مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال چهاردهم شماره 6 (پیاپی 68، شهریور 1393)

خودپنداره حرفه ای، درک فرد از خود به عنوان یک فرد حرفه ای است و بر چگونگی تفکر، تکامل نقش و عملکرد حرفه ای وی تاثیر دارد. در سال های اخیر، بالا بردن خودپنداره به عنوان یک هدف جهانی در آموزش عالی به ویژه در رشته پرستاری مطرح شده است. لذا، این مطالعه با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزشی-توجیهی بر خودپنداره حرفه ای دانشجویان مقطع کارشناسی پرستاری انجام گردید.
طی یک مطالعه ی تجربی، 50 دانشجوی کارشناسی پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد که در نیمسال اول سال تحصیلی 91-90 مشغول به تحصیل بودند انتخاب و به روش تخصیص تصادفی به دو گروه تجربی و شاهد تقسیم شدند. واحدهای پژوهش در هر دو گروه، پرسشنامه های مطالعه را قبل از ارائه برنامه آموزشی، بلافاصله و سه هفته بعد از مداخله تکمیل نمودند. گروه شاهد تنها آموزش های معمول در دوره کارشناسی پرستاری و گروه تجربی 6 جلسه آموزشی-توجیهی را به صورت هفتگی دریافت نمودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری تی مستقل، آنالیز واریانس با اندازه گیری مکرر و آنالیز واریانس دو طرف استفاده شد.
بر اساس یافته های مطالعه، تفاوت معناداری بین میانگین نمره خود پنداره پرستاری در مراحل قبل (169.5±26)، بلافاصله بعد از مداخله (178.4±22.6) و سه هفته بعد(184.4±25.6) از 216 نمره مشاهده گردید (0/003≥P)، در حالی که این تفاوت در گروه شاهد معنادار نبود (0/65=P). بدین ترتیب که انجام مداخله باعث افزایش میانگین نمره خودپنداره در مراحل بعد از مداخله شده بود. همچنین، بیش ترین تغییر در میان ابعاد خودپنداره حرفه ای، در بعد خودپنداره عمومی مشاهده گردید.
آموزش هایی که با اهداف معین جهت تکامل حرفه ای دانشجویان پرستاری طرح ریزی می شوند و تصویر مثبتی از حرفه پرستاری ارائه می نمایند، می توانند منجر به افزایش خودپنداره حرفه ای دانشجویان پرستاری گردد.

یکی از ویژگی های شخصیت به هنجارکه می تواند سطح شادکامی افراد را دستخوش تغییرکند، برخورداری از عزت نفس است. امروزه عزت نفس در ابعادمختلف زندگی افراد اعم ازتحصیل، شغل و محیط اجتماعی اهمیت روزافزونی یافته است. این پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین عزت نفس و شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال 1392 طراحی گردید.
این پژوهش مقطعی در سال 1392بر روی 200 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی صورت گرفت. اطلاعات توسط پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامه شادکامی آکسفورد جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آزمون های تی مستقل، آنالیزواریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین سنی افراد 21.01± 3.55 سال به دست آمد. نمره میانگین عزت نفس از مجموع نمره ده 5.53±4.43 و میانگین نمره شادکامی از مجموع نمره 87، 43±1.25 بود. ضریب همبستگی پیرسون ارتباط آماری معناداری را بین نمره عزت نفس و شادکامی دانشجویان نشان داد(r=0.058، and p=0.0001).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد عزت نفس و شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک در حد بالایی قراردارد. همچنین به نظر می رسد عزت نفس بالا موجب افزایش شادکامی می گردد. برنامه ریزی های فرهنگی آموزشی می تواند عزت نفس و شادکامی دانشجویان را بهبود بخشد.

