فصلنامه روانشناسی
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 29، بهار 1383)

در این پژوهش، اثر بخشی دو روش آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی حسایسیت زدایی منظم در درمان اضطراب امتحان دانش آموزان دوم دبیرستان شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفت. نمونه این پژوهش شامل 180 نفر از دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان بود که بعد از مصاحبه بالینی به طور تصادفی به گروه های آزمایشی و کنترل گمارده شدند. در این پژوهش شش گروه وجود داشت (هر گروه 30 نفر): دو گروه آموزش ایمن سازی در مقاابل تنیدگی (پسر و دختر)، دو گروه حساسیت زدادیی منظم (پسر و دختر) و دو گروه کنترل (پسر و دختر). دو روش درمانی آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی و حساسیت زدادیی منظم به عنوان روش های مداخله بکار برده شد. سیاهه اضطراب امتحان و مصاحبه روانشناختی به عنوان ابزارهای تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس با اندازه های مکرر بر روی تفاضل نمره های پیش آزمون - پس آزمون و پیش آزمون - پیگیری نشان داد که بین گروه های آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی، حساسیت زدایی و گواه در اضطراب امتحان تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون چند مقایسه ای توکی نیز نشان داد که اضطراب امتحان در گروه های آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی و حساسیت زدایی منظم در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافت. نتایج حاصل از بررسی مقایسه ای روش های درمانی نشان داد که روش درمانی آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی در کاهش مؤلفه نگرانی اضطراب امتحان در مقایسه با روش حساسیت زدایی منظم، مؤثرتر و کارآمدتر است.

این پژوهش در راستای نظریه ویتکین و براساس الگوی وول فولک که سبک های یادگیری را توجیه کننده بسیاری از تفاوتهای فردی در کلاس درس می داند به بررسی ارتباط سبک های یادگیری وابسته / نابسته به زمینه و پیرفت در یادگیری زبان انگلیسی می پردازد. سبک های یادگیری روش های انفرادی مورد استفاده یادگیرنده برای پردازش اطلاعات و یادگیری مفاهیم تازه هستند. یادگیرندگان وابسته به زمینه، کلی گرا هستند و یادگیرندگان نابسته به زمینه، تحلیلی عمل می کنند. بر این اساس 127 دانش آموز دختر و پسر پایه های دوم و سوم راهنمایی به صورت تصادفی چند مرحله ای از میان دانش آموزان این پایه ها در شهرستان خدابنده انتخاب و به آزمون گروهی اشکال نهفته (GEFT) پاسخ دادند. نمرات آنها در ترم اول سال تحصیلی 81 - 1380 در قرائت و گرامر زبان انگلیسی به صورت جداگانه از لیست نمرات کلاسها استخراج شد و میانگین این دو نمره نیز به عنوان نمره کل محاسبه شد. تحلیل نمرات با استفاده از تحلیل رگر سیون نشان می دهد که سبک های یادگیری به ترتیب 20.9،21.9،22.6 درصد واریانس متغیرهای وابسته (نمرات قرائت زبان انگلیسی، نکات گرامری زبان انگلیسی و نمره کل زبان انگلیسی) را تبیین می کند. همچنین از طریق آزمون t گروه های مستقل تفاوت معناداری بین دختران و پسران درنمرات آزمون GEFT به دست نیامد. بنابر این نمی توان گفت که دختران نسبت به پسران از لحاظ سبک های یادگیری، وابسته تر به زمینه، نابسته به زمینه، هستند.

مطالعه سبک های شناختی، از دهه های اخیر مورد توجه بسیاری از روانشناسان قرار گرفته است. از آنجا که نوه سبک شناختی بر چگونگی پردازش اطلاعات تاثیر می گذارد، مطالعه و شناخت انواع سبک های شناختی در حوزه تعلیم و تربیت حائز اهمیت است. استقلال - وابستگی میدانی یکی از ابعاد سبک شناختی است که بر فرایندهای شناختی و در نتیجه خلاقیت فرد تاثیر می گذارد. مطالعه حاضر به بررسی رابطه سبک شناختی استفلال - وابستگی میدانی و خلاقیت در دانش آموزان دوره راهنمایی شهر اصفهان می پردازد. نمونه مورد پژوهش شامل 100 دانش آموز (51 دخترو 49 پسر) می باشد که بطور تصادفی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای از میان دانش آموزان دوره راهنمایی شهر اصفهان در سال تحصیلی 81-80 انتخاب شدند و با توجه به هدف و فرضیات ارائه شده مورد آزمون قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل آزمون مجموعه اشکال پنهان شده (ویتکین، 1971)، آزمون خلاقیت تصویری تورنس (1974) و پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی محقق ساخته بود. بررسی نتتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسن نشان داد که بین نمرات سبک شناختی استقلال - وابستگی میدانی و میزان خلاقیت دانش آموزان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (0.001>p). نتایج بدست آمده از ضریب همبستگی چند متغیری (رگرسیون) حاکی از این بود که بین نمرات سبک شناختی استقلال - وابستگی میدانی در دانش آموزان و خرده مقیاس های بسط و ابتکار همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد (0.05>p). نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا) نشان داد که نمره دختران در خرده مقیاس بسط از آزمون خلاقیت بطور معناداری بیشتر از پسران می باشد. و بررسی (0.001>p) نتایج تحلیل کواریانس حاکی از این بود که بین میانگین نمرات دانش آموزان دختر و پسر در پرسشنامه سبک شناختی و همچنین آزمون خلاقیت تفاوت معناداری وجود ندارد.

