فهرست مطالب

مجله پژوهش های کاربردی روانشناختی
سال چهارم شماره 1 (بهار 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/03/17
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مقایسه اثربخشی معنویت درمانی و فراشناخت درمانی بر اضطراب دانشجویان دختر
    صفحات 1-12
    معنویت درمانی و فراشناخت درمانی، به عنوان دو روش مهم در درمان اختلال های روانی به ویژه در درمان اختلال های اضطرابی شناخته شده اند. هدف این پژوهش، مقایسه اثربخشی معنویت درمانی و فراشناخت درمانی بر میزان اضطراب دانشجویان دختر مراجعه کننده به مراکز جهاد دانشگاهی اصفهان بود. در یک طرح نیمه آزمایشی 45 دانشجو با سطح اضطراب بالا به طور تصادفی در سه گروه (هر گروه 15 نفر) معنویت درمانی، فراشناخت درمانی و کنترل قرار داده شدند. گروه های آزمایش به طور مجزا هشت جلسه تحت معنویت درمانی و فراشناخت درمانی قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ درمانی دریافت نکرد. همه گروه ها پرسشنامه اضطراب کتل (CAQ) را به عنوان پیش تست، پس تست و پی گیری دو ماهه تکمیل کردند. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که در مرحله پس آزمون، معنویت درمانی برخلاف فراشناخت درمانی باعث کاهش میزان اضطراب می شود. در مرحله پی گیری اثر معنویت درمانی و فراشناخت درمانی در کاهش اضطراب تفاوت معناداری نداشت. گرچه اثر معنویت درمانی زودتر از فراشناخت درمانی بروز می کند، اما در بلندمدت بین این دو درمان تفاوت معناداری وجود ندارد. بنابراین، استفاده از روش های معنویت درمانی و فراشناخت درمانی در کاهش اضطراب موثر هستند.
    کلیدواژگان: معنویت درمانی، فراشناخت درمانی، اضطراب
  • مقایسه سبک های مهارگری در افراد افسرده بالینی، افسرده غیربالینی و افراد بهنجار
    صفحات 13-24
    سبک های رفتار شخصی در مهارگری از متغیرهای مهم و اثرگذار بر سلامت روانی است. هدف اصلی پژوهش حاضر، مقایسه سبک های مختلف مهارگری در سه گروه افراد افسرده بالینی، افسرده غیربالینی و بهنجار بود. تعداد 151 نفر شامل 31 افسرده بالینی، 60 افسرده غیربالینی و 60 بهنجار، مقیاس رفتار شخصی (PBI) و مقیاس افسردگی بک (BDI) را تکمیل کردند. نتایج پژوهش نشان داد که افراد بهنجار بیش از افراد افسرده بالینی و افراد افسرده غیربالینی بیش از افراد افسرده بالینی از سبک مهارگری خودفرمانی در رفتار شخصی استفاده می کنند. همچنین افراد افسرده بالینی بیش از افراد افسرده غیربالینی و افراد افسرده غیربالینی بیش از افراد بهنجار از سبک مهارگری دیگرفرمانی در رفتار شخصی استفاده می کردند. یافته های پژوهش نشان داد که افراد افسرده غیربالینی در رفتار شخصی خود نسبت به افراد افسرده بالینی پیش بینی پذیری بیشتری داشتند. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که سبک های مهارگری خودفرمانی و دیگرفرمانی در رفتار شخصی به ترتیب در دو جهت منفی و مثبت از پیش بینی کننده های مهم افسردگی محسوب می شوند. افراد دارای سبک مهارگری خودفرمان اعتقاد دارند که تلاش آن ها موثر است و برای رسیدن به اهداف خود فعال عمل می کنند و این نگرش، آن ها را در برابر افسردگی محافظت می نماید.
