فصلنامه پژوهش های حفاظتی - امنیتی
پیاپی 6 (تابستان 1392)

اشراف اطلاعاتی یکی از نیازهای اساسی و بنیادین و یکی از عوامل موفقیت سازمان های اطلاعاتی است. در واقع اشراف اطلاعاتی با کسب اخبار و اطلاعات و احاطه و اشرافیت بر موضوعات پیرامونی ارتباط داشته و به شکلی دقیق و عمیق، واقعیت های عینی و ذهنی را در ابعاد مختلف به گونه ای روشن و شفاف به تصمیم سازان ارائه می دهد.
هادی عملیات جمع آوری پنهان، سیاست گذار و هدایت کننده است. او موظف است منابع و عوامل و دست اندرکاران جمع آوری را به سمت تامین نیازمندی های سازمان هدایت کند. هادی عملیات با مطالعه پیرامون اهداف تحت پوشش، نیازمندی های سازمان و ماموریت های مورد نظر را مشخص می نماید.
این تحقیق با هدف بررسی نقش هادی عملیات جمع آوری پنهان در اشراف اطلاعاتی سازمان های اطلاعاتی امنیتی صورت گرفته است. نوع تحقیق، کاربردی بوده و در گردآوری اطلاعات از روش های اسنادی و کتابخانه ای، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. محقق با تکیه بر منابع علمی و مبانی نظری موجود و با استفاده از روش تحقیق توصیفی، نقش های مختلف هادی عملیات جمع آوری پنهان در اشراف اطلاعاتی سازمان های اطلاعاتی امنیتی را (ضمن مصاحبه با نخبگان و متخصصین) احصا و با ارسال پرسش نامه، نظرات متخصصین حوزه جمع آوری پنهان را بررسی نموده و نتایج بدست آمده را با استفاده از آمار توصیفی مورد آزمون و ارزش گذاری قرار داده است. نتایج موید آن است که هادی عملیات جمع آوری پنهان، نقش هایی چون هدایت، تامین نیازمندی های خبری اطلاعاتی، ارتباطات، آموزش،کمک به پیش بینی اطلاعاتی (برآورد تهدیدات) و کمک به تولید فرصت در اشراف اطلاعاتی سازمان های اطلاعاتی امنیتی ایفا می نماید.

نیروی انسانی در هر سازمانی محور توسعه و عامل اصلی برای رسیدن به اهدافش می باشد، در سازمان های اطلاعاتی و امنیتی به دلیل ویژگی های خاص این سازمان ها و کارکردهای ویژه نیروی انسانی در آن این موضوع اهمیت زیادی پیدا می کند. از دغدغه های مهم سازمان ها بهره برداری مناسب از ظرفیت نیروهای خود می باشد ولی عواملی بر عملکرد نیروها تاثیر گذار است که لازم است تاثیرات منفی و مثبت آنها شناسایی و جهت کاستن عوامل منفی راهکار مناسب اتخاذ کند، به اعتقاد اکثر کارشناسان روانشناسی در دهه های اخیر فشار عصبی مهم ترین عامل تاثیرگذار بر کارکنان می باشد، ضروری است عوامل ایجاد آنها شناسایی گردند. موضوعات مذکور در حوزه هادیان منابع پنهان اهمیت مضاعفی دارد زیرا سازمان اطلاعاتی و امنیتی اگر به مشکلات و عوامل تاثیرگذار بر هادیان منابع پنهان اهمیت ندهد به یقین موفقیت چندانی در حوزه جمع آوری و تحلیل اطلاعات پیدا نخواهد کرد. بر این اساس سوال اصلی تحقیق عبارت است از:«عوامل ایجاد فشار عصبی بر هادیان منابع پنهان در سازمان های اطلاعاتی- امنیتی چیست؟»این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی می باشد، با تکیه بر مطالعات اسنادی مباحث نظری را تبیین، برای شناسایی عوامل ایجاد فشار عصبی بر هادیان منابع پنهان از روش نخبگی (مصاحبه با 8 نفر از نخبگان جمع آوری پنهان) و جهت سنجش آنها با پخش پرسشنامه در بین کارشناسان (هادیان منابع پنهان - جمعا به تعداد 230 نفر) جامعه اطلاعاتی کشور اقدام گردید.
یافته های تحقیق نشان می دهد که عوامل متعددی در ایجاد استرس در هادیان منابع پنهان نقش دارند که مهم ترین آنها برای افسران یا ماموران هادی ماهیت و نوع شغل می باشد.

