فهرست مطالب

مطالعات اخلاق کاربردی - سال دوم شماره 6 (تابستان 1391)

نشریه مطالعات اخلاق کاربردی
سال دوم شماره 6 (تابستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/04/17
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سرمقاله
    حبیب رضایی ارزانی صفحه 7
  • مهدی اکبرنژاد*، حسین رستمی صفحه 11
    محبت که می توان وجود آن را امری وجدانی دانست، برگرفته از شناخت و فرع بر آن است. مادامی که شناخت نباشد، محبتی نیز متصور نیست. به یقین محبت به خدای تعالی و دوستی خداوند با انسان که ارزشمندترین و متعالی ترین نوع از محبت است، بر همین اصل مبتنی است. جایگاه این دوستی تا بدانجاست که غایت کمال بنده تلقی می شود. در پژوهش پیش رو به معنای محبت، واکاوی حقیقت حب و بغض خداوند به بندگان خود، محبت در قرآن و اقسام و اسباب آن، نشانه های محبت انسان به خداوند متعال و موانع این محبت توجه شده است. روش این پژوهش، روشی تحلیلی توصیفی است و با استفاده از ابزار کتابخانه ای انجام شده است.
    کلیدواژگان: خداوند، انسان، قرآن کریم، عشق، محبت و دوستی
  • حوریه ربانی اصفهانی*، حبیب رضا ارزانی صفحه 39
    در فرهنگ و سیره رضوی که ترجمان وحی الهی است، ادیان آسمانی با همه جلوه های تاریخیشان ماهیت واحد دارند. با وجود این، تحریف ادیان از مسیر اصلی و حقیقی خود که در طول تاریخ و به دست حکام فرصت طلب صورت گرفته است، باعث شده تا در برخی از اصول از یکدیگر فاصله بگیرند. آنچه امروزه جهان بشری به شدت به آن نیازمند است، تعامل و گفت وگوی ادیان برای کم کردن فاصله های موجود، تالیف قلوب پیروان آن ها و یک سونمودن حرکت انسان ها به سوی سعادت است. بر همین اساس، قرآن کریم خطاب به پیامبر9 می فرماید: «ما تو را برای سعادت همه انسان ها مبعوث کردیم»؛ زیرا یکی از ویژگی های منحصربه فرد دین اسلام، جهانی بودن و تعلق آن به همه انسان ها از هر نژاد و آیینی است. امام رضا7 با توجه به موقعیت خاص خود در دوران ولایتعهدی، گامی موثر برای رفع اختلافات، آشکار ساختن نواقص موجود در ادیان تحریف شده و اثبات حقانیت اسلام برداشتند و می توان گفت ایشان از جمله شخصیت هایی هستند که باب گفت وگوی ادیان را در جامعه اسلامی باز کردند. نمود بارز این پدیده را می توان در مناظرات امام با جاثلیق، راس الجالوت، هربذ، عمران صابی و عده ای از علما و سران برهمن مشاهده کرد.
    دراین مقاله برآنیم تا با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی سبک ارتباطی امام رضا 7 با پیروان ادیان مختلف به ویژه سیره ایشان در مناظرات بپردازیم.
    کلیدواژگان: سبک ارتباطی، امام رضا7، مناظره، تعامل، ادیان
  • محمدرضا نقیه، علیرضا ناجی صفحه 67
    دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی و پیامبر اسلام9به عنوان رسول خاتم و همچنین ائمه طاهرین:، در جهت ایجاد ثبات روابط اجتماعی، جایگاه رفیعی را برای اخلاق قائل شده اند. امام رضا7 نیز با تلفیق دو مقوله مهم از حیات اجتماعی، یعنی اخلاق و سیاست، تصویر روشنی از ضرورت به کارگیری روش های مبتنی بر اخلاق به ویژه در حیطه رهبری جامعه مسلمین در قدرت سیاسی ارائه کرده اند.
    در این مقاله، این نوع نگرش به قدرت سیاسی، تعبیر به سیاست اخلاقی شده و تلاش شده تا مهم ترین مولفه ها و شاخص های این نگرش از دیدگاه حضرت رضا 7 بحث و بررسی شود.
