فهرست مطالب

مشکوه - پیاپی 124 (پاییز 1393)

فصلنامه مشکوه
پیاپی 124 (پاییز 1393)

  • 136 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1393/09/26
  • تعداد عناوین: 7
|
  • پروین بهارزاده، مرضیه محصص صفحه 4
    تشویق به فرجام اندیشی، از اندیشه های معادباورانه اسلامی است و یکی از روش های تربیتی قرآن به شمار می آید. بیان پیامدها و بازتاب های دنیوی و اخروی اعمال، از جمله اسلوب ها در جهت هدایت بشر و اصلاح اعمال و رفتارهای انسان می باشد. تدبر در خصوصیات افرادی که به طور صریح در زمره برخورداران از اجر الهی معرفی شده اند، مسیری کمال آفرین را فرا سوی پویندگان رستگاری ترسیم می نماید. استخراج طیف بهره مندان از اجر اخروی، از رهگذر بررسی تمامی آیات در بردارنده ساختارهای صرفی واژه «اجر»، محور کانونی جستار پیش روست. یادکرد دلایل رسیدن به اجر اخروی، دایره معنایی اجر و کاربرد قرآنی آن، از دیگر مباحث مقاله است.
    روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی از نوع تحلیل محتواست؛ از این رو پس از مراجعه به منابع معتبر لغوی و کنار هم قرار دادن تمامی آیاتی که در بردارنده واژه اجر می باشد، کاربردهای مختلف این واژه مورد بررسی قرار می گیرد. از این رهگذر پاسخ گویی به این پرسش مورد نظر است که قرآن کریم به بهره مندی چه کسانی از اجر اخروی تصریح کرده است؟
    کلیدواژگان: اجر اخروی، قرآن کریم، بهره مندان اجر اخروی، معاد
  • محسن نامجو*، مجتبی نوروزی صفحه 24
    مسئله پژوهش حاضر، این است که با توجه به شرایط و فضای حاکم بر عصر امام رضا(ع)، آن حضرت از چه روش هایی در تفسیر آیات قرآن استفاده نموده اند؟
    در بررسی روایات تفسیری امام رضا(ع)، این نتیجه به دست می آید که آن حضرت، از روش های تفسیری مختلفی مانند قرآن به قرآن، قرآن به سنت، قرآن به عقل، قرآن به لغت در بیان مفاهیم آیات الهی بهره جسته اند. از میان روش های فوق، روش تفسیر عقلی جایگاه ویژه ای در سیره تفسیری آن حضرت دارد. آن حضرت در بحث های اعتقادی و کلامی با فرقه های مختلف کلامی زمان خویش، ضمن استفاده از قرآن به عنوان سند گویای اسلام، توجه ویژه ای به مباحث عقلی داشته اند و در مواجهه با فرقه های کلامی و افکار الحادی مختلف، با استناد به استدلال های قرآنی و تحلیل عقلی آن، وارد بحث شده و مخاطبان را مجاب نموده اند، به طوری که می توان ادعا نمود آن حضرت به لحاظ شرایط خاص عصر خویش از استدلال های عقلی زیاد استفاده نموده اند. همچنین در مناظره و گفت وگو با عالمان دیگر ادیان و مکاتب مختلف زمان خود نیز، از عقل برای غلبه بر آنان بهره فراوانی برده اند.
    کلیدواژگان: سیره تفسیری امام رضا(ع)، روایات تفسیری، روش شناسی تفسیری امام رضا(ع)
  • مهدی امیری*، زهره امیری صفحه 42
    در این نوشتار، ماهیت، معنا و مفهوم کار و کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری، ویژگی های یک کارآفرین و انواع کارآفرینی اجتماعی در قرآن و روایات به بحث گذارده شده است. روش انجام پژوهش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. عمده ترین یافته های پژوهش عبارت اند از اینکه؛ اولا آیات قرآن درباره کار و کوشش در قلمرو حیات به قدری فراوان و متنوع است که با کمال صراحت می توان گفت، اسلام دین کار و کوشش است، به طوری که در آموزه های قرآنی و روایی، کار در ردیف عبادت آمده است. ثانیا خداوند اولین خلاق و نوآور جهان خلقت و مبدع آن است. انسان نیز به عنوان خلیفه الهی، از صفت خلاقیت برخوردار است. ثالثا، ریسک پذیری منطقی، توفیق طلبی و عمل صالح از ویژگی های کارآفرین در قرآن بوده و مولفه هایی مانند صدقه، زکات، نذر و احسان، زمینه های کارآفرینی را فراهم می آورد.
