فهرست مطالب

نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام
پیاپی 7 (پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/18
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی اکبر جعفری صفحات 11-34
    در استراتژی کلان هر دولت، «امنیت ملی» به عنوان اصلی بنیادین به حساب می آید. در دهه های اخیر، دولت های اسلامی منطقه خاورمیانه و جهان اسلام متحمل هزینه های سنگینی شده اند. چالش های منازعه میان اعراب و اسرائیل و مداخلات فزاینده قدرت های فرا منطقه ای (امریکا) و قدرت منطقه ای (اسرائیل)، و همچنین به دلیل ناکارآمدی برخی از دولت های عربی وابسته به غرب در تامین امنیت منطقه ای، موجب شده است امنیت ملی ایران نیز به مخاطره بیفتد. سوال اساسی که در این پژوهش مطرح می شود این است که ایران به عنوان یک قدرت مهم و برتر منطقه ای و نیز سایر دولت های اسلامی منطقه و جهان اسلام، چه استراتژی کارآمدی را می توانند اتخاذ کنند تا از واگرایی به همگرایی و اتحاد نایل آیند و در نتیجه امنیت ملی آنها به طور پایدارتری تامین شود؟ پژوهش حاضر در پی ارائه این استراتژی است که با توجه به دومینوی انقلابات در کشور های عربی، دولت ایران با همراه سازی سایر دولت های اسلامی منطقه خاورمیانه و با به کارگیری رویکرد نظری «موازنه تهدید»، خواهند توانست در مقابل مداخله گرایی امریکا- اسرائیل بازدارندگی ایجاد کنند، در غیر این صورت باید وضعیت ناامنی موجود در جهان اسلام را برای آینده ای نامعلوم تحمل کنند. رهیافت پژوهشی این اثر به روش تبیینی و با استفاده از مدل هندسی تدوین شده است.
    کلیدواژگان: دولت های اسلامی، خاورمیانه، واگرایی، اتحاد، امنیت
  • مسعود هاشمی صفحات 35-60
    با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، از سال 2002 میلادی تحولات فراوانی در سیاست خارجی این کشور شکل گرفته است. دولت برآمده از این حزب، سیاست خارجی چندوجهی، فعال، پویا و مستقلی را در پیش گرفته که به طور همزمان گسترش روابط با کشورهای غربی از یک سو و تقویت سیاست نگاه به شرق را از دیگر سو تعقیب می کند. در مفهوم سازی رویکرد حاکم بر سیاست خارجی جدید ترکیه، اصطلاح نوعثمانی گری یا عثمانی گرایی جدید مرسوم شده است. پرسش قابل طرح در این راستا این است که رویکرد جدید سیاست خارجی ترکیه بر چه سازه هایی استوار است؟ مقاله حاضر این فرضیه را مورد واکاوی قرار می دهد که سیاست خارجی جدید ترکیه برگرفته از صورت بندی هویتی مبتنی بر سابقه تاریخی و فرهنگی خاص برای این کشور قابل فهم است. بر پایه این رویکرد، در کنار دغدغه همگرایی ترکیه با غرب، گسترش روابط این کشور با مناطق ژئوپلیتیکی خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز، بالکان و شمال افریقا که قبلا جزئی از امپراتوری عثمانی بوده اند در اولویت سیاست خارجی جدید ترکیه قرار دارد. در مقاله حاضر، ضمن تبیین رابطه هویت و سیاست خارجی ترکیه، ماهیت نقش ها، منافع و اهدافی که دولت مردان کنونی ترکیه برای سیاست خارجی این کشور در سطح منطقه ای و فرامنطقه ای تعریف کرده اند، مورد واکاوی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی ترکیه، سازه انگاری، نوعثمانی گرایی، هویت، تاریخ
  • زهره همتی صفحات 61-81
    امروزه یکی از ابزارهای مهم در رسیدن به منافع ملی، قدرت نرم است که در مقایسه با قدرت سخت کارکردی پنهان دارد و به دنبال اختلال و تزلزل در باورهای ذهنی (از طریق جذب و قانع کردن برای همکاری) جامعه هدف است. در دهه های اخیر، ایالات متحده امریکا از این ابزار در تامین منافع خود در عرصه بین الملل بهره ای فراوان برده است. جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که آماج قدرت نرم امریکا قرارگرفته و سیاست مداران امریکایی تلاش می کنند تا از این ابزار، برای تحت تاثیر قرار دادن هویت ایرانی – اسلامی ملت ایران نهایت استفاده را ببرند. این مقاله با اتخاذ روش توصیفی و تحلیلی و در چهارچوب نظریه قدرت نرم مورد نظر جوزف نای و منابع سه گانه آن، یعنی سیاست خارجی، ارزش های سیاسی و فرهنگ، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که: امریکا چگونه می کوشد تا از طریق قدرت نرم، هویت ایرانی – اسلامی ملت ایران را تضعیف کند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که امریکا در چهارچوب اعمال قدرت نرم و منابع سه گانه آن، در تلاش است تا از طریق 1) تزریق فرهنگ و سبک زندگی غربی 2) اختلال در ارزش های سیاسی مقوم وحدت ملی و 3) انزوای ایران در عرصه بین الملل، از شکل گیری، تثبیت و تحکیم هویت ایرانی- اسلامی ملت ایران جلوگیری کند.