با توجه به پیشرفت های روزافزون تکنولوژی و رشد بی سابقه اطلاعات مدیریت سلامت، نیاز به آموزش و بهسازی نیروی انسانی شاغل در حوزه سلامت یک ضرورت است. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی رابطه آموزش های ضمن خدمت پرسنل پرستاری شاغل در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با پیامد های شغلی: تعهد سازمانی، خشنودی شغلی و رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است.
این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی درجامعه آماری پرستاران شاغل در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در نیمه اول سال 1392 انجام شد. در این پژوهش تعداد 135 پرستار به روش خوشه ایتصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه محقق ساخته برای ارزیابی اثربخشی آموزش ضمن خدمت، پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی، پرسشنامه رضایت شغلی عمومی و پرسشنامه تعهد سازمانی بالفور و وکسلر (Balfour & Whechler) بود. تحلیل داده ها، با استفاده از آمار توصیفی و نیز روش تحلیل مسیر صورت گرفت.
نتایج حاصل نشان داد رابطه آموزش ضمن خدمت پرسنل پرستاری با تعهد سازمانی (r=0.453، β=0.498، P =0.037) و رضایت شغلی (r=0.194، β=0.348، P=0.018) معنادار است. اما رابطه آموزش ضمن خدمت با رفتار شهروندی معنادار نبوده و بین آنها ارتباطی وجود نداشت.
با توجه به اهمیت عملکرد با صلاحیت پرستاران در نظام سلامت که به دنبال آموزش ضمن خدمت اثربخش حاصل می شود و رابطه ای که بین این آموزش ها با پیامد های شغلی حایز اهمیت مانند تعهد و خشنودی شغلی وجود دارد لزوم توجه به آموزش پرسنل پرستاری بیش از پیش آشکار می شود.

پیشرفت های مداوم علمی همراه با وضعیت متغیر مددجویان مستلزم آن است که پرستاران بتوانند با تلفیق مهارت های فنی و دانش حرفه ای خود براساس شواهد علمی، مشکلات مددجویان را تشخیص داده و به طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه ی مراقبتی برای حل این مشکلات بپردازند. پرستاران باید توانایی تصمیم گیری مستقل بالینی را داشته باشند و تحقق این اهداف به واسطه استفاده از شواهد تحقیقاتی در مراقبت های بالینی تسهیل می گردد. هدف این مقاله مروری بررسی مفهوم پرستاری مبتنی بر شواهد، موانع موجود در آموزش آن و ارائه راه کارهایی جهت تسهیل اجرای آن می باشد.
مطالعه مروری حاضر از نوع یکپارچه می باشد. انواع مقالات براساس کلیدواژه های آموزش پرستاری مبتنی بر شواهد، پرستاری مبتنی بر شواهد و آموزش، از پایگاه داده های مختلف داخلی و خارجی اعم از ProQuest، Ovid، PubMed، ScienceDirect، Google Scholare و magiran، sid جمع آوری گردید. از مجموع مطالعات به دست آمده، در کل 24 مقاله در این مطالعه استفاده گردید.
مطالعات نشان می دهند که موانع زیادی برسر راه مراقبت مبتنی بر شواهد و آموزش آن به دانشجویان وجود دارد. از جمله این که اساتید وقت کافی برای آموزش مبتنی بر شواهد نداشته یا با نحوه آموزش آن آشنایی ندارند. همچنین پرستاران در بالین با تعداد زیاد بیماران، کمبود وقت و اطلاعات مواجه بوده و در مراقبت براساس شواهد دچار مشکل می باشند.
به نظر می رسد که با سیاست گذاری در سطح کشور و اجباری نمودن مراقبت براساس شواهد، می توان دانشگاه ها و اساتید را ملزم به آموزش فرآیند مراقبت مبتنی بر شواهد به دانشجویان پرستاری و علوم پزشکی نمود.

از آنجایی که انگیزش، موتور حرکت دهنده انسان است، شناسایی زیربناهای آن به خصوص در حیطه های تحصیلی و آموزشگاهی به منظور رشد و پیشرفت جامعه مهم و ارزشمند می باشد. هدف اصلی از پژوهش حاضر بررسی نقش باورهای امید و خوش بینی در پیش بینی انگیزش تحصیلی دانشجویان است.
در این مطالعه توصیفی جامعه ی آماری دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد در سال تحصیلی 91-1390 بودند، که تعداد 350 نفر از آنان به روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند (218 نفر از دانشگاه فردوسی و 132 نفر از دانشگاه علوم پزشکی). برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی امید اسنایدر و مقیاس انگیزش تحصیلی والرند و پرسشنامه خوش بینی شییر و کارور استفاده شد. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین تمام متغیرهای پژوهش همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد: همبستگی انگیزش و تفکر عامل (r=0.52، p<0.01)، انگیزش و تفکر راهبردی (r=0.40، p<0.01)، انگیزش و خوش بینی (r=0.34، p<0.01)، تفکر راهبردی و تفکر عامل (r=0.57، p<0.01)، تفکر عامل و خوش بینی (r=0.51، p<0.01)، تفکر راهبردی و خوش بینی (r=0.32، p<0.01). نتایج رگرسیون چندگانه نیز نشان می دهد که مجموع باورهای امید و خوش بینی می توانند انگیزش تحصیلی دانش جویان را پیش بینی کنند (F (225، 3)= 33.780، p<0.001) آزمون معناداری ضرایب رگرسیون نیز نشان می دهد که تفکر راهبردی (t=2.173، p<0.05) و تفکر عامل (t=5.326، p<0.001) به لحاظ آماری ارتباط معناداری دارد، اما ضریب رگرسیون خوش بینی به لحاظ آماری معنادار نبود. بین دو گروه دختر و پسر تنها در متغیر انگیزه تحصیلی تفاوت معناداری دیده شد و بین دو دانشگاه در هیچ یک از متغیرها تفاوت معناداری دیده نشد.
مطابق نتایج به دست آمده امید متغیری است که با انگیزش تحصیلی رابطه دارد و در موقعیت های تحصیلی باید بر آن تاکید گردد.