    کلیدواژگان: اخلاق، سیاست، سیاست اخلاقی، امام رضا7
  • مهدی سلطانی* صفحه 87
    اسلام دینی است که هدف اساسی آن تربیت فرد دیندار و بناکردن جامعه ای با شالوده صحیح اخلاقی، مطابق با اهداف و احکام دینی است، جامعه ای ارزشمند که با فضایل اخلاقی، میان مسئولیت های اجتماعی و ایمان اسلامی ارتباطی انفکاک ناپذیر به وجود آورده باشد. از جمله مسائل مهمی که به مثابه لوازم قطعی و حقیقی ایجاد چنین رابطه قوی بهشمار آمده و در معارف قرآنی نیز بر آن تاکید شده است، دوری اجتماع انسانی از رذایل اخلاقی و ارتکاب بدانهاست؛ زیرا جامعه مطلوب انسانی با فضیلت ها پیوند عمیق و ناگسستنی دارد، نه با رذیلت ها. همچنین ترویج رذایل اخلاقی، رابطه انسان با خدا را برهم زده و ارتباطات اجتماعی با همنوعان را در برخوردهای اخلاقی مختل می کند. مرحوم علامه طباطبایی;، وجود رذایل اخلاقی در جامعه اسلامی را عامل سستی ایمان و اعتقادات انسانی و باعث از بین رفتن دادوستدهای معنوی و عواطف مستحکم آنان برشمرده و بهعنوان حجابی سنگین در مسیر توسعه مطلوب اخلاقی برمی شمرد. نگارنده در این مقاله سعی دارد، با توجه به دیدگاه علامه طباطبایی;، مهم ترین ویژگی هایی که بهعنوان رذایل اخلاقی در جامعه انسانی، مانع آشکارشدن حقانیت و شکوفایی در مسیر مطلوب و نیز سدی در برابر حرکت روحافزا بهسوی فضایل اخلاقی می گردند را ذکر و بررسی کند و بر دوری جامعه مطلوب انسانی از آن ها تاکید نماید.
    کلیدواژگان: انسان، اخلاق اسلامی، رذایل اخلاقی، جامعه اخلاقی مطلوب، علامه طباطبایی
  • سید رحمان مرتضوی* صفحه 111
    حکمت عملی غزالی، بر اساس«علم دین» وی، و مبتنی بر تفسیر خاص عرفانی او از شریعت، شکل می گیرد. غزالی با طرح افکنی این حکمت عملی می کوشد، انحطاط موجود در جامعه ی خویش را درمان کند، و سازوکارهایی برای تعالی اخلاق فردی، تدبیر منزل و سیاست مدینه بیابد. این نوشتار کوششی برای روشن کردن خطوط اصلی نگاه غزالی به حکمت عملی و شاخه های آن خواهد بود.
    کلیدواژگان: غزالی، عرفان، علم دین، حکمت عملی، اخلاق فردی، تدبیر منزل، سیاست مدینه
  • خانم متینه سادات موسوی* صفحه 141
    یکی از بحث هایی که در حوزه معرفت و فهم متون دینی مطرح است، تاثیر عوامل پنهان بر کسب دانش و اندیشه است. در این میان تاثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه های اخیر نصوص را بشکل جدی مورد بررسی قرار داده است. چرا که در فرآیند کسب معرفت، تجربه، رفتار و علایق و صفات مردانه معیار تلقی می شود و تجریه و علایق زنان نادیده گرفته شده است. این نظریه با ورود فمینیسم در این حوزه برای رسیدن به حقوقی مشابه و برابر با حقوق مردان با به چالش کشیدن ساختار مردسالارانه تا خوانش زنانه ی متون دینی پیش رفته است. یکی از پیشگامان این اندیشه در اسلام آمنه ودود آمریکایی- آفریقایی مسلمان شده است که قرآن را بعنوان کتاب اخلاق کانون اصلی کار خود قرار داده و مدعی است اسلامی که قرن ها عمل می شده، نسبت به زنان چندان عادلانه نبوده و آنچه بصورت برتری مردان استنباط می شود، بواسطه ی تسلط سایه ی مردان بر تفاسیر و بازتابی از سلطه ی اجتماعی ایشان بوده است. ودود جهاد جنسیتی خود را که کشمکشی اخلاقی به معنای پس گرفتن برابری قرآنی است با این دیدگاه اخلاقی که عدالت، برابری و منزلت، حق خدادای هر انسانی است آغاز کرد. حاصل تلاش او در بازنگری قرآن با نگرشی زنانه در مهمترین اثر او کتاب قرآن و زن: بازخوانی قرآن از منظر زنانه تبلور یافته است.
