فهرست مطالب
نشریه جستارهای اقتصادی ایران
پیاپی 19 (بهار و تابستان 1392)
- تاریخ انتشار: 1392/05/11
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 9-40این مقاله علل زمینه ای ایجاد بحران های مالی در نظام اقتصادی (که بحران مالی اخیر در اقتصاد آمریکا نمونه ای از آن است) و ظرفیت نظام بانکداری اسلامی در کاهش این زمینه ها را بررسی می کند. تحقیق حاضر ضمن تفکیک علل زمینه ای بحران در دو حوزه آسیب پذیری و بی ثباتی، برای هر یک از این حوزه ها مواردی را ذکر و نقش نظام بانکداری اسلامی را در هر یک از این موارد بیان می کند.
علل زمینه ای بحران در حوزه آسیب پذیری عبارت اند از: ناهمسانی تعهدات وجوه پرداختی با تعهدات وجوه دریافتی، شوک های واقعی اقتصاد، گسترش سفته بازی و بزرگ شدن بخش غیر واقعی اقتصاد، تحرک شدید سرمایه و عدم شفافیت، نظارت و کنترل بر فعالیت های اقتصادی. در حوزه بی ثباتی نیز، دست کم دو عامل به عنوان علل زمینه ای بحران تبیین می شوند که عبارت اند از: مکمل بودن استراتژیک و مسئله سرایت. یافته های مقاله که براساس استدلال های نظری و به روش تحلیل محتوا به دست آمده اند نشان می دهد که ظرفیت های بالقوه نظام بانکداری اسلامی باعث می شود عوامل زمینه ای ظهور بحران های مالی در هر دو حوزه آسیب پذیری و بی ثباتی کمتر از نظام متعارف باشد.
کلیدواژگان: بحران مالی، آسیب پذیری، بی ثباتی مالی، نرخ بهره و نظام بانکداری اسلامی -
صفحات 41-65فعالیت بازار پول و بازار سرمایه و آثار آنها در اقتصاد، امروزه اهمیت بسیار بالایی دارد؛ به گونه ای که نقش عمده ای را در کنترل فعالیت های اقتصادی و به گردش درآوردن چرخ های پیشرفت اقتصادی ایفا می کنند. به این صورت که توسعه بازارهای مالی نقش بسزایی در فرایند رشد اقتصادی و تامین مالی دارد و عملکرد صحیح آنها می تواند آثار قابل توجهی را بر سرمایه گذاری مورد نیاز بخش های مختلف اقتصادی وارد کند. بنابراین نقش بازارهای مالی در زمینه تامین منابع مالی از موضوعات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی، به دنبال طراحی الگویی در راستای ارتباط بانک ها با بازار سرمایه در چارچوب نظام بانکداری بدون ربا است و به این نتیجه می رسد که «بانک های موجود در نظام بانکداری بدون ربا می توانند با استفاده از ابزارهای پذیره نویسی و خرید و فروش صکوک اسلامی، صکوک حاصل از تبدیل به اوراق بهادارسازی دارایی ها، گواهی های سپرده، اوراق سهام مشارکت مدنی بانک ها، سرمایه گذاری مستقیم در بازار سرمایه، صندوق های سرمایه گذاری مشترک، پنجره خدمات بازار سرمایه و واگذاری اعتبارات به شرکت های فعال در بازار سرمایه، با بازار سرمایه ارتباط برقرار کنند و ضمن ورود به این بازار، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین نمایند».
