فهرست مطالب
پژوهشنامه خراسان بزرگ
پیاپی 4 (پاییز 1390)
- تاریخ انتشار: 1390/09/28
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 9امپراطوری بزرگی که تیمور بانی آن بود، پس از مرگش بین فرزندانش تقسیم شد. در این بین خراسان و بخش هایی دیگر از سرزمین ایران از سال 807 تا سال 850 هجری قمری نصیب شاهرخ میرزا گشت که هرات در این مدت به عنوان مرکز فعالیت های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی شهرت یافت. هرات محل تجمع بازرگانان و مسافران بسیاری از نقاط مختلف جهان گردید و در هر گوشه و کنار آن ساختمان های عظیم، نمای زیبایی را در شهر به نمایش می گذاشتند. پس از هرات، مشهد دومین شهر تمرکز خاندان تیموری به حساب می آمد.شهری که به دلیل افزایش جمعیت شیعه ی آن و وجوه بارگاه امام رضا (ع) و بناهای زیبای تیموری، رو به رشد و ترقی نهاده بود و بدین گونه با حمایت های شاهرخ و گوهرشاد، امرا و بزرگان تیموری سبک معماری باشکوهی در بخشهای شرق ایران تمرکز یافت. گوهرشاد آغا، معروف به مهدعلیا، ضمن همراهی همسرش شاهرخ، که به ویژه پس از مرگ تیمور، ابتدا وقت خود را صرف امور نظامی و تحکیم امور سیاسی کرده بود؛ در توسعه ی شهرسازی و امور عام المنفعه و امور سیاسی نقشی به سزایی داشت.
کلیدواژگان: گوهرشاد، هرات، مشهد، مصلی، مسجد -
صفحه 29مهاجرت تعداد زیادی از ایرانیان به آسیای صغیر که با فتح بزرگ آلب ارسلان در ملازگرد، بسیار پررنگ تر گردیده بود، از قرن هفتم به بعد و با شروع حملات مغول، گستردگی بیشتری پیدا کرد. شکل گیری دولت سلجوقیان روم خیلی زود آناتولی را نه تنها به عنوان پایگاه جدید قدرت و رفاه، بلکه به عنوان کانون تحولات فرهنگی مطرح کرد که در آن رواج محسوس عنصر ایرانی بیش از همه جلب نظر می کرد. در این میان مهاجرین خراسان بزرگ، نقش اساسی در توسعه ی فرهنگ ایرانی آسیای صغیر داشتند.
موضوع اساسی در تحقیق حاضر، بررسی چگونگی حضور این مهاجران خراسان و میزان تاثیر آنان در توسعه ی فرهنگ ایرانی در آسیای صغیر می باشد. نگارنده با استفاده از روشی تاریخی با رویکرد توصیفی و تحلیلی، به بررسی منابع و اطلاعات موجود پرداخته و حتی الامکان سعی نموده است منابع تحقیقی و پژوهشهای صورت گرفته را با منابع اصلی، مقایسه نموده و در صورت وجود اختلاف به بررسی و نقد آنها بپردازد.
گذشته از جمع آوری اساسی و شرح حال خراسانیانی که از اواخر قرن پنجم تا ابتدای قرن نهم هجری به این منطقه مهاجرت نموده و منشا اثر واقع شده اند، یافته های دیگر این پژوهش بر این نکات تاکید دارد که آنان به همراه خود، فرهنگ، آداب و رسوم و نشانه های بارزی از علم، هنر و دانش رایج در ایران عصر سلجوقی را رواج دادند و آثار علمی، هنری، ادبی و... بسیاری از خلق کردند. در این میان تعامل میان ایرانیان و حاکمان سلجوقی روم و شرایط مناسب فراهم شده توسط آنان نیز زمینه را برای رشد و شکوفایی فرهنگ ایرانی ایجاد کرد.
کلیدواژگان: مهاجرت، سلجوقیان روم، ملازگرد، آسیای صغیر، فرهنگ ایرانی، مهاجرین خراسانی -
صفحه 55موقعیت مهم خراسان در رویدادهای پنج قرن نخستین اسلام، پژوهشگر این حوزه را در مورد مدلول واقعی خراسان در قرون مذکور، به دقت فرا می خواند. این که حدود جغرافیایی خراسان، چه تحولاتی به خود دیده است؟ و این تحولات، متاثر از چه حوزه هایی بوده است؟ مسایلی است که این ایالت در این مقطع از آن، متاثر است. این مقاله در صدد اثبات این دیدگاه است که حدود جغرافیایی خراسان در دوره ی مذکور، تابعی از نظام اداری و شرایط سیاسی این ایالت است و با تغییر این متغیرها، حدود خراسان نیز دچار تحول می شود. بی توجهی محقق تاریخ اسلام به این تحولات، او را در تحلیل و بررسی تحولات تاریخی خراسان، به درک نادرست از وقایع، دچار می کند. جدود جغرافیایی خراسان در قرن اول و دوم هجری تابعی از نظام اداری عصر ساسانی است و با شکل گیری سلسله های طاهریان و سامانیان در این ایالت، تحولاتی متناسب با شرایط سیاسی و اداری جدید در خراسان روی می دهد که عمده ی آن، تغییر نظام اداری و استقلال ماوراء النهر از خراسان است. این پژوهش به روش تحقیق تاریخی انجام گرفته است و در صدد نشان دادن تحولات حدود جغرافیایی خراسان و دلایل آن است.
