مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال چهاردهم شماره 9 (پیاپی 71، آذر 1393)

مدیریت زمان، شرایط فیزیکی مطالعه، توانایی خواندن، یادداشت برداری، انگیزش یادگیری، حافظه، آمادگی برای برگزاری امتحانات و سلامتی به عنوان عادت های مطالعه می تواند باعث بهبود مطالعه و انجام مطالعه اثر بخش گردد. هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه عادت های مطالعه دانشجویان کتابداری دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود.
این پژوهش توصیفی مقایسه ای بر روی کلیه دانشجویان کتابداری که در سال تحصیلی 91-1390 در دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مشغول به تحصیل بودند، انجام شد. نمونه گیری به روش نمونه در دسترس در این مقطع زمانی(180نفر) بود و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه عادت های مطالعه (PSSHI) بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی (میانگین، توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی اسپیرمن، همبستگی پیرسون، t مستقل، مجذورکای) تحلیل گردید.
میانگین نمره کل عادت های مطالعه دانشجویان 10/5±60/5 از مجموع 100 نمره بود. میانگین نمره کل عادت های مطالعه دانشجویان دانشگاه اصفهان 10±59/8 و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان 11/2±61/3بود. میانگین نمره عادت های مطالعه دانشجویان دردو دانشگاه با هم تفاوت معنادار نداشت (0/4=p). همچنین بین میانگین نمرات دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نشد (0/7=p). بین نمره عادت های مطالعه دانشجویان با معدل رابطه معنادار وجود نداشت(p = 0.1، r = 0.02).
وضعیت عادت های مطالعه دانشجویان کتابداری دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در حد بالاتر از متوسط قرار داشت لیکن لازم است برنامه ریزی های لازم جهت بهبود عادت های مطالعه دانشجویان انجام گیرد.

رویکردهای مطالعه شامل افکار و رفتارهای پنهان و آشکاری است که از طریق مداخلات آموزشی می توان آنها را تغییر داد. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه تجربه دوره آموزشی و رویکرد مطالعه عمل فکورانه در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گرفت.
این مطالعه توصیفی- همبستگی در نیمسال دوم سال تحصیلی 93-1392 اجرا گردید. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان پرستاری ترم سوم، پنجم و هفتم بود. نمونه پژوهش شامل نمونه در دسترس در این مقطع زمانی(187 نفر) بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه تجربه دوره آموزشی و پرسشنامه رویکرد مطالعه عمل فکورانه استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی(ضرایب همبستگی، تحلیل واریانس و تحلیل رگرسیون خطی) استفاده گردید.
در نهایت تعداد 123 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. میانگین نمره تجربه دوره آموزشی در بین دانشجویان 26/02±122/29(از مجموع 180نمره) و میانگین نمره رویکرد مطالعه عمل فکورانه دانشجویان 17/18±89/74 (از مجموع 125 نمره) بود. بین تجربه دوره آموزشی و رویکرد مطالعه عمل فکورانه در دانشجویان همبستگی معناداری مشاهده شد (p=0.001، r=0.95). یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که از بین مولفه های پیش بین (تجربه دوره آموزشی و مولفه های آن)، تنها مولفه استقلال از توان پیش بینی مناسبی برای مطالعه عمل فکورانه برخوردار است (0/001 =p).
باتوجه به رابطه تجربه دوره آموزشی و میزان بهره گیری از مطالعه عمل فکورانه پیشنهاد می گردد برنامه ریزان و مدرسین پرستاری به این مساله توجه بیش تری مبذول نمایند.

