مجله تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال سوم شماره 4 (پیاپی 12، زمستان 1379)

تعداد زیادی از محققین در سراسر جهان برای پیدا کردن بهترین و جدیدترین راه برای درمان سرطان فعالیت می نمایند. در میان این محققین عده ای سعی بر کاهش ضایعات دارویی و درمانی مصرفی دارند که بشدت بیماران را رنج می دهند. از عوارض مهم رادیوتراپی از بین رفتن سلولهای سالم و صدمه به پوست است که سبب ایجاد ترشح، زخم و نکروز شدن پوست می گردد. در حال حاضر برای جلوگیری از این ضایعات از پماد یا کرم اکسید دوزنگ استفاده می گردد که اثر خوبی از آن دیده نشده است. خوشبختانه اطلاعات وسیعی در طب جدید و قدیم در ارتباط با خواص درمانی گیاه آلوئه از جمله ترمیم زخم های پوستی، سوختگی، آفتاب سوختگی و التهاب جلدی وجود دارد که مصرف آنرا در طب روز تسهیل می نماید. در این تحقیق فرض بر این قرار گرفت که مواد موثره این گیاه پرارزش بتواند از یک طرف پوست را در مقابل اشعه رادیوتراپی محافظت و از طرف دیگر نیز در صورت لطمه به سلولهای نرمال آنها را ترمیم نماید. طبق فارماکوپه B.P. از بهترین مواد موثره آلوئه باربادوس (ALOE VERA) آلویین و باربالویین با ساختمان شیمیایی هیدروکسی انتراسن میباشند که با آلکالین ها ناسازگاری نشان می دهند. هدف اصلی از این تحقیق با توجه به قدرت پیش گیری از آفتاب سوختگی توسط عصاره برگ این گیاه نشان دادن قدرت پیشگیری کامل و یا کاهش عوارض ایجاد شده و یا درمان سریع عوارض ناراحت کننده و خطرناک پوستی حاصل از اشعه درمانی با استفاده ازژل یا لوسیون آلوئه می باشد. با توجه به تحقیقات حاضر و با استفاده از روش های مناسب عصاره گیری و فرمولاسیون صحیح، اثرات بالینی و درمانی ژل آلوئه بر روی 70 بیمار که بطور تصادفی انتخاب گردیده بودند، در یکی از مهمترین مراکز درمان سرطان (بخش رادیوتراپی بیمارستان شهدای تجریش) کشور به اثبات رسیده است. در این بررسی با توجه به پخش مطلوب تر فرمول ژل آلوئه در مقایسه با لوسیون آن و همچنین ویسکوزیته و چسبندگی بیشتر آن فرمول ژل انتخاب و بر روی 35 بیمار داوطلب رادیوتراپی مورد استفاده قرار گرفت. همزمان با این گروه از 35 بیمار دیگر داوطلب رادیوتراپی بعنوان شاهد و کنترل استفاده و نهایتا دو گروه مورد مقایسه آماری قرار گرفتند.
دستگاه رادیوتراپی مورد استفاده، کبالت 60 بوده که روزانه حدود 200-180 سانتی گری به موضع تابانده شده است. تمامی 70 بیمار دچار سرطانهای مختلف بوده اند. متغیرهای اصلی مورد مطالعه میزان ترمیم بافتی (Healing Effectiveness) و آسیب بافتی (Tissue Damage Rate) در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که:الف – به طور کلی تاثیر فرمول آلوئه در گروه آزمایش (TEST) به مراتب بهتر از گروه کنترل که از کرم های دیگر استفاده و یا از هیچ دارویی استفاده نکرده اند می باشد.
ب - ترمیم جلدی در گروه آزمایش (TEST) در مقایسه با گروه کنترل کاملا معنی دار است (P<0.05).
ج - معدل زمانی ترمیم جلدی (AHP) یا بهبودی در گروهی که از ژل آلوئه فرموله شده، چه از ابتدای رادیوتراپی و یا پس از دوره رادیوتراپی استفاده نموده اند در مقایسه با کرم اکسید دوزنگ بطور کاملا معنی داری کوتاه تر است (P<0.001).
در پایان پیشنهاد می گردد؛ به علت خاصیت پیشگیری (Preventive) فرمول ژل آلوئه برای کسب بهترین نتیجه، ژل آلوئه از ابتدای درمان با اشعه و تا پایان دوره درمان مورد استفاده قرار گیرد.

