فهرست مطالب

نشریه جستارهای نوین ادبی
سال چهل و هفتم شماره 2 (پیاپی 185، تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/05/08
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سجاد آیدنلو صفحات 1-41
    حماسه دلاوران ساسون مهم ترین و معروف ترین اثر حماسی ارمنیان است که به رغم تاخر زمان تدوین مکتوب آن (سده شانزدهم میلادی) ظاهرا سابقه هزار و صد ساله دارد و چندین سده به صورت شفاهی نقل می شده است. این اثر در چهار بخش به سرگذشت و روایات چهار نسل از پهلوانان شهر ارمنی ساسون با نامهای ساناسار و باغداسار، مهر، داوید و مهر کوچک می پردازد. میان داستانهای این متن و شاهنامه فردوسی حداقل بیست و هشت بن مایه و مضمون مشترک و مشابه دیده می شود که عبارت است از: 1. آب چشمه مقدس 2. آزمایش خرد کودک 3. آزمون ازدواج 4. اسب مخصوص پهلوان 5. الگوی چند خان 6. بازوبند محافظ 7. بسیارخواری پهلوان 8. پانزده سالگی و بلوغ 9. پهلوان بانو 10. پیشگامی دختر در عشق ورزی 11. تن شویی در خون 12. خودکشی همسر پس از مرگ شوهر 13. دیو سپید 14. رزم افزار ویژه پهلوان 15. رشد سریع پهلوان 16. روییدن گل از خون 17. رویین تنی 18. فرو رفتن پای پهلوان در زمین 19. قدرت نمایی با فشردن دست 20. کام خواهی نامشروع 21. کشاندن زن، پهلوان را به سرزمین خویش 22. کشته شدن پهلوان به نیرنگ نزدیکان 23. نبرد پدر و پسر 24. نبرد پهلوان با اژدها و رهانیدن دختر 25. نبرد پهلوان با دیو در غار 26. نژاد آبی پهلوان 27. نعره سهمناک 28. نوشیدن خون دشمن. به استناد قراینی مانند پیشینه طولانی نفوذ نامها و داستانهای شاهنامه ای در ارمنستان و آشنایی ارمنیان با حماسه ملی ایران، ذکر نام دیو سپید در حماسه ارمنی، مشابهات جزئی داستان داوید و مهر در این حماسه با رستم و سهراب شاهنامه و... احتمال دارد برخی از موضوعات و عناصر داستانی روایات ارمنی در فاصله مرحله تکوین و تدوین کتبی آنها از شاهنامه تاثیر پذیرفته باشد.
    کلیدواژگان: حماسه دلاوران ساسون، شاهنامه فردوسی، حماسه پژوهی تطبیقی، ارمنیان، ایرانیان
  • حامد صافی، فرزاد قائمی، مه دخت پورخالقی چترودی صفحات 43-64

    داستان هوشنگ در شاهنامه فردوسی و تواریخ عربی روایت شده است؛ تواریخی چون غررالسیر ثعالبی، آثارالباقیه بیرونی، البدء و التاریخ مقدسی و تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء حمزه اصفهانی که همگی به استفاده از خدای نامه ها و سیرالملوک ها در تدوین تاریخ پادشاهان ایران اذعان کرده اند. بنابراین این متون تنها بخش های بازمانده خدای نامه ها را در بر دارند. مقایسه روایات شاهنامه فردوسی با این تواریخ می تواند ابهامات موجود درباره نوع ارتباط شاهنامه با خدای نامه ها را برطرف کند. فزون متنیت ژنت رویکردی است که به ارتباط متون و میزان برگرفتگی یکی از دیگری می پردازد. مفهوم گشتار در این نوع رابطه تغییراتی است که در متن ب نسبت به متن الف روی می دهد. تقسیم روایت هوشنگ در متون مورد نظر به گزاره ها و پیرفت ها و تحلیل آن ها بر مبنای فزون متنیت ژنت نشان دهنده آن است که ارتباط روایت هوشنگ در شاهنامه با روایت این پادشاه پیشدادی در خدای نامه ها از نوع جایگشت شعرسازی است. جایگشت سبکی نیز در روایت شاهنامه تاثیرگذار بوده است.