با توجه به نقش و اهمیت دانش پژوهی در فرآیند انتخاب، استخدام و ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف ارتقای کیفیت آموزشی اساتید اقدام به افزودن بند دانش پژوهی آموزشی به آیین نامه ارتقای هیات علمی کشور به منظور افزایش نوآوری و خلاقیت در عملکرد آموزشی اعضای هیات علمی نموده است. این مطالعه با هدف ارزیابی عملکرد دانش پژوهی آموزشی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بین سال های 91-1388 انجام شد.
نمونه پژوهش در این مطالعه توصیفی تحلیلی شامل 127 نفر از اساتید هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است بودندکه در سال های 91-1388 حائز کسب امتیاز دانش پژوهی شدند. داده ها براساس جدول امتیازات محاسبه شده در کمیته دانش پژوهی آموزشی(برمبنای دستورالعمل معادل سازی و محاسبه امتیازات دانش پژوهی آموزشی، مصوب هیات ممیزه مرکزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) گردآوری شد. به منظور تحلیل نتایج از آزمون های پیرسون، ANOVA-test و Chi-square-testاستفاده شد.
127 نفر(99/2%) از افراد شرکت کننده هیات علمی آموزشی بودند. به ترتیب 79 نفر (62%) متقاضی رتبه علمی دانشیاری، 42 نفر (33%) و 6 نفر (5%) به ترتیب متقاضی رتبه های علمی استادی و استادیاری بوده اند. 77 نفر(60/6%) از افراد شرکت کننده در برنامه دانش پژوهی آموزشی از فعالیت های دانشگاهی،4 نفر (3/2%) از فعالیت های وزارت خانه ای و 46 نفر(36/2%) از هر دو حیطه آیین نامه امتیازکسب کردند. نتایج این مطالعه تنها در فعالیت های وزارتی اختلاف معناداری در بین رتبه های علمی مختلف و همچنین اساتید دانشکده های مختلف نشان داد(P=0.002 and x2=12.46) و (P=0.000 and x2=17.64). در فعالیت های دانشگاهی، طرح دوره با 77% درصد بیش ترین میزان کسب امتیاز را داشت. ارتباط معناداری بین سن و امتیاز کسب شده از آیین نامه مشاهده نشد. همچنین میزان استفاده از مصادیق آیین نامه اختلاف معناداری در گروه های سنی مختلف نشان نداد.
نتایج به دست آمده نشان می دهد اساتید بیش تر از مصادیقی که تهیه آن ساختار ساده تر داشته و نیازمند صرف زمان کم تری باشد، استفاده نموده اند. لذا علی رغم تمامی مزایایی که برای فرآیند دانش پژوهی آموزشی مطرح است، پیشنهاد می شود با بازنگری مفاد آیین نامه و افزودن موارد آموزشی دیگر و همچنین اصلاح سقف امتیازات، بتوان به رفع محدودیت های آیین نامه فعلی و ترغیب اساتید به استفاده از فرآیندهای نوآورانه و خلاقانه در بهبود کیفیت آموزشی دانشگاه ها پرداخت.

