فهرست مطالب

مجله زبانشناسی و گویش های خراسان
پیاپی 10 (بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/06/10
  • تعداد عناوین: 7
|
  • روند رشد کاربرد ابزار انسجام دستوری در کودکان فارسی زبان
    ایران محرابی ساری محمد دبیرمقدم صفحات 1-23
    پژوهش حاضر در چارچوب نظریه انسجام هلیدی و حسن (1976)، توانایی سازماندهی روایی کودکان فارسی زبان را با به کارگیری روش تجربی- میدانی مورد بررسی و مقایسه قرار داده است. به این منظور، پانزده کودک، هشت پسر و هفت دختر چهار تا هفت سال در یک مهدکودک در غرب تهران انتخاب و گزینش شدند. سپس به منظور بررسی عملکرد این کودکان در سازماندهی گفتمان ازطریق بکارگیری ابزار انسجام دستوری، دو آزمون بازگویی و تولید داستان با استفاده از دو کتاب مصور کودک اجرا گردید و با درنظر گرفتن رشد انسجام دستوری، داستانهای آنها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. هدف اصلی این تحقیق آن بوده است که با ارزیابی توانایی سازماندهی گفتمان روایی در کودکان فارسی زبان به شناخت و ارزیابی بهتری از توانش گفتمانی آنها دست یابیم. بر پایه یافته های این تحقیق می توان گفت که اولا کودکان در هر سه گروه سنی قادر به به کارگیری صحیح ابزارهای انسجام دستوری به منظور سازماندهی داستان های خود هستند. نتیجه دیگر این که تمامی گروه های سنی از میان زیرمجموعه های انسجام دستوری (ارجاع، جانشینی، حذف) در هر دو آزمون بیشتر تمایل به کاربرد ارجاع دارند و در نهایت، عملکرد کودکان در آزمون بازگویی داستان در مقایسه با آزمون تولید داستان به لحاظ تعداد بندها و مولفه های انسجام دستوری متفاوت می باشد.
    کلیدواژگان: انسجام دستوری، سازماندهی روایی، گفتمان روایی، سازماندهی گفتمان، رشد کاربرد انسجام در کودکان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی قانون مجاورت هجا در واژه های بسیط زبان فارسی
    سکینه نویدی باغی، عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا، فردوس آقا گل زاده صفحات 25-49

    هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان رعایت قانون مجاورت هجا (SCL)، در واژه های بسیط چندهجایی زبان فارسی است. برای انجام این پژوهش، 9553 واژه بسیط چندهجایی از فرهنگ لغت یک جلدی مشیری استخراج شد که در آنها 4694 توالی همخوانی در مرز هجاها مشاهده و شیب رسایی در آنها بررسی شد. بررسی ها نشان می دهد که در 45% از توالی ها افت رسایی مشاهده می شود و در 55% از موارد شاهد نقض SCL هستیم. همچنین، در 68% از مجاورت های موجود در واژه های بسیط فارسی سره، شاهد افت رسایی در توالی های همخوانی هستیم. در نتیجه، با وجود اینکه SCL در اکثر توالی های همخوانی فارسی سره رعایت می شود، به طور کلی مجاورت همخوان ها در مرز هجاهای واژه های بسیط بررسی شده محدود به قانون مجاورت هجا نیست.

