهمی دارد. هدف مقاله حاضر برآورد نرخ بیکاری در شرایط تورم ناشتابان در اقتصاد ایران است. برای این منظور از فیلترهای مختلف مانند کالمن، هدریک-پرسکات و باند-پس برای دوره زمانی 1388- 1348 استفاده شده است. نتایج برآورد با نرخ واقعی بیکاری مقایسه شده است که نشان می دهد فیلتر کالمن، با واقعیات اقتصاد ایران همخوانی بیشتری دارد. متوسط نایرو برآورد شده با فیلتر کالمن در دوره مورد بررسی، حدود 8/10 درصد است. کنترل حجم پول و اعلام درست سیاست ها می تواند شکاف بیکاری (انحراف بیکاری از نایرو) را کاهش دهد و اقتصاد را به شرایطی دور از فشارهای تورمی برساند.
    کلیدواژگان: منحنی فیلیپس، نایرو، فیلتر کالمن، فیلتر هدریک، پرسکات، فیلتر باند، پس
  • حسین راغفر*، حمید کردبچه، مرضیه پاک نیت صفحه 143
    به فرآیندهای خودتقویت کننده ای که به تداوم فقر منجر می شوند، تله های فقر می گویند. در متون تحقیقی توسعه اقتصادی، وجود تله های فقر در یک کشور از طریق روش های مختلفی قابل آزمون است. از جمله این روش ها، مدل سرریزهای مثبت است که براساس آن، با تخمین تابع تولید کل وجود تعادل های چندگانه و سپس، تله های فقر مورد ارزیابی قرار می گیرند. وجود بازدهی های فزاینده در بخش صنعت به دلیل عدم استفاده از ظرفیت های کامل تولید، نشانه وجود تله های فقر است. این تحقیق به تخمین تابع تولید با دو معیار سرانه کارگر و سرانه جمعیتی برای یک مجموعه از داده های ترکیبی 20 کشور، از جمله ایران می پردازد.
    نتایج پژوهش حاکی از آن است که ایران در دوره مورد بررسی توانسته است به لطف سرمایه های طبیعی رشد قابل توجهی در تولید ناخالص داخلی داشته باشد که این امر به گریز از تله های فقر منجر شده است. آنچه در مورد کشورهای درحال توسعه و از جمله ایران مشاهده می شود، وجود ظرفیت های خالی در تولید بوده، که نشانه ای از تله های فقر است. براساس این، اگر کشورها از تمام ظرفیت های موجود در تولید بهره بگیرند، می توانند به-طور قابل ملاحظه ای از شکل گیری تله های فقر ممانعت کنند.
    کلیدواژگان: تله فقر، تعادل های چندگانه، سرریزهای مثبت، تولید ناخالص سرانه و تولید ناخالص داخلی سرانه نیروی کار
  • سعید عیسی زاده*، زینب شاعری صفحه 173
    تعمیق یا توسعه مالی یکی از پیش شرط های رشد و توسعه اقتصادی کشورها به شمار می رود. بررسی ها نشان می دهند، کشورهایی که بخش مالی آنها از عمق کمتری برخوردار است، منابع مالی در آنها به صورت کارا بین نیازها تخصیص نمی یابد. مقاله حاضر ابتدا کارایی را برای نظام بانکی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و سپس ایران را در مقایسه با آنها، در دوره زمانی 2008-1995 با استفاده از روش پارامتری آماری(SFA) و فرم خطی- لگاریتمی تابع هزینه مرزی تصادفی برآوردکرده است. سپس تاثیر یکی از شاخص های توسعه مالی بر کارایی نظام بانکی این کشورها را با استفاده از داده های چهارچوب تابلویی (پانل دیتا) مورد بررسی قرار داده است. نتایج این مطالعه براساس روش تابع مرزی تصادفی نشان می دهد، میزان ناکارایی نظام بانکی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا حدود 20 درصد است که ایران در مقایسه با این کشورها از ناکارایی 28 درصدی برخوردار است. همچنین نتایج بررسی تاثیر عمق مالی بر کارایی نشان-دهنده تاثیر مثبت این متغیر بر میزان کارایی هزینه است. در واقع، افزایش عمق بازارهای مالی در کشورها موجب کاهش در هزینه های نظام بانکی و به دنبال آن، موجب افزایش کارایی نظام بانکی خواهد شد.
    کلیدواژگان: عمق مالی، تابع مرزی تصادفی، کارایی، شاخص نسبت سپرده ها به تولید ناخالص داخلی
  • اکبر کمیجانی*، سید محمد هادی سبحانیان، سعید بیات صفحه 201
    به دلیل وابستگی زیاد به درآمدهای نفتی، نوسانات قیمت نفت اثر زیادی بر اقتصاد ایران دارد. به دلیل اینکه بخش عمده درآمدهای نفتی در اختیار دولت قرار دارد و هزینه های جاری و عمرانی دولت را شکل می دهد، بنابراین، شناخت نحوه و شدت اثر گذاری شوک-های ناشی از رشد درآمدهای نفتی بر تورم برای سیاست‎گذاری اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. مطالعه حاضر به بررسی اثرات نامتقارن رشد درآمدهای نفتی بر تورم در ایران با استفاده از روش VECM می پردازد. به این منظور از داده های اقتصادی ایران در دوره 1350 تا 1387 استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می‎دهد که هر دوی شوک های مثبت و منفی ناشی از رشد درآمدهای نفتی تورم زا هستند.