گاهی در اصلاح امور یک جامعه لازم است با قانون شکنان و متعدیان به حقوق دیگران برخورد قانونی صورت پذیرد و تا جایی که باعث می شود آزادی این گونه افراد از ایشان سلب گردد. اما این رفتار قانونی باعث نمی شود که فرد خاطی از کلیه حقوق حقه ی خود در جامعه محروم گردد، در این راستا دین مبین اسلام و همچنین قوانین بین المللی و قانون اساسی جمهور اسلامی ایران که بر گرفته از شرع مقدس است بر حفظ کرامت انسانی و حقوق این افراد در بازداشت نیز ترتیباتی را قائل شده، رعایت این حقوق را لازم و ضروری می داند و خاطیان از آن را بیم مجازات داده است. بر همین اساس لازم است تا وضعیت بازداشتگاه های امنیتی از حیث رعایت کرامت انسانی و حیثیت افراد و همچنین حقوق متهمین در این بازداشتگاه ها مورد بررسی قرار گیرد، این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، نتایج حاصله نشان می دهد میزان رعایت حیثیت و حقوق متهمین در بازداشتگاه های امنیتی خوب به بالا می باشد.

شرایط حاد محیطی و تهدیدات فزاینده ناشی از پیدایش فناوری های نوظهور و دانشی شدن عرصه جنگ های پیشرفته، سازمان های دفاعی امنیتی را بر آن می دارد تا روند بهره گیری موثر از منابع نخبگی خود را شتاب بخشیده، همواره سطح مزیت های خود را ارتقاء دهند. از این رو، موضوع مدیریت دانش در راس مزیت های راهبردی اهمیت می یابد. تحقیق حاضر درنظر دارد تا بر اساس مرور ادبیات و دسته بندی دیدگاه های اندیشمندان، فرآیندهای اصلی و عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش را احصاء نموده، به دنبال آن، در یک اقدام پیمایشی و با بهره گیری از تکنیک آماری آزمون دوجمله ای، فرضیه های مربوط به هریک از عوامل کلیدی موفقیت و فرآیندهای اصلی مدیریت دانش را در جامعه آماری مورد نظر، در معرض آزمون و سنجش قرار دهد.
یافته های تحقیق حاکی از آن است که از میان شش شاخص مربوط به فرآیندهای مدیریت دانش، فرآیندهای «تولید» و «ذخیره» دانش و از میان 9 شاخص مربوط به عوامل کلیدی موفقیت، شاخص های «نوآوری»، «پاداش» و «ارزیابی عملکرد» در وضعیت مطلوب قرار ندارد.

