مجله علوم پزشکی رازی
سال بیست و یکم شماره 1 (پیاپی 118، فروردین 1393)

بیماری های قلبی- عروقی، علت اصلی مرگ و میر در بیماران مبتلا به دیابت است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر مصرف مکمل زنجبیل بر برخی از عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 است.

این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی تصادفی دوسوکور کنترل شده با دارونما انجام شد. تعداد 70 بیمار دیابتی نوع 2 به صورت تصادفی در دو گروه دریافت کننده زنجبیل (35 نفر) و دارونما (35 نفر) قرار گرفتند. بیماران روزانه 1600 میلی گرم (2 کپسول 800 میلی گرمی) پودر زنجبیل یا دارونمای حاوی آرد گندم را به مدت 12 هفته مصرف نمودند. سطوح قند خون ناشتا، تری گلیسیرید، کلسترول تام، کلسترول LDL و HDL، پروتئین واکنش پذیر C، فشار خون سیستولی و دیاستولی و اندازه دور کمر پیش و پس از مداخله سنجیده و مقایسه شد.

اطلاعات 63 بیمار آنالیز شد (33 نفر در گروه زنجبیل و 30 نفر در گروه شاهد). مصرف زنجبیل سبب کاهش معنی دار قند خون ناشتا، تری گلیسیرید، کلسترول تام سرم و پروتئین واکنش پذیر C در گروه زنجبیل در مقایسه با گروه شاهد شد (05/0 p<). تغییرات کلسترول LDL، HDL، فشار خون سیستولی و دیاستولی و اندازه دور کمر معنی دار نبود (05/0 < p).

زنجبیل سبب کاهش قند خون ناشتا، برخی از فراکسیون های چربی خون و پروتئین واکنش پذیر C در بیماران دیابتی نوع 2 شد و بنابراین می تواند جهت پیشگیری از بیماری های قلبی- عروقی در این بیماران به کار رود.

آلفاتالاسمی یک بیماری تک ژنی با توارث اتوزومی مغلوب بوده و در جمعیت هایی با منشاء مدیترانه ای و آسیای جنوب شرقی شایع می باشد. بررسی شیوع جهش های غیر حذفی این بیماری می تواند راهنمای مفید و سریعی جهت پیش گیری، کنترل و تشخیص قبل از تولد این بیماری باشد.
دراین مطالعه توصیفی – تحلیلی از 40 فرد ارجاعی به آزمایشگاه ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با اصلیت کرمانشاهی، با (fl 80 >) MCV و (27>) MCH پایین تر از حد طبیعی و سطوح Hb F و Hb A2 طبیعی یا کاهش یافته، نمونه گیری به عمل آمد. این افراد فاقد حذف های شایع ژن آلفا گلوبین بوده اند. DNA ژنومی این افراد به روش Salting Out تخلیص و با تکنیک ARMS PCR جهش های نقطه ای شایع آلفاتالاسمی بررسی شد. نمونه هایی که فاقد جهش های حذفی و جهش های نقطه ای مورد بررسی بودند ژن های α1 و α2 آن ها تعیین توالی شدند.
در 39 مورد از 40 فرد مورد بررسی، 6 نوع جهش مشخص گشت. شایع ترین جهش در بین نمونه مورد مطالعه جهش αpolyA4 با فراوانی 5/37٪، پس از آن جهش α-5nt با فراوانی 35٪ وجهش αpolyA6 با فراوانی 5/17٪ می باشد. جهش های Hb Adana، α1+1mRNA و α2+832 G>A از طریق تعیین توالی شناسایی گردیدند.
این مطالعه، جامع ترین مطالعه انجام شده در منطقه بوده و از نتایج این بررسی می توان جهت مشاوره ژنتیک، غربال گری جمعیتی و تشخیص قبل از تولد استفاده نمود.

