فهرست مطالب

مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی - پیاپی 56 (پاییز 1392)

نشریه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی
پیاپی 56 (پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/23
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سخن سردبیر
    صفحه 402
    مشاهده متن زبان: فارسی
  • معیار نظریه های علمی
    سعید معصومی*، مهدی گلشنی صفحه 407
    هدف
    استدلال بر وجود معیاری حداقلی برای علم؛ یعنی خطاپذیری و همچنین ارائه معیار نویسندگان؛ یعنی آزمون پذیری است.
    روش
    نقد و بررسی رویکردهای مختلف در مورد چیستی روش علمی و معیار های لازم برای معرفت علمی در سه دیدگاه پوزیتیویسم منطقی، ابطال گرایی پوپر و ساخت گرایی، به علاوه آموزه صدق جزیی داکوستا و فرنچ است.
    یافته ها
    نظریه های علمی خطاپذیرند، رای ساخت گرایان بر عدم وجود هر گونه معیار برای نظریه های علمی نا صواب است، «آزمون پذیری» معیاری مناسب برای علم است.
    نتیجه گیری
    با اینکه معیار های متنوع و متحول و پسینی برای پذیرش نظریه های علمی در طول تاریخ وجود داشته است، ولی لزوم خطاپذیر بودن نظریه های علمی، معیاری است پیشینی که عنصر مقبول در دو دیدگاه پوزیتیویسم منطقی و ابطال گرایی پوپر است که در صورت حذف آن، تمایز میان معرفت علمی و تجربی از دیگر معارف بشری از بین خواهد رفت.
    کلیدواژگان: نظریه های علمی، پوزیتیویسم منطقی، ابطال گرایی، ساخت گرایی، آزمون پذیری، خطاپذیری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • علوم انسانی- اسلامی: چالشها و راهکارها
    سید محمدرضا تقوی* صفحه 433
    هدف
    هدف پژوهش حاضر، تبیین و ارائه برخی راهکارها برای عبور از چالش های پیش رو در علوم انسانی- اسلامی بوده است.
    روش
    روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با نگرشی تحلیلی- تطبیقی به منابع دینی و علوم انسانی رایج صورت گرفته است.
    یافته ها
    علوم انسانی- اسلامی، حاصل برداشت محقق از واقعیات مربوط به انسان در یک رشته یا موضوع پژوهشی است که ابتنای آن بر منابع معرفت شناختی دینی استوار باشد. بحث پیرامون تفاوتهای علم رایج و علوم انسانی- اسلامی از حیث روش شناسی و پیش فرضهای حاکم بر علم رایج و علوم انسانی- اسلامی و روش های پژوهش در علوم انسانی- اسلامی، از موضوعات کلیدی است که در بخش یافته ها به آن پرداخته شده است.
    نتیجه گیری
    علوم انسانی- اسلامی نمی تواند فارغ البال از هدف خلقت، نحوه نزول برکات مادی و معنوی و از جمله نحوه نزول علم به عوالم انسانی و بدون توجه به فلسفه تاریخ شیعی (از جمله تولی و تبری) به تدوین پیش فرضهای علم، مبانی، اصول، اهداف و غایات و روش شناسی متناسب با هستی شناسی و معرفت شناسی خود بپردازد.
    واژگان کلیدی:
    کلیدواژگان: روش شناسی، علوم انسانی، اسلامی، فلسفه علم، علم و دین، حوزه و دانشگاه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • شناسایی و اولویت بندی عوامل بازدارنده موثر برکرسی های نظریه پردازی بر اساس دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه
    سیف الله فضل الهی قمشی*، حسین کریمیان، منصوره ملکی توانا صفحه 447
    هدف
    هدف این تحقیق، واکاوی عوامل بازدارنده موثر بر کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره علمی به عنوان یکی از راهکارهای ساختاری آموزش عالی کشور در حوزه علوم انسانی و دینی برای تولید علم در دانشگاه ها و اولویت بندی آنها بر اساس دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم بوده است.