    کلیدواژگان: قرآن، زن، جنسیت، اخلاق، برابری، آمنه ودود
  • ندا محجل* صفحه 169
    در این مقاله سعی بر این است که با توجه به اندیشه کانت و سنت اسلامی، تکالیف انسان در قبال دیگران بررسی گردد، بنابراین مسائلی مثل رعایت حقوق دیگران یا رعایت حق الناس، خیرخواهی، دوستی، حسادت و غیره در دو نگرش متفاوت، یعنی نگرش کانتی و نگرش اسلامی به صورت تطبیقی ارزیابی می شود. با تامل در این دو نگرش می توان گفت امانیستی بودن نگرش کانتی به تکالیف انسان در قبال دیگران و دینی و الهی بودن رویکرد اسلامی به همان تکالیف، باعث گردیده که این دو نگرش کاملا متفاوت از هم تلقی شوند. البته با توجه به اینکه هم در اسلام و هم در نگرش کانتی بین دین و اخلاق جدایی مطلق وجود ندارد، می توان این دیدگاه های به ظاهر متناقض را در کنار هم قرار داد. این مقاله با طرح نمونه هایی از تکالیف انسان نسبت به دیگران از دید این دو سنت، سعی دارد بر همنشینی این دو نگرش تاکید کند.
    کلیدواژگان: تکلیف، اخلاق، خدا، دین، دوستی، خیرخواهی، حق الناس، کانت و اسلام
  • مرضیه قربان خانی*، سید محمدرضا ابن الرسول صفحه 199
    خواجه نصیرالدین طوسی (597-627 هجری) درباره اخلاق دو اثر مستقل تالیف کرده است. یکی اخلاق محتشمی و دیگری اخلاق ناصری که پس از آن نگاشته است.
    هدف این مقاله بررسی مقایسه ای این دو کتاب است که این هدف با روش توصیفی تحلیلی محقق گشته است.
    به همین روی هر دو کتاب مورد مطالعه قرار گرفت و سپس تفاوت ها و شباهت های آن از نظر قالب، سبک و اسلوب نگارش و مضمون و محتوا بررسی شد.
    کلیدواژگان: خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاقیات، اخلاق ناصری، اخلاق محتشمی
|
  • Page 11
    Love which can be a matter of conscience is derived fromcognition and is considered secondary to it. When there is no cognition, there is also no love.Certainly the love towards God and God's love towards man which is the most precious and the noblest kind of love is based on the same principle.Love of God has such an important position thatis regarded as an ultimate purpose of worshiping Him. In the present paperthe definition of love, the reality of God's love and hatred towards His creatures, love in the Quran and its causes, symptoms of man's love towards God and its obstacles have been discussed. The research is based on descriptive-analytic approach and follows library method.
    Keywords: God, Human Being, Holy Quran, Love, Affection
  • Horeieh Rabbany Sfahani *, Habab Reza Arzani Page 39
    In the culture and lifestyle of Imam Reza who is the interpreter of the revelation, all religions despite their historical demonstrations, are expressions of a single nature. However, deviation of religions from the mainstream which has been done throughout the history by the corrupt rulers has caused them to separate from each other. Today what humanity desperately needs, is interfaith dialogue and interaction among religions to reduce existing gaps and to bring together the hearts of their followers and to guide them towards salvation. Accordingly, the Quran Addressing Muhammad (S.) says: "Weve raised you for the salvation of all humanity," on the other hand one of the unique features of Islam, is its universality which makes it to belong to all human beings of every race and ritual. During the time when Imam Reza was selected as a crown prince he took an influential step to resolve differences among religions and pointed out the present weaknesses in the distorted religions. He can be identified as one of the figures who were pioneers in the practice of dialogue among religions in Islamic Society. The great examples of such dialogues are his debates with Jathliq, Rasoljalut, Hebaz, UmranSahebi and some other scholars of other religions. Using a descriptive-analytic method, the author has tried to investigate the approach taken by Imam while discussing with the adherents of other religions.
