فهرست مطالب

مجله اقتصاد منابع طبیعی
پیاپی 3 (زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/11/18
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سجاد نظریان، علی نجفی نژاد، رامتین جولایی صفحات 1-20
    کمبود آب شیرین و آب مورد نیاز در کشاورزی از مهمترین مسائل بشر در آینده است و ایران بدلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود با کمبود آب مواجه است. هر یک از روش های بهره برداری از منابع دارای ویژگی های خاص بوده و ارزیابی آنها در بهبود استحصال آب نقش موثری دارد. ارزیابی اجتماعی و اقتصادی سیستم های جمع آوری آب باران و اعمال مدیریت صحیح موجب خواهد شد تا کمبود آب مناطق خشک بر طرف گردد. بنابراین جمع آوری آب های سطحی در مناطق خشک روش مناسب و بهینه ای در تامین آب مورد نیاز در این مناطق می باشد. این پژوهش در آبخیز آق امام استان گلستان، با مساحت 8730 هکتار انجام شد. ابتدا با مصاحبه حضوری از آبخیزنشینان تعدادی سیستم براساس شرایط منطقه و نیازمندی آبخیزنشینان پیشنهاد شد. در ارزیابی اقتصادی، هزینه ها و سودهای حاصل از سیستم های جمع آوری آب محاسبه شد و زیرحوضه ها براساس شاخص منفعت به هزینه (B/C) اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد که عملیات یا سامانه های از لحاظ اقتصادی قابل اجرا هستند که هزینه استقرار کمتری دارند. در کل می توان گفت که میزان بارش، کاربری، توپوگرافی، خصوصیات فیزیکی حوضه و نحوه مصرف آب و همچنین شرایط اقتصادی و اجتماعی منطقه، در ارزیابی مکانی جمع آوری رواناب و همچنین تعیین نوع سیستم مناسب با منطقه موثر می باشند که این امر می تواند باعث بهبود مدیریت منابع آب در سطح آبخیز شود.
    کلیدواژگان: آبخیز آق امام، ارزیابی اقتصادی، سیستم های جمع آوری آب باران و شاخص منفعت به هزینه
  • شهرام گلستانی، مجید هاتفی، ام البنین جلالی صفحات 21-42
    در این مطالعه قیمت سایه ای و مسیر قیمتی مربوط به گاز طبیعی بر اساس دو راه حل رقابتی و رهبری قیمت مورد برآورد و محاسبه قرارگرفته است. در این راستا گروه کشورهای صادرکننده گاز تشکیل دهنده «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» به عنوان یک بنگاه قیمت گذار و سایر تولیدکنندگان به عنوان گروه حاشیه در نظرگرفته شده اند. بدین منظور از داده های سالانه 2010-1980 استفاده شده است و بر اساس پیش بینی سازمان بریتیش پترولیوم، عمر ذخایر گازی نیز 60 سال در نظر گرفته شده است. با رسم مسیر قیمتی در شرایط رقابتی و رهبری قیمت، مشاهده شد که از ابتدای دوره تا دوره 45 قیمت در حالت رهبری قیمت از قیمت رقابتی بیشتر بوده و از دوره 46 تا انتهای دوره، قیمت رقابتی بیشتر از قیمت رهبری بوده است. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که تا سال 28 رشد قیمت در راه حل رقابتی از راه حل رهبری قیمت کمتر است و از این سال به بعد شیب قیمت رقابتی از شیب قیمت در راه حل رهبری قیمت بیشتر می شود. در نتیجه قیمت حاصل از دو راه حل در سال 45 با یکدیگر برابر شده و پس از آن قیمت رقابتی از قیمت در حالت رهبری قیمت فراتر می رود.