    کلیدواژگان: مبانی کارآفرینی، مولفه های کارآفرینی، ماهیت کار، قرآن و روایات
  • زکیه زارع*، عباس اسماعیلی زاده، حجت الاسلام حسن نقی زاده صفحه 60
    ورود به عرصه واکاوی دقیق معانی واژگان، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ زیرا گاه ممکن است یک واژه علاوه بر معنای ظاهری خود، مفاهیم عمیقی را افاده کند. در این جهت، بررسی معانی دقیق واژگان و نیز اصطلاحات قرآنی از طریق تامل در برداشت های قرآنی، می تواند راهگشای مطالعات بعدی باشد. واژه «صدیق» یکی از واژگان به کاررفته در زبان عربی و آیات قرآن کریم است که هم در خصوص معنای آن میان اهل لغت، اختلاف نظر مشاهده می شود و هم در تعریف قرآنی آن با آنچه لغت دانان مطرح کرده اند، تفاوت هایی به چشم می خورد.
    این نوشتار پس از تبیین دیدگاه لغت دانان درباره معنای واژه صدیق و نیز دیدگاه مفسران، کوشیده است مقصود قرآنی واژه را با تدبر در آیات مربوط روشن نموده، به این وسیله از مراد خداوند در مورد مقام صدیقین پرده بر دارد. دستاورد بحث این است که مقام صدیقین، مقامی غیر اکتسابی، اما مترتب بر مقدمات و زمینه های اکتسابی و برخوردار از موهبت و نعمت ویژه الهی است.
    کلیدواژگان: صدیق در قرآن، صادقین، ولایت و معرفت، منعم علیهم
  • علی اکبر کلانتری* صفحه 74
    حدیث رفع که در مباحث فراوان فقه و اصول، به آن استناد می شود، بر اساس نقل شیعه، از متنی روشن تر و سندی استوارتر برخوردار است، به گونه ای که می توان به صدور آن از معصوم اطمینان یافت، و این امر، تایید کننده دیدگاه آن دسته از عالمان سنی است که این حدیث را معتبر دانسته و بدان استناد نموده اند.
    هیچ یک از عالمان شیعه، در اعتبار این حدیث خدشه ننموده اند، ولی شماری از عالمان سنی به مخالفت با آن برخاسته و حتی گاه آن را جعلی دانسته اند.
    متعلق این حدیث، بنابر نقل مشترک فریقین، خطا، نسیان و اکراه است و روایات اهل سنت، از این سه مورد فراتر نرفته اند و حال آنکه متعلق آن بر اساس نقل شیعه، نه امر است.
    کلیدواژگان: حدیث رفع، روایات شیعه، روایات اهل سنت
  • عمار خسروجردی صفحه 90
    مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا پیامبر اکرم(ص) در تصمیم گیری های اقتصادی، تنها نگاه اقتصادی صرف داشته اند، یا اینکه ایشان ابعاد دیگری مانند ابعاد سیاسی و اجتماعی را نیز مد نظر قرار می داده اند؟
    در این نوشتار رویکرد اصلاحی پیامبر(ص) در بازار مدینه در چهارچوب آیات قرآن کریم و همچنین برخی از روایات، تحلیل وتبیین شده است. در تحلیل اقتصادی نیز سعی شده است که آثار و دلالت های اقتصادی ناشی از اصلاحات پیامبراکرم(ص) به صورت کلان استخراج و متناسب با شرایط روز تحلیل گردد.