    کلیدواژگان: داستان اجتماعی، مشکلات رفتاری، کودکان اتیستیک
  • ادراک دانش آموزان از فعالیت های کلاسی و پیشرفت تحصیلی: نقش جنس و رشته تحصیلی
    صفحات 25-38
    ادراک از فعالیت هایی که در کلاس به انجام می رسد بر جنبه های گوناگونی از زندگی تحصیلی، به ویژه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، اثرگذار است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی ارتباط بین ادراک از فعالیت های کلاسی با پیشرفت تحصیلی و بررسی نقش تعدیل کنندگی جنس و رشته تحصیلی بود. گروه نمونه متشکل از 697 دانش آموز (434 دختر، 263 پسر) در رشته های ریاضی و تجربی پایه سوم دبیرستان های دولتی بودند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس فعالیت های کلاسی من (MCA) بود. عامل یابی مولفه های اصلی وجود پنج عامل علاقه، چالش، فعال بودن، انتخاب و لذت را نشان داد و تحلیل عاملی تاییدی وجود این پنج عامل را تصدیق کرد. پیشرفت تحصیلی سه ماه پس از پرسشگری از فهرست نمرات مدارس استخراج شد. نتایج نشان داد که در پسران علاقه، در دانش آموزان تجربی علاقه، فعال بودن، لذت و در دانش آموزان ریاضی علاقه، چالش و فعال بودن با پیشرفت تحصیلی رابطه دارند. علاقه مستقل از جنس و رشته تحصیلی، پیشرفت را پیش بینی می کند. جنس دارای اثر تعدیل کنندگی نیست، اما رشته تحصیلی رابطه لذت و پیشرفت تحصیلی را تعدیل می کند. فقدان نقش تعدیل گری جنس را می توان به غلبه نظام آموزشی متمرکز و برنامه درسی یکسان برای دانش آموزان دختر و پسر نسبت داد.
    کلیدواژگان: علاقه، چالش، انتخاب، پیشرفت
  • اثربخشی داستان های اجتماعی بر مشکلات رفتاری کودکان اتیستیک با عملکرد بالا
    صفحات 39-54
    در دهه های اخیر به نظر می رسد که تعداد کودکان مبتلا به اختلال های طیف اتیسم به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. به طوری که این اختلال با شیوع یک در 150 مورد پس از عقب ماندگی ذهنی، شایع ترین اختلال عصبی- تحولی را به خود اختصاص داده و در نتیجه نیاز به ارائه خدمات درمانی را بیش از پیش ضروری ساخته است. بنابراین، در سال های اخیر پژوهش های متعددی به بررسی نارسایی در مهارت های اجتماعی و مشکلات رفتاری کودکان اتیستیک پرداخته و نارسایی در مهارت های اجتماعی افراد اتیستیک را به عنوان نشانه اصلی این اختلال معرفی می کند. در این راستا، پژوهش های انجام شده در زمینه تاثیر داستان های اجتماعی بر کاهش مشکلات رفتاری و افزایش مهارت های اجتماعی کودکان اتیستیک به نتایج ضد و نقیضی دست یافته اند. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر داستان های اجتماعی بر مشکلات رفتاری یک کودک اتیستیک بود. بدین منظور از روش تک آزمودنی با چند خط پایه در میان رفتارهای آماج استفاده و داده ها از طریق مشاهده نظام دار جمع آوری شد.داده های این پژوهش به دو روش تحلیل چشمی و شاخص اندازه اثر محاسبه و گزارش شده است که نشان دهنده تاثیر متفاوت داستان های اجتماعی بر مشکلات رفتاری کودک مورد نظر است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که داستان های اجتماعی تنها بر یکی از رفتارهای آماج تاثیر مثبت داشته و در دو مورد دیگر فاقد چنین تاثیری است.
    کلیدواژگان: داستان اجتماعی، مشکلات رفتاری، کودکان اتیستیک
  • نگاهی به آموزه های تربیتی در قرآن
    صفحات 55-74
    قرآن کریم منشور کمال بشریت در همه عرصه هاست. این کتاب همه آموزه های عرشی پیش از خود را دربرداشته و تمامی تعالیم لازم برای سعادت دنیوی و اخروی بشر را بر فراز عصرها و نسل ها ارائه می دهد. هر یک از سوره های قرآن کریم با ظرافت و لطافت نکته های تربیتی، روانشناختی و زیباشناختی بسیار دقیق دارد. قرآن دارای مضامین بنیادی نیز در مورد تربیت انسان است. سوره های فرقان و لقمان از جمله مهم ترین سوره های قرآن کریم است که در آن به صراحت از مبانی، اصول و شیوه های نظام تربیتی کارآمد در تعلیم و تربیت جوامع سخن به میان آورده است و در نظام آموزش و پرورش جوامع اسلامی کاربرد خود را می یابد. اصل توحید، معاد، عدالت و حاکمیت اخلاق از مبانی به کار رفته در این سوره ها است که اصول و شیوه های هر یک در آیات مربوطه به روشنی بیان شده است و بکارگیری درست آن ها در نهادهای آموزشی و پرورشی نقش موثری در «تحولات» شخصیتی فراگیران خواهد داشت، به طوری که این تحولات بعد دینی و معنوی داشته باشد. این نوشتار با مطالعه توصیفی- تحلیلی با تکیه بر سوره های فرقان و لقمان و با رهیافت تربیتی، مبانی، اصول و شیوه های نظام تربیتی اسلام را بیان داشته، و برنامه ها و ظرفیت های نظام آموزشی را وسیله ای مفید برای دستیابی به الگوهای تربیتی بیان شده در این سوره ها توصیف می نماید.