    کلیدواژگان: هوشنگ، شاهنامه، تواریخ عربی، خدای نامه، ژنت، فزون متنیت، گشتار
  • عیسی امن خانی منا علی مددی صفحات 65-88
    با شکست سپاه ایران از سپاه روس باب آشنایی ایرانیان با غرب گشوده می شود و گفتمان مدرن (تجدد) به جای گفتمان پیشامدرن (سنت) می نشیند. نتیجه این دگرگونی طرد بسیاری از هنجارهای رایج گذشته و نفی بسیاری از بزرگان پیشین است. نه تنها هنجارهای سیاسی (نابرابری انسان ها و...) و ادبی (لزوم وزن و قافیه و...) طرد می شوند، بلکه به بسیاری از شاعران نام آشنا (سعدی، مولوی و...) نیز روی خوشی نشان داده نمی-شود. تنها استثنا فردوسی و اثر او شاهنامه است که علی رغم تناقضاتش با هنجارهای گفتمان مدرن تجلیل می-شود. اصلی ترین دلیل این بزرگداشت که اوج آن را در برگزاری کنگره هزاره فردوسی می بینیم شکل-گیری دولت مدرن ملی (دولت ملت) و ایدئولوژی ناسیونالیسم به عنوان ایدئولوژی تثبیت کننده دولت ملی مدرن در عصر مشروطه و به خصوص حکومت پهلوی (پدر و پسر) است. تشکیل دولت ملی که هم روشنفکران مشروطه و هم پهلوی ها به دنبال آن بودند نیاز به زمینه هایی چون تاریخ، زبان و سرزمین مشترک (عناصر اصلی ملت سازی) داشت؛ عناصری که بسیاری از آن ها در شاهنامه فردوسی بیش از هر اثر دیگری انعکاس پیدا کرده است؛ دلیل نکوداشت فردوسی را باید در همین مسئله جستجو کرد.
    کلیدواژگان: فردوسی، شاهنامه، دولت ملی، ناسیونالیسم، گفتمان مدرن
  • اصغر شهبازی مهدی ملک ثابت صفحات 88-117
    نقد زبان حماسی در راستای تحقیقات مربوط به نقد نوعی (نقد بر اساس اصول و شاخص های انواع ادبی) است. در نقد زبان حماسی، چگونگی به کار رفتن زبان در نوع ادبی حماسه بررسی می شود، بر این اساس که بین نوع ادبی حماسه و زبان به کار رفته در آن، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و نوع حماسی، زبان حماسی را می طلبد. در همین خصوص، «نقد زبان حماسی در خاوران نامه» موضوعی است که طی آن شاخص های اصلی زبان حماسی (وزن و قافیه، واژگان و ترکیبات، نحو کلام، صورخیال و محتوا) در خاوران نامه مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که با ملاک قراردادن بخشی از این منظومه (به عنوان حجم نمونه، بر اساس الگوهای نقد زبان شعر، به ویژه الگوهای فرمالیستی) به بررسی زبان حماسی در این اثر پرداخته شده است. در این بررسی مشخص شده است که اولا شاعر در برخی از سطوح زبان حماسی، ازجمله واژگان و نحو متاثر از زبان فردوسی است؛ ثانیا نوع حماسه ( دینی) و عوامل مربوط به سبک دوره و فردی سبب شده اند که زبان حماسی در این منظومه از وحدت و یکپارچگی زبان حماسی معیار برخوردار نباشد. این مقاله و نتایج آن می تواند برای کسانی که می خواهند از چگونگی زبان حماسی و تحول آن در یکی از حماسه های دینی پس از فردوسی مطلع شوند، سودمند واقع شود.
    کلیدواژگان: حماسه، شاهنامه، زبان حماسی، خاوران نامه، ابن حسام
  • اسما حسینی مقدم، مریم صالحی نیا، محمد جواد مهدوی صفحات 119-146

    منظومه های داستانی نظامی از حیث وجود شخصیت های قوی و ماندگار برجستگی قابل توجهی دارند. هدف این پژوهش بررسی شیوه هایی است که نظامی در شخصیت پردازی به کار گرفته است. بدین منظور سه تن از شخصیت های داستانی او (خسرو، بهرام و اسکندر) که در مقام شهریاری نقطه اشتراک دارند، انتخاب شده اند. این پژوهش که به دو روش توصیفی و آماری انجام گرفته، نشان می دهد که نظامی بر خلاف بسیاری از داستان پردازان کلاسیک از روش نمایش غیرمستقیم بیشتر از تعریف مستقیم بهره برده است و روش های مورد استفاده او در پرداخت شخصیت ها با خلق و خوی شخصیت و موضوع داستان رابطه مستقیم دارد. نظامی در کار خود روند رو به پیشرفتی داشته و کامل ترین الگوی شخصیت پردازی را در منظومه شرفنامه نشان داده است.