    جمع بندی نهایی این است که رویکرد اصلاحی رسول اکرم(ص) در بازار مدینه دارای بینش اقتصادی صرف نبوده، بلکه نوع نگاه ایشان دارای آینده نگری و جامعیت و با در نظرگرفتن تمام شرایط اعم از نگاه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بوده است و چنین بینشی باید در نگاه سیاست گذاران اقتصاد اسلامی مد نظر قرار گیرد.
    کلیدواژگان: بازار مدینه، اندیشه اقتصادی یهود، راهبردهای اقتصادی، سیره اقتصادی پیامبر
  • نسرین احمدیان شالچی*، علی اسماعیل زاده کواکی صفحه 112
    اسلام در ایجاد، شکل گیری و توسعه بسیاری از شهرهای جهان اسلام نقش مهمی داشته است، به طوری که برخی از این شهرها نقش های فراملی و بین المللی دارند. اسلام بر طراحی فضاها و محیط-های شهری برای رفع نیاز های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمام افراد جامعه تاکید می کند. در میان قشرهای مختلف جامعه، کودکان رابطه نزدیکی با محیط اطرافشان دارند و فضای شهر می-تواند بر رشد شخصیتی، اجتماعی و جسمانی آنها تاثیرگذار باشد. درک و فهم مفاهیم مدیریت شهری از منظر تفکر اسلامی به مدیران شهری کمک می کند تصمیماتشان متناسب با فرهنگ اسلامی باشد. هدف مقاله حاضر، تاکید بر جایگاه کودکان در فضاهای شهری بر اساس تعالیم اسلامی است. روش تحقیق در مقاله حاضر از نوع توصیفی _ تحلیلی _ استنباطی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در تعالیم اسلام بر مدیریت، طراحی و برنامه ریزی فضاهای شهری تاکید شده است و با توجه به نیازهای روان شناختی کودکان، فضاها و محیط های شهری باید زمینه رشد و تربیت دینی آنان را فراهم آورند.
    کلیدواژگان: شهر اسلامی، کودک و محیط شهری، آموزه های دینی، شهر اسلامی مناسب کودک
|
  • Dr. Parvin Baharzadeh, Dr. Marziyeh Muhasses Page 4
    Encouraging foresightedness is among the eschatological Islamic thoughts, regarded as one of the edifying methods of Islam. Stating the worldly and the otherworldly consequences and reflections of actions is considered as a procedure used to guide mankind and correct human actions and conducts. Deliberation on the characteristics of the people who are explicitly represented as among the enjoyers of Divine rewards displays an uplifting process provided for the seekers of salvation. Extracting the spectrum of the enjoyers of otherworldly rewards through examining all the verses containing the derivatives of the word ajr (reward) is an essential concern of the present research. Other issues of the article include pointing out the reasons for achieving otherworldly rewards, the semantic expanse of ajr, and its Qur’ānic application.
    Keywords: Otherworldly reward, the Holy Qur'ān, enjoyers of otherworldly rewards, Resurrection
  • Muhsin Namju*, Mujtaba Nawruzi Page 24
    The present study raises the question as to what methods Imam al-Riḍā (A.S.) employed in interpreting the verses of the Qur’ān with regard to the circumstances governing his era.It is concluded, by examining Imam al-Riḍā’s (A.S.) exegetical traditions, that his holiness has enjoyed different exegetical methods in explaining the concepts of the Qur’ānic verses, such as interpretation of the Qur’ān through Qur’ān, interpretation of the Qur’ān through tradition, rational and lexical interpretation of the Qur’ān. From among the above methods, the rational interpretation has a special place in the exegetical one of his holiness. While using the Qur’ān as an expressive document, he paid special attention to rational discussion in his ideological and theological debates with scholars of various theological schools of his time. Similarly, in his confrontation with various theological and heretical sects, he would initiate discussions with reliance on the Qur’ānic arguments and its rational analysis and convince the addressees, to such an extent that it can be claimed that due to the special conditions prevailing his era, he would abundantly employ rational arguments.