کلیدواژگان: نظام بانکی، بازار سرمایه، نظام بانکداری بدون ربا، تامین منابع مالی، اقتصاد اسلامی و ارتباط بازارهای مالی -
صفحات 67-89کاهش و رفع فقر از تعالیم مورد تاکید ادیان الهی به ویژه اسلام است. توزیع نامناسب فرصت ها و منابع ظلم محسوب می شود و اسلام با برنامه توزیع عادلانه به دنبال تحقق زندگی آبرومندانه برای انسان هاست. در قرن حاضر پس از یک دوره غفلت نسبی از نقش مهم توزیع و به ویژه نابرابری بار دیگر این مقوله مهم در محور توجه محافل علمی و سیاست گذاری قرار گرفته است. در این مقاله مبانی نظری اثر نابرابری بر فقر در اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی بررسی و سپس از جهت تجربی در کشورهای منتخب و در گروه های متفاوت درآمدی از سال 1986 تا 2010م با استفاده از اطلاعات بانک جهانی و روش داده های تابلویی نامتوازن آزمون می شود. براساس این بررسی، نابرابری اثر مثبت و معنا داری بر فقر دارد؛ ولی افزایش درآمد سرانه موجب کاهش فقر در کشورهای مورد مطالعه شده است. همچنین تاثیر نابرابری بر فقر در کشورهای با درآمد بالای میانگین نسبت به کشورهای با درآمد پایین تر از آن، بیشتر است. در مجموع توصیه می شود که کاهش شاخص نابرابری (ضریب جینی) راهنمای عمل سیاست گذاران قرار گیرد.
کلیدواژگان: نابرابری، فقر، روش داده های تابلویی نامتوازن، درآمد و توزیع -
صفحات 91-110بررسی تاثیر توزیع درآمد بر مخارج مصرفی و پس انداز بخش خصوصی همواره در ادبیات رشد اقتصادی مورد توجه قرار گرفته و بخش عمده ای از مطالعات تجربی را در این زمینه به خود اختصاص داده است. برای این منظور، هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر نابرابری درآمد بر مخارج مصرفی سرانه بخش خصوصی در 57 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی طی سال های 1980−2009م است. در این راستا و با روش حداقل مربعات پویا در داده های تابلویی رابطه تعادلی بلندمدت میان نابرابری درآمد و مخارج مصرفی سرانه بخش خصوصی برآورد شده است. نتایج تخمین مدل بر برقراری رابطه بلندمدت بین متغیرهای آن دلالت دارد و متغیرهای ضریب جینی و نرخ بهره حقیقی تاثیر منفی و درآمد سرانه تاثیر مثبت و معنادار بر مخارج مصرفی سرانه بخش خصوصی دارد. با توجه به نتایج این مقاله، مهم ترین توصیه سیاستی آن است که سیاست گذاران و برنامه ریزان اقتصادی در این گروه از کشورها ضمن ارتقای ظرفیت تولید و رشد اقتصادی با به کارگیری سیاست های مناسب به افزایش مخارج مصرفی بخش خصوصی مبادرت ورزند.
کلیدواژگان: مصرف بخش خصوصی، نابرابری درآمد، روش حداقل مربعات پویا در داده های تابلویی و کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی -
صفحات 111-124با توجه به اینکه تابع رفاه اجتماعی به رتبه بندی توزیع رفاه میان افراد جامعه می پردازد، این بحث مطرح می شود که خاستگاه و منشا تعیین این رتبه بندی چیست؟ اقتصاد رفاه قدیم و پارتویی، این رتبه بندی را برخاسته از مطلوبیت ها و ترجیحات فردی افراد می دانست؛ اما رویکرد برگسون−ساموئلسن آن را برخاسته از ترجیحات اجتماعی افراد می داند. هر دو رویکرد، با ایده سکولاریسم که همه ترجیحات را تنها در حوزه شناخت انسانی قرار می دهد، کاملا سازگار است؛ اما با اندیشه اسلامی که معرفت های وحیانی را نیز می افزاید، تنها در محدوده ای خاص قابل قبول است. در این مقاله، این محدوده بررسی شده و زمینه ارائه تابع رفاه اجتماعی براساس ترجیحات اجتماعی افراد در یک جامعه اسلامی، فراهم شده است. از آنجا که این پژوهش، الگویی از ایده اجتماعی افراد در جوامع اسلامی مانند ایران را ارائه می کند، می تواند درآمدی به نظریه پردازی بومی در باب تابع رفاه اجتماعی قلمداد شود.