    Keywords: Style of Relationship, Imam Reza, Debate, Interaction, Religions
  • Alireza Naji Page 67
    Islam as the ultimate religion of God and the Prophet Muhammad as the last Prophet and the Imams, have all regarded a high position for ethics which can help stabilize social relations. Imam Reza by combining two major aspects of social life, namely ethics and politics, offered a clear picture of the need to apply ethics-based methods in political power, especially within the leadership of the Muslim community. In this paper, this kind of attitude to politics is named ethical policies and has been tried to elaborate onthe main components and characteristics of this approach from the views of Imam Reza.
    Keywords: Ethics, Politics, Ethical Politics, Imam Reza
  • Page 87
    Islam is a religion whose essential aim is to educate faithful individuals and to build a society with a proper moral foundation and in accordance with religious precepts. An Ideal Islamic society is loaded with ethical virtues and makes no distinction between social responsibilities and religious duties. One of the important factors which is considered an essential and factual tool to create such a strong link between social and religious task and has been emphasized in Quranic teachings is the avoidance of human society from ethical vices, since an ideal Islamic society is deeply and inextricably linked to human virtues, not vices. Also promoting moral vices can cause to disrupt the relationship of man with God and interrupt the social ethical relationships between fellow human beings. Late AllamahTabatabaie considered the ethical vices in the society a factor weakening the faith and religious beliefs which can lead to the destruction of spirituality and can act as an obstacle preventing the ideal development of morality. The author of this paper, referring to AllamahTabatabaie's views, tries to mention the most important ethical vices in human societies which are obvious barriers to the efflorescence of human being and community and emphasizes on the necessity of avoiding those vices.
    Keywords: Human Being, Ethical Vices, Ideal Ethical Society, Allamah Tabatabaie
  • S. Rahmanmurtazavi* Page 111
    Ghazali's practical wisdom is formed based on the notion of "the knowledge of religion" and is derived form his own mystical interpretation of religious law. By designing this kind of practical wisdom, Ghazali tries to cure and restore ethical disorders of his community and find out some mechanisms to developindividualmoral excellence, home management and civic policies. This paper is an attempt to clarify the outlineprinciples ofGhazali's special practical wisdom.
    Keywords: Ghazali, Mysticism, Knowledge of Religion, Practical Wisdom, Individual Ethics, Home Management, Civic Policies
  • Page 141
    One of the discussions that had been put forward in the realm of cognition and comprehention in religious is the impact of implied factors in acquiring knowledge (wisdom) and thought. In this perspective the effect of gender in comprehending religious texts is a matter of pondering which has investigated meticulously the recent texts in the progress and gaining congnitin it is pertinent to note that experience‚ behavior‚ interests and inclinations are masculine traist that has been considered as a benchmark for men‚ but women interest is ignored‚ this hypothesis has challenged the masculine structure‚ as feminism come into existence im this area to take into account similar right and equality for both gender of women in pos‚ to the effect and progress of women in pondering and knowing about religious texts. One of the pioneers of this thaught is Afro-American neo-Muslim Amina Wadud who has taken Quran as the basis of all her studies and argues that the Islam practiced in the last centuries was not so fair to the women and what is understood as men's dominance is mainly due to their dominance on interpreting the Quran and is the reflection of their social dominace. Wadud began her gender jihad to regain Quranic sexual equity based on the doctrine that Justice, equality and esteem are the God-given right of everyone. The outcome of her efforts in the rereading of Quran with a feminine approach has been reflected in her most famous book: The Quran, and Women. Rereading Quran through a feminine approach.
    Keywords: Quran, women, gender, ethical, equality, Amina Wadud