فهرست مطالب

اندیشه دینی - پیاپی 51 (تابستان 1393)

فصلنامه اندیشه دینی
پیاپی 51 (تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/07/13
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مهدی همازاده ابیانه* صفحات 1-18
    این مقاله معضل علیت حالات/ویژگی های ذهنی برای حالات/ویژگی های فیزیکی یا حالات/ویژگی های ذهنی دیگر را بر اساس یکی از نظرات مهم راجع به ارتباط ویژگی های ذهنی و فیزیکی بررسی کرده است. این نظریه (که توسط فیلسوف تحلیلی، دونالد دیویدسون، هم زمان با ارائه ی نظریه ی این همانی مصداقی ارائه گردید) سعی داشت با پرهیز از گرفتار شدن در دام تقلیل گرایی و حفظ دوئیت ویژگی های ذهنی و فیزیکی، نوعی ارتباط منطقی بین این دو نوع از ویژگی ها بیابد.
    اما این مقاله نشان می دهد که دیویدسون در طرح ارتباط مذکور (که نامش را ابتناء ویژگی های ذهنی بر ویژگی های فیزیکی گذاشته) نتوانسته راه حلی برای معضل علیت ذهنی بیابد و به دام محرومیت علی و یا تعین علی مضاعف گرفتار آمده است. در نتیجه طرح نظریه ی ابتناء، در تبیین رابطه ی علی ویژگی های ذهنی با ویژگی های فیزیکی (یا ویژگی های ذهنی دیگر)، به شکست می انجامد.
    کلیدواژگان: دیویدسون، علیت ذهنی، ابتناء، محرومیت علی، تعین علی مضاعف
  • مهدی ابراهیم پور*، مرتضی صداقت آهنگری حسین زاده صفحات 19-32
    در این مقاله، می کوشیم تا رابطه ی زبان و منطق را از نظر ویتگنشتاین بررسی کنیم. برای این منظور از سه کتاب مهم او یعنی رساله ی منطقی-فلسفی، پژوهش های فلسفی و در باب یقین استفاده کرده ایم. ابتدا این رابطه را در رساله ی منطقی-فلسفی توضیح می دهیم و نتایج آن را برمی شمریم. سپس بعضی از انتقادات واردشده به این تلقی را بررسی می کنیم، از جمله نشان می دهیم که نگاه ذات گرایانه به زبان از نظر ویتگنشتاین متاخر، نگاهی اشتباه است و سرچشمه ی بدفهمی از رابطه ی منطق و زبان شده است. آن گاه با مدد گرفتن از پژوهش های فلسفی تلقی ویتگنشتاین متاخر از رابطه ی زبان و منطق را بازسازی می کنیم. از این منظر، منطق مقوم پیشین زبان نیست، بلکه خود محصول به کارگیری زبان است. آن گاه به منظور تایید این تلقی، به یک پژوهش مردم شناختی استناد می کنیم. در انتها، می کوشیم تا با استفاده از مفهوم «جهان-تصویر» از کتاب در باب یقین به بعضی سوالات محتمل پاسخ دهیم.
    کلیدواژگان: لودویگ ویتگنشتاین، زبان، منطق، جهان، تصویر
  • فاطمه طباطبایی*، مهدی مومنی صفحات 33-54
    در شریعت اسلام، طهارت به دو بخش ظاهر و باطن تقسیم شده است. در دانش عرفان نیز که طریقت و حقیقت دین را دربرگرفته است، این دو وجه از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ هرچند بر وجه باطنی آن تاکید بیشتری شده است. در نزد عارفان مسلمان، طهارت ظاهری مقدمه ی طهارت باطنی است. طهارت نیز شرط دریافت فیوضات الاهی است که موجب رهایی انسان از وابستگی به کثرات و سبب نزدیکی او به افق وحدت، در عالم درون و برون می-شود. از آن جا که خطر جدی ناپاکی، انسان معاصر را تهدید می کند و در نتیجه مانع بهره مندی او از فیوضات الاهی می شود، تبیین راه های عملی بازگشت به پاکی و سلامت انسان و جامعه، در اوج بحران اخلاق و معنویت جهان امروز، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش سعی شده است تا پاکی و پیراستگی تعریف شود و وجوه ظاهری و باطنی و مراتب آن و همچنین شیوه های دستیابی به آن، از منظر بزرگان معرفت بررسی شود.