    کلیدواژگان: قدرت، قدرت نرم، هویت، هویت ایرانی - اسلامی، امریکا، جمهوری اسلامی
  • پرویز دلیرپور صفحات 83-103
    در این مقاله، نویسنده با روش اسنادی و با رویکرد جامعه شناسی تاریخی به بررسی تحولات اخیر مصر می پردازد. تیم مک دانیل مبدع نظریه نوسازی خودکامانه، بر آن است که نوسازی در جوامع استبدادی تناقض هایی می آفریند که از جمله می توان به شکل گیری نیروهای جدیدی در جوامع سنتی- استبدادی اشاره کرد که خواست های جدیدی را در برابر دولت خودکامه مطرح می سازند. بخش عمده این نیروها، نیروهای طبقه متوسط نوین هستند که پایگاه شهری دارند. ازآنجاکه دولت خودکامه با دست زدن به نوسازی از بالا متحدان سنتی حکومت (مانند طبقات زمین دار) را نابود می سازد، آسیب پذیری آن در برابر پدیده انقلاب افزایش می یابد. بررسی ها نشان می دهد، با توجه به شباهت های رهیافت های نوسازی در این سه جامعه، تناقض های ناشی از نوسازی خودکامانه یکی از عوامل تحولات مصر نیز بوده است. گسترش طبقه متوسط نوین، تقویت جامعه مدنی، شکل گیری خواست های مدرن از قبیل آزادی خواهی، مشارکت سیاسی وغیره از نتایج نوسازی در حوزه اجتماعی است، در حالی که حکومت های خودکامه توان پاسخ گویی به لوازم جامعه مدرن را ندارند و از این رو، نتیجه نهایی تناقض های نوسازی خودکامانه، افزایش آسیب پذیری آنها در برابر انقلاب خواهد بود.
    کلیدواژگان: خودکامگی، نوسازی، تناقض های نوسازی خودکامانه، انقلاب
  • جعفر نوروزی نژاد صفحات 105-137
    در پی به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، سیاست خارجی این کشور دستخوش تغییراتی جدی شد. بسیاری از تحلیل گران از این تغییرات تحت عنوان نوعثمانی گرایی نام بردند و نوع تغییرات را برای بازگشت ترک ها به سوی شرق و به خصوص خاورمیانه عنوان کردند. سوال اصلی که مطرح می شود این است که عامل اصلی تغییر سیاست خارجی ترکیه بعد از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در این کشور چیست؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه پژوهش به این نکته اشاره می کند که برداشت متفاوت نخبگان سیاسی جدید ترکیه از نظام بین الملل، تحت تاثیر شکل گیری هنجارها و عوامل مادی جدید، باعث تغییر سیاست خارجی ترکیه از یک جانبه گرایی قبلی به سوی چندجانبه گراییجدیدشده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که دگردیسی در هنجارهای حاکم بر نخبگان ترکیه یکی از عوامل اصلی دگردیسی در سیاست خارجی آن کشور به شمار می رود؛ بنابراین، بر اساس نظریه سازه انگاری، در صورت تغییر مجدد هنجارها، می توان انتظار تغییرات جدیدی را در آینده سیاسی این کشور داشت. برای انجام تحقیق حاضر از روش کتابخانه ای و نظریه سازه انگاری استفاده شده است.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی ترکیه، نوعثمانی گرایی، غرب گرایی، سازه انگاری
  • منا حمیدی نسب صفحات 139-158
    نقش دین، در ساخت سیاسی جدید مصر پس از سقوط حسنی مبارک از مهم ترین دغدغه های مطالعات کنونی تحولات خاورمیانه در سال های اخیر محسوب شده است که با توجه به خروجی گفتمان اسلام گرا از صورت بندی نیروهای سیاسی درون جنبش مصر از اهمیت مضاعفی برخوردار می شود. این موضوع به نوبه خود، مناسبات این صورت مسئله را با الگوهای حکومتی اسلام گرا از جمله حکومت دینی ایران و امکان تاثیرگذاری این الگو بر ساخت سیاسی جدید مصر مطرح ساخته است. پرسش اساسی این است که بنیان سیاسی جدید مصر و تعیین نقش جدید دین و جایگاه آن در امر سیاست، ممکن است چه مناسبات و تعاملاتی با الگوی حکومت دینی ایران داشته باشد؟ بر این اساس، تبیین و بازشناسی گزاره های متفاوت از جمله هویت سنجی نیروهای انقلابی، ساختار و سازوکار روند به نتیجه رسیدن انقلاب و تاثیر آن بر شکل گیری ماهیت جدید حکومت بعد از انقلاب در دو بستر شاخص جنبش اسلامی ایران و جنبش غیرایدئولوژیکی مصر، تعمیم خروجی انقلاب یعنی حکومت دینی و امت گرای ایران را بر ماهیت و هویت حکومت جدید مصر ناممکن ساخته است.
