فهرست مطالب

نشریه نامه انسان شناسی
پیاپی 18 (بهار و تابستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/04
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سخن مدیرمسئول
  • محرم رضایتی، نسرین کریم پور صفحه 23
    نمادهای قدرت، رابطه ای مشخص با مفهوم قدرت و اسطوره های سیاسی دارند. باورهای سیاسی، نمادهای قدرت و مفاهیم اسطوره ای آنها را تامل برانگیز می سازد. کارکردهای مشترک همه نمادها و اسطوره های قدرت، در انسجام ساختاری آنها نمود می یابد. نمادهای قدرت و اسطوره های سیاسی از مهم ترین مباحث انسان شناسی سیاسی هستند. با توجه به جایگاه برجسته نماد و اسطوره در ادبیات، می توان از منابع ادبی برای شناخت بهتر فرهنگ سیاسی زمان های دور، در قالب مطالعه بینارشته ای و به طور موردی بررسی نمادهای قدرت بهره برد. از میان متون ادبی، قصاید فارسی بیشترین امکان را در این زمینه فراهم می کنند. این قالب شعری در ارتباط مستقیم با مرکز قدرت سیاسی بوده و قالبی درباری محسوب می شود. خاقانی از بزرگ ترین قصیده سرایان ادب پارسی و از دولت مردان دربار شروان شاهان است و نمادهای قدرت و فرهنگ سیاسی در اشعار وی نمود چشم گیری دارند. این مقاله به بررسی نمادهای قدرت در اشعار و قصاید خاقانی شروانی و تحلیل آنها بر اساس نظریه کارکردگرایی ساختاری می پردازد تا چگونگی انسجام ساختاری نمادهای قدرت، مفاهیم و اندیشه های نهفته در آنها و کارکردهای مشترکشان را مشخص سازد و سرانجام با تحلیل شواهد شعری، وضعیت ساختار قدرت سیاسی دوران شاعر را نشان دهد.
    کلیدواژگان: انسان شناسی و ادبیات، نمادهای قدرت، اسطوره های سیاسی، خاقانی، شروان شاهان، تحلیل متن
  • حسین سلطان زاده صفحه 43
    خاستگاه اجتماعی و انسان شناسی هنرمندان و هنرهای سرزمین های اسلامی در گذشته، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت و ضرورت این تحقیق این است که بعضی از اندیشمندان معاصر خاستگاه اجتماعی هنرها در سرزمین های اسلامی را به بادیه نشینی نسبت داده اند. هدف از انجام این تحقیق این است که دیدگاه نخستین تیتوس بورکهارت درباره ی خاستگاه اجتماعی و انسان شناسی هنر اسلامی در یک بررسی تطبیقی با دیدگاه های اندیشمندان مسلمان مورد بررسی قرار گیرد. پرسش های تحقیق این است که: 1)خاستگاه اجتماعی و انسان شناسی هنرهای عالی اسلامی کجا بوده است؟ 2) آیا همه ی انواع هنرهای اسلامی و آثار آن از جنب هی محتوای آیینی و هنری یکسان و واحد بوده اند؟ روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و داده ها به شکل اسنادی گردآوری شده اند. مبانی نظری تحقیق بر این دیدگاه استوار است که فرهنگ، محیط و پدیده های اجتماعی نقش مهمی در شکل گیری هنرها در سرزمین های اسلامی داشته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که هنرهای عالی در سرزمین های اسلامی در شهرها شکل گرفته و توسعه یافته اند. و هم چنین نمی توان همه ی آثار هنری در جهان اسلام را از جنبه ی محتوا و کیفیت همانند دانست، بلکه هم از جنبه ی محتوای آیینی و هم محتوای هنری بسیار متنوع بوده اند.
