فهرست مطالب

فصلنامه سیاست علم و فناوری
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 23، بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/03/22
  • تعداد عناوین: 6
|
  • طیبه عباسی*، حسن دانایی فرد صفحات 1-16
    تغییر خط مشی ماهیتا فرایندی پیچیده و چند وجهی است و یکی از راه های متداول، برای تبیین آن استفاده از نظریه های تغییر خط مشی است. هدف اصلی این مقاله تحلیل قانون «اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» به عنوان یکی از تحولات اساسی در ساختار و مدیریت حوزه علوم، تحقیقات و فناوری با استفاده از چارچوب ائتلاف مدافع ساباتیه و جنکینز- اسمیت است. پژوهش نشان می دهد که تغییر خط مشی (تغییر قانون «اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری»)، در قالب برآیند ظهور ائتلاف ها و رقابت بین آنها و همچنین تغییرات بیرونی قابل تبیین است. در نهایت مقاله ادعا می کند که چارچوب ائتلاف مدافع علی رغم برخی محدودیت ها، کاربردهای واضحی در تحلیل و تبیین فرآیند تغییر قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دارد. با توجه به ماهیت و اهداف این پژوهش، از مورد کاوی کیفی استفاده شده است. همچنین محققین برای جمع آوری داده ها از روش پیمایش کیفی (مصاحبه) و برای تحلیل داده ها، از تحلیل محتوای کیفی استفاده کرده اند.
    کلیدواژگان: تغییر خط مشی، چارچوب ائتلاف مدافع، یادگیری خط مشی، سیاستگذاری علوم، تحقیقات و فناوری
  • زهرا محمدی دانیالی*، سودابه نامدار زنگنه صفحات 17-27
    در این مقاله خطراتی که در پی استفاده از نانو مواد به وجود می آید در رتبه بندی این مواد لحاظ شده است. به عبارتی با توجه به اهمیت سمیت ایجاد شده توسط نانو مواد، جهت تعیین اولویت آلترناتیوها، حداکثر مقدار مجاز نانومواد در هوا علاوه بر عوامل عنوان شده در ادبیات، برای اولین بار به عنوان یک عاملی کمی موثر در این تحقیق در نظر گرفته شده است. مدل چند هدفه ابتکاری با توجه به ویژگی های این مساله جهت تعیین اولویت این مواد طراحی شده است. پس از حل مدل مشاهده شدکه با لحاظ کردن عامل سمیت رتبه بندی متفاوتی به دست می آید. با استفاده از روش سنجش، اعتبار رتبه بندی حاصل از طریق ضریب همبستگی اسپیرمن تعیین شد و مشخص گردید که اختلاف رتبه بندی حاصل، تنها به دلیل لحاظ کردن عامل سمیت، بوده است. این موضوع خود تاییدی بر اهمیت درنظر گرفتن یک عامل تاثیرگذار در رتبه بندی نانومواد است که تا به حال نادیده گرفته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند مرجعی برای تحقیقات آینده، سیاست گذاری های کلان اقتصادی و سرمایه گذاری بخش های خصوصی و کارخانه ها در انتخاب بهترین زمینه فناوری نانو باشد.
    کلیدواژگان: رتبه بندی نانو مواد، فناوری نانو، مدل سازی چند هدفه، آنتروپی، سمیت نانومواد
  • محمود البرزی*، مرتضی محمودزاده، سهراب خلیلی شورینی صفحات 29-38
    براساس سند راهبردی توسعه فناوری نانو، ایران می بایست طی یک دوره ده ساله و تا پایان سال 92 به رتبه پانزدهم در سه شاخص تولید علم، فناوری و بازار دست می یافت. کسب رتبه چهارم در تولید علم در سال 92 نشان از موفقیت چشم گیر این برنامه در شاخص علم بوده، اما دو شاخص دیگر علیرغم تمام تلاش ها از رتبه جهانی خوبی برخوردار نیستند. عدم دستیابی به هدفگذاری های انجام شده در شاخص های فناوری و بازار و یا به عبارتی، سرعت کم نوآوری در این حوزه با وجود نرخ بالای تولید علم، یک مساله پیجیده و پویاست که نیازمند استفاده از رویکرد سیستمی در تحلیل آن می باشد، از آنجا که این شبکه ها درقالب سیستم های پیچیده انطباقی مورد مطالعه قرار می گیرند، استفاده از روش تحلیل شبکه های اجتماعی در شناسائی ساختار آنها مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله ساختار شبکه نوآوری نانو ایران درحوزه سلامت را با روش تحلیل شبکه های اجتماعی مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که ساختار شبکه از نوع آزاد مقیاس می باشد و از آنجا که در این نوع شبکه ها، قدرت متمرکز است شبکه از کارایی لازم برخوردار نبوده و سرعت نوآوری در آن بسیار پائین است. لذا در کنار انواع سیاستگذاری های انجام شده برای توسعه فناوری نانو در کشور، سیاستگذاری هدفمند برای ارتقای سطح همکاری ها به گونه ای که ساختار شبکه به سمت ساختارهای کارآمد حرکت کند - تا سرعت نوآوری در آن افزایش یابد- یک ضرورت محسوب می شود.