    کلیدواژگان: تورم، رشد درآمدهای نفتی، اثرات نامتقارن، اقتصاد ایران، الگویVECM
  • محمد مولایی*، مدیحه آشتیانی صفحه 227
    میزان اشتغال در بخش صنعت در مباحث اقتصادی اهمیت زیادی دارد، به طوری که درصد کارگران و متخصصان صنعتی یکی از شاخص های توسعه صنعتی به شمار می آید. عوامل متعددی در تقاضا برای نیروی کار در بخش صنعت موثر است و کارفرمایان را ترغیب به افزایش یا کاهش تعداد کارگران می کند. بنابراین، شناسایی این عوامل در مدل تابع تقاضای نیروی کار در بخش صنعت حایز اهمیت است. در این مقاله، به دنبال تخمین تابع تقاضای نیروی کار در بخش صنعت طی سال های 1387-1358 و بررسی درجه اهمیت عوامل موثر بر آن در دو الگوی ایستا و پویا هستیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در کوتاه مدت و بلندمدت تقاضا برای نیروی کار رابطه معکوس با دستمزد نیروی کار و رابطه مستقیم با ارزش افزوده، موجودی سرمایه و بهره وری نیروی کار دارد. ازاین رو، لحاظ درجه اهمیت عوامل یادشده در سیاست گذاری های کلان اقتصادی، به منظور گسترش تقاضا برای نیروی کار ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: تابع تقاضای نیروی کار، بخش صنعت ایران، تابع تقاضای ایستای نیروی کار، تابع تقاضای پویای نیروی کار
|
  • Abbasali Abounoori *, Akram Mehrali Page 1
    In this study, in order to analysis the effects of subsidy on residential water demand, the long- term residential water function for the city of Tehran is estimated. All data are in the form of quarterly time series for the period covering the Iranian years 1379 to 1387. Independent variables include average water price, average household expenditure, consumer price index, total water price, subsidy, average rainfall and average temperature. The results denote that the decrease or elimination of water subsidy decreases the water demand in household section. Moreover, among all variables which affect water demand, subsidy has proportionately a greater effect on water consumption. Minimum households’ water consumption in Tehran is 170 liters per day and the greatest excess in residential water consumption takes place in summers and autumns.
    Keywords: Subsidy, Water demand, Stone, Geary, Vector Auto Regressive
  • Zahra Afshari *, Shamsolah Shirin Bakhsh, Maryam Beheshti Page 27
    An oil-producing country face fiscal challenges arising from the fact that oil revenue is exhaustible, volatile, and uncertain and largely originates from abroad. The dependence of government revenue on oil proceeds which are unpredictable significantly complicates fiscal management policy in short and long run. Sustainability generally, concerns current and expected future policies. If governments do not expect current and future policies to lead to an intertemporal budget constraint, then the fiscal process would be unsustainable.oThis paper has empirically examined the sustainability of fiscal policy in Iran and provides a theoretical framework for analyzing of the sustainability of fiscal policy based on the government intertemporal budget constraint. Co integration and multi co integration methodologies such as Engle-Granger and Johansen-Josilios as well as Barro’s (1979, 1986) Tax-Smoothing Model were used to evaluate fiscal budgeting processes in Iran. It was found that the fiscal budgeting process in Iran is not sustainable and the Iranian fiscal policy, as far as oil and gas income is concerned, is not a fully responsible policy. In addition the evidence in this research shows that the government spending and revenues in Iran are independent.
    Keywords: Sustainability, Sustainability test, Fiscal policy, Budget deficit, Oil economy
  • Adel Berjesyan*, Abedin Dour Koush Page 55
    In this research, we try to specify the establishment location of private banks’ branches at the whole 22 areas of Tehran. We rank areas by using effective financial variables on bank services demand. For reaching this goal, we used Logit regression and numerical Taxonomi in a linear manner, and then by evaluating these two methods, we selected the best areas to establishing branches.
    Keywords: Branch location specification, Tehran, Private banks, Areas ranking, Logit, Taxonomi
  • Omid Pour Heidari *, Nasrin Yousef Zadeh Page 75
    This paper applies the structure equation modeling approach to investigate the determinants of financial structure of Iranian companies listed in Tehran Stock Exchange. In addition, this study tries to unravel the financial structure determinants relative impact. The period of this research is start from 1379 to end of 1386. This study uses a MIMIC model of structure equation modeling to examine the financial structure determinants. We examine the effect of seven firm factors, which are growth, collateral value of assets, profitability, volatility, firm size, and industry classification on the latent financial structure. With the financial structure measured simultaneously by the ratios of short-term debt, and long-term debt to the market value of equity, our results show that collateral value is the most important in financial structure determinaion, followed in order by, firm size, profitability, growth, volatility, and Industry classification. Moreover, we find that short-term debt is the most important proxy for financial structure.
