فهرست مطالب

مطالعات راهبردی - سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 64، تابستان 1393)

فصلنامه مطالعات راهبردی
سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 64، تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/04/28
  • تعداد عناوین: 7
|
  • ابراهیم برزگر صفحات 7-34
    مدعای این نوشتار آن است که استعاره امانت می تواند ظرائف دولت و قدرت در منظومه اسلامی و مردم سالاری دینی را نشان دهد. با امانت پنداری دولت و قدرت و استخراج وجوه شباهت ها بین امانت و امانت داری در امور مادی یا معنوی از یک سو و با قدرت و دولت و دولت مردان از سوی دیگر، سرشت قدرت و دولت در اسلام نشان داده می شود. امانت داری در وجه عام آن ارزش مطلق فرامکانی، فرازمانی و فرانسلی و اصل غیر قابل تعطیل و استثناناپذیر در اسلام است. امانت یکی از مفاهیم کاربردی در تحقق مردم سالاری دینی و حکم رانی خوب و سیاست سالم در جمهوری اسلامی است و با عملیاتی شدن آن در دو وجه حکومت کنندگان و حکومت شوندگان در مباحث مختلف، از جمله انتخابات در قالب رای دهندگان و امانت داری آن رای توسط مسئولان از سوی رهبری، افق جدیدی در تولید سرمایه اجتماعی و سیاسی و امنیت روانی در ایران و سیاست سالم گشوده شده است. در این نوشتار، امانت در سه وجه آن و در تعاملات شش گانه و در دو محور امانت دهنده و امانت گیرنده نظام مند شده است.
    کلیدواژگان: منظومه سیاسی سه گانه اسلام، استعاره امانت، مردم سالاری دینی، دولت اسلامی، قدرت سیاسی در اسلام
  • علی کریمی مله صفحات 35-64
    نوشته حاضر، نسبت الگوی مردم سالاری دینی و امنیت ملی را سنجش و تحلیل می کند. به فهم این نسبت از دو زاویه رویکردی و عملکردی نگریسته شده است. با بهره گیری از گزاره های نظریه های امنیت ملی گسترده و چندبعدی که در آرای امنیت پژوهان مکتب کپنهاگ تبلور یافته و با کاربست روش تحلیل محتوای کیفی قانون اساسی و سند چشم انداز جمهوری اسلامی، رویکرد امنیت ملی الگوی مردم سالاری دینی واکاوی و سازگاری آن با رویکرد گسترده امنیت ملی استنتاج شد. از زاویه عملکردی، با استفاده از روش تحلیل ثانویه، به رغم وجود نقاط قوت در شاخص های امنیت جامعه ای، اجتماعی و انسانی، به گواهی داده های آماری، کاستی های محسوسی در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی و در زمینه آسیب های اجتماعی مشاهده می شود که دارای پیامدهای سوء امنیتی ارزیابی می شوند. نگاشته برای ترمیم کاستی ها و اجتناب از بروز رخدادهای ضد امنیتی به مفهوم گسترده، طراحی سیاست گذاری ها با پیوست امنیت ملی و رصد عملکردها از زاویه امنیت سنجی، جامعه محورنمودن امنیت و مراعات الزامات زیست امن و ایمن در محیط رقابتی و پرآشوب منطقه ای و جهانی و سرانجام، روزآمد و کاراکردن نهادهای پایش و پژوهش امنیت سنجی را نتیجه گیری و پیشنهاد نموده است.
    کلیدواژگان: مردم سالاری دینی، دموکراسی، جمهوری اسلامی ایران، امنیت ملی، امنیت چندبعدی
  • محمدعلی قاسمی صفحات 65-82
    ایده امنیت اجتماعی با مکتب کپنهاگ و از اوایل دهه 1990 مطرح شد. بعدها با توسیع و تعمیق مفهوم امنیت، ابعاد جدیدی مانند امنیت وجودی پدیدار شد که می تواند در مقوله امنیت اجتماعی قرار بگیرد، زیرا آن هم در مقابل تهدیدات اجتماعی معنادار می شود. در این نوشتار، پس از بحثی تئوریک در باب امنیت اجتماعی، پاسخ های لیبرالیسم و جامعه گرایی به این مسئله و پاسخ حکومت مردم سالاری دینی به امنیت اجتماعی بررسی خواهد شد. استدلال می شود که حکومت مردم سالاری دینی، با ابعاد معنوی و تاکیدش بر جماعت، تبدیل تفاوت های قومی- فرهنگی به مسائل سطح متغیرات (در مقابل سطح ثابتات دینی)، تاکید بر اخوت و وحدت اسلامی مذاهب اسلامی و تایید حقوق انسانی و فرهنگی ادیان غیر اسلامی (من جمله از طریق عقد ذمه) در امر حفظ امنیت اجتماعی با مشکلی مواجه نمی شود. از سوی دیگر، به دلیل تاکید حکومت دینی بر ثابتات دینی و مخاطب تلقی کردن فطرت بشری و تاکید بر نقش زمان و مکان در اجتهاد، از معضل و معمای ذوحدین لیبرالیسم و جامعه گرایی فاصله می گیرد.