    کلیدواژگان: عارفان مسلمان، طهارت ظاهر، طهارت باطن، مراتب طهارت
  • محمدحسین کشفی*، حسام جواهرپور، محمدعلی کشفی صفحات 55-80
    «سکناگزینی» مفهومی فراتر از داشتن یک سرپناه است. این مقوله از منظر پدیدارشناسی، نه تنها به منزله ی برقراری ارتباط با دیگران است، بلکه ارتباط با خانه را نیز در بر می گیرد. در فرهنگ ایرانی، خانه همواره محلی برای ظهور و شکل گیری خانواده محسوب می شود. در اسلام همواره، به خانه، به دید یکی از نیازهای اساسی انسان توجه و از آن، به مانند مکانی برای رسیدن به آرامش یاد شده است. پژوهش حاضر که آن را با روش منطقی تحلیلی نگاشته ایم، تحلیلی بر مباحث مربوط به معماری و مفاهیم «سکونت» و «مسکن» در سه شاخه ی اسلام و فرهنگ ایرانی و نظریات پدیدارشناسان است. در این مقاله کوشیده ایم مبانی فلسفی سکناگزینی را از دیدگاه اندیشه ی فلسفی پدیدارشناسی نشان دهیم و سپس از منظر ارزش های اسلامی ایرانی بررسی کنیم.
    کلیدواژگان: سکونت، انسان، پدیدارشناسی، معماری اسلامی ایرانی
  • زهرا حسینی*، نجف جوکار صفحات 81-110
    نوشتار حاضر موانع راه کمال انسان را از دیدگاه نهج البلاغه و مثنوی بررسی کرده و از میان رهزنان بی شماری که در این مسیر بر سر راه انسان قد علم کرده اند، به نفس اماره و شیطان و حب دنیا پرداخته است؛ زیرا این عوامل سه گانه خود مانع زاست؛ یعنی ریشه ی آفت های بسیار دیگری نیز به شمار می روند. در کلام حضرت علی(ع)، دشمنانگی شیطان در مقایسه با نفس بیشتر است؛ زیرا نفس آن گاه که تبدیل مزاج می یابد، دیگر بر سر راه انسان قرار نمی گیرد؛ اما در کلام مولوی، نفس غالبا به معنی نفس اماره است، بنابراین خطر او از شیطان بیشتر است. دنیا در کلام امیرمومنان و مولوی، دو چهره دارد: چهره ای فریبا و چهره ای پنددهنده؛ آن گاه فریباست که نفس و شیطان از آن سوء استفاده کنند و به همین دلیل جزء موانع بزرگ راه کمال انسان قلمداد می گردد.
    کلیدواژگان: نهج البلاغه، مثنوی، حضرت علی(ع)، مولوی، کمال، موانع
  • علیرضا اژدر*، محمدصادق جمشیدی راد، سیدعلی علم الهدی، ابراهیم نتاج صفحات 111-130
    بخش زیادی از بحث های کشفی، علمی و فلسفی را با محوریت خیال می توان تبیین کرد. کاربرد خیال در مباحث هستی شناسی و معرفت شناسی عرفان، همواره مورد توجه اهل نظر در علوم فلسفی و شهودی بوده است؛ در این میان، خیال نقشی اساسی را در تحقق و تبیین بخش عظیمی از مکاشفات پیش روی عارف ایفا می کند. از نظر ابن سینا، خیال به دو روش در شهودات عرفانی تاثیر گذار است: اول) خیال سالک با ادراک صور کمالی و حقیقی و لذت از آن، او را به سوی اتصال به حقایق هستی سوق می دهد؛ دوم) آن گاه که عارف پا به عرصه ی سلوک عملی می گذارد تا به حقیقت راه یابد، با انواع مشاهدات و مکاشفات، مانند مکاشفه ی معنوی و مکاشفه ی صوری مواجه می شود. در مکاشفه ی صوری، صورت هایی که در ابتدا موجودات عقلی و مجرد هستند توسط قوه ی خیال به صور جسمانی تنزل یافته، در رویا و بیداری ادراک می شوند.
