فهرست مطالب

مطالعات سیاسی جهان اسلام - پیاپی 4 (زمستان 1391)

نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام
پیاپی 4 (زمستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1392/04/14
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مجید بزرگمهری، نازنین خرمی صفحات 1-14
    حضور فعال کشورهای اسلامی در مجامع بین المللی با توجه به جهت گیری و رویکردهای خاص حاصل از عقاید اسلامی، همواره یکی از مباحث مهم در حوزه ی سیاست بین الملل بوده است. سازمان کنفرانس(همکاری) اسلامی با حضور فعال کشورهای مهم و مطرح جهان اسلام مانند مصر، عربستان، ایران، ترکیه و غیره، توانسته است به یکی از مجامع پویا و کلیدی جهان اسلام مبدل شود و توجه دیگر نهادها را در عرصه ی بین الملل به خود معطوف سازد.
    این مقاله درصدد است با بررسی مواضع کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در یکی از مهمترین نهادهای قضایی و کیفری بین المللی یعنی دیوان بین المللی کیفری(ICC)که وظیفه اش رسیدگی به جرائم نسل کشی، جنایت علیه بشریت و جنایات تجاوز است، بتواند شناخت جامعی از مواضع عملی و اعلامی کشورهای جهان اسلام در برابر قوانین کیفری حقوق بین الملل ارائه دهد.
    مطابق بررسی های انجام شده از سایت رسمی (ICC) و نتایج حاصله از روش مطالعه ی کتابخانه ای، و تاکید بر تحلیل محتوای اسناد، به نظر می رسد که کشورهای اسلامی در قبال دیوان، سه رویکرد متفاوت را اختیار کرده اند. نخست کشورهایی که بدون هیچ گونه تردیدی به عضویت کامل دیوان در آمده اند. این دسته اغلب شامل کشورهایی است که کوچک بوده و سابقه ی مستعمره بودن را در گذشته ی نه چندان دور خود دارند. دسته ی دوم، کشورهایی که پس از امضاء متن اساسنامه ی دیوان، تردید های اساسی در تصویب اساسنامه و الحاق قطعی به دیوان دارند. موضوع نقض حاکمیت ملی، احتمال آن که دیوان آلت دست قدرتهای بزرگ بوده باشد و مغایرت اصول اساسنامه با مقررات شرعی اسلام، از جمله استدلال های این دسته از کشورها است. دسته ی سوم، کشورهایی هستند که اساسا اساسنامه را امضا نکرده اند.
    کلیدواژگان: سازمان کنفرانس(همکاری) اسلامی، دیوان بین المللی کیفری، جنایت علیه بشریت، نسل کشی
  • محمدرضا فرجی صفحات 15-31
    اصولا برای درک سیاست خارجی مصر باید به چهار نکته ی کلیدی جغرافیا، منافع ملی، قدرت های بزرگ و رهبران مصر توجه کرد. پایه ی سیاست خارجی مصر، موقعیت ژئوپلیتیکی آن است که جهت گیری های سیاست خارجی مصر را در مورد جهان عرب، اسرائیل، قدرت های بزرگ، اروپا و آفریقا تعیین می کند. منافع ملی مصر نقطه ی شروع روابط خارجی و جهت گیری سیاست خارجی مصر را مشخص می کند. رهبران مصر نقش کلیدی در روند تصمیم گیری سیاست خارجی مصر ایفا می کنند و قدرت های بزرگ با توجه به موقعیت جغرافیایی مصر و نقش کلیدی این کشور در خاورمیانه، محدودیت هایی را برای سیاست خارجی مصر ایجاد می کنند. علی رغم تغییر اخیر سیاست مصر، موقعیت ژئوپلیتیک، منافع ملی و رهبران مصر هنوز هسته ی مرکزی روابط خارجی مصر را تشکیل می دهند. بنابراین بعید به نظر می رسد که الگوهای دیپلماتیک مصر تغییرات فوق العاده ای داشته باشد. این مقاله در صدد است عوامل تاثیر گذار بر سیاست خارجی مصر را، از انقلاب ناصر تا کودتای ارتش، تبیین و تحلیل نماید.