کلیدواژگان: خراسان، نظام ارباع، تغییرات، حدود جغرافیایی، قرون نخستین -
صفحه 67خراسان در قدیم به سرزمین وسیعی در شرق فلات ایران که از سمت شرق کویر لوت تا کوه های هند واقع بودند، اطلاق می گردید و تمام بلاد ماوراءالنهر را در شمال شرقی به استثنای سیستان و قهستان در جنوب را شامل می شد. خراسان بزرگ شامل چهار ربع (نیشابور، مرو، هرات، بلخ) بوده که امروزه میان چهار کشور ایران، افغانستان، ترکمنستان و پاکستان تقسیم شده و فقط ربع نیشابور آن در قلمرو ایران قرار گرفته که تقریبا شامل خراسان شامل خراسان شمالی و رضوی می شود. استان خراسان جنوبی نیز منطبق با ایالت قهستان قدیم بوده است. ایالت قهستان قدیم اگرچه از نظر اداری و سیاسی مثل ایالت سیستان جزو خراسان بزگ محسوب می شده ولی جغرافی نویسان قدیم از آن به عنوان یک واحد جغرافیایی مستقل و متمایز از خراسان سخن گفته اند.
خلاصه آنکه خراسان قدیم و ایالت های همجوار آن یعنی سیستان و قهستان یکی از مراکز عمده سکونت و فعالیت در شرق ایران بوده که ردپای آن در سراسر تاریخ ایران در دوره باستانی و اسلامی دیده می شود. گستردگی خراسان بزرگ و همسایگی آن با مراکز تمدنی در شرق فلات ایران (هندوستان و چین) و شمال شرقی ایران (آسیای میانه، ماوراء النهر و روسیه) باعث شده که این ایالت به یکی از کانون های اصلی ارتباطی میان کشورها و تمدن های مختلف در طول تاریخ تبدیل شود.
کلیدواژگان: خراسان بزرگ، نظام شهری، جغرافیایی تاریخی خراسان، شهرهای خراسان -
صفحه 91هیاطله (هپتالیان)، شاخه ای از هون ها بودند که در اوایل سده ی پنجم میلادی، در مرزهای خراسان در شمال شرقی شاهنشاهی ساسانی پدیدار شدند. یک قرن بعد، اقتدار آنان به اوج رسید و تهاجم آنها به مرزهای ساسانی در خراسان شدت یافت و بسیاری از شهرهای آن را در اشغال خود در آوردند. «پیروز» شاهنشاه ساسانی، در سال 484 میلادی در جنگ با آنان کشته شد و این قوم در دوره ی قباد در ایران نفوذ کردند.در زمان خسرو انوشیروان، با اضمحلال اقتدار هیاطله، خراسان بزرگ در تقسیمات اداره- کشوری ساسانیان، جایگاه مهمی یافت و به یکی از چهار بخش اصلی کشور تبدیل شد. در این پژوهش، سعی شده به نقش این قوم در ناآرامی های حکومت ساسانی و مرزهای خراسان پرداخته شود.
کلیدواژگان: هیاطله، هون ها، ساسانیان، خراسان بزرگ -
صفحه 113«خراسان»، سرزمین کهن و مهد تمدنهایی است که هر یک از آنها افتخاری برای تاریخ بشر محسوب می شود. این سرزمین از هنگامی که تاریخ به یاد دارد تا عصر حاضر، فراز و نشیب های بسیار به خود دیده؛ اما به گونه ای شگفت در برابر رویدادهای سهمگین بر پای ایستاده و بالیده است. در اعصار گذشه، آبادی های کوچک و بزرگ این سرزمین بستر زایش و رویش اسطوره ها بوده اندو آثار برجای مانده در جای جای این سرزمین پهناور از تاریخ و فرهنگ مردم و سرزمینی سخن می گوید که سهمی عظیمی در تمدن جهانی داشته اند.