    کلیدواژگان: شبکه نوآوری، ساختار شبکه، تحلیل شبکه های اجتماعی، شبکه نوآوری نانو
  • ابراهیم سوزنچی کاشانی*، سروش طالبی، وحید اسکندری صفحات 39-54
    «شرکت های دانش بنیان» می توانند نقشی کلیدی در رشد و توسعه علم و فناوری که در سالیان اخیر مورد توجه سیاستگذاران و همچنین بسیاری از کارآفرینان در کشور قرار گرفته است، ایفا کند. اما به نظر می رسد که ممکن است درک دقیقی از عوامل موثر بر عملکرد شرکت های دانش بنیان در داخل کشور وجود نداشته باشد. این مطالعه قصد دارد با بررسی توانمندی های سازمانی موثر بر موفقیت شرکت های دانش بنیان و مقایسه آنها با توانمندی های ذکر شده در منابع موضوع، به این مهم دست پیدا کند. در این مطالعه 4 شرکت مرتبط با مرکز رشد فناوری های پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف مورد کاوی شده و نتایج مصاحبه ها به صورت مقایسه ای تحلیل شده اند. در نهایت، توانمندی هایی که شرکت ها به صورت مشترک از آنها برخوردار بوده اند، توانمندی هایی که فقدان آنها برای شرکت ها چالش آفرین بوده است، توانمندی هایی که در ادبیات مطرح بوده و شرکت ها از آنها برخوردار نبوده ولی برای آنها چالش آفرین نبوده اند و در نهایت تفاوت شرکت ها در برخورداری از توانمندی های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در انتها درس هایی که برای مدیریت و سیاستگذاری در حوزه فناوری و شرکت های دانش بنیان از این مطالعه می توان آموخت مورد بحث قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: توانمندی های سازمانی، توانمندی های فناورانه، رویکرد منبع محور سازمان، شرکت های دانش بنیان
  • امیر حسام رادفر* صفحات 55-66
    وضعیت مورد انتظار انجام گرفته و در آن، با بهره گیری از روش مطالعه اسنادی و تحلیل محتوای کیفی، شاخص های موجود در سه مقوله انتشارات علمی (5 مورد)، فناوری و نوآوری (4 مورد) و مشارکت بین المللی (2مورد) که به مطالعات علم سنجی مربوط می شود، بررسی گردید. داده های گردآوری شده از متن سند به عنوان وضعیت مطلوب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و وضعیت مورد انتظار به نسبت سال های سپری شده از تصویب سند محاسبه شد. از سوی دیگر، بررسی این شاخص ها در وضعیت فعلی به منظور سنجش میزان توفیق به وضعیت مطلوب پیش بینی شده در سند مورد ارزیابی قرار گرفت. این سنجش با استفاده از داده های معتبر حاصل از گزارش های ملی و بین المللی از نهادها و پایگاه های رسمی صورت گرفت. یافته ها نشان می دهد تفاوت معنی داری میان وضعیت موجود شاخص های علم سنجی در هر دو حوزه انتشارات علمی و فناوری و نوآوری نسبت به وضعیت مورد انتظار در سند چشم انداز وجود ندارد. هرچند در مواردی از قبیل میزان استنادات در هر واحد انتشارات، شمار نشریات با نمایه بین المللی معتبر (ضریب تاثیر بالاتر از 3) و اختراعات و اکتشافات به ثبت رسیده بین المللی، فاصله تا تحقق وضعیت پیش بینی شده فاحش است. لیکن تفاوت میان وضعیت موجود در شاخص های مشارکت بین المللی و تاثیر آثار علمی ایران در سند چشم انداز نسبت به وضعیت مورد انتظار معنی دار است. همچنین، اهداف سند چشم انداز در اغلب شاخص هایی که به جنبه های کمی مربوط می شوند، از قبیل تعداد دانش آموختگان، اعضای هیئت علمی، مقالات نمایه شده و غیره، نسبت به شاخص هایی که ابعاد کیفی تری دارند از جمله، ضریب تاثیر مجلات، مقالات پراستناد و غیره، در وضعیت مطلوب تری قرار دارند.