    کلیدواژگان: واج آرایی، واژه بسیط، قانون مجاورت هجا، شیب رسایی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • کاربرد مشخصه های صرفی، نحوی و بافتی در فرایند رشد مفهومی کودک
    شهلا رقیب دوست الهه طاهری قلعه نو صفحات 49-67
    مطالعات مربوط به زبان آموزی کودک نشان می دهد که طی فرایند رشد واژگانی، مهارت استنباط مفهوم «جنس» از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا نقش اساسی در شکل گیری توانایی هایی مانند تعمیم و مقوله سازی مفاهیم ایفا می کند.هدف این پژوهش، بررسی میزان درک و تولید اسم جنس و نیز ارزیابی و مقایسه الگوی رشدی آن در دو گروه سنی کودکان فارسی زبان 4-5 و 5-6 سالهاست. به این منظور، توانایی 16 کودک فارسی زبان تهرانی در پردازش اسم جنس از طریق یک آزمون صرفی-بافتی (برگرفته از پژوهشکیمپین و مارکمن، 2008)، که در سه بافت زبانی (با مفهوم جنس، غیرجنس و خنثی) ارائه شده بود و نیز از طریق یک آزمون نحوی (برگرفته از کیمپین، ملتزر و مارکمن، 2011) مورد مطالعه قرارگرفت. با تحلیل داده های این پژوهش مشخص شد که کودکان از سن 4 سالگی قادر هستند با استفاده از مشخصه های صرفی-نحوی و بافتی،مفهوم «نوع» را در قالب اسم جنس درک و تولید کنند و میان جملات حاوی اسم جنس و غیرجنس تمایز قائل شوند. مقایسه عملکرد کودکان در دو گروه سنی نیز نشان داد که، مهارت پردازش اسم جنس در دو گروه سنی تفاوت معنی داری نشان نمی دهد. پژوهش حاضر موید آن است که آزمودنی ها برای تمایز قائل شدن میان اسم جنس و اسم غیرجنس علاوه بر بهره مندی از مشخصه های صرفی و نحوی از بافت زبانی نیز سود بردند.
    کلیدواژگان: رشد مفهومی، اسم جنس، مشخصه های صرفی و نحوی، بافت زبانی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مقایسه ی دانش زبان انگلیسی دانش آموزان دو زبانه ی استان خوزستان و دانش آموزان یک زبانه ی استان فارس در مقطع چهارم متوسطه: رویکردی شناختی
    علی فیاضی*، رحمان صحراگرد، بلقیس روشن، بهمن زندی صفحات 69-96

    پژوهش حاضر قصد دارد ضمن ارائه ی شرح مختصری از پدیده ی دوزبانگی و رابطه ی آن با رشد شناختی و یادگیری زبان سوم، با روشی مقایسه ای به بررسی میزان دانش زبان انگلیسی دانش آموزان دوزبانه ی استان خوزستان و دانش آموزان یک زبانه ی استان فارس در مقطع چهارم متوسطه بپردازد. درمجموع، از میان کل جمعیت 67031 دانش آموز مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 92-91، 243 دانش آموز یک زبانه در استان فارس و 205 دانش آموز دوزبانه در استان خوزستان انتخاب شده و در این تحقیق شرکت کردند. به منظور ارزیابی دانش زبان انگلیسی آزمودنی ها، آزمون بسندگی طراحی شده در بین آن ها توزیع شد. پس از تجزیه و تحلیل آماری داده های جمع آوری شده، نتایج به دست آمده، نشان می دهد که در تقابل با پژوهش های دیگری که در این زمینه انجام شده است، بین دوزبانگی و دانش واژگانی و دستوری زبان انگلیسی دانش آموزان رابطه ی معناداری وجود ندارد. به عبارت دیگر، در این تحقیق، دانش آموزان یک زبانه در مقایسه با همتایان دو زبانه شان، در میزان دانش دستوری و واژگانی زبان انگلیسی، از وضعیت بهتری برخوردارند. بر اساس یافته های این تحقیق، پیشنهاد می گردد به منظور تبیین علل و عوامل پنهان دخیل در رشد ضعیف دوزبانه ها، در یادگیری زبان انگلیسی در این جوامع دوزبانه مطالعاتی انجام شود.