    کلیدواژگان: مجمع کشورهای صادرکننده گاز، تابع مانده تقاضای بلندمدت گاز، مسیرهای قیمت رقابتی و رهبری قیمت، قیمت سایه ای
  • زین علی صادقی، محبوبه قاسمی صفحات 43-62
    مانند هر منبع طبیعی دیگر، بهره برداری از منابع آبی در تولید برق منجر به کاهش هزینه ها و ایجاد رانت اقتصادی می شود. در کشور ما سهم نیروگاه های برق آبی ازکل برق تولیدی در مقایسه با دیگر منابع تولیدی حدود 14 درصد می باشد. در این مطالعه رانت اقتصادی نیروگاه های برق آبی با تعیین حداقل هزینه برنامه ریزی توسعه ظرفیت تولید برق با و بدون نیروگاه مورد نظر، محاسبه می شود. این مدل ضمن محاسبه رانت اقتصادی نیروگاه، ترکیب بهینه نیروگاه هایی که بایستی در آینده احداث شوند و بهره برداری بهینه از این نیروگاه ها و نیروگاه های موجود برای تامین تقاضای برق در آینده را تعیین می کند. مدل پیشنهادی برای نیروگاه های تحت پوشش برق منطقه ای استان خوزستان اجرا شد و تجزیه و تحلیل حساسیت رانت اقتصادی نسبت به تغییر در برخی از متغیر های کلیدی انجام شد. نتایج حاکی از وجود رانت اقتصادی قابل توجه در تولید برق از طریق نیروگاه های برق آبی می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد که دورنمای توسعه صنعت برق به سمت نیروگاه های گازی و آبی می باشد و همه ی نیروگاه های برق آبی به دلیل هزینه های بهره برداری کمتر نسبت به نیروگاه های گازی و بخاری، عملا در زمان بار پایه مورد استفاده قرار گرفته و نیروگاه گازی و بخاری به دلیل هزینه بهرهبرداری بالاتر عملا در بار میانی و بار پیک مورد بهره برداری قرار گرفته است. همچنین تجزیه و تحلیل حساسیت نشان می دهد که رانت اقتصادی ایجاد شده از طریق تولید برق از منابع آبی نسبت به نرخ رشد بار، نرخ تنزیل، قیمت سوخت و قابلیت دسترسی نیروگاه برق آبی حساس است.
    کلیدواژگان: رانت اقتصادی، برق آبی، توسعه ظرفیت، برنامه ریزی خطی
  • مرتضی حسن شاهی صفحات 63-76
    آلودگی زیست محیطی بطور اعم و آلودگی هوا بطور اخص، منشاء زیانهای زیادی برای موجودات زنده است. آلودگی هوا باعث کاهش رشد اقتصادی، مطلوبیت و رفاه، کاهش ارزش منازل مسکونی و بناهای تاریخی، کاهش نور خورشید، افزایش مرگ و میر، افزایش بیماری (از 150 نوع بیماری شناخته شده بشر، 30 نوع ان مستقیم و 70 نوع آن غیر مستقیم به دلیل آلودگی می گردد. در این مقاله اثرات اقتصادی آلودگی هوا را بر بیماری های تنفسی (بیماری های حاد، دستگاه تنفس، آمفیزم آسم و برونشیت) در شهر شیراز برای دوره 1354 تا 1387 با روش واکنش دوز اندازه گرفته ایم. نتایج حاکی از این است که با گذشت زمان به علت بالا رفتن غلظت آلودگی هوا، خسارات آن بر بیماری افزایش می یابد. بطوریکه در سال 1358 به ازاء یک درصد افزایش در مصرف مواد سوختنی، 850 نفر و در سال 1384 حدود 7090نفربیشتر نسبت به سال قبل از ان، به بیماری های فوق مبتلا شده اند. خسارات ناشی از الودگی هوا در سال 1387 حدود 285میلیارد تومان براورد شده که با کاهش 10درصد در مصرف سوختهای فسیلی، خسارات فوق 83میلیارد تومان کاهش می یابد.