    روش
    روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری شامل کل اعضای هیئت علمی بود که 120 نفر ازآنان به شیوه تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 89/0 بر مبنای مقیاس درجه بندی 5 سطحی لیکرت جمع آوری شد.
    یافته ها
    به ترتیب عوامل فرهنگی، عوامل مربوط به سیاستگذاری نظام نظریه پردازی، ساختاری- اداری، نحوه ارائه خدمات پژوهشی و عوامل انگیزشی در نظریه پردازی نقش بازدارندگی دارند وتفاوت میزان شدت بازدارندگی عوامل مختلف مورد مطالعه، با اطمینان 99/0 معنادار است. از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، عوامل فرهنگی مهم ترین، عدم حمایت سازمان یافته از نظریات ارائه شده موثرترین و عدم شناخت نخبگان از اهداف و ساختار کرسی های نظریه پردازی کم اثرترین بازدارنده ها در مقابل نظریه پردازی شناخته شدند.
    نتیجه گیری
    مهم ترین چالش پیش روی نظریه پردازی در دانشگاه ها، فرهنگ سازی، ایجاد و نهادینه کردن روحیه تحقیق، تعاون، همکاری و تسهیم دانش و فعالیتهای تیمی به عنوان برایندی نرم، پیچیده و طولانی است.
    کلیدواژگان: نظریه پردازی، نقد و مناظره علمی، عوامل بازدارنده، هیئت علمی، اولویت بندی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • دانشگاه حکمت بنیان نهاد مبنایی پیشرفت متعالی
    مهدی فاتح راد*، محمدحسین نقوی، محمدرضا جلیلوند صفحه 471
    هدف
    این مقاله در پاسخ به این پرسش اساسی شکل گرفته که برای رسیدن به دانشگاه آرمانی و طراحی و تحقق پیشرفت متعالی از کجا و چگونه باید شروع کرد. در این خصوص با تبیین نگاه و معماری فکری برخی از متفکران به ویژه در مورد آرمان شهر، با استفاده از تحلیل فلسفی، بررسی تطبیقی و مطالعات کتابخانه ای، چرایی دانشگاه حکمت بنیان، تبیین و چیستی آن تشریح شده است. بیکن و فارابی از مهم ترین متفکرانی اند که نگاه آنان در ترسیم آرمان شهر بررسی شد. با تطبیق معماری و نوع نگرش این متفکران با معماری فکری و نگرش اقتباس شده از متون اسلامی و نظر علمای اسلامی، با نوعی کمبود در معماری فکری آنها مواجه می شویم. در این نوشتار به اختصار، نوع نگرش این متفکران، نقد و معماری دیگری با تکیه بر آرای آیت الله شاه آبادی و امام خمینی تبیین شده است.
    روش
    از آنجا که این پژوهش با مطالعه اسناد، مدارک، مقالات و کتابهای مختلف شکل گرفته، بنابر این، از نوع توصیفی است.
    یافته ها
    لازمه نهادینه شدن این معماری در سراسر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تحول در نهاد دانشگاه است. لذا دانشگاه حکمت بنیان، که ماموریت اصلی آن، تربیت انسانهای حکیم، توسط مراکز حکمت بنیان و در جهت خلق، نشر و تعالی فرهنگ علم و فناوری و در نهایت، توسعه حکمت است، در قلب این الگو جای می گیرد.
    نتیجه گیری
    در این مقاله با طرح الگوی توسعه حکمت، الگوی کلان ستادی، صفی و محتوایی دانشگاه حکمت بنیان به عنوان مبنایی برای پیشرفت متعالی پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: حکمت، دانشگاه حکمت بنیان، فرهنگ علم و فناوری، پیشرفت متعالی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بازکاوی نقش عقل و خیال در آموزش فرایند طراحی معماری
    یدالله احمدی دیسفانی* صفحه 497
    هدف
    هدف مقاله، پاسخ به این سوال است که: عقل و خیال در فرایند طراحی معماری چه نقشی دارند؟
    روش
    روش یافتن پاسخ، از یک سو، بررسی محدوده مورد مطالعه در مباحث نظری حکمای اسلامی و بیشتر نظرات ابن عربی و فارابی به عنوان نمایندگان دو گرایش از اندیشمندان دنیای اسلام است و از سوی دیگر، یافتن نشانه های تاثیر این اندیشه در متون معماری و هنری است. تحقیق از نوع کیفی است و معارف به دست آمده حاصل استنتاج منطقی بر پایه معارف و گزاره های موجود است.