القای پاسخ آنتی بادی مصونیت بخش در نوزادان سالم شهر کرمان به وسیله واکسن نو ترکیب هپاتیت Bعدم القای پاسخ آنتی بادی مصونیت زا در 10-1 درصد از نوزادان سالم واکسینه شده با واکسن هپاتیت B گزارش شده است. در مطالعه حاضر دوز 10 میکروگرمی از واکسن نوترکیب هپاتیت B به گروهی از نوزادان سالم شهر کرمان در فواصل زمانی 0، 1.5 و 9 ماه تزریق گردید. دو الی چهار هفته پس از تکمیل دوره واکسیناسیون، از نوزادان نمونه خون جمع آوری شد و تیتر سرمی آنتی بادی ضد آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت (anti-HBs) B آنها با روش الیزا با استفاده از کیتهای تجارتی اندازه گیری شد.
نتایج این تحقیق نمایانگر القای پاسخ آنتی بادی مصونیت بخش (anti-HBs>10 IU/L) در 96.1% از نوزادان می باشد. در 3.9% از نوزادان نیز پاسخ مصونیت بخش ایجاد نگردید. بر اساس تیتر سرمی آنتی بادی anti-HBs نوزادان پاسخ دهنده به گروه های پاسخ دهنده ضعیف anti-HBs: 10-100 IU/L)؛ میانگین: (41IU/L، پاسخ دهنده متوسط anti-HBs: 100-1000 IU/L)؛ میانگین: (238 IU/L و پاسخ دهنده قوی Anti-HBs >1000 IU/L)؛ میانگین (8900IU/L تقسیم بندی شدند که به ترتیب 10%، 18.2% و 68% از نوزادان را شامل می شوند. پاسخ به واکسن در نوزادان مذکر و مونث مشابه می باشد. نتایج فوق موید ایمونوژنسیته بالای این واکسن در نوزادان ایرانی می باشد.

به منظور تعیین روند تغییرات شیوع استعمال دخانیات در ایران از سال 1370 تا 1378 در هر یک از طرحهای ملی سلامت و بیماری از 1.1000 خانوارهای کشور به روش خوشه اینمونه گیری شد. داده های مرتبط با سیگار کشیدن به ترتیب در سال 1370 از افراد 69-15 ساله (27346 نفر) و در سال 1378 از افراد 99-15 (36966 نفر) اخذ شدند. شیوع استعمال سیگار بصورت کلی کاهش یافته است (در گروه سنی 69-15 سال از 14.6 به 11.7 درصد). مصرف قلیان و چپق نیز در کل جمعیت از الگوی مشابه ای پیروی می کند و از 3.8 به 3.5 درصد تنزل پیدا کرده، ولی در گروه سنی 24-15 سال از 0.8 به 1.4 درصد افزایش یافته است. همزمان با اجرای برنامه های آموزش بهداشت، عدم وجود تبلیغات توسط کارخانه های دخانیات و اعمال مالیات بر سیگار و تنباکو در ایران طی این مدت موجب کاهش شیوع مصرف دخانیات شده است.