علی رغم اینکه اغلب مطالعات نشان داده اند که فعالیت های ورزشی منظم مزایای فراوانی برای سلامتی افراد به همراه دارد، اما گزارش داده شده است که یک جلسه فعالیت ورزشی شدید می تواند با تولید گونه های فعال اکسیژن موجب آسیب های ناشی از استرس اکسایشی و کاهش عملکرد ورزشی شود. از طرفی نتایج برخی از مطالعات نشان می دهند که مداخلات تغذیه ای و استفاده از مکمل های آنتی اکسیدانی می تواند راه کاری مناسب برای محافظت در برابر استرس اکسایشی ناشی از فعالیت های ورزشی باشد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تعیین تاثیر مصرف عصاره گیاهی کالپوره بر غلظت 8-iso-PGF2α ورزشکاران جوان متعاقب یک جلسه فعالیت هوازی شدید فزاینده بود.
در یک کار آزمایی نیمه تجربی با طرح دو سو کور 24 دانشجوی تربیت بدنی (سن: 94/1±58/22 سال؛ وزن: 71/7±80/75 کیلوگرم؛ شاخص توده بدنی: 61/1±86/23 کیلوگرم بر متر مربع) در طرح دو سویه کور در دو گروه مکمل (12 نفر) و شبه دارو (12نفر) جایگزین شدند. افرادی که در گروه مکمل قرار گرفتند یک هفته قبل از اجرای پروتکل فعالیت هوازی روزانه مقدار 125 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کالپوره دریافت کردند. در افراد گروه دارونما نیز شبه دارو به همین شکل تجویز شد. سپس یک روز پس از آخرین جلسه مصرف مکمل افراد دو گروه در یک آزمون ورزشی هوازی شرکت کردند. نمونه های خونی آزمودنی ها از ورید آنتی کوبیتال آن ها در 4 نوبت قبل از مصرف مکمل، قبل از اجرای آزمون ورزشی، بلافاصله و 24 ساعت بعد از اجرای آزمون ورزشی اخد و شاخص پراکسیداسیون لیپیدی 8-iso-PGF2α مورد اندازه گیری قرار گرفت. داده های تحقیق با استفاده از آزمون ANOVA با اندازه گیری های مکرر در سطح معنی داری (05/0 p≤) تجزیه و تحلیل شد.
نتایج نشان داد که بیومارکر 8-iso-PGF2α بلافاصله و 24 ساعت بعد از فعالیت ورزشی در هر دو گروه به طور معنی داری افزایش پیدا کرد (05/0 > p). اما غلظت 8-iso-PGF2α 24 ساعت بعد از فعالیت هوازی در گروه شبه دارو نسبت به گروه دریافت کننده مکمل کالپوره به طور معنی داری بالاتر بود (001/0=. (p در مجموع می توان گفت که عصاره گیاهی کالیپوره به عنوان یک مکمل آنتی اکسیدانی می تواند تاثیر مثبتی بر پراکسیداسیون لیپد غشای سلول ها و نیز لیپید های پلاسمایی داشته باشد و از آن می توان جهت جلوگیری از اثرات مخرب رادیکال های آزاد استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف تدوین و بررسی روایی چارچوب شایستگی های ارتباط بین حرفه ای شامل ارتباط با همکار، بیمار و خانواده وی متناسب با فرهنگ ایران انجام شده است.
این پژوهش یک مطالعه کیفی است و در سه فاز انجام شده است؛ در فاز اول چارچوبی 28 آیتمی از شایستگی های مهارت های ارتباطی بین حرفه ای منتج از بررسی متون تدوین شد. روایی صوری و محتوایی آن در مراحل دلفی با شرکت متخصصین در فاط دوم مورد بررسی و تایید قرار گرفت. در فاز سوم مطالعه میزان شفافیت و اهمیت و کاربرد شایستگی تعیین شده برای لحاظ شدن در برنامه های آموزشی حرفه های مختلف علوم پزشکی مورد بررسی قرار گرفت.
روایی و بومی سازی چارچوب 24 آیتمی در 4 بعد اصلی مهارت های ارتباطی بین حرفه ای منطبق با شرایط ایران توسط متخصصین تایید شد. میانگین اهمیت و کاربرد شایستگی های ارتباطی به ترتیب مربوط به ابعاد «ارتباط ساختارمند»(22/0±77/4)، «استراتژی های ارتباطی»(24/0±63/4)،«ارتباط با بیمار و خانواده ی وی»(20/0±63/4) و«ارتباط با همکاران» (32/0±52/4) بود. در مجموع 17 شایستگی ارتباطی میانگین نمره بالاتر از 05/4 تعیین شد.
تدوین شایستگی های ارتباط بین حرفه ای و اموزش ان یکی از گام های اساسی در راستای تحقق همکاری بین حرفه ای و ایمنی بیمار محسوب می شود و ضرورت دارد در برنامه های اموزشی رشته های مختلف علوم پزشکی و اموزش مداوم ان مورد توجه قرار گیرد.