    کلیدواژگان: هزینه های درمان و فرصت، بیماریهای تنفسی، شیراز
  • زهرا جعفری، علیرضا بهرامی صفحات 77-88
    مراتع به عنوان یکی از ارکان اساسی منابع طبیعی تجدید شونده، نقش اساسی در حفظ خاک، تنظیم چرخه آب در طبیعت، تامین بخش قابل توجهی از علوفه مورد نیاز احشام و حفظ تعادل زندگی بشر ایفا می کند. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی اقتصادی طرح های اجرا شده و نیز بررسی وضعیت توسعه پایدار در شهرستان فریدن است. در این مطالعه آمار و اطلاعات کلیه طرح های واگذار شده از طریق پرسش نامه تهیه گردیده است و وضعیت اقتصادی آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت. این ارزیابی بر اساس دو روش نرخ بازدهی داخلی (IRR) و نسبت سود به هزینه (BCR) انجام شده است. نتایج مربوطه نشان می دهد که اجرای اغلب طرح های مذکور از نظر اقتصادی توجیه پذیر بوده است. لیکن نتیجه مربوط به اندازه گیری شاخص توسعه پایدار در منطقه، نشانگر آن است که علی رغم اقدامات و فعالیت های اصلاحی انجام شده، سیر تخریبی در مراتع مورد مطالعه هم چنان ادامه داشته است. در رابطه با ادامه فعالیت های اصلاحی توصیه می گردد که اقداماتی نظیر برقراری تعادل میان وسعت مرتع و تعداد دام، جلوگیری از برداشت و قطع غیرمجاز بوته ها و درختچه ها و نظارت مستمر بر مراتع نیاز است.
    کلیدواژگان: ارزیابی اقتصادی، طرح های مرتعداری، توسعه پایدار، فریدن (اصفهان)
  • صدیقه پرون، صدیقه بلوکی صفحات 89-102
    هدف از این مطالعه برآورد ارزش غیر بازاری آب گرم گنو در استان هرمزگان می باشد. برای محاسبه این ارزش از روش، ارزش گذاری مشروط و با به کارگیری مدل لاجیت استفاده شد. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل 245پرسشنامه بین افراد بازدیدکننده منطقه مورد مطالعه در سال 1390جمع آوری شد. متوسط تمایل به پرداخت برای هر بازدیدکننده، 656888 ریال و تمایل به پرداخت هر خانوار نیز 6/4020154 ریال به دست آمد. با اینکه ایران کشوری در حال توسعه با سطح درآمد پایین تا متوسط است، نتایج نشان می دهد که مردم به پرداخت مبلغی جهت حفاظت از آب گرم گنو رضایت دارند، به گونه ایی که 90/6% درصد از پاسخگویان (222) برای حفاظت و ادامه بقاء آن در این بررسی حاضر به پرداخت مبلغی بودند. همچنین نتایج مطالعه نشان داد که کشاورزان منطقه بیشترین ارزش را نسبت به سایر پاسخگویان برای آب گرم مورد مطالعه قائل هستند. سپس افراد استفاده کننده از آب گرم برای درمان بیماری ها دارای تمایل به پرداخت بالاتری بودند. این مطالعه به نتایج امیدوارکننده ای از نظر مدیریتی دست یافت. به طوری که نشان داد، مردم منطقه از اهمیت آب گرم آگاه هستند.
    کلیدواژگان: آب گرم گنو، ارزش حفاظتی، تمایل به پرداخت، ارزش گذاری مشروط
|
  • Pages 1-20
    Shortage of fresh water and agricultural water needs is an important human issue in the future and the Iran due to its geographical location would be faced with water shortages. Each of water resources use methods have special characteristic and its evaluation has effective role in optimum water harvesting. Social and economic evaluation of rain water harvesting systems and suitable management would result to reduce water shortage in arid areas. So water harvesting Surface in arid areas would be suitable and optimum method in water supply. In this research, in Aq Emam in Golestan province with 8730 ha areas. First using stockholder’s interview, some rain water harvesting systems suggested. In economic evaluation costs and benefits of rain water harvesting systems were calculated, and the sub watershed prioritization according to benefit-cost (B / C). The results showed that the all systems with low cost of establishment would be done. Generally speaking, the amount of rainfall, land use, topography, physiography and water use method and also social and economic conditions, would be effective spatial evaluation of Runoff harvesting and also in determination of adaptable systems that this could to optimum water resources management in the watershed.