  • واقع گرایی انتقادی و تعلیم و تربیت چند فرهنگی
    صفحات 75-91
    با نظر به پیچیدگی پدیده چند فرهنگی و روند رو به رشد آن در عصر حاضر، مسئله مورد نظر در این مطالعه شناسایی رویکرد فلسفی مناسب برای تعلیم و تربیت در زمینه های چند فرهنگی است. این مقاله با در پیش گرفتن دیدگاه واقع گرایی انتقادی به عنوان چارچوب راهنما، شیوه ای نو برای تامل و عمل از این منظر ارائه نموده است. این دیدگاه فلسفی با برجسته نمودن عناصر نقد تبیینی، رهایی بخشی و عاملیت عقلانی به طور همزمان توصیف دقیقی از پدیده مورد بررسی ارائه می دهد که می تواند به فهم مربیان و در نتیجه عملکرد سنجیده آن ها در مواجهه با تفاوت در محیط های چند فرهنگی کمک نماید. دلالت های تربیتی بر گرفته از دیدگاه واقع گرایی انتقادی در زمینه های چند فرهنگی بر سهولت بخشی به عقلانیت و احساسات نوخاسته دانش آموزان، فراروی از دوگانه انگاری های موجود با لحاظ ابعاد تکاملی رشد انسان، رهایی از شر باورهای نادرست و آگاهی از علل و عواقب آن از طریق فرآیند نقد تبیینی، ایجاد تعهد به تحول ساختارهای اجتماعی با هدف رهایی بخشی تاکید می ورزد. بدین ترتیب دانش آموزان می توانند به طور آگاهانه در جهت تحول و تبدیل ساختارهای فشار به منظور بسط مفهومی از عدالت علیه اجرای سیاست های سوگیرانه و ارتقا عدالت اجتماعی حرکت کنند. نتایج این مطالعه نشان داد که رویکرد واقع گرایی انتقادی به پدیده چند فرهنگی قابلیت تعدیل چالش ها و همچنین ایجاد تعامل و همدلی بین گروه های مختلف در محیط های تربیتی جوامع چند فرهنگی را دارد.
    کلیدواژگان: عاملیت عقلانی، رهایی بخشی، نقد تبیینی
  • رابطه سبک های هویت و بهزیستی روانشناختی
    صفحات 93-106
    پژوهش حاضر با دو هدف انجام شده است. هدف اول، بررسی رابطه سبک های هویت با مولفه های بهزیستی روانشناختی بود. هدف دوم، پیش بینی مولفه های بهزیستی دانشجویان بر اساس سبک های هویت آن ها بود.بدین منظور 270 دانشجو (151 دختر، 89 پسر) از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه تهران به عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسشنامه های سبک هویت (ISI) بهزیستی روانشناختی (PWI) جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شد. یافته های بخش اول نشان داد: الف) بین سبک اطلاعاتی با کلیه شاخص های بهزیستی روانشناختی به استثنای مولفه ارتباط مثبت با دیگران، رابطه مستقیم وجود دارد؛ ب) بین سبک هنجاری با کلیه شاخص های بهزیستی روانشناختی به استثنای مولفه خویشتن پذیری، رابطه مستقیم وجود دارد؛ ج) بین سبک هویت سردرگم/ اجتنابی با کلیه شاخص های بهزیستی روانشناختی به استثنای مولفه ارتباط مثبت با دیگران، رابطه معکوس وجود دارد. یافته های بخش دوم نیز نشان داد: د) سبک اطلاعاتی صرفا توانایی پیش بینی معنویت را داشت؛ ه) سبک هنجاری به جز خویشتن پذیری، تمام مولفه های بهزیستی را پیش بینی کرد. و) سبک سردرگم به جز ارتباط مثبت، سایر مولفه های بهزیستی را به صورت منفی پیش بینی کرد. در مجموع، سبک هنجاری در مقایسه با سبک اطلاعاتی رابطه بیشتری با بهزیستی روانی داشت و سبک سردرگم/اجتنابی به صورت منفی پیش بینی کننده مولفه های بهزیستی بود.