ریسک اختلالات اسکلتی-عضلانی در رانندگان تاکسی بالا است، چون آن ها در حین رانندگی در مواجهه طولانی مدت با ارتعاش ماشین، کار ثابت و بدون تحرک، نشستن طولانی مدت و وضعیت بدنی نامناسب می باشند. هدف مطالعه حاضر، بررسی میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی مرتبط با کار و تعیین عوامل مرتبط با آن در رانندگان تاکسی می باشد.
مطالعه به صورت مقطعی و از نوع توصیفی-تحلیلی بر روی 300 راننده تاکسی که به صورت تصادفی انتخاب شدند، انجام گرفت. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه استاندارد اختلالات اسکلتی-عضلانی نوردیک و چارت ناراحتی بدن استفاده شد. همچنین اطلاعات دموگرافیک رانندگان نیز جمع آوری گردید. آزمون های آماری شامل Mann-Whitney، Kruskal-Wallis و ANOVA بود.
بیشترین میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی در 12 ماه گذشته به ترتیب مربوط به نواحی کمر (2/51%) و زانو (8/41%) و کمترین میزان در ناحیه آرنج (7/10%) رانندگان بود. بیشترین میزان بازدارندگی از کار و فعالیت های روزانه رانندگان مربوط به درد ناحیه زانو (3/84%) بود. کار در محیط شغلی بیشترین سهم در ایجاد درد در ناحیه کمر (1/91%)، شانه (89%)، گردن (7/92%) و مچ و دست (8/96%) را ایفا می کند.
شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی بخصوص در ناحیه کمر و زانو در رانندگان تاکسی بالا بود که احتمالا به دلیل رانندگی در ساعات طولانی و وضعیت بدنی نامطلوب در حین رانندگی می باشد. با آموزش رانندگان در ارتباط با نحوه ی صحیح نشستن در حین رانندگی، انجام ورزش های کششی، زمان استراحت کافی در شبانه روز و طراحی صندلی ارگونومیک خودرو بر اساس اندازه های آنتروپومتریکی ایرانیان می توان تا حدود زیادی از بروز این اختلالات پیشگیری کرد.

میزان شیوع مصرف سیگار در میان نوجوانان رو به افزایش است. هدف این مطالعه تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر توانمندسازی دانش آموزان پسر پایه سوم دبیرستان های همدان در پیشگیری از مصرف سیگار است.
در این مطالعه نیمه تجربی از نوع شاهددار که در سال تحصیلی 90-1389 انجام شد، 240 دانش آموزان به روش خوشه ایچندمرحله ای انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه120 نفره آزمون و کنترل تقسیم شدند. وسیله گردآوری اطلاعات پرسش نامه های استاندارد عزت نفس، مهارت حل مسئله، و خودکارآمدی و چک لیست رفتار پیشگیری از مصرف سیگار بود. براساس نتایج حاصل از تکمیل اولیه پرسش نامه ها و چک لیست، مداخله مناسب طراحی و در گروه آزمون اجرا شد. یک ماه بعد از مداخله اطلاعات دو گروه جمع آوری و در نرم افزار spss16 با استفاده از آزمون های آماری مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت.
قبل از مداخله رفتار پیشگیری از مصرف سیگار، میانگین نمره عزت نفس، خودکنترلی، خودکارآمدی و مهارت حل مسئله در دانش آموزان دو گروه درحد متوسط بود و از این نظر تفاوت معنادار نداشتند. پس از مداخله میانگین نمرات عزت نفس، خودکنترلی (003/0 p=)، خودکارآمدی (014/0 p=) و مهارت حل مسئله (001/0 p=) در دو گروه تفاوت معنا دار نشان داد و میان رفتار پیشگیری از مصرف سیگار در دو گروه اختلاف معنی دار مشاهده شد (02/0 p=).
مداخله آموزشی با ارتقاء عزت نفس، خودکنترلی، خودکارآمدی و مهارت حل مسئله موجب توانمندی دانش آموزان مورد بررسی برای پیشگیری از مصرف سیگار می شود.