شبکه های اجتماعی، محلی برای تبادل اطلاعات، آراء و افکار است اگرچه در نگاهی ابتدایی بیشتر به مثابه محلی برای سرگرم شدن تصور شده است، اما قابلیت های تاثیرگذاری بر افکار عمومی به خصوص در شکل گیری جنبش های اجتماعی مجازی یا ایجاد همگرایی های فردی و گروهی دارد که به جهت سمت و سو دادن به افکار و افعال در دنیای واقعی حائز اهمیت است. از آنجائی که تاریخ معاصر نشان داده است که این شبکه ها می توانند به عنوان محلی برای تضارب آرا و نظرات سیاسی و اجتماعی قرار گرفته یا در جهت ایجاد موج های حمایتی - انتقادی، حتی اپوزسیون علیه نظام های دولتی عمل کنند. به همین منظور تاثیر این شبکه ها بر جریانات سیاسی حاکم بر اجتماع و روند تاثیرگذاری بر این جریانات به خصوص در انتخابات قابل توجه است.
انتخابات ریاست جمهوری ایران از ابتدای شکل گیری انقلاب اسلامی تاکنون از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده به نحوی که گروه ها و افراد در شبکه های اجتماعی مجازی تلاش می نمایند تا بر روند آن به شکل های مختلف تاثیرگذار باشند. از این رو این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و بررسی محتوای بخشی از این فعالیت ها در شبکه های اجتماعی چون فیس بوک و تویتر و... در صدد است تاثیر کارکردهای سایبری افراد در این شبکه ها را بر سازماندهی سیاسی فضای انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران به ویژه در دوره یازدهم را ارزیابی نماید. نتایج به دست آمده بازگوکننده آن است که شبکه های اجتماعی مجازی در صورت تبدیل شدن تقاضاها، خواسته ها و ایده های اعتراضی از بالقوه به بالفعل همچون مباحث پس از انتخابات سال 1388می توانند ضمن تاثیر گذاری بر آراء، دارای تبعات امنیتی نیز باشند به ویژه در دوره یازدهم انتخابات ریاست جمهوری و به علت عدم استفاده دیگر گرایشات نیروهای اجتماعی از این شبکه ها، توانست موازنه را به نفع گروه های معترض تغییر دهد. از سوی دیگر در صورت تبدیل شدن شبکه های اجتماعی به رسانه های اجتماعی، مراجعه به این شبکه ها افزایش یافته به نحوی که می توانند اذهان عمومی را هدایت نماید. بنابراین راهبرد حاکمیت برای کاهش تبعات امنیتی کارکرد شبکه های اجتماعی می بایست مبتنی بر ایجاد موازنه از طریق بالا بردن اعتماد عمومی نسبت به مندرجات در فضاهای مجازی و اجتماعی داخلی، سایت های داخلی و... باشد تا در صورت دسترسی افراد به شبکه های اجتماعی، نسبت به پذیرش محتوای آن شبکه ها تامل بیشتری داشته، منافع ملی را در اولویت قرار دهند

سازمان های مراقبت بهداشتی تولیدکننده داده های سلامت بر بستر سیستم های اطلاعاتی می باشند. حفظ ماهیت اصلی و ذات این داده ها در یک محیط امن به منظور ارائه خدمات مناسب و با کیفیت به بیماران از وظایف سیستم اطلاعاتی می باشد. بررسی خصوصیات و ویژگی های داده های سلامت که ضرورت امنیت این داده ها را الزامی می نماید و نیز معرفی کوشش هایی که به صورت ایجاد استانداردهای امنیت داده در سیستم های اطلاعاتی انجام شده، هدف اصلی این مطالعه می باشد. یافته های این مطالعه در مورد اهمیت داده های سلامت حاکی از آن است، سه عامل که خود دلایل ضرورت امنیت داده ها در حوزه سلامت محسوب می شوند، عبارتند از: محرمانگی، ریسک سوء استفاده های مالی، تحقیقات زیست پزشکی و علوم رفتاری.
از سویی دیگر با توجه به اهمیت داده های سلامت و ضرورت تامین امنیت آنها بسیاری از سازمان ها به تدوین استانداردهای ملی و بین المللی از قبیل: ASTM، CPRI، AAMC، NAIC، ISO 27000 و HIPPA مبادرت ورزیده اند. قابل ذکر است که پیدایش علوم جدید و اکتشافات گوناگون می تواند به تولید انواع تازه ای از داده های سلامت منجر شود، بنابراین شناسائی داده های سلامت و خصوصیات آنها به منظور انتخاب راهبرد امنیتی مناسب، گامی مهم در طراحی موثر سیستم های اطلاعات سلامت می باشد.