نارسایی قلبی یکی از شایع ترین بیماری های مزمن است که با کاهش کیفیت زندگی همراه است. با توجه به نقش مثبت آموزش در ارتقای کیفیت زندگی، یافتن یک روش آموزشی مناسب در بهبود کیفیت زندگی این بیماران حائز اهمیت است. این مطالعه باهدف مقایسه دو شیوه آموزشی فردی و همتا بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی قلب انجام یافته است.
این مطالعه نیمه تجربی در سال 92 در بیمارستان اکباتان دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام گرفت. 64 بیمار مبتلا به نارسایی قلبی به صورت تصادفی به دو گروه آموزش فردی و همتا (هر گروه 32 نفر) تقسیم شدند. بعد از آماده کردن گروه همتا، 4 جلسه آموزشی توسط افراد همتا برای گروه همتا در طول یک ماه اجرا شد. آموزش فردی توسط پژوهشگر به مدت 15 تا 20 دقیقه صورت گرفت. ابزار جمع آوری داده ها ازترجمه پرسشنامه فرانس و پاورس بود که جهت کیفیت زندگی بیماران قبل، بلافاصله بعد، یک ماه بعد از مداخله توسط هر دو گروه تکمیل گردید. جهت تحلیل یافته ها از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی (تی مستقل، من ویتنی، کای دو) استفاده شد میانگین نمره کیفیت زندگی قبل از مداخله در هر دو گروه همتا و فردی تفاوت معناداری نداشت (12/ 0=p). بلافاصله بعد از اجرای مداخله میانگین کل کیفیت زندگی در هر دو گروه همتا و فردی به ترتیب 110/1±142/1 و 10/9±147 از مجموع200 بود و تفاوت میانگین ها معنادار بود (p=0.039، t=2.10). نتایج یک ماه بعد از مداخله در هر دو گروه همتا و فردی به ترتیب 7/6± 170/6، 10/8±132/8 که این تفاوت نیز معنادار بود (p=0.0001، t=16.11) بود.
نتایج نشان داد که هر دو شیوه آموزشی منجر به افزایش کیفیت زندگی می گردد اما تاثیر شیوه آموزش همتا در طولانی مدت بیش تر است.

امروزه سازمان هایی موفق هستند که دائما افکار و اندیشه های جدید را در سازمان کاربردی سازند. در این مطالعه عوامل موثر بر خلاقیت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد بررسی قرار گرفت و تاثیر آن را از طریق خلق مثبت، خود کارآمدی و انگیزش درونی بر فرایند ایجاد و بروز خلاقیت مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه توصیفی همبستگی داده های لازم از طریق پرسشنامه ای ترکیبی که توسط یک نمونه 214 نفری تکمیل شده است، جمع آوری گردید. افراد نمونه از میان 481 نفر جامعه آماری از طریق یک روش چند مرحله ای نمونه گیری (خوشه ای، طبقه ای و تصادفی) انتخاب شدند. داده ها به کمک روش آماری تحلیل مسیر (به وسیله نرم افزار لیزرل8/50) تحلیل شد.
یافته ها نشان داد که سه عامل ویژگی های فردی (خودراهبری، ریسک پذیری و پیش کنشی) اثر غیرمستقیم و معناداری بر خلاقیت دانشجویان دارند و به وسیله تاثیر بر خلق مثبت، انگیزش درونی و خود کارآمدی بر خلاقیت اثر می گذارند. همچنین مقادیر شاخص برازندگی تطبیقی (CFI) برابر با 1/00، شاخص نکویی برازش (GFI) برابر با 1/00، شاخص تعدیل شده نکویی برازش (AGFI) برابر با 0/97 و جذر برآورد واریانس خطای تقریب (RMSEA) برابر با 0/038 بود.
در ایجاد و توسعه خلاقیت دانشجویان علوم پزشکی متغیر های بسیاری تاثیر گذارند. نتایج تحلیل مسیراین مطالعه نشان داد که خودکارآمدی و انگیزش درونی به ترتیب بیش ترین اثر را بر خلاقیت دانشجویان دارد.