علی رغم شهرت، ابهامات و چالش های متعددی در مورد نظریه بنیادی وجود دارد. به دلیل ماهیت رقابتی رویکرد های مختلف شفاف بودن پایه ها، روش ها و تعهد نسبت به روش خاص ضروری است. هدف از این مقاله شناخت ویژگی های نظریه بنیادی کلاسیک و کمک به افتراق آن از سایر روش های مشابه است.
این مقاله، یک مرور سنتی بر برخی از مقالات و کتب کلیدی «گلیزر» درباره نظریه بنیادی کلاسیک است. در این مقاله از 17 کتاب و مقاله وی استفاده شده است.
دو دغدغه اساسی گلیزر «اجتناب از القا» و «افتراق بین روش کلاسیک و روش های پژوهش کیفی و همچنین افتراق آن از سایر روش های نظریه بنیادی» است. وی تلاش نموده است این دو دغدغه خود را با ارائه راهبردهایی مناسب در هر یک از گام ها حل نماید.
برای انجام یک پژوهش نظریه بنیادی با کیفیت، شناخت و پای بندی به مبانی زیربنایی و همچنین جزییات این روش ضروری است. کنار گذاشتن پیش فرض ها و اجتناب از تعمیم اصول پژوهش های کیفی و سایر اعضای خانواده نظریه بنیادی به روش کلاسیک یکی از اصول مهم در این انجام موفق این روش است.

توانمندی های تخصصی بازرسین بهداشت محیط و راه های کسب آن برای مواجهه با مسایل بهداشت محیط کشور ضروری است. هدف این مطالعه تعیین روش های کسب توانمندی های بازرسین بهداشت محیط کشور ایران از دیدگاه خودشان است.
در این مطالعه توصیفی مقطعی که از فروردین 1391تا خرداد 1392 انجام شد، 612 بازرس بهداشت محیط شاغل در دانشگاه های علوم پزشکی کشور توسط روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند.جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه ای صورت گرفت که روایی و پایایی آن از طریق مشورت با افراد متخصص و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0/82) تایید شده بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده ازشاخص های آمار توصیفی انجام شد.
بازرسین بهداشت محیط در حیطه های مرتبط با وظایفشان به طور عمده توانمندی های خود را به ترتیب از طریق آموزش های ضمن خدمت (38/7%)، آموزش های دانشگاهی در دوران تحصیل (818/8%)، آموزش های تجربی و قبل از استخدام (14/7%) کسب کرده اند.
آموزش ضمن خدمت، نقش اساسی در افزایش توانمندی بازرسین بهداشت محیط از دیدگاه خودشان داشته است. بنابراین برای ارتقای توانمندی آنان لازم است بر روی برنامه ریزی و طراحی آموزش های ضمن خدمت تخصصی تاکید بیش تری به عمل آید. همچنین پیشنهاد می گردد، برنامه های درسی دانشگاهی آنان در صورت امکان باتوجه به توانمندی های مورد نیاز بازرسین غنی تر گردد.

سازمان دهی برنامه آموزش بالینی در پرستاری و مامائی معطوف به بهبود تجارب یادگیری فراگیران است. این برنامه نظام مند از چندین عنصر تشکیل شده است که محیط از جمله آنها محسوب می گردد. لذا هدف از مطالعه حاضر معرفی نرم افزار بانک اطلاعات محیط های آموزش بالینی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود.
در این مطالعه توصیفی (سال 92-1389)، جامعه مورد مطالعه شامل محیط های آموزش بالینی منتخب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود. گرد آوری داده ها از طریق چک لیست محقق ساخته بود. این ابزار شامل دو بخش اسامی محیط های آموزش بالینی و اطلاعات مربوط به ویژگی های محیط های آموزش بالینی در 7 محور بود. به منظور تهیه نرم افزار، محورهای اصلی چک لیست و نیز گویه های زیرمجموعه هر محور به عنوان ساختار مفهومی زیربنای طرح نرم افزار مورد توجه قرار گرفت. این نرم افزار در محیط Access-2010 تهیه شد و با ورود اطلاعات گردآوری شده، تکمیل گردید.
ضمن شناسایی محیط های آموزش بالینی مورد استفاده گروه های آموزشی دانشکده، در مجموع اطلاعات مرتبط با تعداد 126 بخش، 7 مرکز بهداشتی درمانی و 7 خانه بهداشت از زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان استخراج شدند. نرم افزار بانک اطلاعات محیط های آموزش بالینی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اطلاعات مربوط به ویژگی های محیط های بالینی را در محورهای محیط فیزیکی و امکانات، برنامه آموزشی، برنامه ارزشیابی و کارکنان، شایع ترین اختلالات و موارد بیماری، مداخلات پرستاری مستقل و مداخلات پرستاری مشارکتی در بردارد.
این نرم افزار با در اختیار گذاشتن برخی اطلاعات مورد نیاز در مورد محیط های آموزش بالینی، می تواند به مدیران و برنامه ریزان آموزشی در انطباق برخی از ویژگی های مهم برنامه آموزش با محیط بالینی کمک نماید.

مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی/ شهریور 1393؛ 14(6): 568 تا 570 سردبیر محترم مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی مقاله ای با عنوان مقایسه تاثیر آموزش به روش یادگیری مشارکتی و سخنرانی بر باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خود تنظیمی در مجله مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی دوره 14 و شماره 5 به چاپ رسیده است(1)، با توجه به این که این مقاله بسیار کاربردی و نتایج آن قابل استفاده در بهبود وضعیت مشارکت دانشجویان در زمینه موضوعات آموزشی می باشد، ذکر چند نکته برای اتکای بیش تر به نتایج این مقاله قابل بحث می باشد(2). نمونه گیری و تصادفی سازی از ارکان اساسی در مطالعات به ویژه مطالعات مداخله ای می باشد و باعث اتکای بیش تر به نتایج آن مطالعه می شود، به طوری که بر اساس استاندارهای پذیرفته شده از سوی مجلات و سردبیران، یکی از ارکانی که در گزارش مطالعه مداخله ای به روشنی و وضوح کامل باید به آن پرداخته شود، نحوه ی تصادفی سازی می باشد(3). یکی از روش های تصادفی سازی در مطالعات، تصادفی سازی بلوکی می باشد، در این روش معمولا تعداد افراد اختصاص داده شده به هر یک از گروه ها تقریبا مساوی می باشد. در این روش بلوک هایی بر اساس متغیر های مد نظر تشکیل شده و در درون هر بلوک نیمی از افراد مداخله و نیمی به عنوان شاهد لحاظ می شوند، هدف اصلی در این روش توازن تعداد شرکت کننده ها در هر یک از گروه ها می باشد(3). شفاف سازی روش نمونه گیری و تصادفی سازی در مطالعات مداخله ای بسیار حیاتی می باشد(3)، در مطالعه مذکور در مورد نحوه انتخاب بلوک ها و تصادفی سازی گروه ها اشاره ای نشده است(1) و در قسمتی از متن اشاره شده است که انتخاب بلوک ها بر اساس مشخصات فردی بوده است، در حالی که در قسمت دیگری ذکر شده است که با توجه به اهمیت استعداد تحصیلی در بر یادگیری خود تنظیمی، انتخاب بلوک ها بر اساس معدل دانشجو بوده است، که از این نظر تناقض وجود دارد. برای افزایش اطمینان به نتایج این چنین مطالعات شفاف سازی نحوه تصادفی سازی و انتخاب گروه ها ضروری می باشد(1). نکته دیگر: از پیش فرض های عمده در استفاده از آزمون های آماری پارامتری، تایید نرمال بودن داده ها است و استفاده از این آزمون ها زمانی معنا پیدا می کند که از نرمال بودن داده ها مطمئن بود و در صورت نرمال نبودن داده ها و استفاده از آزمون های ناپارامتری معادل نتایج مطالعه تغییر می کند(4)، در پژوهش حاضر علی رغم استفاده از آزمون های پارامتریک، هیچ اشاره ای به نرمال بودن داده ها نشده است که در بسیاری از مواد انحراف معیار متغیر بیش تر از میانگین بوده است، در مواقعی که چنین چیزی به وجود می آید، داده ها از نرمال بودن فاصله می گیرند و به سمت چولگی پیش می روند، با توجه به توضیح مذکور، نرمال بودن داده ها در این پژوهش مورد ظن بوده و باید مورد بررسی قرار گیرد(4). اهمیت نرمال بودن داده ها جهت استفاده از آزمون های پارامتری به حدی مهم است که بعضا مشاهده می شود، مقاله ی غنی از نظر محتوایی ولی به دلیل عدم نرمال بودن داده ها و استفاده از آزمون های پارامتری در آن مطالعه، مورد قبول واقع نمی شود و مهمترین گام در این مواقع تایید نرمال بودن و در صورت عدم نرمال بودن اقدام برای نرمال سازی و استفاده از آزمون های ناپارامتری است، که نتایج مطالعه را تحت تاثیر قرار می دهد(3) با توجه به توضیحات داده شده در بالا، انتظار می رود پژوهشگران در گزارش مقالات مداخله ای به روش نمونه گیری و نحوه تصادفی سازی به طور شفاف و اضح بپردازند، همچنین در نتایج اشاره مختصری به تایید نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون های مربوطه داشته باشند، تا در ذهن خواننده ابهام ایجاد نشده و باعث اطمینان کامل به مقاله شود، علاوه بر این با اقدامات این چنینی شاهد بهبود گزارشات مقالات مداخله ای خواهیم بود(5و6).