    کلیدواژگان: جغرافیا، منافع ملی، قدرت های بزرگ، رهبران مصر، جهان عرب
  • یحیی فوزی، بهروز پایاب صفحات 33-59
    جنبش های اسلامی بازیگران مهمی در عرصه ی سیاسی محسوب می شوند و در منطقه ی آسیای مرکزی -که بخشی از جهان اسلام به شمار می روند- از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در این مقاله تلاش می شود تا به بررسی وضعیت جنبش های اسلامی در منطقه ی آسیای مرکزی بپردازیم و به این سوالات پاسخ دهیم که این جریانات چه نقشی در تحولات این منطقه دارند و اشتراکات و افتراقات آنها از نظر مبانی فکری و مشی مبارزاتی چیست؟
    کلیدواژگان: آسیای مرکزی، جنبش اسلامی، جهان اسلام، حزب التحریر
  • یونس کمایی زاده صفحات 61-82
    پس از واقعه ی یازده سپتامبر 2001، آمریکا به بهانه ی مبارزه ی جهانی با تروریسم، شروع به بهره برداری های سیاسی و نظامی در افغانستان، آسیای مرکزی و خاورمیانه کرد.گسترش دموکراسی نیز یکی از بهره برداری های سیاسی آمریکا در این زمان بوده است. از جمله مناطقی که امروزه ایالت متحده می خواهد دموکراسی را در آن گسترش دهد، منطقه ی خاورمیانه است. این هدف به دنبال حوادث تروریستی یازده سپتامبر به منظور کاهش عملیات تروریستی مطرح شده است.
    در این نوشتار ضمن تعریفی از تروریسم و عوامل توسعه ی آن، به رویکرد آمریکا به دموکراسی پس از یازده سپتامبر و اشاعه ی آن در خاورمیانه به عنوان حربه ای برای مقابله با تروریسم پرداخته شده است. همچنین به نتیجه ای که از این رویکرد تا به حال به دست آمده است و بیداری اسلامی اخیر که می تواند ناشی از حضور آمریکا و غرب در خاورمیانه باشد و نیز به عنوان سدی در برابر آموزه های غرب، به طور خلاصه و گذرا در ادامه ی مبحث موانع ترویج دموکراسی به آن اشاره شده است.
    کلیدواژگان: تروریسم، دموکراسی، خاورمیانه، یازده سپتامبر، بیداری اسلامی
  • حسین مسعودنیا، عاطفه فروغی، مرضیه چلماقی صفحات 83-110
    ترکیه ی عثمانی و بلاد شام قرن ها ارتباط نزدیک و مداومی با هم داشتند تا این که به قدرت رسیدن «آتاتورک» در ترکیه و تعیین حدود سوریه ی جدید به دست استعمار فرانسه باعث جدایی این دو کشور شد. تحولات پس از جنگ جهانی دوم، ترکیه و سوریه را به دو مسیر مختلف سوق داد و در سال های بعد فاصله ی آنها بیشتر شد. روابط دو جانبه ی ترکیه و سوریه تا سال های آغازین قرن21 تحت تاثیر سه اختلاف عمده بر سر کردها، تقسیم آب دجله و فرات و اختلاف ارضی بر سر منطقه ی «هاتای» فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است و حتی دو کشور تا مرز درگیری نظامی نیز پیش رفتند. با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه در سال 2002 و تغییر در نگرش سیاست خارجی منطقه ای این کشور،روابط با سوریه رو به بهبود گذاشت. اما از سال 2011 میلادی به بعد، سوریه با بحران های داخلی و ناآرامی مواجه شد. سیاست خارجی ترکیه در قبال این بحران ها از میانجیگری تا مداخله در نوسان بوده است.پژوهش حاضر درصدد تبیین سیاست خارجی ترکیه در قبال تحولات سوریه، بر اساس دکترین عثمان گرایی جدید حزب عدالت و توسعه می باشد. یافته های پژوهش بیانگر این مهم است که ترکیه اگرچه در آغاز، در صدد حل مسالمت آمیز بحران از طریق انجام اصلاحات داخلی توسط حکومت سوریه بود، اما پس از مدتی برخی عوامل منطقه ای و فرامنطقه ای باعث شد تا ترکیه با فاصله گرفتن از سیاست میانجیگری، به صورت علنی از مخالفان رژیم سوریه حمایت کند و خواهان تغییر نظام سیاسی در این کشور گردد.
    به نظر می رسد نگرانی ترکیه از آینده ی رژیم سیاسی سوریه همراه با تلاش این کشور به منظور استفاده ی ابزاری از تحولات سوریه، برای به دست گرفتن رهبری جهان اسلام از بعد منطقه ای، و همچنین بهبود روابط با غرب برای سرعت بخشیدن به روند عضویت ترکیه در اتحادیه ی اروپا است؛ و این از جمله دلایل اصلی حمایت ترکیه از مخالفان دولت سوریه است.
