نشریه سیاست دفاعی
پیاپی 66 (بهار 1388)

مقوله ی «دفاع همه جانبه» به چارچوب تحلیلی خاصی در حوزه ی تفکر دفاعی حضرت امام(ره) اشاره دارد. برای تبیین این رویکرد می توان از دیدگاه هایی که در زمینه ی «سیاست دفاعی» ارائه شده بهره برد؛ با این تفاوت که نگرش ایشان به موضوع مزبور از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است. این ویژگی ها از یک بعد به الگوی بسیح منابع نرم و سخت افزاری جامعه برای تحقق اهداف کلان امنیتی دفاعی مربوط می شود، و از بعد دیگر سطوح ملی فراملی درهم تنیده ای را شامل می شود که امنیت نظام اسلامی را به امنیت در جهان اسلام و در نهایت به جهان محرومین و مستضعفان پیوند زده و سیر تحلیل را به سوی تفسیر موسعی از سیاست دفاعی هموار می نماید.

در طول هشت سال دفاع مقدس عملیات مرصاد در نوع خود بی نظیر و در بین عملیات های دفاع مقدس منحصر به فرد بود، لذا ثبت سوابق عملیاتی لشکر 32 انصار الحسین(ع) به عنوان اولین یگان حاضر در منطقه ارزشمند می باشد و از طرفی ثبت رشادت ها و جان فشانی های رزمندگان لشکر 32 و زنده نمودن یاد و خاطره 120 شهید لشکر در این عملیات و تبیین چگونگی عملیات و تاکتیک های اتخاذی لشکر و تبیین عوامل موثر بر موفقیت رزمندگان لشکر 32 در عملیات مرصاد از اهداف این تحقیق بوده تا منبع مفیدی برای تمامی رزمندگان اسلام بویژه لشکر 32 جهت بهره برداری از نقاط قوت آن و انتقال تجربیات به دیگران باشد چراکه در زمینه فوق هیچگونه تحقیقی صورت نگرفته است. بدین منظور 150 نفر از فرماندهان لشکر 32 در سطوح مختلف به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با ابزار گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و میدانی از نوع پرسش نامه و مصاحبه ضمن طی مراحل روایی و پایایی اقدام به جمع آوری اطلاعات گردید که طبق جدول مورگان 108 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسش نامه ها توسط آنان تکمیل و یافته های به دست آمده از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی با شاخص های میانگین و واریانس و انحراف معیار تجزیه و تحلیل شده و جهت آزمون فرضیه ها از آزمون T تک گروهی و جهت تکمیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده و سپس نتایج حاصله هر 4 فرضیه تحقیق را تایید و تاثیرات زیر را به ترتیب نشان داد: عوامل غیرفیزیکی با میانگین 5/4 عوامل برترساز با میانگین 41/4 و عوامل فیزیکی با میانگین 07/4 به عنوان سومین عامل تاثیرگذار از میان عوامل سه گانه تشکیل دهنده توان رزم مشخص و علاوه بر آن ها مشخص شد که روحیه و آموزش با 68/4= و تاکتیک های استفاده شده توسط لشکر 32 با 53/4=، خلاقیت و ابتکار فرماندهان با 22/4= و نهایتا برآورد اشتباه منافقین از توان واقعی جمهوری اسلامی با 20/4= عوامل مهم موفقیت لشکر 32 در عملیات مرصاد بوده است.

جنگ پسامدرن، ترکیب فناوری، احساس در قالب زبان پسامدرنیسم است که جلوه هایی جذاب از رفتارهای متکی به نتایج پیشرفته ترین علوم و فناوری ها را ارائه می نماید و در پهنه خارج کردن انسان از میدان جنگ و جایگزینی ماشین، به ظاهر قربانیان انسانی جنگ را کاهش می دهد اما به واقع، رابطه انسان انسان در نبرد را به ماشین انسان و یا ماشین ماشین تبدیل می نماید که در آن، ماشین بدون احتیاط های رفتاری مبتنی بر اصول مسئولیت انسانی و حقوقی، حداکثر سطح از انسان ها و اموال را در کمترین زمان، منهدم می نماید. این نوع جنگ مشتمل بر مصادیق متعددی است که اگر همه ابعاد جنگ های مدرن را متحول نکرده باشند، در بسیاری از ابعاد، مولفه های جنگ مدرن را درنوردیده بلکه آنرا غیرانسانی تر نموده اند.
در این نوشتار، دکترین جنگ پست مدرن، مبانی و مصادیق آن بررسی و آثار آن بر حقوق بشردوستانه درگیری های مسلحانه تحلیل می گردد.