    کلیدواژگان: انتشارات علمی، سند چشم انداز بیست ساله، شاخص های علم سنجی، فناوری و نوآوری، مشارکت بین المللی
  • شقایق محمدی*، آیت الله ممیز صفحات 67-87
    کارآفرینی فناورانه با رویکرد اجتماعی، یکی از انواع نوظهور کارآفرینی است که به عنوان پاسخی پایدار به منظور بهبود وضعیت و رفع مشکلات افراد دارای معلولیت و عملیاتی نمودن قوانین حمایتی از این افراد در عرصه های مختلف از جمله ارائه خدمات شهری معرفی می شود. از آن جا که مطالعات پیشین، عوامل کلیدی موفقیت در کارآفرینی فناورانه اجتماعی در حوزه ارائه خدمات شهری به معلولان را شناسایی نکرده اند، این پژوهش سعی دارد با انجام یک مطالعه کاربردی و ژرفانگر با بهره گیری از روش آمیخته اکتشافی، چیستی این عوامل را در کارآفرینی فناورانه اجتماعی در حوزه ارائه خدمات شهری به معلولان ساکن تهران شناسایی نماید. نتایج حاصل از انجام این پژوهش دست یابی به 6 گروه از عوامل موثر، احصاء 52 عامل موفقیت و رتبه بندی این عوامل براساس بارهای عاملی آن ها در 46 رتبه بود که عوامل مرتبط با آموزش، استانداردسازی، سیستم های نظارتی و بازخور، شبکه سازی، نوآوری فناورانه، مدیریت فناوری، اتحاد با مراکز رشد، پویایی های تیمی و بازاریابی با بیش ترین نمرات عاملی به عنوان عوامل کلیدی موفقیت برگزیده شدند.
    کلیدواژگان: عوامل کلیدی موفقیت، کارآفرینی اجتماعی، کارآفرینی فناورانه، معلولان
|
  • Tayebeh Abbasi *, Hasan Danaee Fard Pages 1-16
    The policy change is complex and multifaceted process and a common way to explain this process is the use of policy change theories. The main purpose of this paper is analyze the law of «goals and tasks of the Ministry of Science، Research and Technology» as one of the major changes in the structure and management science، research and technology using Sabatier and Jenkins – Smith’s advocacy coalition framework. Research state that policy changes (changes in the law «goals، tasks and organization of the Ministry of Science، Research and Technology») in the resultant emergence of coalitions and competition between them and also external changes can be explained. The article claims that، despite some limitations advocacy coalition framework، it has clear applications to analyze the policy change process. Due to the nature of this case and purposes of this research، the qualitative analysis has been used. The researchers have used the qualitative survey method for data collection (interviews) and qualitative content analysis to analyze data.
    Keywords: Policy Change, Advocacy Coalition Framework, Science, Research, Technology Policies
  • Zahra Mohammadi Daniali *, Soudabe Namdar Zangenehdaniali Pages 17-27
    In other words، the importance of toxicity caused by nano material usage is a part and parcel of this research. And for the first time in the literature، the maximum amount of allowed nano-materials in the air is considered as an effective quantitative factor in prioritizing the nano-material alternatives. With respect to the problem of ranking the properties، a new multi-objective model is proposed to determine the priority of nano-materials. Solving the new model، proved that by adding toxicity factor to the previous factors in the literature، a completely new ranking of nano-materials would be presented. The validity of the presented ranking is confirmed by Spearman Correlation Coefficient. It should be mentioned that the different rankings achieved in our research is mainly due to addition of toxicity factor in our model. This issue is an endorsement of the fact that addition of the ignored factor، toxicity، changes the results and rankings of the prior research work. Results of this paper may be referred to by future researcher and may be of value to macroeconomic policy makers، private investors and factories interested in ranking and selecting the best field of nano technology.
