فهرست مطالب

حدیث حوزه - پیاپی 7 (پاییز و زمستان 1392)

نشریه حدیث حوزه
پیاپی 7 (پاییز و زمستان 1392)

  • بهای روی جلد: 40,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1392/12/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مهدی رستم نژاد صفحه 5
    خداوند در آیه 54 سوره «مائده»، مومنان را تهدید فرموده که در صورت ارتداد و بازگشت از دین، قوم دیگری را با شش ویژگی برجسته، جای گزین آنان خواهد کرد. در این که «قوم جای گزین» چه کسانی هستند، در روایات فریقین از پنج گروه یاد شده است: امیرمومنان(ع) و اصحابش، سلمان و قومش، ابوبکر و یارانش، ابوموسی و اهل یمن و سرانجام، امام عصر(عج) و یارانش. در این نوشتار، با بررسی نقاط قوت و ضعف هر یک از این روایات، روشن شد که تنها روایات مربوط به امام عصر(عج) و یارانش به عنوان مراد تنزیلی و ذاتی آیه به شمار آمده و منطبق با قرائن داخلی آن هستند. هم چنین روایات مربوط به امیرمومنان(ع) و برخی از یاران ایشان در جایگاه مصداق تطبیقی، با قرائن پیوسته و ناپیوسته آیه مزبور سازگاری داشته و مورد پذیرشند، ولی بقیه موارد به جهت ناسازگاری با قرائن موجود در آیه، نه در جایگاه مراد تنزیلی قابل پذیرشند و نه در جایگاه مصداق تطبیقی.
    کلیدواژگان: امیر مومنان (ع) و اصحاب ایشان، سلمان و قومش، ابوموسی و مردم یمن، ابوبکر واهل رده، امام عصر (عج) و یاران ایشان
  • ابوطالب علی نژاد صفحه 18
    از نگاه شیعه، گفتار، رفتار و تقریر پیامبر و ائمه (ع) حجت و برهان شرعی است؛ از این رو، سبک زندگی این بزرگواران برای شیعیان صبغه الهی دارد. شناخت سبک زندگی پیشوایان دین، نیازمند مطالعه دقیق و همه جانبه زندگی فردی، خانوادگی و روابط اجتماعی آنان است تا بتوان با تحلیل صحیح گفتار و رفتار معصومان(ع)، نقاط مبهم سبک زندگی را مشخص و شاخص های زندگی اسلامی را از آن استخراج کرد.
    امام رضا(ع) در یکی از حساس ترین شرایط زمانی می زیستند و زندگی پرفراز و نشیبی داشتند که مهم ترین فراز آن، هجرت اجباری از مدینه به خراسان و موضوع ولایت عهدی بوده است. سلوک و رفتار آن حضرت در این سفر که با عبور از شهرها و دیدار با اقشار گوناگون مردم همراه بوده، تا زمان استقرار در خراسان و پذیرش ولایت عهدی، تجلی «سبک زندگی دینی» است.
    این مقاله می کوشد با تامل در سلوک و رفتار حضرت رضا(ع) در این مقطع زمانی، که بیشتر آن را رجاء بن ابی ضحاک، ابوصلت هروی و ابراهیم بن عباس گزارش کرده اند، جلوه هایی از «سبک زندگی رضوی» را در دو ساحت «سبک زندگی معنوی یا ارتباط با خدا» و «سبک زندگی اجتماعی یا ارتباط با دیگران» ترسیم کند.
    کلیدواژگان: سیره رضوی، سبک زندگی، زندگی معنوی، زندگی اجتماعی
  • سید حمید حسینی صفحه 39
    «فضیلت های اخلاقی» از اصطلاحات ریشه دار در فلسفه یونان و به معنای کمالاتی وجودی است که درجه انسانیت آدمی را تعیین و مبنایی برای ارزش گذاری رفتارهای او ایجاد می کند. در این پژوهش تلاش شده است، فضیلت های اصلی اخلاقی از نگاه پیشوایان اسلام شناسایی و معرفی شود. بدین منظور، پس از ریشه یابی این اصطلاح و نقد پیروی دانشمندان مسلمان از مبانی یونانی آن، با تحلیل احادیث کتاب کافی مشخص شد فضیلت های اصلی اخلاقی به ترتیب عبارتند از: اسلام، ایمان، تقوا و یقین.
    کلیدواژگان: اخلاق، فلسفه اخلاق، اخلاق اسلامی، اخلاق ایمانی، اخلاق یونانی، فضایل اخلاقی، کتاب کافی
  • علی راد، زینب مجلسی راد صفحه 68