هدف از این ارائه، جستاری بر نظریه ی نظم در بی نظمی یا آشوب با نگاهی عمل گرایانه در تصمیم گیری های حوزه های مدیریت دفاع هوایی است، به گونه ای که بتوان ویژگی های این نظریه را برای پیشبرد اهداف عملیاتیقدرت هوایی به شکلی مناسب به کار برد. امروز به کمک دسترسی به امکانات محاسباتی پیشرفته رایانه ای، درک و شناخت دقیق این نظریه امکان پذیر شده است. این نظریه به بررسی برهم کنشی تمامی عناصر موجود در یک متن پویا (دینامیک)، حساسیت نسبت به شرایط اولیه، قابلیت تکرارپذیری الگوهای سازمانی از جز به کلو آشکارسازی الگوهای پنهان موجود در متن می پردازد.
اینکه الگوی نظریه آشوب به عنوان راهی تازه برای تصمیم گیری منطقی و عاقلانه در محیط های عملیاتی بی نظم و آشوبناک چگونه می تواند در حوزه مدیریت و فرماندهی نظامی و بالاخص در عرصه قدرت هوایی بکار گرفته شود دغدغه اصلی نویسنده مقاله برای ورود به این بحث است. لذا در یک تحقیق کتابخانه ای و مجازی با نگرش به تلاش های مشابه در حوزه های دیگر به تطبیق سازی آن ها با محیط رزم و عملیات نظامی پرداخته است. نتایج اولیه نشان دهنده این سازگاری می باشد و می تواند سرآغاز مناسبی برای توسعه بحث در تحقیقات میدانی، تجربی و حتی بنیادی دیگر در آینده تلقی شود.

جنگ بیولوژیکی که به نام جنگ میکروبی، اسلحه های بیولوژیکی و اسلحه های زیستی معروف است، به معنای استفاده از پاتوژن هایی (از قبیل باکتری، ویروس یا دیگر موجودات بیماری زایی) است که به عنوان اسلحه در جنگ به کار می رود. جنگ بیولوژیک می تواند محصولات را نابود کرده و باعث مرگ میلیون ها نفر از گرسنگی شود. بسیار مهم است که ما در برابر حملات احتمالی آماده باشیم تا بتوانیم از میزان خسارت ها و قربانیان حادثه بکاهیم. بنابراین در این مقاله جنگ های بیولوژیک علیه محصولات کشاورزی مطالعه شده و راه های مبارزه با آن بررسی می شود. روش تحقیق این مقاله کتابخانه ای بوده است. سوال مطرح این است که چرا باید ایران به جنگ بیولوژیکی توجه داشته باشد؟ جواب ممکن این است که: 1) ایران جمعیت زیادی دارد (بالغ بر 71 میلیون نفر) و لذا این امر موجب حساسیت بخش کشاورزی در ایران می شود. 2) ایران دشمنان زیادی دارد که می توانند برای کشور خطرآفرین باشند. 3) بخش کشاورزی سهم بالایی از اشتغال را به خود اختصاص داده و بیکاری چالش مهم در کشور است که سبب می شود این بخش از اهمیت بالایی برخوردار باشد. شاید بتوان بخش کشاورزی را به نوعی «چشم اسفندیار» کشور دانست.

سیاست مبتنی بر هژمون گرایی یک جانبه نومحافظه کاران آمریکا، در سایه تحولات خاورمیانه دچار تغییرات قابل توجه گردید. حرکت به سمت گفتگو با قدرت های بین المللی و منطقه ای و تعامل بیشتر با کشور های میانه رو، که نمود آن در مسئله امنیت عراق و برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران قابل ملاحظه بود، در همین راستا قابل ارزیابی است. پس از جنگ لبنان و ناکامی طرح خاورمیانه جدید، آمریکا برای مقابله و مهار قدرت ایران به سیاست مهار و جنگ کم شدت، تقویت قابلیت های اهل سنت در مقابل شیعیان و تلاش برای ایجاد قطب جدید قدرت متشکل از اسرائیل و کشورهای دنباله رو آمریکا در منطقه روی آورده و تلاش هایی را برای عادی سازی مناسبات اعراب و اسرائیل آغاز نموده است.

ظهور انقلاب اسلامی ایران و ارائه راهبرد دفاع از حقوق مظلومان و اندیشه استکبارستیزی که براساس مبانی اعتقادی شیعی شکل گرفته در قرن بیستم پدیده جدیدی در معادلات بین المللی به وجود آورد و قدرت های بزرگ منطقه ای و بین المللی را به چالش کشاند. در این تقابل، اندیشه مقاومت در بین ملت های تحت ظلم در طول دو دهه به توانمندی قابل توجهی دست یافت و توانست در مقابل تهدیدات بزرگی ایستادگی نماید. شکل گیری حزب الله در لبنان و حماس در فلسطین و گروه های مبارز در عراق، افغانستان و بوسنی با حمایت انقلاب اسلامی توانستند پیروزی های بزرگی برای ملت خود کسب کنند. این پدیده علاوه بر تاثیرگذاری به شکل و نوع مبارزه منافع متقابلی میان مقاومت و انقلاب اسلامی ایجاد نموده است، به نحوی که انقلاب اسلامی علاوه بر توانمندی در حوزه قدرت ملی می تواند از توان مقاومت، اندیشه شیعی در قالب مدل کنشی و واکنشی قدرت فراملی خود را توسعه دهد و جبهه ضداستکباری را در راستای دفاع از حقوق گروه های مقاومت که اساسا ریشه در تامین منافع مقاومت دارد را گسترش دهد.