    کلیدواژگان: نظامی، شخصیت پردازی، خسرو، بهرام، اسکندر
  • فرزانه علوی زاده صفحات 147-170
    تامل در تلقی خاص ملتی نسبت به ملت دیگر و تصویرهایی که هر ملت از دیگری در آثار خود ارائه می دهد، یکی از حوزه های مهم و پرثمر ادبیات تطبیقی است. موضوع این مقاله بررسی سفرنامه ژان شاردن جهانگرد فرانسوی و چشم اندازی است که وی از ایران عهد صفوی به تصویر می کشد. این مقاله در پنج سطح به خوانش روایت شاردن از فرهنگ و هویت ایرانی پرداخته است: در سطح نخست، خوانش متن با توجه به تضاد و تقابل شناخت شناسانه میان دو هویت «من» و «دیگری» و میان دو موقعیت «شرق» و «غرب» صورت گرفته است. سطح دوم شامل بررسی مسئله یکسان انگاری «خود» با هویت «دیگری»، سازش پذیری یک جهانگرد و الزاماتی است که وی در میان ملت «دیگر» ناگزیر باید به آن ها تن دهد. در این سطح همچنین قیاس به مثابه یکی از راه های درک هویت «خود» مورد تحلیل قرار گرفته است. کانون توجه سطح سوم، ساختارهای زبانی و توصیفات متن است. نحوه خوانش روایت شاردن در سطح چهارم، تاکید بر مفهوم انگاره آفرینی و خلق کلیشه ها در ذهنیت سفرنامه نویس است. مبنای تامل این سطح مسئله تعدیل، تایید و یا تشدید پیش فرض های ذهنی جهانگرد در جریان مواجه شدن با واقعیت ها و البته با در نظر گرفتن چارچوب گفتمانی و نظام های کلان برون متنی است. توصیف برش های خاصی از واقعیت های پیرامون در روایت شاردن، غلبه انگاره هایی مشخص بر سایر انگاره ها و بازسازی هویت «دیگری» به سطح پنجم محول شده است. در نهایت نشان داده شده که آنچه در روایت شاردن از ایران و ایرانی منعکس شده، تلفیقی از واقعیت های بیرونی، نحوه بینش جهانگرد و پیش فرض های ذهنی او و در سطح کلان تاثیرات تاریخی، فرهنگی، سیاسی و ایدئولوژیکی یا تمایلات سلطه جویانه اروپاییان در یک مقطع تاریخی مشخص است.
    کلیدواژگان: سفرنامه، ژان شاردن، تقابل بین من و دیگری، انگاره آفرینی، ایران
|
  • Sajjad Aydenloo Pages 1-41
    The most important and well- known epic of Armenian is the legend of Sasonś heroes. This epic has been compiled and written in the 16 th century but it has been told orally since 11th century. This epic is divided into four parts narrating the story of four generations of the heroes of Armenian city، Sason. Comparing tales of this text with Shâhnâme، one can vividly see that there exist minimum twenty- eight similar and common motifs including: 1. Holy water spring 2. experiment of infants intellect 3. test of marriage 4. heroś special horse 5. model of multi-stages 6. protecting armlet 7. gluttony of hero 8. puberty at 15 9. heroine 10. initation of making love by girls 11. ablution in blood 12. Wife`s suicide after her husbands death13. white demon 14. heros special weapon 15. heroes fast development 16. growth of flower out of blood 17. invulnerability of the hero18. the heroes foot going deep into the ground. 19. show of power through handshake 20. illicit coitus 21. luring of the heroes wife into the ones country 22. killing of hero by relatives. 23. father and son battle 24. heroes dragon fight to save the lady. 25. heros battle with demon in cave 26. aquatic heroes 27. dreadful cry 28.، and drinking the enemies` blood.
    Keywords: Heros of Sason epic, Shâhnâme, Comparative epicology, Armenian, Iranian
  • Hamed Safi, Farzad Ghaemi, Mahdokht Poorkhalegi Chatrodi Pages 43-64

    Houshang، second mythical king of Iran، is introduced as Pishdad in historical texts. He had the most important duties such as collecting water in ponds، ordering to hunt wild animals، clothes making، carpeting using animal''s Skin، and encouraging people to agriculture. Arabic historical texts are written in the early Islamic centuries narrating the stories of Persian kings. They were derived from Khodaynameh and then translated. Ferdowsi in Shahnameh has introduced Houshang as the second Persian king and has written on his actions. The analysis and comparison with other narratives based on the hypertextuality not only reveals the origins of these texts، but also shows the differences in narrative texts representing the fact that the texts have used Various versions of Khodaynameh. source of Ferdowsi and tha''alibi was not a common and work of tha''alibi is hypertext that history of tabari is its hypotext.