    کلیدواژگان: سبک هویت اطلاعاتی، سبک هویت هنجاری، سبک هویت سردرگم، اجتنابی
|
  • The comparison of effectiveness of spiritual therapy and meta-cognitive therapy on anxiety in girl university students
    Pages 1-12
    Spiritual therapy and meta-cognitive therapy are known as two important methods in treatment of mental disorder especially anxiety disorders. The present paper reports comparison of effectiveness spiritual therapy and meta-cognitive therapy on anxiety in femal university students referred to jihad counselingcenter University of Isfahan.In a quasi-experimental study 45 students suffering from high levels of anxiety were randomly assigned to three groups of 15 persons each: spiritual therapy, meta-cognitive therapy and control group. The therapy groups separately received 8 session of spiritual therapy and meta-cognitive therapy and control group don’t received any treatment. All of groups completed the Cattell Anxiety Questionnaires (CAQ) as the pre-test, post-test and two month follow-up. Data were analyzed by covariance method. Results showed that unlike meta-cognitive therapy, in post-test state, spiritual therapy lead to decrease rate of anxiety. But in the follow-up state neither spiritual therapy nor meta-cognitive therapy display any significant difference in reducing the rate of anxiety. Although effect of spiritual therapy manifests earlier than meta-cognitive therapy, but in long trun these two treatments are not significantly different. Therefore the use of Spiritual therapy and meta-cognitive therapy are effective in reduction of anxiety.
    Keywords: spiritual therapy, meta, cognitive therapy, anxiety
  • Comparison of controlling styles in clinical depressed, non-clinical depressed and normal people
    Pages 13-24
    Personal behavior style of controlling is one of the important and effective factors in mental health. The main purpose of the present study was to comparison controlling styles in clinical depressed, non-clinical depressed and normal people. A total of 151 individuals including 31 clinicaldepressed, 60 non-clinical depressed, and 60 normal individuals were asked to complete the Personal Behavior Inventory (PBI) and the Beck Depression Inventory (BDI). The results revealed that the clinical group reported lower levels of inner-directed style than the non-clinical and normal groups, while the normal group scored inner-directed style higher than the clinical and non-clinical groups. The results also showed that the clinical group reported higher levels of other-directed style than the non-clinical and normal groups, while the normal group scored other-directed style lower than the clinical and non-clinical groups. Non-clinical depressed individuals scored predictability in their personal behavior higher than clinical depressed individuals. Based on the results of the present study it can be concluded that inner- and other-directed styles of controlling behavior are considered as important predicting factors for depression in opposite directions. Those who have inner control style of behavior believe that their efforts are effective and try to reach their goals. This kind of attitude protects them against depression.
    Keywords: personal behavior style, inner, directed control, other, directed control, depression
  • Student's perception of class activity and academic achievement: The role of sex and academic discipline?
    Pages 25-38
    Perception of class activity influences on different aspect of students’ academic life especially their academic achievement. The present study investigates the relationship between students’ perception of class activity and academic achievement as well as the effects of sex and academic discipline on this relationship. 697 junior year students (434 male and 263 female) from Tehran public high school participated. They responded to the My Class Activity (MCA) scale. Principal components were identified as: interest, challenge, to be active, choice and enjoyment and. Factor analysis confirmed the presence of these five components. Student’s achievement gathered three months after their response. The results show just a relation between interest and academic achievement in male group. There is a link between interest, challenge and being active with achievement among Science students, whereas among Mathematics students interest, being active and enjoyment with academic achievement showed a relationship. Interest could predict achievement independent of sex and academic discipline. There is no moderator effect for sex but academic discipline can moderate the relationship between enjoyment and academic achievement. The lack of moderator role for sex can be attributed to the centralized education system and the same curriculum for both girls and boys.
    Keywords: interest, challenge, choice, achievement
  • The effect of social stories on behavioral problems of children with high functioning autism
    Pages 39-54
    In the last decades, it appears that the number of children identified as having Autism Spectrum Disorders (ASD) has increased substantially. Thus, ASD with prevalence of one in 150 cases is the second most common neuro-developmental disorder after mental retardation. High prevalence of ASD emphasizes needs for provision of different treatments and services. In recent decade, various studies have been conducted on social skills deficits and behavioral problems of children with ASD and such social skills deficits have been suggested to be the main deficit. However, many researches have examined the effectiveness of social stories on reduction of behavioral problems in autistic children and have reported contradictory results. This study, therefore, aimed to examine the effect of social stories on behavioral problems in one high functioning autistic child. We used single subject design with multiple base lines across target behaviors. Data of the present study were analyzed by visual analysis and effects size index which revealed that social stories had different effect on the target behaviors. The results of the present study showed that social stories were effective in decreasing behavioral problem for one out of the three target behaviors.
    Keywords: social story, behavioral problem, autistic child
  • Educational Perspective in Quaranic Teaching
    Pages 55-74
  • Critical realism and multicultural education
    Pages 75-91
  • The relationship between identity styles and well-being
    Pages 93-106