    کلیدواژگان: امنیت اجتماعی، مردم سالاری دینی، امنیت وجودی، حقوق اقلیت ها
  • علیرضا رحیمی صفحات 83-117
    هدف مقاله حاضر بررسی رابطه مردم سالاری و امنیت ملی در کشورهای کمترتوسعه یافته است. جلوگیری از آزادی های سیاسی و مدنی شهروندان در بسیاری از کشورهای کمترتوسعه یافته، با توجیه امنیت ملی و همچنین تاثیر ناگوار مردم سالاری نوپا بر امنیت ملی در برخی کشورهای خاورمیانه، انگیزه اصلی این بررسی است. دراین مقاله با روشی کارکردی- سیستمی، نشان داده می شود که مردم سالاری و نهادهای مدنی برآمده ازآن، می توانند با تصحیح و تسهیل جریان داده ها، تطبیق برون دادها با درون دادهای سیستم سیاسی، کارکرد مناسب فرایندها و بازخورد های سیستم و هماهنگی سیستم سیاسی با اجزا و محیط کارکردی، به افزایش ضریب امنیت ملی کمک کنند. این امراز طریق کارکردهایی چون ایجاد انسجام اجتماعی، افزایش ظرفیت سیاسی، افزایش مشروعیت، کمک به تکمیل فرایند ملت سازی، تطبیق گفتمان نخبگان با گفتمان جامعه و غیره، صورت می پذیرد.
    کلیدواژگان: امنیت ملی، مردم سالاری، جامعه مدنی، مشروعیت، ظرفیت سیاسی
  • عباسعلی رهبر، فاطمه حیدری صفحات 119-150
    این پژوهش در پی مطالعه و بررسی تاثیر انقلاب اسلامی در ارتقاء ابعاد، مولفه ها و منابع سرمایه اجتماعی و تکامل آن به شکل و ساختار اعتماد اجتماعی، مشارکت سیاسی، مشارکت مذهبی، انسجام اجتماعی و در نتیجه، همبستگی و پیوندهای اجتماعی مبتنی بر مردم سالاری دینی در قالب جمهوری اسلامی ایران است. انقلاب اسلامی در عین حال که برخی از مولفه های سرمایه اجتماعی قبل از انقلاب را کم رنگ کرد، به بازتولید نوعی سرمایه اجتماعی جدید انجامید که مبتنی بر ارکان معرفتی و اجتماعی مردم سالاری دینی است. هدف از تحریر مقاله بررسی چگونگی تاثیر انقلاب اسلامی در ارتقاء سرمایه اجتماعی و شکل گیری مردم سالاری دینی در ایران است.
    کلیدواژگان: انقلاب اسلامی، سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی، استقلال، آزادی، جمهوریت، اسلامیت، نهادهای انقلابی، مردم سالاری دینی
  • عبدالله قنبرلو صفحات 151-172
    سئوال اصلی مقاله حاضر این است که چگونه حکومت های مردم سالار دینی می توانند به واسطه ساختار و ویژگی های نظام سیاسی به صلح طلبی در عرصه سیاست خارجی گرایش یابند؟ در پاسخ، استدلال شده که در این نوع مردم سالاری ها، صلح طلبی از دو مسیر امکان تحقق دارد. مسیر اول تعالیم دینی است که بر اساس آن اصل صلح یا خودداری از جنگ غیر از موارد دفاع محوریت می یابد. مسیر دوم نیز نقش پررنگ نهادهای مردم سالار در این نوع حکومت هاست که باعث می شود حکومت به خاطر حفاظت از منافع مردم آنچنان که در خواسته های آزادانه مردم نمود می یابد از اقدامات نظامی تهاجمی خودداری کرده و جنگ را به شرایط اضطراری دفاعی محدود کند. به منظور تبیین گویاتر قضیه به الگوی صلح طلبی مردم سالاری دینی در تجربه جمهوری اسلامی ایران اشاره شده است.
    کلیدواژگان: صلح مردم سالار، جنگ تدافعی، مردم سالاری دینی، اصالت صلح، منافع مردم و تصمیم گیران، جمهوری اسلامی ایران
  • مهدی میرمحمدی، عبدالمحمود محمدی لرد صفحات 173-196
    نقش اطلاعات در کشورداری یکی از موضوعات اساسی در مطالعات اطلاعاتی و علوم سیاسی است. مقاله حاضر، با تمرکز بر نقش اطلاعات در مردم سالاری دینی به عنوان یکی از اشکال دولت مدرن، اقدام به واکاوی جایگاه اطلاعات در این نوع نظام سیاسی کرده است. نویسندگان مدعی اند که اطلاعات در نظام های مردم سالار دینی ابزاری در خدمت تشخیص مصلحت و تثبیت رویه ها، قواعد و ارزش های نظام مردم سالارند. از سوی دیگر، برآنند که کارکرد و نقش سازمان های اطلاعاتی در نظام های مردم سالار دینی و غیر دینی تفاوتی با یکدیگر ندارد. البته، از نظر آنان محدودیت ها و رویه های نظارت بر اطلاعات در مردم سالاری های دینی بیشتر از مردم سالاری های غیر دینی است.
