فصلنامه علوم و فنون بسته بندی
پیاپی 14 (تابستان 1392)

مدیریت نوین بسته بندی و نشانه گذاری اقلام نظامی به دنبال استفاده بهتر و مناسب تر از استانداردهای موجود، جهت کسب دانش، به-کارگیری و بهینه کاوی بسته بندی و پوشش های موجود است که این مهم، نیازمند در اختیار داشتن اطلاعات لازم و بررسی های مناسب در این خصوص می باشد. در این مقاله با توجه به نیازهای موجود، به دنبال آشنایی با شیوه های استاندارد و معتبر نشانه گذاری، کدهای رنگ مورد نیاز در اقلام مهماتی و بسته بندی صورت گرفته است. به همین منظور با توجه به ضرورت موجود و فراوانی مهمات توپخانه در نیروهای نظامی به ساختار، محل و نحوه نشانه گذاری، نوع و رنگ پوشش ها و نمادها مطابق استانداردهای جدید و معتبر پرداخته شده است.

در سال های اخیر روش های جدید فراوری مواد غذایی به شدت مورد توجه قرار گرفته اند و از آن جایی که شماری از این فناوری ها ممکن است نیازمند فراوری غذاها در داخل بسته بندی خود باشند، شناخت واکنش ها و تعاملات مابین بسته و خود فرایند، حائز اهمیت است. هدف اصلی این مقاله، مرور اطلاعات موجود در منابع اطلاعاتی مختلف در مورد اثرات روش های مختلف فراوری غذاها روی بخش های ذیل است:الف- خواص ساختاری، مکانیکی و بازدارنده جنس های رایج مورد استفاده در بسته بندی های غذایی.
ب- رفتار کاهشی افزودنی های مورد استفاده در فیلم های بسته بندی پلاستیکی.

کاغذهای بازیافتی یکی از عمده ترین منابع مواد اولیه سلولزی برای صنعت خمیر و کاغذ هستند و استفاده از الیاف بازیافتی در سراسر جهان در حال افزایش است. اساسا فرآیندهای بازیافت کاغذ شامل روند عمومی جمع آوری کاغذهای قابل بازیافت، دسته بندی و تبدیل آن ها به مواد اولیه مناسب و تولید محصولات جدید با استفاده از این مواد اولیه بازیافتی می باشد. جوهر زدایی به عنوان یک گام تکمیلی در فرآیند بازیافت کاغذ به شمار می رود، زیرا منجر به تولید الیافی با ویژگی های مناسب برای استفاده مجدد در ساخت کاغذ می شود. افزایش نسبت کاغذهای بازیافتی همراه با افزایش تمایل به کاهش وزن پایه در تولید کاغذهای بسته بندی، یک نیاز رو به رشد برای استفاده از الیاف بازیافتی با کیفیت بهبود یافته را ایجاد می کند. برای رسیدن به این هدف، جوهر زدایی به خصوص روش شناورسازی یک امر مهم در بازیافت کاغذهای بسته بندی به شمار می آید. از این رو سعی شده است در این مقاله، مراحل اصلی فناوری بازیافت و جوهر زدایی، روش های جوهر زدایی شامل شناورسازی، شست وشو، روش ترکیبی و جوهر زدایی آنزیمی، بررسی شده است. علاوه بر این مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآیند جوهر زدایی و مشکلات آن ها نیز مورد بررسی قرار گرفته است، زیرا الیاف دست دوم به دست آمده از فرآیند جوهر زدایی، قابلیت استفاده در تولید کاغذهای مرغوب تر را دارند و توسعه و بهبود روش های جوهر زدایی به خصوص شناورسازی یکی از عوامل مهم افزایش مصرف کاغذهای بازیافتی در سطح دنیا است.

