فهرست مطالب

فصلنامه پژوهش های فرسایش محیطی
پیاپی 1 (بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/02/21
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علی اکبر متکان، روشنک درویش زاده، امین حسینی اصل، محسن ابراهیمی خوسفی صفحات 7-27
    پوشش گیاهی یکی از مهم ترین اجزای اکوسیستم هاست و دانستن درصد پوشش گیاهی سطحی برای بررسی میزان فرسایش خاک، شدت خشکسالی، مطالعات زیست محیطی، منابع طبیعی و غیره بسیار ضروری است. هدف از این تحقیق محاسبه ی درصد پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و شبکه های عصبی مصنوعی (پرسپترون چندلایه) می باشد. بدین منظور از تصویر ماهواره ای ALOS مربوط به تاریخ 27 تیر ماه 1388 و شبکه های عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه برای تخمین درصد پوشش گیاهی استفاده شده است. برای انتخاب شبکه ی بهینه، از دو نوع تابع انتقال، 12 تابع آموزشی مختلف، تعداد نرون مخفی متغیر بین یک تا شش و شش ترکیب مختلف ورودی متشکل از باندهای مختلف تصویر ماهواره ای استفاده شد. برای معرفی خروجی مطلوب به شبکه، درصد پوشش گیاهی در 52 پلات 50 در 50 متر با مطالعه ی میدانی اندازه گیری شد. در ابتدا، تعداد 30 داده به عنوان داده آموزشی به شبکه معرفی و تعداد 22 داده به عنوان تست در نظر گرفته شد و با استفاده از مدل رگرسیون خطی میزان همبستگی بین داده های میدانی اندازه گیری شده و مقادیر تخمینی با استفاده از شبکه های تشکیل شده، محاسبه شد. سپس برای بررسی تاثیر انتخاب تصادفی بودن داده های آموزشی و تست، تعداد 35 داده به عنوان داده ی آموزشی و 17 داده به عنوان داده ی تست انتخاب گردید. برای حذف خطای احتمالی ناشی از تقسیم تصادفی داده های آموزشی و تست، از روش CrossValidation نیز استفاده گردید. نتایج نشان داد که به طور کلی شبکه های عصبی توانایی تخمین درصد پوشش گیاهی را با دقت مناسبی دارند (74/0 > R2 و 02/0< RMSE).
    کلیدواژگان: تصویر ALOS، درصد پوشش گیاهی، مناطق خشک، شبکه ی عصبی مصنوعی
  • سید حسن علوی نیا، سید جواد ساداتی نژاد، خدایار عبداللهی صفحات 45-55
  • محمد مهدی حسین زاده، رضا اسماعیلی، سامانه کلهر، کاظم نصرتی صفحات 57-75
  • سیاوش شایان، غلامرضا زارع صفحات 77-92
    فرسایش به معنی برداشت، انتقال و به جا گذاری مواد است. فرسایش مفهوم بسیار گسترده ای بوده که در رشته های مختلف تعاریف متفاوتی دارد. هدف از این پژوهش بررسی مفهوم فرسایش از دیدگاه ژئومورفولوژی و مقایسه ی آن با دیدگاه منابع طبیعی است. برای رسیدن به این هدف سعی شده تا با استفاده از روش کتابخآن های، تحلیل و مقایسه ی یافته ها این کار صورت گیرد. نتایج نشان می دهد که بیشترین تفاوت بین این دیدگاه ها، اختلاف زمانی، مکانی، عوامل و فرآیندهای فرسایشی است. از دیدگاه ژئومورفولوژیست ها، فرسایش پدیده ای طبیعی و آرام بوده که موجب شکل گیری لندفرم ها و چشم اندازهایی شده که امروزه منابع محیطی مناسبی جهت حیات انسانی به حساب می آیند. اما از نظر منابع طبیعی فرسایش باعث نابودی خاک های حاصل خیز شده و اثرات منفی زیادی بر زندگی ساکنان کره زمین داشته است. متخصصان منابع طبیعی حتی فرسایش خاک را پدیده ای می دانند که باعث نابودی تمدن ها نیز شده است. در حالی که ژئومورفولوژیست ها تشکیل خاک را جزیی از اثرات فرآیندهای فرسایشی می دانند. به طور کلی مفهوم فرسایش با توجه به نوع و دامنه ی مطالعه از دیدگاه ژئومورفولوژی تفاوت های چشمگیری با منابع طبیعی دارد.
    کلیدواژگان: فرسایش، ژورفولوژی، منابع طبیعی، لندفرم های ژئومورفولوژیکی
  • رضا شهبازی، سادات فیض نیا صفحات 93-104
    منطقه ی مورد مطالعه ی حوزه ی آبخیز «چشمه علی دامغان» یکی از زیرحوزه های«کویر حاج علی قلی» و بخشی از حوزه ی آبخیز بزرگ کویر مرکزی می باشد. مطالعه براساس تهیه ی لایه های مختلف اطلاعاتی به صورت نقشه های رقومی در محیط نرم افزار Arcview 3.2، تعیین محل نمونه برداری از آب و تطابق و تفسیر لایه های مختلف، انجام شد، لایه های اطلاعاتی عبارتند از: نقشه ژئومرفولوژی، نقشه زمین شناسی، نقشه حساسیت به فرسایش، شبکه آبراهه های اصلی، نوع رسوبات و سنگ کف و نمونه های آب، که پس از تطابق مکانی لایه های اطلاعاتی و بررسی پراکنش منابع آبی، تاثیر سازندهای زمین شناسی بر تغییرات کیفی آب تجزیه و تحلیل شد. نتیجه ی آزمایش ها نشان داد که عامل اصلی تخریب کیفیت آب سطحی در سطح حوزه مارن های نئوژن(Ngm) می باشند که بیشترین گسترش را در غرب حوزه دارند. همچنین گسترش سنگ کف مارنی در دشت سر و پلایا عامل اصلی تخریب کیفیت آب زیرزمینی می باشد.