هدف این مقاله بررسی بر روی ساختار مولکولی تالاسمی اینترمدیا در 50 بیمار ایرانی می باشد. این بیماران از نظر کلینیکی هتروژن بودند. سن زمان تشخیص بیماری در میان آن ها بسیار متفاوت بود که میانگینی در حدود 7.9 سال داشت. این بیماران علایم کمی را همچون اسپلنومگالی یا تغییرات اسکلتی از خود نشان داده و تنها تعداد کمی از آنها نیاز به انتقال خون داشتند. مداخلات درمانی دیگر شامل اسپلنکتومی در 3/1 آن ها و تجویز اسید فولیک و هیدروکسی اوره در بعضی از آن ها بود. غلظت هموگلوبین در 73 درصد بیماران بین 10-7 گرم در دسی لیتر و در 23 درصد باقی مانده بین 12-10 گرم در دسی لیتر بود. 96 درصد بیماران سطوح بالایی از هموگلوبین F را داشتند و این دلالت کننده بر افزایشی در نمود ژنهای گاما گلوبین می باشد.
تمامی بیماران از جهت جایگزینی 158 C?T در لکوس پروماتر G-gamma مورد آزمایش قرار گرفته و بوسیله restriction enzyme Xmnl تشخیص داده شدند و 76 درصد موارد موتاسیونی در فرم های هوموزیگوت یا هتروزیگوت داشتند.
بیماران همچنین برای موتاسیون ژن بتاگلوبین IVSII-I اسکن شدند که شایعترین فرم در میان جمعیت ایرانی می باشد و 60 درصد آنها موتاسیونی در تلفیق های همو یا هتروزیگوت داشتند. در حدود 96 درصد بیماران با موتاسیون IVSII-I مارکر XmnI را نیز به طور همزمان داشتند. با آزمایش بیماران برای هر دو نوع شاخص مولکولی، مشخص گشت که یک همبستگی فیزیکی بین مارکر XmnI و آلل IVSII-1 در حداقل 72 درصد مواردی که دو موتاسیون را حمل می کردند وجود دارد. در گذشته تصور می شد که وجود همزمان مارکر XmnI و بعضی آللهای شدید بتاگلوبین در موقعیت cis در شرایط استرس های هماتوپوئتیک ممکن است منجر به افزایش تولید هموگلوبین F و ایجاد کننده HPFH باشد. به نظر می رسد که این فنومن منجر به علایم ملایم نوع اینترمدیا در تعداد زیادی از بیماران ایرانی مبتلا به تالاسمی اینترمدیا باشد.

تعداد زیادی از گیاهان تیره شب بو دارای اثرات ضد تیروییدی می باشند و باعث کاهش فعالیت آن می گردند. در این مطالعه اثرات ضد تیروییدی دانه شلغم با داروی متی مازول مورد مقایسه قرار گرفت. موشهای صحرایی (Rat) نر و ماده با وزن بین 200-180 گرم تهیه شده از انستیتو پاستور ایران به سه گروه تقسیم شدند. گروه 1 غذای معمولی دریافت کردند و به عنوان شاهد انتخاب شدند. گروه 2 هر روز علاوه بر غذای معمولی، محلول آبی متی مازول با دوز 400 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم دریافت کردند. گروه 3 علاوه بر جیره غذایی معمولی از عصاره اتری دانه شلغم با دوز 5 گرم به ازای هر کیلوگرم در هر روز تغذیه شدند. بعد از 10، 20 و 30 روز از زمان آزمایش، حیوانات کشته شدند و نمونه های خون آنها جمع آوری گردید و پس از سانتریفوژ، سرم ها جهت اندازه گیری هورمونهای تیرویید در 20- درجه سانتی گراد نگهداری شدند و با استفاده از روش رادیوایمونواسی غلظت های هورمونی تعیین شدند. بافت غدد تیرویید نیز جهت مطالعات بافت شناسی در محلول فرمالین 10% نگهداری شد. عصاره اتری دانه شلغم سبب کاهش مهم T3 uptake و غلظت هورمون های T4 و T3 شد که این کاهش با داروی متی مازول قابل مقایسه بود. همچنین باعث افزایش غلظت TSH در مقایسه با کنترل شد. مطالعات بافت شناسی نشان داد که تعداد فولیکول های غیرفعال در گروه آزمایش نسبت به کنترل افزایش یافته است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که اثرات گواتروژن دانه شلغم در انسان و حیوانات باید مد نظر قرار بگیرد.