کلیدواژگان: تابع رفاه اجتماعی، رویکرد برگسون−ساموئلسن، فردگرایی، ترجیحات فردی، ترجیحات اجتماعی افراد و اقتصاد رفاه -
صفحات 125-140یکی از واکنش های کشورها برای مقابله با پدیده جهانی شدن، همگرایی های اقتصادی و منطقه ای است. امروزه، هم زمان با جهانی شدن، بحث همگرایی اقتصادی و منطقه ای در مناطق مختلف جهان رونق گرفته است. کشورهای اسلامی نیز با تکیه بر مزایای نسبی و توانایی های مختلف اقتصادی می توانند شرایط و فضای مقابله با روند جهانی شدن را کسب کنند و با کسب تجارب متفاوت از همگرایی های مختلف اقتصادی- منطقه ای توان خود را برای حرکت در روند جهانی شدن افزایش دهند و با شناخت مزیت های نسبی، موجبات افزایش جریان های سرمایه گذاری خارجی و به دنبال آن، رشد اقتصادی را فراهم کنند. تشکیل اتحادیه های مشترک اقتصادی می تواند از یک طرف با کاهش محدودیت ها و موانع تجاری موجب افزایش درجه باز بودن اقتصاد، افزایش حجم مبادلات تجاری، افزایش تولید و رشد شود و از طرف دیگر با افزایش حجم تجارت میان کشورهای عضو، امکان انتقال نوسانات اقتصادی میان کشورها را افزایش دهد؛ بنابراین انتخاب گروه تجاری منطقه ای می تواند یکی از اهداف برنامه ریزی تجاری باشد. در این میان بررسی ادوار تجاری و انتقال آنها از کشوری به کشور دیگر نیز نقش مهمی در همکاری های منطقه ای ایفا می کند. هدف اصلی این مقاله بررسی ارتباط بین شدت تجارت و هم زمانی ادوار تجاریمیان جمهوری اسلامی ایران و سایر اعضای سازمان کنفرانس اسلامی است. به این منظور از الگوی هم زمانی ادوار تجاری استفاده می شود.
به منظور برآورد مدل از روش داده های پانل در دوره زمانی 1994−2011 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین ادوار تجاری کشورهای منتخب این سازمان همبستگی وجود دارد. اما به دلیل همگن نبودن درجه توسعه، اندازه اقتصاد و ساختار تولید کشورهای عضو، شدت همبستگی بین ادوار تجاری اعضای مورد بررسی یکسان نیست؛ از این رو پیشنهاد می شود در اتخاذ سیاست اقتصادی ضد سیکلی احتیاط بیشتری صورت گیرد.
کلیدواژگان: سازمان کنفرانس اسلامی، هم زمانی ادوار تجاری، شدت تجارت و همگرایی منطقه ای -
صفحات 141-168با تصویب قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت نفت مجاز شد برای تامین سرمایه گذاری های صنعت نفت صکوک منتشر کند. یکی از مناسب ترین ابزارهای مالی اسلامی برای این کار اوراق سلف است. در این راستا، سازمان بورس و اوراق بهادار پس از تایید کمیته فقهی بورس دستورالعمل اجرایی اوراق سلف موازی استاندارد نفتی را تصویب کرد.