پژوهش حاضر رابطه رضامندی زناشویی، ابراز هیجان والدین به کودک و مشکلات عاطفی - رفتاری کودکان را مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور 209 دانش آموز دختر و پسر پایه های دوم و چهارم دبستان در دو منطقه آموزشی شهر تهران و والدین آنان مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها از طریق سه پرسشنامه (پرسشنامه رضامندی زناشویی. پرسشنامه ابراز هیجانی والدین به کودک و پرسشنامه رفتار کودک) به دست آمد. نتایج نشان می دهند که وقتی رضامندی زناشویی بین زوجین پائین باشد، مشکلات عاطفی رفتاری در کودکان افزایش می یابد. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است که ابراز هیجانی والدین به کودک نمی تواند همبستگی معنادار بین رضامندی زناشویی و مشکلات عاطفی - رفتاری کودکان را تبیین نماید. زیرا رضامندی زناشویی و ابراز هیجانی والدین، هر دو مستقل از یکدیگر با مشکلات عاطفی - رفتاری کودکان رابطه دارند.

پژوهش حاضر به منظور مقایسه تاثیر آموزش مهارتهای حرفه ای بر میزان رفتار سازشی و حرمت خود نوجوانان عقب مانده ذهنی شهر مشهد انجام گرفته است. فرض اساسی این پژوهش آن است که آموزش مهارتهای حرفه ای سبب تعدیل رفتار سازشی و افزایش حرمت خود، در افراد کم توان ذهنی می شود. خصیصه های مورد پژوهش عبارت از رفتار سازشی و حرمت خود است. نمونه مورد پژوهش 30 نفر بودند که به روش تصادفی از بین حرفه آموزان کم توان ذهنی انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق حاضر عارت بودند از: الف) مقیاس رفتار سازشی انجمن امریکایی عقب ماندگی ذهنی، برای تعیین میزان رفتار سازشی و انطباقی در افراد کم توان ذهنی و ب) سیاهه حرمت خود کوپر - اسمیت، برای ارزیابی میزان حرمت خود که هر دو توسط مشاور مرکز و والدین و خود آزمودنی ها پاسخ داده شدند. در این پژوهش از طرح شبه تجربی پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایشی برای آزمون فرضیه ها استفاده می گردد. نتایج به دست آمده نشان داد که: 1. آموزش مهارتهای حرفه ای، رفتار سازشی نوجوانان کم توان ذهنی آموزش پذیر را بهبود می بخشد(0.01>p). آموزش مهارتهای حرفه ای، حرمت خود نوجوانان کم توان ذهنی آموزش پذیر را افزایش می دهد (0.01>p).میزان تاثیر آموزش مهارتهای حرفه ای مختلف بر رفتار سازشی و حرمت خود کم توانان ذهنی، یکسان است. نتایج بدست آمده پژوهش حاضر، تاثیر آموزش مهارتهای حرفه ای را در جهت کاهش رفتارهای سازش نایافته و افزایش رفتارهای سازشی مثبت و نیز حرمت خود افراد دارای کم توانی ذهنی، نشان می دهد. نتایج تحقیق در ارتباط با یافته های قبلی و نظریه های مربوط به بحث گذاشته شده است.

هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر ابعاد چندگانه ادراک خود بر روابط اجتماعی نوجوانان سر آمد و عادی در محیط مدرسه بود. گروه نمونه از 190 دانش آموز کلاس سوم راهنمائی (88 دختر و 102 پسر) از دو مرکز آموزشی استعدادهای درخشان (83 نفر) و دو مدرسه دولتی همتا (107 نفر) انتخاب شدند. ادراک خود به وسیله مقیاس نیمرخ ادراک خود برای نوجوانان و مقیاس ادراک شایستگی هارتر تهیه شد. تحلیل نتایج نشان داد که مقیاس مزبور در پنج بعد شایستگی تحصیلی، شایستگی اجتماعی، خود ارزشمندی کلی، شایستگی ورزشی و اداره رفتار، ادراک خود را مورد سنجش قرار می دهد. به منظور سنجش روابط اجتماعی با همسالان در محیط مدرسه از "پرسشنامه احساس تنهایی" استفاده به عمل آمد. نتایج نشان داد که ارتباط اجتماعی با همسالان در دو گروه نوجوانان سرآمد و عادی از وضعیت متفاوتی تبعیت نمی کند. دختران نسبت به پسران روابط اجتماعی بیشتری با همسالان خود برقرار می سازند. همچنین نوجوانانی که از ادراک شایستگی اجتماعی بالاتر و خود ارزشمندی قویتری برخوردارند، روابط بیشتری با همسالان خود ایجاد می کنند. نهایتا نتایج نشان داد که قدرت پیش بینی کنندگی شایستگی اجتماعی برای روابط اجتماعی با همسالان بیش از سایر متغیرها می باشد.