    Keywords: Nano, Material Ranking, Nano Technology, Multi Objective Modeling, Entropy, Nano Technology Toxicity
  • Mahmood Alborzi *, Morteza Mahmoudzadeh, Sohrab Khalili Shavarini Pages 29-38
    According to The Iranian Nanotechnology Development Plan، Iran should be in the 15th place in terms of knowledge production، technology and market over a period of ten years by the early 2014. The 4th rank of Iran in the knowledge production in 2013 shows the remarkable success of the plan in terms of this indicator. Despite all efforts، Iran has not a desirable international rank in the other two indicators. The failure to achieve technological and market objectives or the low innovation rate despite the high rate of knowledge production is a complex and dynamic problem requiring the use of a systematic analysis. Since these networks are studied by Complex Adaptive Networks، so using Social Networks Analysis for identifying their structure is taken into consideration. The present paper examines the structure of Iran nanotechnology innovation network-health sector- by social network analysis. The results showed that the structure of the innovation network is of scale-free type. Since the power is concentrated in this type of networks، the network performance is not desirable and the innovation rate is very low. So along with different policies which have been made on development of Iran Nanotechnology، there is a need for purposeful policy making for collaboration، to change the structure network and enhance its efficiency and speed of innovation.
    Keywords: Innovation Network, Network Structure, Social Networks Analysis, Nano Innovation Network
  • Ebrahim Souzanchi Kashani *, Soroush Talebi Eskandari, Vahid Ali Asgari Pages 39-54
    Development of science and technology has been a main focus of Iranian policy makers in recent years. Knowledge based companies have been considered as a key player in this respect. However، Iranian policy making system is suffering from a lack of sophisticated understanding rooted in empirical evidences of critical factors influencing the performance of domestic knowledge based companies. This dissertation aims to provide an initial ground by studying the organizational capabilities which have influenced the success of such firms and comparing them with organizational capabilities which are mentioned in the related literature. For this purpose، four companies which are supposed to be successful knowledge based companies by the Sharif Advanced Technologies Incubator have been studied. The comparative analysis offers an understanding of، First، the capabilities which all of them have been learnt، second، the capabilities which lack of them has imposed a challenge for some، next، the capabilities that have been mentioned in the literature but not having them is not considered as an issue for these companies and finally the capabilities that are important for some، but not for others and the factors that may explain them.
    Keywords: Organizational capabilities, Technological capabilities, Resource based view, Knowledge based firms
  • Amirhessam Radfar * Pages 55-66
    This paper aims to study the realization of scientomertic criteria of Iran''s 2025 outlook document. Utilizing content analysis and scientometric methods، the mentioned criteria have been analyzed in three categories: Scholarly publications، Technology and Innovation and International collaboration. The results indicate that there is no significant difference between current and ideal scientometric criteria in scholarly publications، technology and innovation. But in the field of international collaboration it is completely different. Finally، the predicted goals in the 2025 outlook document have been achieved in the quantitative scale but a comprehensive strive must be considered in the qualitative approaches.
    Keywords: Scholarly publications, Iran\'s 2025 outlook document, Scientometric Criteria, Technology, Innovation, International collaboration
  • Shaghayegh Mohammadi *, Ayatollah Momayez Pages 67-87
    Social technopreneurship as one of the emerging types of entrepreneurship is introduced as a sustained response to improve the life of people with disabilities and implement the rules supporting them in different issues including urban services. Since there is a lack of identifying critical success factors in social technopreneurship regarding urban service delivery to disabled people in the literature، this study attempts to bridge the gap through applied، in-depth and expletory mixed method analysis in Tehran. Findings include achieving 6 groups of effective factors، 52 success factors and ranking them based on their factor loadings in 46 grades. Finally، Training، standardization، control and feedback systems، networking، technological innovation، technology management، alliance with incubators، marketing and team dynamics were identified as the most important factors.
    Keywords: Critical success factors, People with disability, Social entrepreneurship, Technopreneurship