    کلیدواژگان: هنر اسلامی، خاستگاه اجتماعی هنر اسلامی، فارابی، اب نخلدون، بورکهارت
  • بابک شیخ بیکلو اسلام صفحه 69
    شناخت آیین های اولیه از طریق بررسی نمادگرایی و ارتباط آن با تحولات معیشتی بشر، بخش مهمی از باستان شناسی پیش از تاریخ به شمار می رود. بعضی از محققین اعتقاد دارند که در اواخر دوره فراپارینه سنگی و همزمان با تغییرات جوی پس از پلئیستوسن، باورها و آیین های جدیدی به وجود آمدند که میل به تسلط بر طبیعت وحشی از ویژگی های بنیادی آنها بود. در این دوره گذار، در جنوب شرقی ترکیه، یکی از برجسته ترین نمادگرایی های آیینی دوره نوسنگی اولیه، در گوبکل یتپه، واقع در شمال شرقی شهر اورفا، ظاهر شده که مشخصه اصلی آن، نیایشگاه های کلان سنگی با ستون های T شکل عظیم است. روی بعضی از این ستون ها تصاویر جانوران وحشی، همچون شیر، روباه، گراز، گاو وحشی، مار، کرکس، عقرب، گاه بطور مجرد و گاه جمعی، حکاکی شده است. در همین منطقه، پنج محوطه باستانی دیگر با همین ویژگی، اما اندکی جدیدتر، به نام های نوالی چوری، کاراهان تپه، تاشل یتپه، هامزان تپه و سفرتپه وجود دارند که بر خلاف گوبکلی تپه، علیرغم داشتن نیایشگاه، مسکونی نیز بوده اند. احتمال می رود، این ستون های سنگی، تجسم نمادین انسان هایی (شاید شامان ها) بود ه باشند که جانوران وحشی را تحت تسلط خود در آورده اند. این نوع نیایشگاه های کلان سنگی، از اواسط هزاره دهم ق.م محل پرستش و اجرای شعایر آیینی خاصی بوده اند که احتمالا متروک شدن آنها با رویداد اهلی سازی گیاهان و جانوران و تغییر ساز و کارهای عمده معیشتی انسان از حالت شکارگر- جمع آورنده به دامپرور-کشاورز در ارتباط بوده است.
    کلیدواژگان: نمادگرایی آیینی، نوسنگی اولیه، گوبکلی تپه، نیایشگاه کلا نسنگی، ستون های T شکل، اهلی سازی
  • موسی عنبری* صفحه 101
    موضوع نشاط یا شادزیستی، عیان ترین جلوه و لباس هر فرهنگ است. به همین دلیل، چند سالی است که برخی از اجزاء این شاخص کلیدی در گزارش های جهانی فرهنگ و پژوهش های نهادهای فرهنگی کشورها مورد توجه قرار گرفته است. حضور این شاخص در گزارش های مربوط به کیفیت زندگی و توسعه انسانی نیز سبب شده است تحلیل موضوع از ادبیات روانشناختی و مردم شناختی به گفتمان جامعه شناختی و توسعه اشاعه یابد. این مقاله با رویکردی اسنادی، زمینه ها و عوامل شادزیستی در ایران را به منظور تبیین مساله و تمرکز بر مقولات تعیین گر و الگوساز در کشور بررسی می کند و به منظور فهم نسبت بین شاخص های موجود و بسترهای تاریخی، پیمایش ها و تحلیل های موجود در مورد نشاط اجتماعی در ایران را تا پایان دهه 1380 واکاوی نموده است. از مجموع داده های پیمایشی متعدد در کشور چنین برمیآید که سطح شادکامی و رضایت از زندگی در سال های مختلف در دهه های 1370 و 1380«متوسط» بوده است. مهمترین عواملی که به شهادت پژوهش ها، در سال های مختلف بیشترین بار تبیینی شادزیستی درکشور را بر دوش کشیده اند به ترتیب اهمیت عبارتند از: اشتغال، درآمد(تورم)، احساس امنیت، احساس برابری و گسترش تفریحات و سرگرمی ها. اگر چه در ادبیات جدید شادزیستی، راهکارهای روانشناختی و اقتصاد شادکامی رااولی و درمانگر ذکر کرده اند، احترام به هویت گرایی های فرهنگی و آئین های جمعی هویت بخش و مردمی، موثرترین عامل تحول در سطوح شادزیستی مردمی است. در واقع این مقاله، مدعی است که در ایران تاریخی، منشاء شادزیستی و فعالیت های نشا ط آور را باید در سایه مقولاتی مانند فلسفه خلقت، فلسفه طبیعت، آئین های نیایش و نحوه معیشت جستجو و تحلیل کرد. در واقع سه مولفه «سبک های ستایش»،«فرهنگ کار» و «آئین های گذار» ارتباط تنگاتنگی با نشاط مردمی در ایران داشته و دارند. همچنین این مقولات با جمع و اجتماع تنیده و معنای افته اند.