    کلیدواژگان: ترکیه، سوریه، سیاست خارجی، سازه انگاری، عثمان گرایی جدید
  • سیدعباس هاشمی صفحات 111-131
    جامعه ی علویان ترکیه در پی ظهور و حضور در صحنه ی اجتماعی و سیاسی این کشور، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. هویت این جماعت دینی، خواسته و ناخواسته، با جامعه ی شیعه پیوند خورده و این پیوند پیامدهای مرتبط با خود را از دوران حاکمیت دولت عثمانی تا به امروز به همراه داشته است. جایگاه سیاسی علویان ترکیه در بحبوحه ی تحولات جاری منطقه به ویژه پس از حوادث سوریه، تحت حاکمیت دولت علوی، کانون توجه ناظران سیاسی قرار گرفت. این توجه در مورد ایران، به عنوان بزرگترین مرکز شیعی جهان و کشوری به غایت تاثیر گذار و متاثر از تحولات منطقه، دوچندان است. بررسی روند درحال تحول نقش علویان در عرصه ی سیاسی و اجتماعی ترکیه بخش های بنیادین این مقاله را تشکیل می دهد.
    کلیدواژگان: علویان، جامعه ی دینی، هویت، ترکیه، شیعه، ایران، جایگاه سیاسی
  • محمد یزدان پناه، محمد عیسی نژاد، مجید نجات پور صفحات 133-143
    بی شک، «جهانی شدن» مهمترین و بارزترین پدیده ی عصر ماست؛ هر چندکه اصطلاح جهانی شدن در بعد اقتصادی متضمن همگرایی حوزه های مختلف حیات انسانی است، لیکن در بعد فرهنگی، فرصت مناسبی برای تنوع و واگرایی فرهنگی در سطح جهانی فراهم کرده است. در این راستا، امنیت فرهنگی یکی از مهمترین چالش های جوامع فرامدرن در عصر جهانی شدن به شمار می رود. قاره ی اروپا به عنوان یک جامعه ی فرامدرن، همگام با تشکیل و تثبیت اتحادیه ی اروپا، با مشکلات فرهنگی و اجتماعی جدیدی مواجه است. اهمیت مرزهای فرهنگی در فضای جهانی شدن به گونه ای است که حضور جمعیت قابل توجهی از مسلمانان در اروپا را تهدیدی برای امنیت فرهنگی اروپاییان مبدل ساخته است. پیشینه ی تاریخی جنگ های صلیبی، میراث امپراطوری عثمانی همراه با احتمال پذیرش عضویت ترکیه در اتحادیه-ی اروپا و تصویر نامناسب از اسلام در اروپا، از مهمترین این چالش ها هستند. لکن اتحاد و انسجام مسلمانان در اروپا همراه با جمعیت رو به رشد آنها نشانگر نیاز متقابل اروپاییان و مسلمانان به یکدیگر می باشد.حفظ تفاوت های فرهنگی میان مهاجرین و بازگشت به هویت اسلامی میان نسل های جدید، اهمیت این امر را نمایان می سازد. از این رو، تدوین و اجرای سیاست های فرهنگی و اجتماعی نوین در رابطه با مسلمانان، از سوی کشورهای اروپایی، ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: هویت اسلامی، جهانی شدن، امنیت فرهنگی، اروپاییان، مهاجرین مسلمان
|
  • Pages 1-14
    Although the International Criminal Court (ICC) has been mostly hailed as a victory، Islamic states still regard its application of international criminal-law norms with skepticism. The Rome Statute instructs the Court to apply general principles of law derived from national laws of legal systems of the world including the national laws of states that would normally exercise jurisdiction over the crime but، so far، the Court has relied purely upon Western inspiration and may fail to acquire the legitimacy to establish a universal system. Among the legal systems that are unjustifiably neglected by the ICC is the Islamic legal tradition. This article tries to discuss the positions of the most important Islamic Countries versus the International Criminal Court (ICC). Islamic countries have adopted three different approaches towards the Court. First، some countries have accepted full membership of the Court. They are often small countries which have a colonial status in their recent history. Second، there are countries which have signed the Statute، but they have a very great hesitation for its ratification. They have deep concerns about violating national sovereignty، the probability of being manipulated by the big powers and non respect of Islamic Sharia regulations by the Court. Third group includes the Countries which have not signed the Statute.