از آنجا که در طراحی هر ابزار مالی اسلامی باید به ابعاد فقهی، حقوقی و اقتصادی طراحی مدل مالی و مدیریت ریسک توجه کرد؛ در این مقاله ابتدا براساس روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای ریسک های اوراق سلف موازی استاندارد نفتی برای هر یک از ارکان درگیر در ساختار این اوراق شناسایی و در قالب سه طبقه کلی ریسک های سرمایه گذاران، ریسک های بانی و ریسک های واسط طبقه بندی شدند و به تایید خبرگان رسیدند. سپس ریسک های شناسایی شده با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی فازی اولویت بندی شدند. بنا بر یافته های مقاله ریسک های نرخ ارز، نوسانات قیمت دارایی پایه، نقدشوندگی، نوسانات سطح عمومی قیمت ها و نرخ سود بانکی از طبقه ریسک های بازار سرمایه گذاران در اولویت یک تا پنج قرار گرفتند.
کلیدواژگان: اوراق بهادار اسلامی، سلف، اوراق سلف موازی استاندارد نفتی، ریسک اوراق سلف نفتی و تحلیل سلسله مراتبی فازی
-
Pages 9-40This paper tries to evaluate the bases of the conventional financial system which enhance the possibility of financial crises occurrence and to shed light on the potentials of the Islamic banking system to avoid such crises. It distinguishes between the reasons which lead to economic crises and classifies them into those leading to the occurrence of financial crises (vulnerability) and those affecting the continuity of these kinds of economic crises (instability). It tries to show the role of the Islamic banking system in smoothing both kinds of reasons hence decreasing the financial crises itself. The crises reasons in the area of vulnerability (occurrence of problem) are: the fact that payable funds are not simultaneous with receivable funds، the incorrect development of speculation، the expansion of the unreal parts of the economies، the massive movement of capital، the lack of transparency، supervision and control over the economic activities. In addition، at least two factors affect instability (the continuity of) financial crises which are: Strategic Complementarities Principle and Contagion Principle. The results of this research show that in comparison with conventional banking system، the Islamic banking system has the potentials to avoid probable financial crises.Keywords: financial crises, vulnerability, financial instability, interest rate, Islamic banking system
-
Pages 41-65Activities of money market and capital market and their effects on the economy are of high importance in the world todays and play a major role in controlling the economic enterprises and the flow of the economic cycle. This means that the development of financial markets has a decisive role in the process of economic growth and financial funding. No doubt that their proper functioning can effect on the investment required for the different economic sectors. Therefore، the role of financial markets in the supply of financial resources is a crucial issue that needs to be investigated. The present article by using a descriptive–analytic method and library and internet resources was aimed to design a model for the relationship between the commercial banks and capital market within the interest-free banking system. It concluded that the banks in interest-free banking system can relate to capital market through using some tools such as underwriting، buying and selling Islamic Sukuk، securitization of assets، certificates of deposit، banks stocks، direct investments in the capital market، mutual funds، windows of capital markets services and assigning of funds to active companies in the capital market. Thus، while entering this market they can provide their required financial resources.Keywords: Banking system, Capital market, Interest–free banking system, Supplying of financial resources, Islamic economics, the relationships of financial markets
-
Pages 67-89Decreasing and eliminating poverty has been emphasized in religions specially Islam. Improper distribution of opportunities and resources are known as the instances of injustice and oppression. Islam has sought to achieve a decent life for humans with its program on fair distribution. In this century، after a period of relative neglect of the important role of distribution particularly inequality، again، this important issue has been placed at the center of attention in academic circles and policy making institutions. In this paper the theoretical origins of the effect of inequality on poverty in conventional economics and Islamic economics have been investigated and then in selected countries and in different income groups from 1986 to 2010 using data from World Bank and unbalanced panel data approach it was tested for practical purposes. Based on this study، inequality has had a significant and positive effect on poverty; however، the increases in per capita income led to the reduction of poverty in the countries have been studied. Also the impact of inequality on poverty in high-income countries was more than the low income countries. In general، it is recommended that policymakers take reducing inequality index (Gini coefficient) as a guide to action.Keywords: Inequality, Poverty, Unbalanced panel data approach, Income, distribution
-