    Keywords: Imam al Riḍā's (A.S.) exegetical attitude, exegetical traditions, interpretation methodology, rational interpretation
  • Mahdi Amiri*, Zohreh Amiri Page 42
    In this article, the concept of work and job creation, innovation, characteristics of a job creator and different types of social job creation in the Qur’ān and traditions are put to discussion. The method used in carrying out this research is of documentation analysis type. The most major findings of the research are as follows: firstly, the Qur’ān’s verses concerning work and struggle in the domain of life are so abundant and various that in the Qur’ānic and narrational teachings, work has been considered as equal to worship. Secondly, God is the first Creator and Innovator of the world of creation. Similarly, as God’s vicegerent, man also enjoys the quality of creativity. Thirdly, logical risk-acceptance, asking God’s favor and pious act are among the characteristics of the job creator in the Qur’ān and such components as charity, alms, vows, and practicing benevolence prepare the ground for job creating.
    Keywords: principles of job creation, components of job creation, nature of work, the Qur'ān, traditions
  • Zakiyya Zare'*, Dr. Abbas Ismailizadeh, Hujat Al Islam Hasan Naqizadeh Page 60
    Initiating an accurate exploration of words is of utmost importance, because a word may sometimes imply profound concepts besides its apparent meaning. To this end, studying the exact meanings of the Qur’ānic words and expressions through deliberation on the Qur’ānic impressions can open up the way for further studies. The word ṣiddīq (loyal person) is one of the words used in the Arabic language and the verses of the Holy Qur’ān that is both controversial in terms of meaning among the philologists and different in Qur’ānic definitions provided by them.
    Keywords: ṣiddīq in the Qur'ān, ṣādiqīn, guardianship, esoteric knowledge, munamun alayhim (the favored ones)
  • Dr. Ali Akbar Kalantari* Page 74
    Frequently referred to in discourses on Islamic jurisprudence and disciplines, ḥadīth al-raf‘(according to which the responsibility for nine things is lifted from humans due to error and the lack of knowledge), enjoys a clearer text and a stronger chain of transmission, so that its issuance by an Infallible Imam (A.S.) can be ascertained and this confirms the position of those among the Sunnī scholars who have regarded this ḥadīth as valid and relied upon it.None of the Shī‘ī scholars have questioned the validity of this ḥadīth; however, some Sunnī scholars have opposed to it and even regarded it as fabricated.The object (muta‘allaq) of this ḥadīth, as related by both major sects, is flaw, oblivion, and reluctance and the Sunnī traditions have not gone beyond these three instances; whereas, according to the Shī‘ī sources, its object amounts to nine.
    Keywords: ḥadīth al raf, Shīī traditions, Sunnī traditions
  • Ammar Khosrowjerdi Page 90
    The present article is intended to answer the question as to whether the Holy Prophet (S.A.W.) has merely had an economic perspective in his economic decisions, or he has had other political and social perspectives in mind as well.In this writing, the Prophet’s (S.A.W.) reformative approach in Medina’s marketplace has been analyzed and explicated within the framework of the Qur’ān’s verses as well as certain traditions. In the economic analysis, it is also tried to extract the economic outcomes and indications resulted from the Holy Prophet’s (S.A.W.) reforms on a large scale and analyzed appropriate to the present day circumstances.The final conclusion is that the Holy Prophet’s (S.A.W.) reformative approach in Medina’s marketplace has not had a merely economic insight; rather, his perspective has enjoyed farsightedness and inclusiveness, taking into consideration all conditions, including political, economic, and social outlook, and that such an insight has to be included in the perspectives of the policy-makers of Islamic economy as well.
    Keywords: Medina's marketplace, the Jewish economic thought, economic strategies, the Prophet's (S.A.W.) economic sīra
  • Dr. Nasrin Ahmadian Shalchy*, Ali Ismailzadeh Kawaki Page 112