    کلیدواژگان: جنبش اسلامی ایران، حکومت دینی، جنبش 2011 مصر، اخوان المسلمین
|
  • Pages 35-60
    With justice and Development party''s taking over affairs in Turkey at 2002، foreign policy of this country has been changed significantly since 2002. The government emerged from this party has taken a multilateral، active، dynamic and independent foreign policy، that pursuit expansion of ties with western countries and integration in to west، on one hand، and reinforcement of the policy of «looking at East»، on the other hand simultaneously. The Term of Neo-ottomanism or new ottomanism has become common in conceptualizing the dominating approach of new Turkish foreign policy. In this direction، a question that can be raised is on what structures the approach of new Turkish foreign policy are based? The hypothesis of this research is that the new Turkish foreign policy is understandable on the basis of a cultural and historical background derived from identical configuration. Based on this approach، the expansion of this country''s ties with geo politic regions of Middle East، central Asia، Caucasia، Balkan، and North Africa، which have been some part of Ottoman Empire previously، is of high priority on new Turkish foreign policy along with concern about Turkey''s convergence to the west. In present research، the nature of roles، interests and objectives that defined by current Turkish statements for the country''s foreign policy regionally and Trans regionally is explored، while the relationship between identity and foreign policy of Turkey is illustrated.
    Keywords: Turkish foreign policy, Neo, ottomanism, Constructivism
  • Pages 61-81
    Today، one of the important tools for achieving the national interests is soft power that in comparison with hard power has some hidden functions and want to make disruption and uncertainly of subjective beliefs (through attraction and persuasion to cooperation) in the society. In recent decades، the United States of America use this tool to supply its interests in international arena. Islamic Republic of Iran is one of the countries that has been targeted by American soft power. American politicians are trying to take advantage from this tool to impress Iranian- Islamic identity of nation. This article، with a descriptive and analytical approach in the context of Joseph Nye soft power theory and its three sources، is to answer this question: how does USA try to weak Iranian Islamic Identity? Results show that USA try to apply soft power and sources for achieving three goals: 1) Injecting western culture and lifestyle، 2) Disruption of the political values which build national unity and 3) Isolation of Iran in international arena.
    Keywords: Soft Power, Islamic, Iranian Identity, USA
  • Pages 83-103
    In this essay، I will study the Egyptian upheavals based on a documentary approach. Based on the autocratic modernization theory initiated by Tim McDaniel، modernization in autocratic societies makes conflicts including modern forces in traditional-autocratic societies that put new demands against the government. Middle class groups are among the major elements that have basically urban origin. Vulnerability of autocracies against revolution increases because the autocrat destroys the government traditional alliances، by implementing modernization from above. In my opinion، it has been one of the most important causes of Egyptian revolution regarding analogies of modernization policies implemented in these societies. Expansion of Modern middle class، civil society، and formation of modern demands like freedom، political participation etc، are among the results of social modernization although autocracies cannot adapt themselves with modern society requirements. So final consequence of autocratic modernization contradictions will be increasing of this type of reigning against revolution.
    Keywords: Egypt, Autocratic Modernization, Revolution
  • Pages 105-137
    Following the coming to power of the AKP، a serious change in Turkey''s foreign policy could be observed. This article tries to analyze as its main question، the major factor in Turkish foreign policy after the AKP coming to power. To answer this question، the hypothesis note that different perceptions of Turkey''s new political elite norms of international relations and factors affecting creation of new material، causing changes in Turkish foreign policy from unilateralism to multilateralism. The findings suggest that the dynamics of foreign policy elites are influenced by prevailing norms of metamorphosis. These norms are influenced by changes in the environment and their role in policy-making elite.
    Keywords: Turkish foreign policy, Nvsman orientation, Constructivism
  • Pages 139-158
    The role of religion in Egypt''s new political structure after the fall of Hosni Mubarak is one of the most important preoccupations of current studies of Middle East developments in the recent years. And، since the exit of Islamic discourse from the equation within the Egyptian movement، the subject has become even more significant. The subject also draws attention to the relationship between Islamic states such as Iran and these developments، and the possibility of such Islamic states influencing politics in Egypt. The current question is that، what kind of relations and what type of discourse the Iranian model of government could have with the new political structure، and religion''s role and place، in the Egyptian society? Therefore، looking back at various facts and happenings such as identifying the revolutionary forces، process of revolution and its effect on the nature and character of new government from the perspective of Islamic movement in Iran and non-ideological movement in Egypt، determining the impact of religious state in Iran on nature and identity of new regime in Egypt has become almost impossible.
    Keywords: Political Structure, Religious State, Egypt's revolution