  • گشین مردوخ پور، بهارک معتمد وزیری صفحات 105-116
    از جمله اقدامات اساسی جهت دستیابی به راهکارهای کنترل و مدیریت حرکت های توده ای، شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده است. از این رو تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر در ایجاد پدیده ی حرکت توده ای در حوزه ی آبخیز پارک جنگلی آبیدر به وسعت 8/2 کیلومترمربع صورت گرفته است. با استفاده از بازدید های میدانی تفسیر عکس های هوایی، نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی، سیستم موقعیت یاب جهانی و سیستم اطلاعات جغرافیایی، لایه-های اطلاعاتی مورد نیاز نظیر نقشه پراکنش زمین لغزش ها و ریزش ها و نقشه های زمین شناسی، خاکشناسی، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه ها، فاصله از جاده ها و فاصله از گسل ها، طبقات ارتفاعی، زاویه شیب، جهت شیب و هم چنین با استفاده از آمار بارندگی و تهیه ی گرادیان بارش و بارندگی متوسط سالیانه حوضه تهیه شده است. از آنجایی که پدیده های طبیعی نظیر حرکت توده ای، ناشی از عملکرد همزمان با اثر متفاوت چند متغیره هستند؛ با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره ی خطی، با در نظر گرفتن پارامترهای درصد حرکت های توده ای در هر واحد کاری به عنوان متغیر وابسته و پارامترهای مختلف محاسبه شده، به عنوان متغیر مستقل، بهترین مدل آماری رگرسیون خطی جهت پیش بینی وقوع حرکت های توده ای در هر واحد کاری از روی سطح معنی داری و ضریب همبستگی مدل انتخاب شد. نتایج حاکی از این است که مناطق نزدیک به جاده ها، گسل ها و آبراهه ها، مناطق دارای خاک های راندزین فرسایش یافته و مناطق دارای سازند زمین شناسی محتوی سیلت سنگ، شیل، ماسه سنگ، کنگلومرا، مستعدترین مناطق جهت وقوع پدیده لغزش، و مناطق نزدیک به جاده ها، گسل ها و آبراهه ها، مناطق دارای خاک های قهوه ای آهکی و مناطق دارای سازندهای زمین شناسی محتوی لایه های سنگ آهکی، مستعدترین مناطق برای وقوع ریزش هستند. در حالی که مناطق دارای کاربری جنگل با پوشش 25 تا 50 درصد، مناطق پایدار در مقابل هردو نوع حرکت توده ای می باشند.
    کلیدواژگان: حرکت های توده ای زمین، لغزش، ریزش، رگرسیون چند متغیره خطی، پارک جنگلی آبیدر
|
  • Pages 77-92
    Erosion means the harvesting، transportation and movement of eroded material. The concept is very extensive erosion that has different definitions in different disciplines. The purposes of this paper is finding a brief definition of “erosion” concept in different perspectives and comparing it in Geomorphologic and Natural Resources point of views. To achieve this goal، we try to use the library documents، analyze and compare the findings of this work with each other. Results show that most differences between these approaches، different time، place، is corrosive agents and erosion processes. In Geomorphologists view of point،erosion is a natural phenomenon and Sformation of it is slow and makes landscapes and landforms that are environmental resources suitable for human life. But the erosion in the point of Natural Resources Science view is destruction of fertile soils and have negative effects on the lives of many inhabitants of the plan. Natural Resources Science specialists believe that soil erosion phenomena even is a destructive force for civilizations. General concept of erosion according to the type and scope of the study has significant differences from the perspective of Natural Resources Science and Geomorphology.
    Keywords: Erosion, Geomorphology, Natural Resources Science, Geomorphologic Landforms
  • Pages 93-104
    Study area is Cheshme-Ali Damghan، one of the main watersheds of Haj-Ali-Gholi subcatchment located in central drainage basin of Iran. Research was carried out via generating needed informative themes، detecting location of water samples and overlaying and interpreting themes. The effect of geological formations on water quality was analyzed after geometric overlaying of themes and assessing water resources distribution. Informative themes included maps of: geology، geological formation sensivity، drainage net، deposits and its bedrock، and water samples. Results showed that the main destructive agent of surface water quality is Neogene marly formations (Ngm) which are mostly expanded over west part of watershed. Also marly formation extension as bedrock of pediment and playa deposits is the main cause of groundwater quality degradation.
    Keywords: Geology, Water Quality, Neogene marly formations (Ngm), Cheshme, Ali Damghan watershed
  • Pages 105-116
    Investigating the factors affecting the occurrence of mass movements، help to identify sensitive areas and providing solutions and ways to control and proper management، partly to prevent the occurrence of mass movements. This research tried to recognize the factor affecting the occurrence of mass movements in the Forest Park Abidar watershed. In this research، information layers including lithology، elevation، slope gradient، aspect، rainfall، land use، rivers، faults، roads، soil and landslides distribution، is prepared by use of geographical information system (GIS)، topographic maps، aerial photographs and field study. Then، factors affecting the occurrence of mass movements are recognized by using the method of multivariate linear regression. The use of multivariate linear regression is to find the best fitting function to describe the relationship between the mass movements (dependent variable) and a set of environmental parameters (independent variables). The effect of each parameter on mass movements occurrence is assessed from the corresponding coefficient that appears in the regression function. The interpretations of the coefficients showed that lithology، soil، land use، distance from road، distance from faults، distance from rivers، play a major role in determining landslide occurrence and distribution in study area.
    Keywords: Mass movements, Slide, fall, Multivariate Linear Regression, Forest Park Abidar