    کلیدواژگان: اطلاعات، مردم سالاری، مردم سالاری دینی، مردم سالاری غیر دینی، تشخیص مصلحت، تثبیت نظام مردم سالار
|
  • Ebrahim Barzegar Pages 7-34
    This article argues that the metaphor of trusteeship can elaborate the meaning of state and power in Islamic system and religious democracy. The concept of state and power as a kind of trust could help to extract the similarities among trusteeship in its general concept and the state, power and statesmanship. Author argues that this way, he could explain the nature of power and state in Islam. He argues that trusteeship in its general concept has a Trans temporal and Trans local and Trans generational value, which is not suspendable in Islam. Trust is a practical concept in accomplishment of religious democracy and good governance in Islamic republic and its feasibility among rulers and ruled people in different aspects as in elections could strengthen social and political capital and psychological security in Iran.
    Keywords: Political system, trilateral political system in Islam, metaphor of trusteeship, religious democracy, Islamic state, political power in Islam
  • Ali Karimi Male Pages 35-64
    This article measures and analyses the relation between religious democracy and national security. Author explains these concepts from practical point of view. He describes and explains national security in religious democracy from Copenhagen approach, using qualitative content analysis method in analyzing the vision document of Islamic Republic of Iran. He concludes that the concept of national security in religious democracy is compatible with broad concept of national security in Copenhagen school. He claims that regardless of some strong points in societal, social and human security, there are tangible deficits in environmental, economic and social vulnerabilities which have negative security impacts. To restore the shortcomings in security aspect, author suggests national security annex for every policy, analysis of missions from security aspects, to socialize security which means to base security in society and at last to empower security research institutions.
    Keywords: religious democracy, Democracy, Islamic Republic of Iran, national security, multi aspect security
  • Mohammad Ali Ghasemi Pages 65-82
    The idea of societal security has been proposed by Copenhagen school in recent 1990s.Later on, by broadening the concept of security, new aspects of security such as existential security is devised which can be described in context of societal security. This article, after theoretical explanation of societal security, reviews the description of liberalism, communitarianism and religious democracy from this aspect of security. He argues that, religious democracy by emphasizing on ideational aspects and focusing on congregation, and by changing ethnical and cultural difference to variables not constant rules and emphasizing on Islamic brotherhood and rights of other non-Muslim minorities, could afford to manage societal challenges.
    Keywords: societal security, religious democracy, existential security, rights of minority
  • Alireza Rahimi Pages 83-117
    This article tries to review the relation between democracy and national security in less-developed nations. Since there are some limits on civil and political freedoms in less-developed countries in the name of national security, and democracy has had some unpleasant impacts on national security in these kinds of nations, author tries to analyze this issue. This article shows that democracy and civil institutions of democratic system can correct and facilitate the flow of data, match outputs and inputs in political system, and coordinate components of political system with its functional environment, and help to increase national security factors. This occurs through functions like making social cohesion, increasing political capacity, increasing the legitimacy of system, positive effects on nation building process, and adapting elites discourse with social discourse.
    Keywords: national security, Democracy, civil society, legitimacy, political capacity
  • Abasali Rahbar, Fateme Heydari Pages 119-150
    this article tries to study and analyses the effect of Islamic republic in enhancement of social capital and its evolution in the shape of social trust, political participation, religious participation, social cohesion and social solidarity based on religious democracy in the framework of Islamic republic. The goal of article is to review the impact of Islamic revolution in enhancing social capital and accomplishment of religious democracy.
    Keywords: Islamic republic, social capital, social trust, religious democracy, revolutionary institutions
  • Abdollah Ghanbarloo Pages 151-172
    The main question of this article is that “how religious democracies could move toward peaceful foreign policy?” Author in response, argues that in this kind of democracy peace seeking is feasible through tow processes. The first process is through religious teachings that confirms and emphasizes on peace or refusal of war. The second process is through democratic institutions that restrict war to emergency situations. Author case studies these claims in Islamic Republic of Iran.
    Keywords: democratic peace, Defensive war, religious democracy, Islamic Republic of Iran
  • Mahdy Mirmohammadi, Abdolmahmood Mahammadi Lurd Pages 173-196
    The role of Intelligence in statecraft is one of the main issues of Intelligence studies and political science. This article with a focus on the role of intelligence in religious democracy as a kind of modern state, tries to distinguish the status of intelligence in this system. Authors argue that intelligence is a tool of expediency diagnosis and a tool of religious democratic rules consolidation. They also claim that there is no difference in intelligence functions among religious and non-religious democracies. Albeit, they argue, limiting rules and intelligence control practices in religious democracies are more that non-religious ones.
    Keywords: Intelligence, Democracy, religious democracy, non, religious democracy, Expediency diagnosis, Democracy consolidation