    Keywords: International Criminal Court. Organization of Islamic Cooperation. Islamic Countries
  • Pages 15-31
    In this paper، we seek to answer the question on what basis is formed the Egypt''s foreign policy. Egypt''s foreign policy is based on which orientation? Primarily Egypt''s foreign policy orientation is directed towards the Arab world، Israel، Great Powers، Europe and Africa. Egyptian leaders play a key role in Egypt''s foreign policy decisions. This paper attempts to analyze and explain the elements of the foreign policy of Egypt.
    Keywords: National Interests, Egypt, the Arab World
  • Pages 33-59
    Central Asia as an important part of the Muslim world involves with the current Islamic Movement and this article will attempt to review the status of Islamic movements in Central Asia. The Article tries to answer the question of the role، they have in the developments in this area. What are the similarities and differences between them in terms of intellectual foundations and struggle strategy?
    Keywords: Central Asia, the Islamic Movement, the Muslim World
  • Pages 61-82
    After the events of September 11، 2001، U. S. political and military operations began in Afghanistan، Central Asia and Middle East on the pretext of the global fight against terrorism. Among the regions that the U. S. now claims to spread democracy is the Middle East. In this paper، the definition of terrorism and the development of America''s approach to democracy promotion in the Middle East after September 11 are discussed.
    Keywords: Terrorism, Democracy, Middle East, September 11, Islamic Awakening
  • Pages 83-110
    Turkey and Syria had close relations in Ottoman times. When Ataturk came to power in Turkey and new Syria''s borders determined by France, these two countries became separated. Changes after World War II conducted these two countries in two different ways and their separation lasts for years. Until beginning of 21st century three main conflicts had influence on their relations and even encouraged them into military conflict. In 2002, when Justice and Development party came to power, Turkey''s foreign policy experienced a lot of changes and relations with Syria became better. But from 2011 onwards, the internal Syrian crisis has intensified. Turkish foreign policy has fluctuated between Mediation and intervention towards the crisis. This study seeks to explain the evolution of Turkish foreign policy towards Syria based on the new ottomanism of AKP party. The results show that Turkey initially sought a peaceful resolution of the crisis through internal reforms by the Syrian government. But some regional and trans-regional factors led Turkey away from mediation policies to support the Syrian opposition publicly and want to change the political system in Syria. It seems that Turkey''s concerns about the future of Syria''s political system and its attempts to misuse the Syria crisis to obtain the leadership of Islamic world in regional aspect and improved relations with Europe union in international aspects are main factors that affect Turkey''s policy against Syrian crises.
    Keywords: Syria, Foreign Policy, Constructivism, New Ottomanism
  • Pages 111-131
    Turkey and Syria had close relations in Ottoman times. When Ataturk came to power in Turkey and new Syria''s borders determined by France، these two countries became separated. Changes after World War II conducted these two countries in two different ways and their separation lasts for years. Until beginning of 21st century three main conflicts had influence on their relations and even encouraged them into military conflict. In 2002، when Justice and Development party came to power، Turkey''s foreign policy experienced a lot of changes and relations with Syria became better. But from 2011 onwards، the internal Syrian crisis has intensified. Turkish foreign policy has fluctuated between Mediation and intervention towards the crisis. This study seeks to explain the evolution of Turkish foreign policy towards Syria based on the new ottomanism of AKP party. The results show that Turkey initially sought a peaceful resolution of the crisis through internal reforms by the Syrian government. But some regional and trans-regional factors led Turkey away from mediation policies to support the Syrian opposition publicly and want to change the political system in Syria. It seems that Turkey''s concerns about the future of Syria''s political system and its attempts to misuse the Syria crisis to obtain the leadership of Islamic world in regional aspect and improved relations with Europe union in international aspects are main factors that affect Turkey''s policy against Syrian crises.
    Keywords: Syria, Foreign Policy, Constructivism, New Ottomanism
  • Pages 133-143
    Europe as a postmodern society، along with the formation and consolidation of Europe Union faces new social and cultural problems. The importance of cultural boundaries in the space of globalization is such that the presence of a significant population of Muslims in Europe has become a threat to European culture. In this article، we try to discuss the implications and challenges which the presence of Muslim immigration creates for Europe. History of the Crusades، the Ottoman legacy، along with the possibility of Turkish membership acceptance in Europe and unfavorable image of Islam in Europe، are the most important challenges. But the solidarity of Muslims in Europe، with a growing population of Europeans and Muslims represent their mutual need for living together
    Keywords: Islamic Identity, globalization, cultural security, Europe, Muslim immigrants