    کلیدواژگان: شادزیستی مردمی، نشاط اجتماعی، زمینه های نشاط در ایران، ستایش شادمانه، اقتصاد شادکامی، الگوی توسعه مبتنی بر شادزیستی
  • امید قادرزاده، احمد غلامی صفحه 130
    مقاله ی حاضر درصدد است تا به میانجی آلبوم های عکس به بازسازی روایت زندگی افراد بپردازد. به بیان دیگر، دارندگان این آلبوم ها چگونه جریان مخدوش، گسسته، ناهمگن و غیرخطی زندگی را به تناظر عکس های تثبیت شده و غیر متحرک به شکلی روایت مند، خطی و منسجم درمی آورند و هویت و جایگاه خود را به میانجی آن بازسازی می کنند. روش شناسی مطالعه حاضر کیفی است و از روش مرد م نگاری برای انجام عملیات میدانی و از روش تحلیل موضوعی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. بر اساس رویکرد مصاحبه شوندگان نسبت به آلبوم های عکس و تفسیرهای آنان از این آلبوم ها، هفت مقوله ی برساخت هویت فردی، برساخت روایت و خاطره های فردی و جمعی، بازنمایی مناسبات قدرت، تداوم خویشاوندی، بازتجربه ی رویدادها، و دگردیسی میدان تعاملات استخراج شده است. در واقع مقوله های مذکور نوعی چرخش نظری در رویکرد دارندگان آلبوم های عکس را در عکس های نوین دیجیتالی به نسبت عکس های کلاسیک نشان می دهد.
    کلیدواژگان: عکاسی، هویت فردی، روایت داستانی، بازسازی زندگی واقعی، خاطره جمعی
  • حمیدرضا محبی* صفحه 157
    آنچه که درباره ی هنر ایران ساسانی توسط محققان ایرانی و خارجی نگاشته شده، بیشتر از جنبه ی معرفی تاریخی و توصیف آثار برجای مانده اهمیت دارند. در کلیه ی این آثار توصیف های دقیقی از پیکر هی انسانی در نقش برجسته های صخره ای، بشقاب های فلزی و سکه ها، و اشاراتی به نشانه ها و رمزهای زیبایی شناسی و اجتماعی مربوطه شده است. این توصیف ها و تحقیقات تازه ای که در زمینه ی فلسفه ی سیاسی و تفکرات اجتماعی ایران باستان صورت گرفته، زمینه ای مناسب برای تحلیل زیبایی شناسی جامعه شناختی از هنر ساسانی، به ویژه پیکره های انسانی آن، فراهم کرده است.
    پیکرهای انسانی به نمایش درآمده در هنر ساسانی، پیش ازآنکه برای ارضای تمنییات درونی و شخصی قدرتمداران باشند، کارکردی اجتماعی و سیاسی داشته اند. آنان را بر پا می داشتند تا دیده شوند و نقش تداوم بخش و حفاظتی خود را از زندگی رایج ایفا نمایند. هنرمند ساسانی در پی پرداخت و خلق یک پیکر انسانی با مشخصات واقعی در حالت معمول نبود؛ حتی در پی به تصویر کشیدن جنبه های شکوهمند لحظات ویژه ی تاریخی و یا روایتی در فضا و زمان معین نیست؛ لذا ایستا و تغییرناپذیر جلوه می کند؛ هر جزء آن نمادی است از یک فرهنگ و اشاراتی به وظیفه، استواری،مشروعیت و تقدیر.
    ساسانیان در گزینش و برپایی قراردادهای دستگاه نشان های پیکره ی انسانی مطلوب خویش، که به طورعمده تجلی بخش نهادشاهی ست، دلالت های صریح، ضمنی و اسطوره ای را در بستری به وسعت فرهنگ باستانی ایران و فرهنگ های مجاور به خدمت می گیرند. نظام دار و دقیق بودن آن، حاکی از جنبه ی آگاهانه ای است که بنیان گذاران دولت ساسانی در ابتدای قدرت گیری بدان پرداخته و آفرید هاند.