ارزیابی کیفیت مقاومت استرپتوکوکوس پنومونیه نسبت به پنی سیلین در ارتباط با درمان اهمیت پیدا می کند. برای مثال سوش های با مقاومت پایین را می توان بوسیله پنی سیلین درمان کرد ولی برای سوش های با مقاومت بالا داروی جانشین باید اندیشیده شود. لذا برای نیل به این هدف و اطلاع از کم و کیف مقاومت پنوموکک در برابر پنی سیلین و چند آنتی بیوتیک دیگر، نمونه های به دست آمده از چند بیمارستان کشت گردیدند.
در نهایت بر روی 66 سوش به دست آمده از حدود یکصد نمونه بالینی با استفاده از روش انتشار دیسک (Disc diffusion method) آنتی بیوگرام به عمل آمد. این عمل نسبت به 5 آنتی بیوتیک (پنی سیلین، سفازولین، آمپی سیلین، آموکسی سیلین، وانکومایسین) انجام شده و حداقل غلظت ممانعت کنندگی از رشد (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) داروهای فوق نسبت به پنوموکوک نیز با استفاده از روش ترفیق سریالی تعیین گردیدند. در مورد پنی سیلین 47 سوش حساس بوده و 19 سوش مقاومت بالایی نشان داده اند، و مقاومت متوسط یا مقاومت پایین مشاهده نشد. در مورد سایر داروها مقاومت به ترتیب 10.6%، 7.5%، 18.1% و صفر ارزیابی گردیدند. در این بررسی در برابر وانکومایسین به استثنای یک مورد مقاومت پایین بقیه سوش ها حساسیت نشان دادند.

دستگاه ژنیتال زنان جایگاه مناسب رشد میکروارگانیسم های پاتوژن و غیر بیماری زا می باشد. تعدادی از این ارگانیسم ها با کلنیزه شدن در محل، عامل بروز اختلالات پاتولوژیک این دستگاه می شوند. بعضی از این اختلالات ممکن است مشکلات دیگری مانند حاملگی خارج از رحم، ناباروری و سقط جنین را نیز باعث گردند.
در این مطالعه فراوانی باکتری های مایکوپلاسما هومینیس و اوره آپلاسما اوره آلیتیکوم در 225 نمونه زنان مبتلا به ناباروری و 350 نمونه افراد گروه شاهد به روش کشت مورد بررسی قرار گرفته، که نتایج به دست آمده بدین صورت می باشد: از نمونه زنان مبتلا به ناباروری 59 مورد (26.2 درصد) و گروه شاهد 26 مورد (7.4 درصد) مایکوپلاسما هومینیس جدا گردید که نشان می دهد اختلاف آماری معنی داری بین دو گروه وجود دارد (X2=36.92, P<0.001). همچنین از نمونه زنان مبتلا به ناباروری 72 مورد (32 درصد) و گروه شاهد 81 مورد (23.1 درصد) اوره پلاسما اوره آلیتیکوم جدا گردید که نشان می دهد اختلاف آماری معنی داری بین دو گروه وجود دارد (X2=5.06, P<0.02).
هدف از این مطالعه بررسی فراوانی مایکوپلاسما هومینیس و اوره آپلاسما اوره آلیتیکوم در نمونه زنان نابارور و مقایسه آن با افراد گروه شاهد و بررسی نقش احتمالی این میکروارگانیسم ها در بروز ناباروری بوده است.

سرطان معده بیماری با توزیع جهانی و یکی از شایع ترین سرطان ها در کشور ما می باشد. علی رغم کاهش میزان مرگ و میر حاصل از این عارضه، این بیماری هنوز یکی از دلایل اصلی مرگ و میر به علت سرطان می باشد. از آنجا که اتیولوژی دقیق این بیماری هنوز شناخته شده نیست، تنها نقطه امیدواری برای این بیماری تشخیص به موقع سرطان و ضایعات پیش سرطانی مثل دیسپلازی می باشد. برای مطالعه قابلیت رنگ آمیزی NOR در تشخیص درجات مختلف دیسپلازی از هم از 25 بیمار گاسترکتومی شده از محل ضایعه و بافتهای اطراف آن نمونه برداری و رنگ آمیزی به عمل آمد. تعداد ذرات NOR در درجات مختلف دیسپلازی، کارسینوما و بافتهای نرمال به صورت مشاهده مستقیم در زیر میکروسکوپ و هم چنین با فتومیکروگراف های تهیه شده توسط دو نفر به صورت Blind شمارش شدند. و از طریق آنالیز واریانس یک طرفه با تست نیومن- کولز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نهایی بدست آمده نشان داد که اختلاف تعداد ذرات NOR در گریده های مختلف دیسپلازی با گروه کارسینوما معنی دار است (P<0.001). در حالی که تعداد ذرات NOR در گریدهای مختلف دیسپلازی با هم اختلاف معنی داری را نشان نداد. به نظر می رسد در سیر تغییرات بدخیمی تعداد ذرات NOR از نرمال به سمت کارسینوم افزایش می یابد.