برای بسته بندی مواد غذایی از مواد مختلفی مثل کاغذ، مقوا، انواع پلاستیک ها، فیلم های پلی مری و فلزات استفاده می شود. بنابراین برای چاپ روی هر یک از این مواد، باید فرمولاسیون و ترکیب جوهر با توجه به روش چاپ متفاوت باشد. در حفظ سلامت مواد غذایی بسته بندی شده پس از چاپ، دو نکته مهم حایز اهمیت است که عبارتند از: رسوخ اجزا و بوی جوهر. شدت این دو عامل، با تماس مستقیم یا غیرمستقیم جوهر با مواد غذایی تغییر می کند. اعمال برخی محدودیت ها در استفاده از مواد شیمیایی به کار رفته در ساخت جوهر های متداول با توجه به نوع چاپ، می تواند از خطرات مربوط به سلامت مواد غذایی در بسته بندی بکاهد. این مقاله به روش ها و محدودیت های وضع شده از طرف انجمن جوهر سازان اروپا در رابطه با جوهر های مورد استفاده برای بسته بندی مواد غذایی می پردازد.

پسته از محصولات ارزشمند صادرات ایران می باشد که در چند سال اخیر به علت آلوده بودن به سم آفلاتوکسین صادرات آن دچار خدشه شده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثر پوشش دهی پسته با هیدروکلوئید متیل سلولز بر میزان آفلاتوکسین آن در طی نگهداری می باشد. در این تحقیق از مغز پسته ی رقم عباسعلی دامغان استفاده گردید. غلظت های مختلف از محلول متیل سلولز (0/1%، 0/5%، 1%، 2%) آماده شد و پوششی از این هیدروکلوئید از طریق غوطه ورسازی متیل سلولز بر روی نمونه های پسته ایجاد گردید. نمونه های پوشش داده و نمونه شاهد(فاقد پوشش) مدت 4 ماه در گرمخانه(انکوباتور) در دمای °c25 نگهداری شدند. در بررسی تاثیر مقادیر مختلف غلظت های متیل سلولز در ترکیب پوشش مغز پسته، بر میزان بازدارندگی این هیدروکلوئید بر روی تولید آفلاتوکسین کل که توسط کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC)) اندازه گیری شد، نشان داد که غلظت های 0/1% و 0/5% باعث کاهش چشمگیری از تولید آفلاتوکسین در مغز پسته می گردد که قابل شناسایی نبود. همچنین اندازه-گیری رطوبت نشانداد، بالاترین میزان رطوبت مربوط به مغز پسته پوشش داده شده با غلظت 2% و کمترین میزان رطوبت مربوط به نمونه شاهد، نمونه 0/1% و 0/5% می باشد.

فناوری نانو به عنوان علم پیش روی بشر در کمتر از یک دهه گذشته پیشرفت های قابل توجهی داشته است. به خصوص در زمینه صنایع غذایی و بسته بندی جایگزینی فناوری نانو به جای کاربردهای سنتی هر روز توسعه بیشتری از خود نشان می دهد. در صنعت بسته بندی استفاده از نانو کامپوزیت ها به دلیل خواص بسیار مطلوب و مناسب در حفظ کیفیت و سلامت ماده غذایی و نیز افزایش زمان ماندگاری مورد توجه محققان و صنعتگران قرار گرفته است. در صورتی که در ساختمان نانو کامپوزیت از پلی مرهای زیست سازگار با منشا تجدید پذیر مانند نشاسته، پروتئین، پلی ساکارید یا پلی-مرهای زیست سازگار با منشا پتروشیمیایی استفاده شود، می توان از حجم فزاینده انباشت مواد پلاستیکی، آلودگی محیط زیست و تکثیر گاز CO2 ناشی از سوزاندن آن ها در طبیعت جلوگیری به عمل آورد. نانو کامپوزیت ها موادی هستند که از ترکیب نانو ذرات تهیه می گردند. پرکاربردترین تقویت کننده های نانو اندازه در پلی مرهای مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی، سیلیکات های لایه ای از نوع مونت مورلونیت می باشد. مونت موریلونیت به عنوان یکی از ارزان ترین و در دسترس ترین نوع سیلیکای لایه ای در کنار هکتروریت و ساپونیت این توانایی را دارد که در ابعاد نانو به کار رفته و علاوه بر امتزاج با پلی مرهای هیدروکربنی با بیوپلی مرها و پلی مرهای زیست تخریب پذیر ترکیب شده و با ارتقاء خواص مکانیکی، حرارتی، الاستیسیتی و مقاومت نفوذی این پلی مرها، محدودیت به کارگیری آن ها را در کاربردهای بسته بندی مرتفع ساخته و به لحاظ صنعتی نیز جایگزین مناسبی برای پلاستیک-های موجود باشد.