    کلیدواژگان: هنر ایران ساسانی، نقش برجسته های صخره ای ساسانی، زیباشناسی هنر ساسانی، پیکره انسان در هنرساسانی
  • عباس مهرپویا صفحه 183
    رویارویی آدمی با پدیده های چشم گیر زمینی در گذر سالها، گاه به پیدایش برخی نوآوری های فرهنگی انجامیده است، آنچه در پرتو دانش نوپای «زمین مردم شناسی» قابل بررسی است و در این جستار از آن سخن می رود. در این میان، پدیده ی زمین داستان از جمله ی نمونه هایی است که در پی هم آمیزی درونمایه های زمینی و فرهنگی در بستر اندیشه ی انسان، هستی و نمو می یابد. جستار پیش روی، با نگاهی به زمین داستان کوه پیرزنه، به بررسی چگونگی پیدایش این پدیده ای زمینی-فرهنگی،می پردازد.
    کلیدواژگان: زمین، فرهنگ، پدیده ی زمینی، فرهنگی، زمین مردم شناسی، زمین داستان
|
  • Moharram Rezayati, Nasrin Karimpour Page 23
    There are certain relationship among the symbols of power and the power concept as well as political myths. The symbols of power and their mythical meaning are coneptualized through political believes. The common functions of all symbols and myths of power revise in their structural coherence. This essay tries to research and analyze the symbols of power in the Khaghani’s poems according to structural functional theory in order to show the structural coherence of power symbols, their meaning and their common function. In this regard through the analysis of his poems, we will try to provide a clear image of the structure of political sphere and power structure in the poet’s period.
    Keywords: Anthropology, literature, symbols of power, political myths, Khaghani, Sharvan Shah, Text Analysis
  • Hossein Soltanzadeh Page 43
    This research tries to study the social origin of arts and artists of the Islamic world in the past. Crux of the research is that some contemporary researchers have pointed out that Bedouins were the origin of arts in the Islamic world. The aim of this paper is to survey on viewpoints of Titus Burckhardt and two prominent scientists: Farabi, and Ibn-e Khaldon by using a comparative approach. This research’s Focus is on two main questions: 1) Regarding the Islamic world where was the origin of arts? 2) Were all kinds of the Islamic arts similar in ritual content and artistic aspect? The methodology of this research is descriptive and analytical and the necessary data were gathered through documentary method. The analytical framework of this research is based on the presupposition that culture, environment and social factors play important roles in the emergence of Islamic arts. The results of this research showed that arts in the Islamic world originated and developed in urban area. In addition, all kinds arts and artworks belonging to the Islamic period do not share similar ritual content, and artistic forms, as a matter of fact, are quiet mismatched.
    Keywords: Islamic art, Art in the Islamic countries, Farabi, Ibn, e Khaldon, Bourkhardt
  • Babak Shaikh Baikloo Islam Page 69
    Understanding the primary cults through analysis of symbolism and its relation to developments of human subsistence in the prehistory is considered as an important part of archaeology. Some of scholars believe that in the late Epipaleolithic period and coinciding with climatic changes after Pleistocene, new beliefs and rituals were emerged that desire to control the wild nature was one of their basic features. In this transition period, in the southeastern Turkey, one of the most prominent early Neolithic ritual symbolism, in Göbekli Tepe, located at the northeast Urfa city appeared that its main characteristic was the Megalithic temples with massive T-shaped pillars. On some of these pillars, pictures of wild animals, like lions, fox, wild boar, buffalo, snakes, vultures, scorpions, sometimes solely and sometimes collectively have been engraved. In this region, there are five other ancient sites with the same features, but a few newer, with names Nevali Çori, Karahan Tepe, Taşli Tepe, Hamzan Tepe and Sefer Tepe that Unlike Göbekli Tepe, despite having the Temple, were residential. It is likely; these stone pillars were symbolic embodiment of humans (maybe shamans) who have dominated wild animals. This kind of Megalithic temples from the middle of the tenth millennium BC that were places to worship and administer special rituals might be abandoned due to some dramatic changes such as domestication of animals and plants which led to transformation of the major mechanisms of human subsistence from hunting-gathering to ranching-farming.