ارزیابی میزان انطباق محتوی برنامه های آموزشی با نیاز های شغلی و حرفه ای موجب شناسایی نقاط ضعف این برنامه ها شده و امکان اصلاح و بازنگری را فراهم می سازد. هدف این مطالعه بررسی دیدگاه دانش آموختگان رشته کارشناسی مهندسی بهداشت محیط در مورد میزان انطباق سر فصل های دوره با نیازهای شغلی آنان در استان چهارمحال و بختیاری بود.
این مطالعه توصیفی – مقطعی در سال 1392 بر روی 100 نفر از دانش آموختگان رشته مهندسی بهداشت محیط انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود که مشتمل بر دوبخش مشخصات فردی (7 سوال) و سوالات مربوط به تمام دروس تخصصی (42 سوال) بود که با مقیاس رتبه ای سه نقطه ای (کم، متوسط، زیاد) مورد پرسش قرار گرفت. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آمارتوصیفی تجزیه و تحلیل شد.
دروسی همچون بازرسی و کنترل موادغذایی نظری و عملی، مواد زائد جامد، گندزداها و تصفیه آب با 72/5%، 67/2%، 56/2٪، 55٪، 53/8 ٪ با اولویت زیاد به عنوان کاربردی ترین دروس مشخص شد و بیانگر بیش ترین تناسب این درس ها بانیازهای شغلی است. دروس نقشه کشی، مکانیک سیالات، هیدرولیک، موتور تلمبه، فاضلاب صنعتی با 2 /66٪، 8/ 58٪، 5/ 57٪، 3/ 56٪، 2/ 51٪ با اولویت کم به عنوان دروسی با کم ترین تطابق با نیاز شغلی مشخص شد.
نیاز های حرفه ای دانش آموختگان رشته مهندسی بهداشت محیط در سر فصل های دوره به طور کامل پوشش داده نمی شود. لزوم تغییر در برنامه های آموزشی و فراهم نمودن تمهیدات لازم به منظور دستیابی به اهداف، نیازهای شغلی، حرفه ای و تربیت نیروی انسانی ماهر و مولد ضروری به نظر می رسد.

عملکرد تحصیلی در هر جامعه نشان دهنده موفقیت نظام آموزشی در زمینه هدف یابی و توجه به رفع نیازهای فردی است. بنابراین هدف از مطالعه حاضر تعیین ارتباط بین خودکارآمدی، اهداف پیشرفت و انگیزه پیشرفت با پیشرفت تحصیلی بود.
در این مطالعه همبستگی تعداد 400 نفر دانشجو از دانشگاه علوم پزشکی سمنان در سال تحصیلی 1392، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و به پرسشنامه انگیزه پیشرفت، پرسشنامه اهداف پیشرفت الیوت و مک گریگور و پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شوارزر و جروسالم پاسخ دادند. داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شد.
از بین متغیرهای مورد بررسی، متغیر خودکارآمدی و اهداف پیشرفت تبحرگرا نقش معنا داری در تبیین واریانس پیشرفت تحصیلی دارند و مجموعا 41 درصد از واریانس پیشرفت تحصیلی را تبیین می کنند. ضریب بتا برای خودکارآمدی (β=0.533 and p=0.0001) و برای اهداف تبحرگرا (β=0.223 and p=0.0001) به دست آمد.
در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که متغیرهای خودکارآمدی و اهداف پیشرفت تبحرگرا رابطه معناداری در تبیین پیشرفت تحصیلی دارند و می توان از این متغیرها برای پیشرفت های آتی دانشجویان بهره برد.