    کلیدواژگان: قوه ی خیال، لذت خیالی، عقل فعال، مکاشفه ی صوری، حقایق عقلی
  • علیرضا کسایی*، جلال رحیمیان صفحات 131-153
    این مقاله در صدد است به تحلیل انتقادی متن کتاب اندیشه ی اسلامی 1 پرداخته، مشخص کند که آیا نویسندگان اصل بی طرفی را در ارائه ی مطالب رعایت کرده اند یا خیر. بدین منظور، چارچوب ون دایک (2003) مورد استفاده قرار گرفته است. از آن جا که امکان بررسی کل محتوای کتاب میسر نمی باشد، دو بخش از آن (بخش 2، تحت عنوان وجود خدا و بخش 4 مساله ی شر) جهت انجام پژوهش انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که مشکلاتی از قبیل ارائه ی استدلال ناقص، استفاده از روش های ناصحیح استدلال، بهره جویی از مثال های نامربوط، تلاش در راستای برتر نشان دادن ایده های موافق در مقایسه با ایده های مخالف، عدم معرفی نظرهای ناهمسو، بهره گرفتن از کلمات و یا عبارات دارای بار منفی جهت کوچک جلوه دادن منتقدان و استفاده از اغراق، در متن کتاب به چشم می خورد و بایسته است که نویسندگان در ویرایش های بعد، نسبت به برطرف نمودن این ایرادها اقدام نمایند.
    کلیدواژگان: تحلیل گفتمان انتقادی، چارچوب ون دایک (2003)، کتاب اندیشه ی اسلامی1
|
  • Mehdi Homa Zadeh Abyaneh* Pages 1-18
    Donald Davidson, a great analytic philosopher, represented a theory on token identity through which he provided another theory concerning the relation between mental and physical properties called "Supervenience" theory. He tried to avoid involving in reductionism through preserving dualism of these properties.In this Paper first, we explain his theory, then we show how he failed to solve mental causation problem and how his theory faces with either causal exclusion or overdetermination. So, the main problem of Cartesian dualism remains unsolved in this theory.
    Keywords: avidson, Mental causation, Supervenience, Causal exclusion, Overdetermination
  • Mehdi Ebrahimpour*, Morteza Sedaghat Ahangari Hosseinzadeh Pages 19-32
    In this paper, we are going to survey the relation of language and logic from the viewpoint of Ludwig Wittgenstein. To do so, we will concentrate on his most important books: Tractatus Logico-Philosophicus, Philosophical Investigations and On Certainty. First, we will describe this relation in the Tractatus and will view its consequences. For instance, giving up essentialist views about language and devoting on a posteriori investigation are among the most important consequences. Then, we will reconstruct this relation with the aid of his Philosophical Investigations. From this point of view, logic does not come prior to language but it is a product of its practice. After that, we will hint on an anthropological investigation on Azande tribe confirming Wittgenstein’s later stance. At the end, we will borrow the concept “world-picture” from his On Certainty to answer some probable questions. We are going to show that logic is a constituent part of every community’s world-picture.
