ماهنامه نفت، گاز و انرژی
سال پنجم شماره 26 (دی 1393)

یکی از روش های انتقال میعانات گازی (Condensate) و یا نفت خام (Crude Oil) از دریا به کشتی ها و یا بالعکس جهت صادرات و واردات استفاده از ترمینال های شناور دریایی می باشد. به طور کلی دو روش برای انتقال میعانات گازی و یا نفت خام در ایران مورد استفاده قرار می گیرد.

در این تحقیق با استفاده از روش DEA کارایی فنی نهاد و کارایی مقیاس 20 ایستگاه تقویت فشار گاز طی سال های 1390 تا 1391 مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت سنجش کارایی با توجه به اهداف تحقیق، از مدل های پوششی CCR و BCC با ماهیت ورودی محور استفاده گردیده است. نهاده ها و ستاده ها با توجه به میزان تاثیر و اهمیت آنها در عملکرد ایستگاه ها مشخص گردیدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در شرایط بازده به مقیاس ثابت میانگین کارایی ایستگاه ها در سال 90، 96/2% و در سال 91، 77/63% می باشد. در شرایط بازده به مقیاس متغیر در سال 90، 97/48% و در سال 91 92/31% بدست آمده است. در سال 90 از مجموع 20 ایستگاه، 4 ایستگاه از بازدهی به مقیاس افزایشی و 5 ایستگاه از بازدهی به مقیاس کاهشی برخوردار بودند. در سال 91 مقدار 3 و 11 ایستگاه به ترتیب برای بازدهی به مقیاس افزایشی و کاهشی حاصل گردیده است.

امروزه توسعه روزافزون کشورهای جهان (بویژه کشورهای توسعه نیافته و کم توسعه یافته) در کنار رشد جمعیت، نیاز آن ها به انرژی های فسیلی را افزایش داده است. از این رو تلاش در جهت کشف میادین نفت و گاز جدید که براساس آمارهای جهانی و سالیانه، تعداد آنها رو به کاهش است و از طرفی دیگر افزایش تولید از میادین موجود، امری بدیهی و اجتناب ناپذیر شده است. به همین دلیل، شرایط بازار و اقتصاد نفت در کنار تجهیزات پیشرفته کشف و تولید نفت و گاز دو عامل مهمی می باشند که کشورهای تامین کننده نفت و گاز جهان به آن ها نیاز اساسی دارند.
در این مقاله، کاربردهای فناوری نانو به عنوان فناوری که بسیاری از علوم، تجهیزات و صنایع را متحول کرده است، در چهار رکن اصلی اکتشاف، حفاری، استخراج و مدیریت مخازن نفت و گاز بخش بالادستی صنعت نفت بررسی گردید. هم-چنین نیازهای کوتاه مدت ایران به این فناوری با هدف توسعه سریع یا کاهش ضررهای مالی و معنوی (به عنوان کشوری که مجموع ذخایر نفت و گاز آن در رتبه نخست جهان قرار دارد)، با اشاره به مشکلات اصلی و عمده کشورمان در صنعت نفت بررسی شد و راهکارهایی از کاربرد این فناوری ارائه گردید. این بررسی نشان داد که با توجه به اهمیت صنعت حفاری و تاثیر آن بر سایر بخش های بالادستی، این صنعت بیش از سایر بخش ها به این تکنولوژی نیازمند است و فواید کوتاه مدت زیادی از کاربرد آن در این بخش حاصل می شود. به علاوه، بخش های استخراج و مدیریت مخازن نفت و گاز نیز با توجه به اینکه هدف اصلی و یکسانی را دنبال می کنند (افزایش تولید از مخازن)، به نیازهای به نسبت مشابهی از این تکنولوژی نیازمندند. هم چنین، با توجه به اینکه مخازن ایران از حیث رفتار سنگ و سیال مخازن ویژه ای در دنیا به حساب می آیند، استفاده از نتایج آزمایشگاهی و انجام آزمایشات علمی و کاربردی پیش از استفاده از این تکنولوژی در بخش استخراج (با هدف کاهش ریسک پذیری)، الزامی می باشد.