    یافته ها
    یافته ها بیانگر آنند که جزء نگری در مقابل کل نگری و کمینه گرایی در مقابل خیال گرایی معماری مدرن قابل تبیین بر پایه استفاده از قوه خیال و عقل در کار معماری و مهندسی است و در این میان تزکیه نفس معمار عامل تعادل آفرین در استفاده از این دو قوه است. این مطلب درباره معماری بومی ایرانی بر پایه تفکر سنتی قابل تبیین است.
    نتیجه گیری
    استفاده از ابزار عقل به تنهایی نتیجه ای کامل در دستیابی به یک طرح کامل معماری ندارد و استفاده از ابزار خیال در جهت ایجاد معماری نیز ممکن است معماری حاصل را غیر کاربردی کند؛ اما استفاده همزمان از این دو ابزار، علاوه بر ایجاد معماری خلاقانه، بر جنبه های مهندسی آن نیز تاکید می کند.
    کلیدواژگان: عقل، خیال، خلاقیت، مهندسی، فرایند طراحی معماری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مهندسی فرهنگی نهادینه کردن موضوعات دینی در جامعه با رویکرد قرآنی
    حسین خاکپور، زینب رنجبر همقاوندی*، مهرناز گلی صفحه 519
    هدف
    هدف از این پژوهش، یافتن راه حل مناسب قرآنی برای نهادینه کردن موضوعات دینی در جامعه و دانشگاه بوده است؛ زیرا تنها هنگامی می توان توقع اجرایی شدن احکام اسلامی و حکومتی را داشت که به صورت یک عادت درآمده یا در اصطلاح «نهادینه» شده باشند.
    روش
    روش تحقیق حاضر، توصیفی اسنادی با تحلیل و بررسی روش های ارائه شده در قرآن و ابزار گردآوری داده ها، مطالعه کتابخانه ای با استفاده از نرم افزارهای لازم و مراجعه به تفاسیر قرآن بوده است.
    یافته ها
    یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهد که راه حل مناسب این موضوع را در گرو استفاده از سه بعد «فضاسازی» با تکیه بر اصل اعتقاد به روز باز پسین و اصل برابری، «فرهنگ سازی» با تکیه بر خانواده و نهاد آموزش و پرورش و «استفاده از ابزار» با تکیه بر اصل تبلیغات انسانی و ابزاری و آموزش است.
    نتیجه گیری
    نتایج حاصل از این تحقیق نشان می هد که تنها با به کارگیری توامان سه بعد فضاسازی، فرهنگ سازی و استفاده از ابزار، می توان به هدف مورد نظر دست یافت.
    کلیدواژگان: مهندسی فرهنگی، نهادینه کردن، رویکرد قرآنی، فضاسازی، فرهنگ سازی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحلیلی بر ارزیابی نگرش و گرایش دانشجویان دانشگاه پیام نورگرگان به عرفانهای نوظهور
    قاسمعلی کابلی*، علی وطنی صفحه 541
    هدف
    هدف نوشتار حاضر، شناسایی نوع نگرش و میزان گرایش دانشجویان دانشگاه پیام نور گرگان به عرفانهای نوظهور بوده است.
    روش
    این تحقیق از نوع توصیفی بوده که به روش پیمایشی اجرا شده است.
    یافته ها
    تحلیل آماری داده های استخراج شده نشان داد 1/44 درصد دانشجویان احساس خود را نسبت به عرفانهای نوظهور ناخوشایند و تنفرآمیز بیان کرده اند. 5/48 درصد دانشجویان از وجود عرفانهای نوظهور آگاهی داشته، که از این میزان 3/33 درصد آگاهی خود را از وجود عرفانهای نوظهور از طریق برنامه های تلویزیون داخلی کسب کرده اند. همچنین 3/3 درصد دانشجویان در عرفانهای نوظهور سابقه عضویت داشته اند و 7/96 درصد تا به حال هیچ عضویتی در این گروه ها نداشته اند.