با توجه به افزایش مقبولیت و محبوبیت تمرین مقاومتی در بین مردم و بویژه افراد جوان و میانسال، هدف از این مطالعه، مقایسه پاسخ حاد هورمونی (تستوسترون، هورمون رشد، کورتیزول، آدرنوکورتیکوتروپین] [ACTH) و لاکتات خون به یک جلسه تمرین مقاومتی با شدت متوسط در مردان جوان و میانسال بود.
مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی می باشد. ده مرد جوان (سن: 23/2±2/21 سال) و هشت مرد میانسال (سن: 10/2±7/49 سال) سالم به صورت داوطلبانه در این پژوهش شرکت کردند. آزمودنی ها یک هفته بعد از تعیین یک تکرار بیشینه (1 repetition maximum; 1RM) پرس سینه، تمرین مقاومتی حاد با شدت متوسط شامل؛ 4 نوبت 12 تکراری با شدت تقریبا 70 درصد 1RM و با فاصله 2 دقیقه استراحت بین نوبت ها را انجام دادند و نمونه خونی قبل، بلافاصله و 30 دقیقه پس از اجرای تمرین از آن ها اخذ شد.
هر دو گروه افزایش معناداری در تستوسترون، هورمون رشد، کورتیزول، ACTH و لاکتات خون بلافاصله و 30 دقیقه بعد از اجرای تمرین مقاومتی نشان دادند (05/0 > p). هورمون رشد گروه جوان نیز نسبت به گروه میان سال 30 دقیقه پس از انجام تمرین افزایش معناداری یافت (05/0 > p). ACTH گروه جوان بلافاصله و 30 دقیقه پس از اجرای تمرین تفاوت معناداری با گروه میانسال داشت (05/0 > p).
بر اساس یافته های به دست آمده، شدت متوسط تمرین مقاومتی می تواند با تحریک بیشتر هورمونی اثربخشی آن را حین ریکاوری افزایش دهد. این افزایش به ویژه برای کاهش اثرات سن بر وضعیت فیزیولوژیک و جسمانی افراد میانسال حائز اهمیت است.

پیشرفت تحصیلی دانشجویان، در کسب موفقیت های آتی آن ها از اهمیت بسزایی برخوردار است و عدم توجه به این مقوله ی اساسی و به تبع آن افت تحصیلی، موجب کاهش سطح علمی و کارایی دانشجویان خواهد شد. هدف از انجام این پژوهش پیش بینی موفقیت تحصیلی از طریق مولفه های هوش هیجانی و برخی از متغیرهای جمعیت شناختی می باشد.
این پژوهش از نوع توصیفی-مقطعی می باشدکه در آن 114دانشجوی پزشکی سال اول دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال تحصیلی91-1390 شرکت کردند. جامعه آماری کلیه دانشجویان رشته پزشکی ورودی سال 1390 بودند. دانشجویان پرسش نامه هوش هیجانی بار-ان را در ابتدای سال تحصیلی تکمیل نمودند و در پایان یک سال تحصیلی معدل (شاخص پیشرفت تحصیلی) و برخی از متغیرهای جمعیت شناختی آن ها به روش خود اظهاری جمع آوری شد. در تحلیل نتایج از همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام و تحلیل کوواریانس استفاده شد.
نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد بین مولفه های هوش هیجانی و موفقیت تحصیلی ارتباط معناداری وجود ندارد. اما بین نوع سهمیه و موفقیت تحصیلی ارتباط معنا داری وجود دارد که در آن F(2،101)= 7/317 در سطح معنا داری p<0/001. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از این است که هوش هیجانی تاثیری در موفقیت تحصیلی ندارد. این در حالی است که هوش هیجانی یکی از الزامات موفقیت یک پزشک در زندگی حرفه ای اش می باشد. در شیوه ارزشیابی کنونی دانشجویان هوش هیجانی جایگاهی ندارد. در این صورت در شیوه ارزشیابی باید تغیرات اساسی صورت گیرد. همچنین برای نحوی پذیرش دانشجویان باید تدابیری اندیشید که تاثیر سهمیه در آن معقول تر شود.

