فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 25، بهار 1383)

جامعه این پژوهش را کلیه اعضای هیئت علمی رشته کتابداری (90 نفر) که به طور تمام وقت و رسمی، در یکی از دانشگاه های وابسته به وزارت علوم و فناوری ی دانشگاه آزاد اسلامی شاعل می باشند، تشکیل می دهند. یافته های پژوهش نشان داد که در بسیاری زمینه ها همچون جنسیت مدرسان، حجم فعالیتهای علمی - پژوهشی، میزان سواد رایانه ای و میزان دسترسی به فناوری اطلاعات، سابقه خدمت در کتابخانه، مقطع تدریس و فعالیتهای حرفه ای (عضویت در انجمن های حرفه ای، پذیرش مسئولیت های اجرایی و عضویت در هیئت تحریریه مجلات تخصصی) از یکسو و رضایت شغلی اعضای هیئت علمی رابطه ای وجود ندارد.

مقاله حاضر به تعریف مفهوم اینترنت پنهان یا وب نامرئی و همچنین عوامل موثر در ایجاد آن پرداخته است. اجزای مختلف قلمرو تاریک اینترنت نظیر وب عمیق، وب مات، وب شخصی، وب ملکی و وب مرده به تفکیک تشریح شده اند و چگونگی ایجاد و اهمیت هر یک مورد بحث قرار رفته است. این مقاله ضمن اشاره به حجم و کیفیت قابل توجه منابع اطلاعاتی نهفته در اینترنت پنهان، بر اهمیت مهارت های اطلاع یابی در محدوده خارج از حوزه جستجوی موتورهای کاوش تاکید می کند. از آنجا که اطلاعات نهفته در دل اینترنت پنهان معمولا از کیفیت بالایی برخوردار است، این بخش از اینترنت اهمیت قابل توجهی دارد و نمی توان آن را نادیده گرفت.

در این نوشته به عناصر مندرج در 3 سطح توصیف فهرست نویسی «قواعد فهرست نویسی انگوامریکن» اشاره گردیده و نشان داده شده که کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در فهرست نویسی کتابهای فارسی گاه از سطح دوم و گاه از برخی عناصر سطح سوم استفاده کرده است. چون برگه های فهرست کتابخانه ملی در همه انواع کتابخانه ها مورد استفاده است. مولف شیوه ای نوین و در عین حال ساده برای فهرست نویسی در سطح اول و دوم پیشنهاد کرده که در انواع کتابخانه ها می تواند کاربرد داشته باشد.

نمایه سازی معانی پنهان روشی است که اطلاعات را در قالب معانی ذخیره می کند، و از رابطه پنهان میان اصطلاحات و متن استفاده می نماید. در این روش معایب توجه به اصطلاح در یک سند به صورت منفرد، بر طرف می گردد. در نظام بازیابی که به این روش فراهم می آید، به جای تطبیق لغوی اصطلاحات کلیدی، رابطه معنایی میان اصطلاحات نیز مورد توجه قرار می گیرد. در این مقاله، نظریه و کاربردهای نمایه سازی معانی پنهان در نظام های بازیابی مور بررسی قرار می گیرند.

در این مقاله ضمن اشاره به جنبه های مختلف جهانی شدن، نقش و تاثیر این پدیده در عرصه علوم کتابداری و اطلاع رسانی بررسی شده و با بر شمردن نکات مثبت و منفی این پدیده در عرصه اطلاع رسانی، نقش کتابخانه و کتابداران در این روند مورد بررسی قرار گرفته است.

نتایج این بررسی نشان می دهد که تولید اطلاعات علمی توسط اعضای هیئت علمی این دانشگاه بیشتر به صورت گروهی انجام گرفته و از 540 عنوان کل منابع اطلاعاتی تولید شده توسط اعضای هیئت علمی این دانشگاه بیشترین تولیدات در قالب مقاله در مجلات علمی (6/36 درصد)، و کمترین تولیدات در قالب کتاب (6/2 درصد) ارائه شده اند. تعداد مقالات چاپ شده در مجلات علمی خارجی تنها 4 درصد بوده و 96 درصد مقالات در مجلات داخلی به چاپ رسیده.

مقاله حاضر ترجمه فصلی از کتاب «پژوهش کیفی در مدیریت اطلاعات» است که به معرفی یک رویکرد روش شناختی برای مطالعه کاربرد اطلاعات و نظام های اطلاعاتی ایجاد شده پس از سال 1972 به بعد می پردازد. این رویکرد (یعنی معنابخشی) برای مطالعه نیازها، انگاره ها، و رضایتمندی کاربران بالفعل و بالقوه نظام های اطلاعاتی و ارتباطی به کار می رود. در بخش نخست، مفروضات و بنیادهای نظری این روش مطرح می شود. پس از آن، توصیف خود روش و روش های برآمده از آن آمده است.

در این مقاله، با تعریف ارگونومیو بیان تاریخچه ای از آن، صدمات و ناراحتی های ناشی از شرایط و محیط کار بررسی شده اند و به شناسایی مشکلات محیط کاری و راه حل های آن با استفاده از اصول ارگونومیک و با تاکید بر محیط کتابخانه ای پرداخته شده است.

این مقاله پس از ارائه مختصری از تاریخچه رسانه نوین، بر تعیین اهداف وب سایت، و بر بازدیدکنندگان، کاربران، نیازهای اطلاعاتی، محیط فنی و آموختن از دیگران تاکید دارد. محتوا، ساختار، نگارش صفحات وب، طرح کلی وب سایت از جمله طول صفحه، عرض صفحه و متن الگوی صفحه، نویسنده صفحه، ساز و کار بازخورد، تصاویر، کاوش، موتورهای جستجو، فراپیوندها، قاب ها، آزمون کیفیت، و قابلیت استفاده، موارد دیگری هستند که در این نوشته تشریح شده اند.