    Keywords: Financial Structure, Structural Equation modeling, debt, equity
  • Ebad Teimori *, Ali Reza Shakeibaei Page 99
    The US dollar is frequently used as the invoicing currency of international crude oil trading. Hence, the fluctuation and risk in US dollar exchange rate is believed to underlie the volatility of crude oil price and especially risk transmission to its market. When the prospect of the US dollar is not considered promising, a large amount of money will flow to the oil market, thus oil price will be driven up. As a result, some new investment and speculation opportunities can be derived for traders. For existence such relationship, controlling and monitoring the financial risk between these two markets is necessary. This paper applied new risk management tool, VaR methodology, and Granger causality test in risk to examine the risk spillover effect in both crude oil market and US dollar exchange market. Results show that, from the perspective of market risk, interaction between crude oil market and US dollar exchange rate does not seem strong. So the effect of extreme risk spillover between two markets proves quite limited.
    Keywords: Crude oil market, US dollar exchange rate market, risk management, value at risk
  • Ahmad Jafari Samimi *, Mehdi Adibpour, Sara Nazar Alizadeh Page 123
    NAIRU plays an important role in guiding monetary policy to control inflation and unemployment. The purpose of this paper is to estimate the so-called “Non- Accelerating Inflation Rate of Unemployment” (NAIRU) in Iran. In this paper, different filters such as Kalman, Hodrick-Perescott and Band-Pass have been used during 1348-1388 (1969-2009). Also, The NAIRU estimations under the above different filters were compared to the actual rate of unemployment. Our findings indicate that the Kalman filter is more consistent with the performance of the Iranian economy. The average NAIRU estimated under Kalman filter was about %10.8 during the period. Using suitable monetary policy can reduce the so-called unemployment gap measuring the deviation between NAIRU and the actual unemployment rate.
    Keywords: NAIRU, Phillips Curve, Kalman, Hodrick, Perescott, Band, Pass, Iran
  • Hosein Ragfar *, Hamid Kourbacheh, Marzie Paktinat Page 143
    Poverty traps as vicious circles preserve people‘s poverty and undermine the poor effort to overcome their own misery. This paper presents an empirical test for a subclass of poverty traps hypotheses. This test is based on the production function to generate multiple equilibrium, while must be present in the region between the equilibrium. Therefore, increasing returns should be strongest when the economy is transiting between steady state than when it is at or near in one of those steady states. We implement this idea by estimating the degree of increasing returns during growth accelerations and growth transitions for a panel of developing and developed economies using World Bank Industrial data. Results of this study show that economies of scale occur where there is collapse in growth. Nevertheless, there are no criteria to distinguish transitory ranges from non-transitory ones. Although, this assumption confirmed economies of scale in industry result in poverty traps.
    Keywords: Poverty traps, multiple equilibriums, GDP per capita
  • Saeid Isazade *, Zeinab Shaeri Page 173
    This paper examines empirically the depth of financial development in the IRAN banking industry and it's comprision with MENA banking system during 1995 -2008 by applying Panel Data method. The study measures the cost efficiency of these banks using the stochastic frontier approach (SFA). The result shows that banks in MENA area, on average, could save 20 percent of their total costs if they were operating efficiently. We use a two- stage regression method to investigate the impact of depth of financial development on bank efficiency. The findings show that, the depth of financial development of the banking industry has increased the efficiency of banking system during the period of study.
    Keywords: Depth of finance, SFA, Ratio of deposit to GDP
  • Akbar Komijani *, Mohammad Hadi Sobhaniani, Saeid Bayat Page 201
    Because of much dependence to oil revenues, Oil price fluctuations have much affect on Iranian economy. Since government possess a great deal of oil revenues and those financial government expenditure, then identifying manner and stringency of affecting shocks arise from oil revenue growth on inflation is very important. Subject of this paper is “Asymmetric effects of oil revenue growth on inflation in Iranian economy applying VECM method”. Our results indicate that both positive and negative shocks arise from oil revenue growth are inflationary.
    Keywords: Inflation, oil income growth, asymmetric effects, VECM method
  • Mohammad Mowlaei *, Madiheh Ashtiani Page 227
    The amount of industrial employment is very important in economic studies and it is one of industrial development indexes. There are various factors that effect on demand of labour in industry sector. These factors interest the employers have more or less demand for workers. Thus, the study of these factors in form of labour demand function in industry sector is very important. In this article, the labour demand function in industry sector is estimated during 1358-87 and the important degrees of these factors are studied in both static and dynamic models. The results of research show the demand for labour has a negative relation with the wage of labours, but it has a positive relation with the value added, capital stock and the labour productivity. Thus, regarding the importance of the above factors in economic policies, increase in demand for labour is very necessary.
    Keywords: Labour demand function, Iranian industry sector, Static labour demand function, Dynamic labour demand function