    نتیجه گیری
    دیدگاه های نظری و تجربی ارائه شده، قادر به تبیین مولفه مورد سنجش در بین جامعه آماری نمی باشد؛ زیرا غلبه رویکرد خاص گرایی در فضای ساختار فرهنگی و اجتماعی منتج از شیوه های اجتماعی کردن، نشانگر امعان نظر و عمل دانشجویان دانشگاه پیام نور در سطح هنجاری به لایه های بنیادین فرهنگی است؛ اگر چه نباید به این میزان خوشبین بود و اکتفا کرد. بر همین اساس، انتظار است دانشگاه و مدیران فرهنگی جامعه با آینده پژوهی نسبت به تحولات و تغییرات فرهنگی و اجتماعی، در راستای مصون سازی سرمایه های انسانی در مواجهه با هجمه فرهنگی، برنامه جامع تمهید و بستر اقدام عملی را محقق سازند.
    کلیدواژگان: ارزیابی، پیام نور، دانشجویان، عرفانهای نوظهور، گرایش، گرگان، نگرش
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Scientific Recommendations Criterion
    Masoomis.*, Golshani, M. Page 407
    Objectives
    The major aim of the present article is to reason on the minimum criterion for science; the possibility of mistaking and also presenting a criterion (standard) to penmen (test and experience).
    Method
    The method of the research is criticizing different approaches about scientific method and required standards (criterion) for scientific knowledge in three views: logical positivism, popper falsifiable theory and structures theory and also little validity teachings of dakosta and fereng.
    Conclusion
    The authors of the survey conclude although there have been a variety of criterion and standards to accept the scientific suggestions over the history; but the possibility of mistake in scientific views is considered as a pre criterion which is an accepted factor in both logical positivism and popper falsifiable theory. If we omit the mentioned pre criterion then we will not be able to distinguish experimental and scientific knowledge from other human knowledge.
    Keywords: scientific recommendations, logical positivism, the possibility of mistaking, structures theory, test, experience, falsifiable theory
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Islamic Human Sciences; Challenges and Methods
    Taghavi, M.R.* Page 433
    Objectives
    The present study intends to analyze the Islamic human sciences challenges.
    Method
    The method of the present article is qualitative research with a comparative-analytical approach to the religious recourses and current human sciences.
    Results
    The results of the survey indicate Islamic human sciences as the researcher's insight on human related realities in a specific course of study or research subject based on religious epistemology recourses. Other major topics in the present paper are as follow: the differences between current science and Islamic human sciences from methodological aspect and pre hypotheses. research methods in Islamic human sciences researches.
    Conclusion
    The author of the article concludes Islamic human sciences should consider the following items to be able to establish science hypotheses, principals, aims and proper methodology related to epistemology and ontology: creation goals, descended blessing and any good which is bestowed by Allah both material and spiritual, the way which sciences are descended to the human world, the philosophy of Shiite history(including loyalty and exemption).
    Keywords: methodology, Islamic human sciences, philosophy of science, science, religion, seminary, university
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analyzing the Barriers in Developing Free Speech Tables Based on University Scientific Members Views
    Fazlollahi Ghomshis.*, Karimianh., Maleki Tavana, M Page 447
    Objectives
    The purpose of this study is to analyze the barriers in developing free speech tables and scientific discussions based on the ideas of ghom Islamic azad university scientific members.
    Method
    The method of the present article is descriptive-survey and statistical community of the research included all scientific members and 120 of them were selected by random stratified sampling method. Data collection is through questionnaire and validity of. /89 based on likert scale. In order to analyze the data deductive statistical, Z test and variance (F) are used.
    Results
    The results of the survey indicate the preventing role of following factors in order: cultural, policy making system, official and structural, research services, and provocation factors. Based on the ideas of ghom Islamic azad university scientific members; cultural factors are the most important factor, lack of organizational support is the most effective factor and elites ignorance on the aims and structure of free speech tables is the least effective barrier.