Pages 91-110Investigation the impact of income inequality on consumption and saving of private sector is one of the important issues in the economic growth literature and consumption theories and many empirical studies have been allocated to these fields. For this purpose، the main objective of this paper was to estimate long-run relationship between income inequality and per capita private consumption in 57 OIC countries over the period of 1980-2009. To achieve this objective، the econometric model has been estimated by using of dynamic ordinary least square (DOLS) approach. The results of this study showed that there was a co-integrating vector between income inequality and private consumption. In addition، the real interest rate and income inequality have negative and per capita income has positive and significant effect on private consumption respectively. Hence، the main policy implication of this study is that، policy makers in these countries should adopt re−distribution policies in order to increase the private consumption and domestic productsKeywords: Private Consumption, Income Inequality, Johnson's co−integrating technique, DOLS approach
-
Pages 111-124Since the social welfare function deals with the ordering of welfare distribution in a society، this question arises that what is the origin of this ordering. Old welfare economics and Pareto''s welfare economics believed the ordering was derived from utility and individual preferences; but Bergson–Samuelson''s approach sees it arising from people''s social preferences. Both of these approaches are perfectly compatible with the idea of secularism، in which all preferences are in the realm of human cognition. But its consistency with the Islamic notion which includes divine knowledge is acceptable only in a particular area. In this paper، the range of this adaptation is investigated; it provided a background for the presentation of social welfare function based on social preferences of people in an Islamic society. Because this paper offered a pattern of individuals'' social ideas in Muslim societies such as Iran، it can be considered as an introduction to national theorizing about social welfare function.Keywords: Social welfare function, Bergson–Samuelson approach, Individualism, Personal preferences, People's social preferences, Welfare economics
-
Pages 125-140One of the responses of countries to deal with the phenomenon of globalization is economic and regional integration. Today، along with globalization، the debate on the economic and regional integration has also been flourished in various parts of the world. Islamic countries by relying on their advantages and different economic capabilities can increase flows of foreign investment، followed by، higher level of economic growth، to cope with globalization trend. Establishment of common economic union by reducing trade restrictions and barriers can، in one hand، increase openness، level of trade، production and growth. On the other hand، increasing the volume of trade between member countries can increase transfer of possible fluctuations between them. The purpose of this study was to investigate the relationship between trade intensity and business cycle synchronization between the Islamic Republic of Iran and other members of the OIC. To estimate the model، panel data approach for the period 1994–2011 were applied. This study used a panel of bilateral trade and business cycle data spanning 9 selected member countries over 18 years. The results showed although، there is a correlation between the business cycle in selected countries of OIC، but due to lack of homogeneity degree of development and economic structure of members، intensity of correlation between business cycles are not the same. Therefore، it is suggested that the anti–Cycle economic policies should be made with caution.Keywords: OIC, Business Cycle Synchronization, Trade Intensity, Regional Integration
-
Pages 141-168After the enactment of Fifth Development Program Law، the Oil Ministry was authorized to invest in oil supply through the release of Sukuk action. One of the most appropriate Islamic financial instruments for this purpose was salaf sukuk. In this regard، after approval of the jurisprudential committee، the Securities and Exchange Organization approved the executive instructions of oil Standard parallel Salaf papers. Since in developing every Islamic financial instrument various religious، legal and economic dimensions of designing financial model and risk management should be considered، in this study on the basis of analytical–descriptive methods and by using library resources risks of oil Standard parallel Salaf papers for each of the elements involved in the structure of these papers were identified and classified into three categories، namely investors'' risks، commercial institutions’ (originators’) risks and financial institutions (SPV’s) risks and then were approved by experts. Finally، using fuzzy analytic hierarchy process (AHP) risks were prioritized. According to research findings، exchange rate risks، volatility of price of basic assets، liquidity، volatility of public level of price and interest rates of investors'' market risks were prioritized from one to five.Keywords: Islamic Securities, Salaf, Standard Parallel Salaf Papers, Oil Salaf Papers Risk, Fuzzy AHP
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.