    کلیدواژگان: دوزبانگی، یک زبانگی، رشد شناختی، فراگیری زبان سوم، دانش دستوری، دانش واژگانی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی زبان شناختی گویش محمدی جبالبارز کرمان
    محمد مطلبی سارا کردستانی صفحات 97-120
    جبالبارز جنوبی، از توابع شهرستان عنبرآباد کرمان، علی رغم وسعت و جمعیت کم، از تنوع گویشی فوق العاده ای برخوردار است. یکی از گویش های رایج در این منطقه، گویش«محمدی» است که گویش طایفه ای به همین نام است. بین محمدی و گویش رودباری که گویش عمده شهرستان های جنوبی کرمان است شباهت های بسیاری وجود دارد معهذا تفاوت های چشمگیری هم به ویژه تفاوت های صرفی و نحوی بین آنها دیده می شود که درک متقابل بین گویشوران رامشکل می سازد. موضوع این مقاله، بررسی زبان شناختی این گویش و هدف از آن، شناخت ویژگی های آوایی، صرفی و نحوی و واژگانی آناست.نگارندگان کوشیده اند با بیان ویژگی های مهم این گویش، توصیفی کوتاه، اما دقیق از ساختار آن ارائه داده و تا حدودی وجوه اشتراک و افتراق آن را با فارسی معیار باز نمایند. بنابر یافته های این تحقیق، مهم ترین ویژگی های این گویش از جنبه آوایی، وجود واکه های مرکب /ie/ و /ue/ و همخوان های لبی شده /xw/ و /gw/است و از نظر صرفی و نحوی،مشخصه بارز آن، تمایز بین افعال لازم و متعدی در صرف ماضی، و کاربردساخت ارگتیو در ماضی های متعدی است.
    کلیدواژگان: گویش محمدی، عنبرآباد، گویش رودباری، گویش های کرمان، بررسی زبان شناختی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تبدیل واکه // به واکه [a] یا [o]در لهجه فردوس در چارچوب نظریه بهینگی
    بشیر جم مرضیه تیموری صفحات 121-143
    بررسی دقیق انواع داده ها در لهجه شهر فردوس نشان داد که واکه پسین/A/ در هجای اول واژه های دوهجایی و هجای دوم واژه های سه هجایی طی فرایند «پیشین شدگی» به واکه [- پسین] و کشیده [a] تبدیل می شود. ولی این فرایند در هجای آخر واژه ها رخ نمی دهد. عامل این تبدیل محدودیت نشان داری *[A] و علت عدم رخداد آن در هجای آخر واژه ها تسلط محدودیت پایایی ضد این تبدیل بر محدودیت نشان داری *[A] است. همچنین، مشخص شد که واکه /A/ در بافت پیش از همخوان خیشومی /m/ به واکه [o] تبدیل می شود. از سویی دیگر، واکه /A/ در بافت پیش از همخوان خیشومی/n/، در هجای ماقبل آخر واژه های چندهجایی به واکه [a] و در واژه های تک هجایی و هجای آخر واژه های چندهجایی به واکه [o] تبدیل می شود. افزون بر این، همخوان /n/ در واژه های تک هجایی و هجای آخر واژه های چندهجایی حذف می شود. محدودیت نشان داری *[A]N عامل تبدیل واکه /A/ به واکه [o] در بافت پیش از همخوان های /m/و/n/ است. این محدودیت توالی واکه [A] و همخوان خیشومی را مجاز نمی شمارد. هدف این مقاله تحلیل و تبیین دلایل رخداد و دلایل عدم رخداد تبدیل واکه // به واکه [a] یا [o]در بافت های گوناگون در لهجه فردوس در چارچوب نظریه بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004/1993) از طریق دست یابی به رتبه بندهای دربرگیرنده از محدودیت های مختلف است.
    کلیدواژگان: گردی زدایی، افراشتگی، پیشین شدگی، لهجه فردوس، نظریه بهینگی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی و تحلیل جملات بیان کننده درد در زبان فارسی با استفاده از مدل هلیدی
    امیر محمدیان*، اعظم استاجی، شهلا شریفی، محمدرضا پهلوان نژاد صفحات 145-166