    Keywords: Ludwig Wittgenstein, Language, Logic, World, picture
  • Fatemeh Tabatabai*, Mahdi Momeni Pages 33-54
    In Islamic Law two kinds of purity is emphasized concerning human being: external and internal. In Sufism, which includes both path(tariiqa) and Truth (haqiqa), these two kinds of purity have an important role even though the internal one is more emphasized. For Muslim mystics, external purity is a condition for the internal one which in turn is a condition for receiving devine emanations which cause detachment from multiplicity and nearness to oneness in both internal and external worlds. In contemporary world which suffers from crisis of morality and spirituality, showing the ways of returning to purity and safety has a certain importance. In this paper, first we give a definition of purity. Secondly we discuss its internal and external aspects and also its levels.Finally we study some practical ways to reach purity from the viewpoints of great mystics.
    Keywords: Sufism, Purity, Purification, Internal purity, External purity, Levels of purity
  • Mohammad Hossein Kashfi*, Hessam Djavaherpour, Mohammad Ali Kashfi Pages 55-80
    The Concept of “Settlement” is something more than a shelter. Settling, from phenomenological point of view, is not only making communication with others, but also making a relation with the home. In Iranian culture, the home is regularly a place of appearance and attainment of family warmth. In Islam, home is always considered as a major human beings’ demand. It is also recognized as a place for serenity and peace. This paper, which is based on logical-analytical method, is an analysis of some architectural topics, concept of settlement and habitation in three fields: Islam, Iranian culture, and phenomenology.
    Keywords: Settlement, Architecture, Phenomenology, Islamic, Iranian Architecture
  • Zahra Hosseini*, Najaf Jowkar Pages 81-110
    In this paper we compare perspectives of Nahj-albalaqa (by Imam Ali (pbu) and Mathnavi (by Rumi)) on the obstacles of human perfection. Three most important obstacles are: soul commanding evil, Satan and love of this world. These three obstacles are mothers of the others and generate them. According to Imam Ali, when the soul get the divine nature it will not prevent man, but Satan never stops enmity against human. But Rumi believes that the danger of the soul is more than that of Satan. Both Imam Ali and Rumi mention two aspects of this world: deceptive aspect and advisor one. Whenever it becomes an instrument for Satan and soul commanding evil, it will be an obstacle of human perfection.
    Keywords: Nahj, albalaqa, Mathnavi, Imam Ali, Rumi, Perfection, Obstacles, Soul, Satan
  • Alireza Azhdar*, Mohammadsadegh Jamshidirad, Sayyeid Ali Almolhodai, Ebrahim Nataj Pages 111-130
    Imagination is used to explain a great deal of discussions in philosophy, science and unveiling. It is also discussed in ontology and epistemology of mysticism. In Ibn Sina's opinion imagination affects on mystical unveiling in two ways: 1) Imagination of holy traveler moves him to the truth of existence by conceiving perfect and true forms and enjoying them. 2) When the holy traveler begins his journey to reach the truth, he is facing with a lot of discoveries and unveilings such as formal and spiritual unveilings. In formal unveilings, imagination changes rational and non-material forms into bodily forms. These recent forms are seen in dreams and also in awaking.
    Keywords: Imagination, Fun fantasy, Active intellect, Formal unveiling, Rational truths
  • Alireza Kassaee*, Jalal Rahimian Pages 131-153
    This paper aims at investigating into Islamic Thought I from a critical discourse analysis approach in order to find to what extent the authors watch objectivity in presenting the material. The study follows Van Djik (2003) as its practical framework. Since it is impossible to cover the whole content of the book in such a short study, we decide to study two parts of it, entitled: "God's existence" and "Evil Problem". Based on the study, there are a number of methodical problems in presenting the material as follows: using unsound and imperfect argumentations, presenting unrelated examples, trying to highlight superiority of pro's views over those of cons, implementing negative expressions to humiliate the critics, and exaggerating in descriptions. It is recommended that the authors reconsider their methodical approach in preparing next edition of the book.
    Keywords: Critical discourse analysis, Van Djik (2003), Islamic Thought1