امروزه به منظوره استخراج نفت از مخازنی که به دلایل مختلف دارای توجیه فنی و اقتصادی نمی باشند، از روش های جایگزین هرچند بسیار پرهزینه جهت افزایش تولید بهینه و مدیریت بهتر مخازن غیراقتصادی، مخازن ثانویه و مخازن مصنوعی نفت و گاز استفاده می شود. روش های که استفاده از آنها نیازمند عوامل مختلفی از جمله برنامه ریزی صحیح، در نظر گرفتن ادوات مناسب و کارآمد، بررسی پارامترهای موثر و شناخت محاسن و معایب چاه برای حفاری و برداشت از منابع، امری ضروری می باشد. رعایت نکات فوق می تواند کارایی اینگونه روش ها که امروزه در صنعت حفاری از توجه خاصی برخوردار است را تا حد زیادی افزایش دهد. حفاری چاه به صورت افقی یکی از روش های موفق و تاثیرگذار در این میان مورد توجه شرکت ها و متخصصان صنعت حفاری بوده است. ابزارهای افقی با شعاع کوچک که به طور گسترده در دهه 1940 و 1950 مورد استفاده قرار می گرفت، با پیدایش شکاف هیدرولیکی منسوخ گردید، اما علاقه به حفاری افقی و درنظر گرفتن نیاز به آن در مناطقی که چاه های غیراقتصادی دارند و یا حفاری در گسل ها و گنبدهای نمکی به عنوان محل تجمع نفت و گاز باعث شد تا در اواخر دهه 1970 این روش حفاری دوباره از سر گرفته شود و در سال 1985 با توسعه ابزارهای حفاری توسط شرکت Arco و با افزایش 3 تا 10 برابری تولید از این چاه ها منجر به پیشرفت حفاری افقی گردد. در سال های 1985 تا 1990 تعداد چاه های افقی از 50 حلقه به بیش از 1000 حلقه افزایش یافت. این میزان افزایش اهمیت و نیاز به حفاری و مدیریت چاه ها را به خوبی نشان می دهد.

در این پژوهش با انجام یک آزمایش میدانی از نوع پایلوت پلانت، انحراف از معیار نسبت کلسیم به گوگرد در نرخ خوردگی یک لوله فولادی کربنی ساده که توسط شرکت ملی نفت چین در ساخت یک کارخانه نمک زدایی و بهره برداری نفت و گاز در مناطق نفت خیز به کار گرفته شده است، مورد مطالعه قرار می گیرد. این مطالعه با استفاده از روش کوپن گذاری و کاهش وزن انجام شده است که جهت ساخت کوپن از فولادی که دارای انحراف از معیار در ریزساختار خود است، از استاندارد رایج بین المللی و دیگر مراجع استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که نمونه دارای انحراف در مقایسه با نمونه سالم نرخ خوردگی بالاتری دارد.

با وجود این که ذخایر گاز متان موجود در مخازن هیدرات گازی بسیار زیاد هستند، تولید گاز از آنها چالش بزرگی است، زیرا هیدرات ها جامد، غیرمتحرک و نفوذناپذیر هستند و در نواحی تشکیل می شوند که دسترسی به آنها مشکل است، مانند کف اقیانوس ها یا لایه های زیر نواحی قطبی. برای تولید گاز از هیدرات ها، دانشمندان روش های مختلفی را مانند کاهش فشار، تحریک گرمایی، تزریق ممانعت کننده ها یا روش های ترکیبی پیشنهاد می کنند.
کارهای تحقیقاتی زیادی در خصوص مخازن هیدرات گازی انجام شده است. به عنوان مثال کارهای ارزشمندی در خصوص عوامل موثر بر تشکیل و تجزیه هیدرات صورت گرفته است. برای شناخت خصوصیات این مخازن، نیاز به توسعه تکنیک های تعیین خصوصیات سنگ و سیال مخازن هیدروکربوری در جهت مخازن هیدرات گازی احساس می شود. به عنوان مثال نیاز است که فرایندهای مربوط به مخازن هیدرات گازی در تکنیک هایی مانند آنالیز ویژه مغزه بررسی شوند. هدف اصلی این تحقیق، ارائه یک مدل یک بعدی با هدف تحلیل داده های آنالیز ویژه مغزه در آزمایشات مربوط به مغزه اشباع از هیدرات گازی می باشد.

یکی از عمده ترین آلاینده های محیط زیست که در پساب صنایع مختلف از جمله نساجی وجود دارند، رنگ ها می باشند که برای انسان و محیط زیست آلودگی ایجاد می کنند، لذا هدف از این تحقیق، بررسی حذف رنگ اسید رد 114 از محیط های آبی با استفاده از جذب برروی زغال فعال تهیه شده از هسته زردآلو به عنوان جاذب ارزان قیمت بود.
در این مطالعه از زغال فعال تولیدشده از پوست هسته زردآلو برای جداسازی رنگ اسید رد 114 از محلول آبی استفاده شد. رنگ اسید رد 114 به فرم کریستالی و به رنگ قرمز است که در آب حل می شود و در رنگرزی منسوجات، صنایع مرکب، صنایع آرایشی و نیز لعاب کاری سرامیک کاربرد دارد. در این مطالعه هم دماهای لانگمویر، فروندلیچ، D-R، تمکین، هاکینز-جورا، هالسی، عمومی جذب و فرامکین بررسی شدند. داده های تجربی با مدل D-R تطابق بهتری داشت. فرایند جذب در مدت زمان 50 دقیقه در دمای محیط و در pH برابر 4 انجام شد.