    کاستی خرد زنان، گمانه ای است که از دیرباز در متون اسلامی و دیدگاه های عالمان اسلامی رایج بوده و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی خاصی را در ارزش گذاری شخصیت زن در جهان اسلام به دنبال داشته است. ریشه این نگره، تنها در روایات فریقین قابل ردیابی است، زیرا قرآن در این مسئله ساکت است. بدیهی است، گزاره های روایی «کاستی خرد زنان»، زمانی اعتبار لازم را برای استناد در استنباط آموزه ای دینی را پیدا می کنند که از حیث اسناد و مصدر شرایط علمی و شرعی اعتبار را برخوردار باشند. این پژوهه به بررسی گونه های این احادیث و شناخت آسیب های وارده بر آن ها در ناحیه مصادر و اسناد پرداخته است.
    کلیدواژگان: احادیث عقل زنان، گونه شناسی، آسیب شناسی، مصادر، اسناد
  • حسین محققیان صفحه 83
    یکی از روایان پرتکرار در مجموعه کتاب های روایی شیعه، اسماعیل بن ابی زیاد سکونی است، که با وجود توثیق شیخ طوسی و اشاره به عامی مذهب بودن وی، فقها و رجالیون درباره او بحث و اختلاف داشته، سه نظر متفاوت: عامی ثقه، امامی ثقه و عامی ضعیف را بیان داشته اند.
    این پژوهش می کوشد با بررسی «سکونی» از جهات مختلف در منابع و اقوال بزرگان، وثاقت گفته شده در بیان شیخ طوسی را تقویت کرده، و با بیان راه های دیگر، نسبت عامی بودن سکونی نقد و بررسی شود.
    کلیدواژگان: راویان مشهور، استثنای ابن ولید، تضعیف علمای عامه، علوم حدیث، مبانی توثیق و تضعیف
  • عباس محمودی صفحه 111
    منابع حدیثی شیعه و اهل سنت دربردارنده روایات فراوانی درباره آداب خوردن، آشامیدن، خواص خوراکی ها و راه درمان بسیاری از بیماری هاست؛ به گونه ای که برخی از بزرگان به تالیف کتاب هایی در این باره پرداختند. با توجه به اهمیت موضوع بهداشت و سلامتی بشر، ناسازگاری برخی از این روایات با علم و تجربه پزشکی و هم چنین انگیزه های مختلفی که برای جعل این گونه روایات وجود داشته، این پرسش به ذهن می آید که: این روایات تا چه حد معتبرند؟
    یکی از کتاب های حدیثی که به جمع آوری این گونه روایات پرداخته، کتاب طب النبی، تالیف ابوالعباس مستغفری است. از آن جایی که شناخت میزان اعتبار کتاب حدیثی، تاثیری مستقیم در توجه به روایات آن دارد، تحقیق در جهت روشن شدن اعتبار هر کتاب حدیثی ضرورت می یابد. این پژوهش به اعتبارسنجی این اثر با توجه به شخصیت مولف، ویژگی های کلی کتاب و متن آن می پردازد. گرچه روایات کتاب طب النبی از طرق اهل سنت اخذ شده، در عین حال تعدادی از روایات آن در منابع اولیه شیعه نیز آمده است. کتاب طب النبی به دلیل وجود تصحیف، تقطیع، نقل به معنا و حتی رکاکت متن در شماری از روایات آن، متن قوی ای ندارد.
    کلیدواژگان: ابوالعباس مستغفری، احادیث طبی، حوزه حدیثی سمرقند، اعتبارسنجی منابع حدیثی، علوم حدیث
  • محسن زارع پور صفحه 143
    روایت: «علماء امتی افضل من انبیاء بنی اسرائیل» بسیار مشهور است، اما درباره سند و متن این روایت شبهاتی وجود دارد. روایت مزبور در منابع حدیثی کهن به چشم نمی خورد، و به انضمام برخی قرائن، اطمینان به صدور آن از رسول اکرم(ص) بسیار مشکل اسم. در فرض صدور هم، از آن جا که به حکم عقل و نقل، پیامبران بنی اسرائیل معصومند و تفضیل علمای غیر معصوم بر انبیای معصوم صحیح نیست، «علما» را یا به قرینه این که در برخی روایات، اهل بیت (ع) «علما» و شیعیان «متعلمان» معرفی شده اند، باید بر وجود ایشان تطبیق کرد و یا بر شاگردان ممتاز مکتب اهل بیت(ع)، همچون سلمان فارسی که به درجات بالای ایمان دست یافته و به مقام عصمت اختیاری رسیده اند، چراکه ایشان نیز همچون انبیا بر مردم زمانه خویش حجتند.
    کلیدواژگان: اهل بیت(ع)، علمای امت، روایات ساختگی، انبیای بنی اسرائیل