    Keywords: houshang, shahnameh, khodaynameh, hypertextualiyu, transformation
  • Issa Amankhani, Mona Alimadadi Pages 65-88
    When the army of Iran was defeated by Russian army، Iranians began to know the western culture and thoughts and so the pre modern discourse was replacedby the modern discourse. The result of this revolution was ignorance of normal rules of past and important people. In this period some diplomatic and literary rules were rejected، and some famous poets as Sadi and Molavi were credited too. Just Ferdowsi and his work، Shahname، in despite of the discrepancies with modern discourse، were glorified. The most important reason of this glorification is establishment of a national and modern government that nationalism was making is steady. And Pahlavies (the father and son) were supporting. A national government needed somfondations such as the same history، language and country. These are the elements of a national system seen mostly in Shahname than the other works. So in this period Ferdowsi and his Shahname were glorified.
    Keywords: Ferdowsi, Shahname, national government, nationalism, the modern discourse
  • Asghar Shahbazi, Mehdi Maleksabet Pages 88-117
    In this type of criticism، the main elements that a critic takes into consideration are rhythm and rhyme، vocabulary، syntax and word order، and forms of imagination. In the standard epic language، i. e. Shahname، all these elements help the typical literary epic and recall thought epical contents، but in some epic works after Ferdowsi، it is seen that the main epical elements have been separated from context and have made the epic language oscillate and even have made it similar to lyric language. In order to find out this issue، we decided to review the main elements of epic language in a secondary epic، i. e. Ibn Hessam Khusfis Khavaranname. In this review، it has been specified that the poet has been nearly successful in using most elements of epic language including side rhymes، epic vocabulary، syntax and a fluent epic language، although unreal imaginary content has influenced the poet''s work، and as a result non-epic vocabulary and combinations have been imposed on him، and this fact has kept his language away from the sound standard epic language.
    Keywords: Shahname, epic poetry, review epic language, Ibn Hessam Khusfis Khavaranname
  • Asma Hosseini Moghadam, Maryam Maryam Salehinia, Mohammad Javad Mahdavi Pages 119-146

    Nezami’s narratives-in-verse are of high importance for their monumental and eminent characters. This study intends to analyze the methods applied by Nezami while characterization. Accordingly، three of his fictional characters are chosen to be studied، including: Khosrow، Bahram and Alexander who are all alike in the case of being kings. According to this study which has applied descriptive and statistical methods، it is shown that Nezami، unlike the many classic story-tellers، has utilized the indirect presentation much more than the direct definition and his own methods of characterization has a direct correlation with the temper and moods of his characters. Nezami had a constant progress in the field of characterization and his most perfect characterization can be found in Sharafname.

    Keywords: Nezami, characterization, Khosrow, Bahram, Alexander
  • Farzaneh Alavizadeh Pages 147-170
    The image of a notion in the literary works is considered as one of the most productive areas in comparative literature. In five steps، this paper examines the Chardin’s Travel book and his vision of the Iranian culture and identity relqted to Safavid period: In the first part، we discuss the conception of the Other and express the discrepancy between two reality orders and two spaces. Next step includes the efforts of becoming the same with the Other، obligations of a traveler among other nations and understanding identity through the use of the comparison. Our focus in the third step is on the lexical analysis including adjectivising. In the following step، we examine the creation of the Clichés and stereotypes and also the adjustment، verification and enhancement of traveler’s subjective assumptions made when faced with the reality، relating text to its socio-historical contexts. And in the last step، we consider the descriptions of the certain aspects of reality and show how some of the stereotypes dominate others. Finally، we conclude that the image of Iran and Iranian’s identity in Chardin’s narration is influenced by both the reality، his insights، his subjective assumptions، and the socio-historical context at a particular historical period.
    Keywords: Travel book, Jean Chardin, discrepancy between I, Other, stereotypes, Iran