    درد پدیده ای است که انسان ها در طول زندگی خود آن را تجربه می کنند. با توجه به این که معمولا زبان به عنوان مهم ترین ابزار ارتباطی از سوی شخص مبتلا به درد برای آگاه سازی و انتقال آن به پزشک به کار می رود، اهمیت سخنان بیمار و بررسی زبانی جملات بیان کننده درد آشکار است. در مقاله حاضر، پس از معرفی مختصر موضوع و پیشینه تلاش های انجام شده مرتبط، الگوی هلیدی در تحلیل زبان درد به عنوان بنیان نظری تحلیل تشریح می شود که در آن بیان و توصیف درد در یکی از سه قالب فرایندی، اسمی یا صفتی جای گرفته است. سپس داده هایی از زبان فارسی که از مکالمه های انجام شده بین 80 بیمار با یکی از پزشکان در شهر مشهد جمع آوری شده است بر اساس شیوه ذکر شده بررسی و تحلیل می شود. آمار به دست آمده از تحلیل نشان می دهد که برخی از فرایندهای معرفی شده برای بیان درد از سوی بیماران فارسی زبان استفاده نمی شوند و دیگر این که در داده های زبان فارسی ساختار چهارم یعنی استفاده از گروه قیدی برای بیان و توصیف درد مشاهده می شود.

    کلیدواژگان: درد، بیان درد، فرایند، گروه اسمی، گروه صفتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Development of the use of lexical cohesive devices in the Persian-speaking children
    Iran Mehrabi Sari, Mohammad Dabirmoghaddam Pages 1-23
    In this study an adaptation of Halliday and Hasan''s (1976) description of cohesion in English was applied to the spoken narratives of typical developing children. Regarding the development in grammatical cohesion، Narrations of 3 groups of children 4; 00 to 7; 00 years of age، 5 in each age group، were analyzed and compared with each other. This research applies an experimental method. To evaluate their abilities in discourse organization through the use of lexical cohesive devices، two tests were performed، story retelling and story production using two different story-books. The results of the research showed a development in lexical cohesion between these age groups over time.
    Keywords: grammatical cohesion, narration, discourse organization, cohesive devices, retelling
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Phonotactic Study of Persian Polysyllabic Simple Words; the Case of Syllable Contact Law
    Sakineh Navidi Baghi, Aliyeh Kord Zafaranlu Kambuziya, Ferdows Aghagolzade Pages 25-49

    This research aims to explore the observance of Syllable Contact Law (SCL) in Persian simple words. To achieve this aim، 4661 contacts were extracted from 9553 simple polysyllabic words. Results show that in 45% of the syllable boundaries the sonority drops from the coda of the first syllable to the onset of the next one. Also in 68% of the consonant contacts in pure Persian words SCL is observed. Therefore، we conclude that although the SCL is not observed in Persian polysyllabic simple words، it is observed in most consonant contacts of pure Persian data.

    Keywords: phonotactics, simple word, Syllable Contact Law, sonority slope
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Using Morphosyntacticand Contextual Cues in Child Conceptual Development
    Shahla Raghibdust, Elahetaheri Ghaleno Pages 49-67
    Studies on child language acquisition show that in the lexical development process، generic concept has a significant function، as it has a determining role in the formation of skills such as extension and categorization of concepts. The present research aims to investigate the production and comprehension abilities of generic nouns، as well as the developmental patterns in two age groups (4-5 and 5-6 years) of 16 monolingual Persian-speaking children. To achieve this goal، we used two experiments، a morphological experiment (adopted fromCimpian&Markman، 2008) involving different linguistic contexts (with generic، non-generic and neutral concepts)، and a syntactic experiment (adopted from Cimpian، Meltzer &Markman، 2011). Analysis of the data indicated that children as young as 4 were capable of using morphosyntactic and contextual cues to construe the concept of “kind” in the form of generic noun، and distinguish between generic and non-generic sentences. The comparison of the children’s performance in the two age groups demonstrated that they did not have any significant difference in processing generic noun phrases. The findings also confirmed that in addition to employing morphosyntactic cues، the subjects also used linguistic context to differentiate generic from non-generic nouns.
    Keywords: conceptual development, generic noun, morphosyntactic cues, linguistic, context
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Comparative Study of Bilingual and Monolingual Iranian EFL student's Knowledge of English Grammar and Vocabulary: A Cognitive Approach
    Ali Fayyazi, Rahman Sahragard, Belghis Rovshan, Bahman Zandy Pages 69-96