پذیرش و به کارگیری رفتارهای پیشگیری کننده توسط کارکنان خدمات بهداشتی و درمانی، به کمک شیوه های نوین دارای اهمیت است. هدف این مطالعه بررسی میزان رضایت مندی کارکنان از کیفیت دوره مبتنی بر وب در زمینه آموزش رفتارهای پیشگیری کننده از عفونت ویروس هپاتیت “ب”بود.
این مطالعه از نوع توصیفی بود که بر روی 120 نفر از کارکنان خدمات بهداشتی و درمانی مرکز بهداشت شرق تهران در سال 1392 انجام گرفت. از روش خوشه ای2 مرحله ای برای انتخاب نمونه ها استفاده شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته ارزیابی رضایت مندی، شامل بخش های محتوا، روش ارائه محتوا و روند اجرایی برنامه آموزش الکترونیکی، جمع آوری گردید و داده ها با آمارتوصیفی و آزمون مربع کا، من ویتنی و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.
در مطالعه حاضر به روش یادگیری مبتنی بر وب (WBL)، بیش ترین میانگین رضایت کارکنان مربوط به مقوله پاسخ گویی مدرسین در کارهای عملی (1/80±22/24) از مجموع 25 امتیاز و کم ترین رضایت مربوط به نحوه تکمیل پرسشنامه ها به صورت الکترونیکی 32/2±28/17 و استفاده از مثال ها و تصاویر خوب برای درک بهتر مطالب 1/90±17/43 از مجموع 25 امتیاز بود. رضایت از سایر مقوله ها به ترتیب، وادار به فکر کردن مطالب، اخذ تاییدیه بانک اطلاعاتی پس از ثبت اطلاعات شخصی، محتوا (جزوه مبتنی بر وب، تصویر و فیلم)، مباحث گروهی برخط در اتاق های گفتگوی اینترنتی و تناسب محتوای جلسات LMS با نیازهای شغلی بود. متغیرهای زمینه ای مدرک تحصیلی (p=0.001)، شغل (p=0.001) و وضعیت استخدامی (p=0.004) بر رضایت کلی کارکنان از شرکت در دوره آموزش الکترونیکی تاثیر داشت.
نتایج بیانگر رضایت قابل توجه کارکنان از کیفیت دوره یادگیری مبتنی بر وب در زمینه آموزش رفتارهای پیشگیری کننده از عفونت ویروس هپاتیت “ب”بود. با توجه به میزان رضایت نسبتا کم تر در برخی از مقولات روش ارائه و محتوای برنامه آموزش الکترونیکی، برنامه ریزی و توجه بیش تر به ارتقای کیفیت آنها در هنگام طراحی این آموزش ها ضروری به نظر می رسد.

شناخت سبک تدریس ترجیحی دانشجویان، به ویژه از سوی اساتید و نزدیک کردن آموزش به این ترجیحات، می تواند به بازده بیش تر و افزایش درگیری تحصیلی دانشجویان منجر شود که این امر از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس، مطالعه ی حاضر با هدف بررسی نقش سبک تدریس ترجیحی و جنسیت دانشجویان در پیش بینی درگیری تحصیلی آنان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد طراحی و اجرا گردید.
دراین پژوهش توصیفی همبستگی جامعه پژوهش، شامل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود. برای نمونه گیری از نمونه گیری طبقه ای نسبتی استفاده گردید. به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه ی سبک تدریس ترجیحی و پرسشنامه ی درگیری تحصیلی استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های t مستقل، ضریب همبستگی پیرسون، ضریب رگرسیون چندگانه انجام شد.
سبک تدریس ترجیحی دانشجویان قادر به پیش بینی درگیری تحصیلی آنان است (f(497،2)=41.54، p<0.01). همچنین بین سبک تدریس ترجیحی استاد محور با درگیری تحصیلی، رابطه معناداری مشاهده نشد. مقایسه سبک تدریس ترجیحی و درگیری تحصیلی دانشجویان بر حسب جنسیت نشان داد که دانشجویان دختر، سبک تدریس دانشجو محور و دانشجویان پسر سبک تدریس استاد محور را ترجیح دادند. همچنین دانشجویان دختر، از درگیری تحصیلی در سطح بالاتری در مقایسه با دانشجویان پسر برخوردار بودند.
با توجه به اهمیت درگیری تحصیلی پیشنهاد می گردد تحقیقات بیش تری در جهت شناخت عوامل موثر بر ارتقای درگیری تحصیلی دانشجویان رشته های علوم پزشکی انجام پذیرد.