    Keywords: Economic Evaluation, Rain Water Harvesting Systems, Benefit, Cost Index, Aq Emam Watershed
  • Dr Shahram Golestani, Madjid Hatefi, Omolbanin Jalali Pages 21-42
    In this study, the shadow prices and the price path of natural gas has been estimated based on competitive and price leadership solutions. In this regard, group of gas exporting countries forming the "Gas Exporting Countries Forum" as a institute pricing and other producers have been considered as a fringe group. For this purpose, annual data 1980-2010 is used and also considered a sixty year’s period for gas reserves life. With draw two price paths for both price leadership and competitive situations, was observed in the forty-five first year period the prices in case of price leadership are more than competitive prices, and from 46’s period up to final period competitive prices are more than price leadership. The results indicated that in first 28 year, price growth in competitive solution is less than leadership solution; and from the year onwards, the slope of the competitive prices is more than slope of leadership solution prices. In result, Prices of the two solutions become equal in Forty-fifth year and after that the prices of competitive solution goes beyond the leadership price.
    Keywords: Gas Exporting Countries Forum (GECF), GECF's Residual Demand Function, Competitive, Leadership Price Paths, Shadow Price
  • Pages 43-62
    Like any other natural resources, utilization of hydro resources in electricity generation leads to reduce costs and create economic rents. In our country the share of hydroelectric plants from total electricity production compared to other productive resources is around 14%. In this study, calculate the economic rent of hydropower plant with the determination least-cost power generation capacity expansion planning with and without the hydropower plant. The model it also computation the economic rent of plant, optimal combination of power plant in future must be built and optimal utilization from they and existing plants to meet future is determined. The propose model for power plan of changes in economic rents were some of the key variables. The results show that there are substantial economic rent is the electricity generated by hydropower plants. Also the results show that Perspective Development of power industry is to side Gas and hydro power plants. And all of the hydroelectric plants due to lower operating costs compared to gas and steam power plant is actually used in base load and Gas and steam power plant due to higher operating costs practically middle and peak load operation has been. Also the sensitivity analysis shows the economic rent generated electricity from hydropower sources would be sensitive to changes in discount rate, load growth, fuel prices and availability of hydropower plan.
    Keywords: Economic rent, hydropower linear programming, expansion planning model
  • Zahra Jafari, Alireza Bahrami Pages 77-88
    Rangelands are main components of environment and play an important role in providing forage for livestock, water cycle control in nature, soil and human's life balance conservation. The purpose of this study is economic evaluation implemented projects and examination sustainable development condition in the city Freydan. In this study, the data from all granted projects has been prepared through a questionnaire and evaluated economic condition. This assessment is based on the methods of Internal Rate of Return (IRR) and Benefit Cost Ratio (BCR). The results demonstrate that the performances of most of these projects were justified economically. But the result of the measurement of sustainable development in the area, indicating that in spite of the improvements activities taken, has continued degradation of rangelands. In conjunction with continuing improvements activities recommend to require to the activities such as balancing between the extent of rangelands and livestock number to prevent unauthorized remove and and cut of shrubs, constant monitoring of the rangelands.
    Keywords: Economic Condition Evaluation, Range management Projects, Sustainable Development, Fereydan (Esfahan)
  • Mrs Sedighe Paroon, Miss Sedighe Bolooki Pages 89-102
    This study estimated the non-market value of Gnu Warm Water in the Hormozgan Province. Calculate the value of individual's willingness to pay for warm water and protection area, was investigated and the CVM method was used. Required data from questionnaires completed by 245 people visited the study area were collected in 1390.. The average willingness to pay for every visitor 656 888 rials and per household willingness to pay also 6/4020154 Rials, respectively. With Iran developing country with low income to moderate, the results show that people pay to use warm water Gnu satisfaction, and to the convention that the 90/6% of the respondents (222) for the protection and continued survival in this study were willing to pay. The results showed that the highest value to farmers of other respondents for a warm water. Then people using warm water to treat diseases has been willing to pay higher. This study found the results encouraging in terms of management. That showed that local people are aware of the importance of warm water.
    Keywords: Warm Water, protection value, willingnes to pay, CVM method