    Conclusion
    The author of the article concludes the major challenges in the way of free speech table's development as follow: culture development, research development, cooperation, knowledge sharing, and team work.
    Keywords: expressing the views, critics, scientific debate, barriers, scientific members group, preference order, islamic azad university
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Knowledge Based University; an Institution for Supreme Development
    Fateh Radm.*, Naghavi, M.H., Jalilvand, M.R Page 471
    Objectives
    The present study aims to find a solution in order to plan an ideal university. the author has analyzed the features of utopia through philosophical analyses, comparative studies and library. in this way, the opinions of farabi and Francis bacon are evaluated. The authors of the research have criticized the mentioned thinkers and have developed another planning based on ayatollah shahabadi and imam Khomeini opinions.
    Method
    The method of the survey is descriptive and study of documents, articles and different books.
    Results
    The results of the research indicate that Wisdom based university is able to train wise men and develop the supreme culture and technology and finally development of wisdom and knowledge.
    Conclusion
    The author of the article concludes in suggestions on patterns of knowledge development in Wisdom based university as an institution for supreme development.
    Keywords: knowledge, knowledge based university, the culture of science, technology, supreme developments.
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analyzing the Role of Intelligence and Imagination in Training the Process of Architecture Planning
    Ahmadi Disfani, Y.* Page 497
    Objectives
    The present study aims at answering the question of the role of intelligence and imagination in training the process of architecture planning.
    Method
    The method of the article is analyzing the Islamic philosopher's theories and farabi and ibn arabi as the representative of two divisions among Islamic world on one hand and on the other hand to trace the symptoms of the thoughts in written texts on art and architecture. The method of research is qualitative and logic reasoning based on knowledge.
    Conclusion
    The author of the survey concludes only employing intelligence will not lead to a complete architecture planning and on the other hand just usage of imagination also will not result in an functional architecture but to use them simultaneously will not only fulfill a creative architecture; but also provide the engineering aspects of the project.
    Keywords: intelligence, imagination, creativity, engineering, process of architecture planning
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Institutionalization of the Religious Subjects in Society Based on Quran Approach
    Khakpourh., Ranjbar Hamghavandiz.*, Goli, M Page 519
    Objectives
    The author of the present article intends to analyze different ways to institutionalize the religious subjects in society and university based on Quran approach.
    Method
    The method of the paper is descriptive-documentary and analyzing the methods which are suggested in holly Quran. data collection is through library using required soft wares and reference to Quranic exegesis.
    Results
    The results of the survey indicate three dimensions of preparing the required atmosphere based on belief in Day of Judgment and justice principle, culture making by concentrating on family and education institutions and media and tools employment based on human education and propaganda.
    Conclusion
    The author of the article concludes gaining the success in this way requires the three dimensions simultaneously: preparing required atmosphere; culture making; media and tools employment.
    Keywords: cultural engineering, institutionalization, quranic approach, preparing required atmosphere, culture making
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analyzing the Gorgan Payame Noor Students Attitude Toward New Established Gnosticisms
    Kabouli Gh.A.*, Vatani, A Page 541
    Objectives
    The main goal of the present research is to analyze the type of view point and the attitude of gorgan payame noor university students toward new established Gnosticisms.
    Method
    The method of the present study is descriptive and survey method. Statistical community of the research included 6117 university students in 91-92 academic years. Classified random sampling is used and the reliability of the research is through crunbach Alfa test and SPSS 16.
    Results
    The results of the survey indicate that 44/1% students express hatred and negative feeling against new Gnosticisms.48/5% students are aware of new established Gnosticisms which 33/3% of them receive the news and information about new established Gnosticisms by domestic television programs. 3/3% students have experiences the membership of such Gnosticism groups. 96/7% of students have not participated in any kind of such groups.
    Conclusion
    The author of the research concludes the mentioned theories fail to clarify the components among statistical community. The article then suggests a comprehensive plan for university professors and cultural managers to find a way in protecting human capitals against cultural attacks.
    Keywords: evaluation, payame noor, university students, attitude, new established Gnosticisms, view point, gorgan
    Abstract View Paper Original: Persian