به منظور تعیین عوامل موثر بر میزان شکست و تداوم مصرف وسایل پیشگیری از بارداری در میان زنان ایرانی، مطالعه ای آینده نگر از تیرماه لغایت بهمن ماه 1377 در جنوب استان تهران (شهر ری، اسلام شهر و جنوب شهر تهران) انجام گرفت.
به طور تصادفی تعداد 303 نفر از زنان 49-15 ساله همسردار انتخاب شدند. هر کدام از زنان یکی از سه روش شایع (آی یو دی، کاندوم، قرص) را به کار می بردند. در طی مدت مطالعه رخدادی از حاملگی مشاهده نشد ولی قطع روش در 56 مورد از استفاده کنندگان اتفاق افتاده بود. میزان قطع آی یو دی به طور بارزی کمتر از سه روش دیگر بود. میزان تداوم استفاده سه وسیله به روش آنالیز تابع بقا به تفکیک عبارت بودند از: کاندوم 59% - قرص 67% و آی یو دی 82%، قابل توجه است که اکثر موارد قطع برای هر سه وسیله در سه ماه اول اتفاق افتاده بود.
بیشترین دلیل ترک روش ها، «عوارض جانبی» (40%) و کمترین دلیل ترک «عدم رضایت از نحوه استفاده» و «تمایل به بارداری» بود.
بر اساس این مطالعه پیشنهاد می شود اطلاعات کامل در مورد روش های در دسترس پیشگیری از بارداری و عوارض جانبی آنها در اختیار زنان قرار گیرد و به ویژه اجرای برنامه های مشاوره در سه ماهه اول استفاده از روش مورد توجه قرار گیرد.

اطلاعات در مورد مجاورات، مسیر و ارتباطات رشته های عصبی ماده سفید نیمکره های مغز انسان اندک است. از سوی دیگر، افزایش معلومات در این زمینه، تاثیر بسزایی در تشخیص آناتومیکی بیماری های مغز و اعصاب و بهبود روش های جراحی مغز و اعصاب خواهد داشت. یکی از ناشناخته ترین بخشهای ماده سفید نیمکره های مغز انسان، رشته های عصبی کپسول منتهایی می باشد. اکثر منابع نوروآناتومی به این رشته ها اشاره ای نکرده اند و تعداد معدودی از منابع نیز به ذکر مطالب بسیار مختصری اکتفا نموده اند. از این رو ما تصمیم گرفتیم به تعقیب رشته های عصبی موجود در کپسول منتهایی مغز انسان بپردازیم. بدین منظور 10 مغز انسان بالغ و فاقد بیماری مغزی، پس از فیکساسیون کافی و یخ زدن توسط تکنیک Klingler تشریح گردیدند. نتایج این کار نشان داد که رشته های کپسول منتهایی از درپوش فرونتوپاریتال منشا می گیرند و وارد کناره دورسال این کپسول می شوند. این رشته ها یا مستقیما به درپوش تمپورال می رسند یا آنکه در بخش دورسال شکنجهای اینسولا ختم می شوند و رشته های دیگری که از بخش ونترال شکنج های اینسولا آغاز می شوند به درپوش تمپورال ختم میگردند. گروهی از رشته های کپسول منتهایی رابط بین شکنج های مجاور در قشر اینسولا می باشند. دسته طولی فوقانی در کنار دورسال کپسول منتهایی قرار دارد و رشته هایی بین این دو سیستم مبادله می شوند. بخش متراکم دسته قلابی، دسته اکسی پیتوفرونتال و دسته طولی تحتانی از قسمت ونترال کپسول منتهایی عبور می کنند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که رشته های کپسول منتهایی از گروه رشته های هماهنگی بوده و به سه دسته کلی قابل تقسیم می باشند: 1) رشته های متعلق به دستجات هماهنگی طویل و معروف مغز، مانند دسته قلابی 2) رشته های هماهنگی کوتاه که شکنجهای مجاور را به هم وصل می کنند و 3) رشته هایی که رابط بین درپوش فرونتوپاریتال و درپوش تمپورال هستند و پیشنهاد نویسندگان این مقاله آن است که این رشته ها را در گروه جدیدی تحت عنوان «رشته های هماهنگی حد واسط» قرار دهند.