    Keywords: Ritual Symbolism, the Early Neolithic, Gö, bekli Tepe, Megalithic temples, T, shaped Pillars, Domestication
  • Mousa Anbari* Page 101
    Happiness studies have attracted a great deal of attention in the social and cultural sciences as well as in the general public. Happiness has traditionally been viewed as one of essential ingredients to a dynamic culture, even now at the present time; it is an important index in World Cultural Reports. According to surveys, rate of social happiness is at intermediate level in Iran within the recent years. Income, satisfaction and entertainments have been of main variables that have affected happiness. This paper argues that thanksgiving styles are correlated to rituals and collective work, which form some parts of happiness as a final behavior. This approach permits us to distinguish between direct and indirect linkages of happiness to individual factors and joyful collective ceremonies. Whereas some economic factors like income, employment and entertainment affect happiness directly. In addition, joyful traditional rituals have both direct and indirect effects on happiness.
    Keywords: Happiness, Collectivism, Thanksgiving styles, Happiness Economics, Happiness, based Development Model
  • Omid Ghaderzadeh, Ahmad Gholami Page 130
    This article tries to reconstruct the life narration with meddling of photo albums. In other words, how do owners of these albums turn the destroyed, non-contingency, separate and non-leaner narration of their lives through the non-moving and steady pictures into a the narrative may, linear and coherent, and how they reconstruct their identities and status through this. The methodology of this research is qualitative and for doing the field work operations we have used the ethnographic method and content analysis. Through interview approach to photo albums and interpretation of those albums, we have extracted seven categories: individual identity construction, construction of individualistic and collective narration, representation of power relation, continuity of kinship, re-experiencing of events and deformation of interactions. In fact, these categories reveal the trend of theoretical rotation in new modern digital photos in comparison to classical pictures.
    Keywords: photography, individual identity, story narration, reconstruction of real life, collective memory
  • Hamid, Reza Mohebi* Page 157
    What has been written about the art of the Sassanid era by the Iranian and foreign researchers in books and articles are mainly focused on historical introduction and description of the remains of the artworks of that time. In most of these works, the exact description of the human figures in rock reliefs, metal plates and coins, and references to the signs and symbols of social aesthetics are concerned. These new descriptive and researches which are done on political philosophy and social thought of the ancient time, has provided a proper context to analyze the aesthetic sociological aspect of Sassanid art, especially human figures. Human figures depicted in the Sassanid art, prior to satisfaction of the powerful people’s personal desires, have operated social and political functions. They were settled to be seen, and fulfill their continuative and protecting role to protect the current life. The Sassanid Artists did not make realistic human figures. They did not even seek to portray the glorious aspect of the particular historical moments in a specified space and time. So they appear static and unchangeable; each element is a symbol of a cultural characteristic and it’s referred to a specified function, stability, political legitimacy and destiny. In order to establish a sign system suitable to present humane figures which mainly manifests the royal institutional system, implicit and mythical implications of Iranian ancient culture are served as well as closed cultures. Systematic and accurate device Sassanid sign system indicates a conscious aspect of the founders of the Sassanid government initially planned to have their sovereignty.
    Keywords: Art of Sassanid Era, Sassanid rock reliefs, Sassanid art aesthetics, the human figures in the Sassanid art
  • Abbas Mehrpooya Page 183
    Human’s confrontations with eye-catching geological phenomena over the ages have led to the creation of certain cultural innovations. This article aims to introduce what is to be dealt with and studied in the light of the incipient science of ‘geo-anthropology’. Meanwhile, the ‘geo-tale’ is among such instances of the fusion of geological and cultural themes which have been conceived and grown in the realm of human mind. This article, through casting a glance at the geo-tale of ‘Pirzene Mount2’, aims to provide a study on how such a ‘geo-cultural’ phenomenon comes into existence.
    Keywords: Geo, Culture, Geo, cultural phenomenon, Geo, anthropology, Geo, tale