توزیع عادلانه امکانات و تسهیلات بهداشتی درمانی یکی از اصلی ترین پیش نیازهای افزایش سطح برخورداری جامعه از خدمات و مراقبت های سلامت می باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان بوشهر از نظر شاخص های بهداشتی درمانی با استفاده از روش تاکسونومی عددی انجام گرفته است.

با در نظر گرفتن مولفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهش، توصیفی مقطعی است. شهرستانهای استان بوشهر (9 شهرستان) جامعه آماری پژوهش را شامل می شوند که براساس 21 شاخص رتبه بندی شده اند. داده ها به روش کتابخانه ای و با استفاده از پایگاه اطلاعاتی مرکز آمار ایران جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک روش تاکسونومی عددی و نرم افزارهای Excel و SPSS به انجام رسید.

نتایج مطالعه نشان می دهد که اختلاف و شکاف زیادی از نظر بهره مندی از شاخص های ساختاری بهداشت و درمان بین شهرستان های استان وجود دارد. شهرستان گناوه و دیر به ترتیب با 477/0 و 973/0 برخوردارترین و محروم ترین شهرستان های استان بوشهر از نظر شاخص های مورد بررسی تعیین شدند.

با توجه به نتایج پژوهش، شهرستان دیر با کمترین بهره مندی از شاخص های ساختاری بهداشت و درمان (سطح توسعه نیافته) باید در اولویت برنامه ریزی و محرومیت زدایی قرار گیرد و برای آن برنامه های ضربتی در نظر گرفته شود. پیشنهاد می شود کاهش شکاف خدمات بهداشتی درمانی در شهرستان های استان از طریق برنامه ریزی های توسعه محور در اولویت قرار گیرد.

با وجودی که 70% مادران بلافاصله پس از زایمان مبادرت به شیردهی می کنند، تنها 2/32% تا 6 ماهگی طفل، به شیردهی ادامه می دهند. کارکنان بهداشتی در بخش های مامایی و زنان، کودکان و نیز پزشکان خانواده نقش کلیدی در تحکیم اعتماد به نفس مادران و آگاهی از توانایی خود در شیردهی و رفع مشکلات شیردهی دارند. در این مطالعه تاثیر برگزاری کارگاه ترویج تغذیه با شیر مادر بر آگاهی، نگرش و عملکرد پرسنل بهداشتی ارزیابی شده است. کارگاه در مدت سه روز مشتمل بر جلسات سخنرانی با استفاده از اسلایدهای آموزشی و انتهای هر جلسه به پرسش و پاسخ اختصاص یافت. در بخش عملی نحوه دوشیدن شیر، کمک به مادر به منظور به سینه گذاشتن نوزاد و نحوه صحیح شیردهی صورت گرفت. شرکت کنندگان قبل و بعد از گذراندن کارگاه به پرسش نامه پاسخ دادند.
کارگاه با حضور 40 شرکت کننده با میانگین سنی 8/37 سال، 9 نفر مجرد و 31 نفر متاهل، که از بین متاهلین 26 مورد دارای فرزند بودند، تشکیل شد. از بین شرکت کنندگان 5/57% سابقه شیردهی (خود یا همسر) داشتند. با استفاده از آزمون تی تست زوج، حضور در کارگاه باعث بهبود آگاهی، نگرش و عملکرد فراگیران شده بود (05/0 > p). با به کارگیری آزمونهای یک طرفه پیرسون و آنوآ، بین آگاهی و مشخصات دموگرافیک داشتن فرزند، سن، و سابقه شیردهی، تاثیر معنی داری مشاهده شد. همچنین در مورد نگرش تنها داشتن فرزند و در تغییر عملکرد تنها سن نقش تاثیر گذار داشت.
برگزاری دوره های ضمن خدمت برای پرسنل بهداشتی باعث تغییر مثبت در میزان آگاهی، نگرش و عملکرد آنان در امر مشاوره تغذیه با شیر مادر شده است.