    Presenting a brief description of bilingualism and its correlation with cognitive development and 3rd language learning، the present research primarily aims to compare the knowledge of English vocabulary and grammar in a sample of monolingual and bilingual high school students (fourth graders) of Fars and Khuzestan provinces in Iran. To fulfill this objective، 448 monolingual and bilingual students were selected from among 67031 students in the 2012-2013 academic year. They were given a proficiency test، and the results were analyzed through SPSS computer program. The findings revealed that contrary to a considerable number of researches، bilingualism here is not significantly correlated with the students'' knowledge of English vocabulary and grammar. In other words، monolingual participants outperformed their bilingual counterparts in the test. Based on the results of the study، it is suggested that further researchshould be conducted in these bilingual communities to explore the hidden factors associated with lower or weaker performance of bilinguals in learning English language.

    Keywords: bilingualism, monolingualism, cognitive development, 3rd language learning, grammarknowledge, vocabulary knowledge
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Linguistic Study of MohammadiDialect of Jabālbārez in Kerman
    Mohammad Motallebi, Sara Kordestani Pages 97-120
    Southern Jabālbārez،located in Anbarābādof Kerman، has a number of dialects which are different from each other andcannot be considered as varieties of a single dialect. Mohammadi dialect belongs toMohammdi tribe living in this area. There are morphological and syntactic differences between Mohammadi and Rūdbāri، the main dialect of southern cities of Kerman. This makes the mutual understanding between their speakers difficult. This article is concerned with the linguistic study of Mohammadidialect and aims at studying its phonetic، syntactic، morphological and lexical features. The authors have tried to provide a short description of this dialect by mentioning its important features; moreover، they have tried to show its differences and similarities with Standard Persian.
    Keywords: Mohammadi dialect, dialects of Jabālbārez, Anbarābād, Rūdbāri dialect, dialects of Kerman
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An Optimality- Theoory Account of Changing // to [a] or [o] in Ferdows Persian Accent
    Bashir Jam, Marziyeh Teymouri Pages 121-143
    Careful analysis of the Ferdows Persian accent showed that the back vowel /A/ changes to front vowel [a] in the first syllable of bi-syllabic words and in the second syllable of tri-syllabic words. However، this does not occur in the last syllable. It was also found that different processes occur before nasals; /A/ changes to [o] before /m/. But before /n/، it changes to [a] in the penult of words having two or more syllables، and to [o] in monosyllabic words as well as the last syllable of words having two or more syllables. Moreover، /n/ is deleted in monosyllabic words and the last syllable of words having two or more syllables. This paper aims at coming up with inclusive rankings of constraints to explain the occurrences and non-occurrences of these vowel changes in various phonological environments in Ferdows Persian accent within Optimality Theory (Prince and Smolensky، 1993&2004).
    Keywords: fronting, raising, rounding, Ferdows accent, optimality theory
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analysis of Pain-DescriptionSentences in Persian Based on Hallidays Model
    Amir Mohammadian*, Azam Estaji, Shahla Sharifi, Mohammadreza Pahlevannezhad Pages 145-166

    Pain is a phenomenon experienced more or less by all people during their lives. Since sufferers usually use language as the most important human communication tool to inform others about their pains، sentences describing pain and studying them linguistically may reveal some points. In this paper، after a short introduction to the subject and reviewing the literature، we take one of the systematic methods for analyzing the language of pain presented by M. K. Halliday as the basis of our analysis. In this approach، pain is expressedthrough a process، a noun phrase or an adjective phrase. Then، the data comprised of conversations between a doctor and 80 patients in Mashhad will be analyzed according to Halliday’s method. The analysis shows that some of the introduced processes have not been used by the Persian speaking patients to describe their pains; moreover، an additional form for pain description is observed in the data، namely pain description using an adverb phrase.

    Keywords: pain, pain description, process, noun phrase, adjective phrase
    Abstract View Paper Original: Persian