مقاله ای با عنوان تاثیر آموزش توسط همتا نزدیک بر یادگیری مهارت پانسمان در دانشجویان پرستاری در مجله ایرانی آموزش درعلوم پزشکی دوره 14 شماره 8 در 1393 به چاپ رسیده است(1). اینجانب به نویسندگان مقاله بابت انجام چنین کاری تبریک عرض می کنم ولی به نظر می رسد چند نکته برای بهبود کیفیت مقاله فوق قابل ذکر است. اولین نکته در خصوص عنوان مقاله می باشد. عنوان مقاله اولین بخش یک مقاله است که خوانده می شود باید عنوان مقاله اشتراکاتی با موضوع اصلی تحقیق داشته باشد. به شکلی جذاب جمله بندی شده باشد. نکات مهم در انتخاب عنوان مقاله عبارتند از: عنوان مقاله حتی الامکان باید دقیق و رسا باشد. محقق از به کار بردن اصطلاحات ناآشنا با اختصاری خودداری نماید، عنوان مقاله حتی الامکان باید جمله خاصی باشد که نکات اصلی و عمده موضوع را در بر دارد، به طور معمول (نه همیشه) و در اکثر تحقیق ها این چهار نکته در نظر گرفته می شود که می تواند عنوان مقاله نیز باشد. چه چیزی را می خواهیم بررسی کنیم؟ در چه جامعه ای (جامعه هدف) در کجا؟ و در چه زمانی؟، عنوان باید فاقد پیش داوری باشد، اگر کلماتی در توصیف ویژگی مطالعه شما نقش کلیدی دارند حتما در عنوان خود آن را بگنجانید، هیچ گاه نباید در عنوان مقاله نتیجه پژوهش را به صورت ثابت شده ذکر نمود(2). در این مقاله در اصل محققین اقدام به بررسی مقایسه ای آموزش توسط همتا نزدیک و مربی پرداخته اند. ولی عنوان به درستی ذکر نشده است هرچند مقایسه قبل و بعد در هر دو گروه نیز صورت گرفته است. اما این شیوه تعیین عنوان با توجه به نکات ذکر شده نادرست به نظر می رسد. نکته بعدی در خصوص تعیین روایی و پایایی ابزار مورد استفاده در مطالعه است. این که در کتاب مرجع اصول و فنون تایلور چگونگی انجام هر پروسیجر شرح داده شده است دلیل بر روایی و پایایی آن برای استفاده در ایران نیست. بهتر بود که محققین محترم ضمن تایید روایی بر اساس نظر سنجی از اعضای هیات علمی، پایایی آن را نیز مورد بررسی قرار می دادند مخدوش کننده های زیادی می تواند نتایج تک متغیره ارتباط زیر حیطه مهارت پانسمان و گروه آموزشی را تحت تاثیر قرار دهد و محققین محترم در این مقاله نسبت به این مورد بی توجه بوده اند. زیرا ارتباط های دیده شده در جدول 2 که بعضی از آنها معنادار نیز می باشند امکان دارد تحت تاثیر سایر عوامل باشند. برای کنترل تاثیر مخدوش کننده ها می توان از مدل رگرسیون خطی چندگانه برای متغیرهای پیوسته و رگرسیون لجستیک برای متغیرهای کیفی استفاده کرد(3تا5). لذا پیشنهاد می شود با برازاندن یک مدل رگرسیونی چندگانه و کنترل متغیرهای مخدوش گر نتایج در پاسخ به این نامه به سردبیر گزارش گردد. نگارنده بر این عقیده است که بسیاری از روابط دیده شده در جدول دو ناشی از اثر سایر عوامل (متغیرهای مخدوش کننده) می باشد. ضمن آرزوی موفقیت روزافزون برای آن مجله و محققان محترم، منتظر چاپ این «نامه به سردبیر» و توضیح نویسندگان ارجمند مقاله در خصوص بحث های ذکر شده هستم.