از نظر جغرافیایی، خراسان در منطقه واقع بود که ایران و کشورهای مدیترانه ای شرقی را با هند از یک سو و ماوراء النهر، ترکستان و چین را از دیگر سو، ارتباط می داد و بنابراین، هم معبر تجارت بود و هم گذرگاه لشکرکشی ها و تهاجمات. بدین دلایل نقشه ی مردم شناسی این سرزمین پیچیده شده و این منطقه ملل و اقوام مختلف را با زبان، مذهب و رسم و رواج جداگانه در کنار یکدیگر جای داده است.
گرچه به یقین نمی توان محدوده ی مرزهای خراسان آن روزگار را مشخص کرد، اما شاید با معیار قرار دادن نظریه ای که از سوی نویسندگان و مورخانی چون اصطخرانی، ابن حوقل و مقدسی، مرزهای شمالی خراسان را به ماوراء النهر محدود نموده اند و سرزمینهای جنوب منطقه ی جیحون را خراسان نامیده اند، شاید بتوان محدوده ی تقریبی خراسان بزرگ را معین نمود.
طبق معیار انتخاب شده ی محدوده ی خراسان بزرگ می بایست شامل: بدخشان، سمنگان، بلخ، جوزجان، غور، بامیان، و هرات در افغانستان کنونی و استانهای سه گانه ی خراسان در ایران تا ابتدای استان سمنان و از شمال غرب تا نواحی گرگان و ابتدای مازندران و در ترکمنستان شامل نواحی جنوبی آن مخصوصا شهر مرو بود.
کلیدواژگان: خراسان بزرگ، تشیع، شیعه، ماوراء النهر -
صفحه 133خاستگاه کرامت انسانی و حریم خصوصی به عنوان حق ذاتی اشخاص و یکی از اساسی ترین مصادیق حقوق بشر در عصر جدید، برگرفته از اهتمام به شان و منزلت انسانی و ارزش های مبتی بر انواع آزادی ها است. حریم خصوصی، از جمله حقوقی است که انسان ها به دلیل نیازهای شخصی از یک طرف به آن وابسته و از طرف دیگر به دلیل ضرورت زندگی جمعی، مکلف اند این حق را نسبت به دیگران به رسمیت بشناسند. در تعالیم روح بخش اسلامی نیز این اصل بعنوان یکی از مهمترین و اصلی ترین اصول پایه ای فقهی همواره مدنظر بوده است و در سیره پیامبر اسلام و معصومین بصورت عملی شاهد این مساله بوده ایم و هر یک از این بزرگواران به فراخور شرایط خاص زمانی به ترویج این مساله پرداخته اند که ما با توجه به موضوع این تحقیق جایگاه این اصول را در سیره حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام مورد توجه قرار داده ایم، از سوی دیگر نگارنده میکوشد تا به موضوع نقض حریم خصوصی افراد و هتک حیثیت آنها دراینترنت بپردازد؛ چه اینکه امروزه با گسترش ابزارهای اطلاع رسانی و اینترت، این حق به یکی از چالش انگیزترین مسائل حقوق بشر تبدیل شده است. ناشناس بودن کاربران و سهولت استفاده از آن، زمینه ی تعرض به حریم خصوصی افراد و هتک حرمت آنان را فراهم نموده و صاحب نظران و دولتمردان را در حمایت از حریم خصوصی افراد با مشکل روبه رو ساخته است. در ادامه، علاوه بر ارائه ی راهکار، به ذکر مصادیق هتک حرمت و اهتمام به آن در اسلام و سیره رضوی و قوانین مجازاتهای اسلامی، برای چنین جرایمی خواهیم پرداخت.
کلیدواژگان: حریم خصوصی، هتک حرمت، سیره رضوی، اینترنت
-
Page 9The great emperor founded by Taymur was divided after his death among his children. At this time, Khorasan and some other parts of Iran was given to Shahrokh Mirza between years 807 and 850. During this period, Heart found fame as the center of political, cultural and economical activities. Herat became a place where many merchants andpassengers from many parts of the world gathered and in every section of that, tall buildings gave a beautiful view to the city. After Herat, Mashhad was the second central city of Timurid reign. City which had started to progress and develop because of increase in Shias population and existence of Imam Reza (PBUH)’s shrine and beautiful buildings of Timurid period. And so with supports from Shahrokh and Goharshad, and also important persons of Timurid reign, a big architecture method was centered in eastern parts of Iran. Goharshad Agha, Known as Mahd Ulya, along with her spouse, Shahrokh, who had invested his time in military issues and establishing political affairs after Taymur’s death, had an important role in development of city and public and political affairs.Keywords: Goharshad, Herat, Mashhad, Temple, Mosque
-
Page 29Many Iranian migrations together with TURK-SELJUQ into ASIAMINOR that was highlighted with the great conquest of ALP-ARSALAN in MANZIKRET, elaborated with the MOGUL attacks since the 7th century. ROMANOS-SELJUQ regime foundation too soon propounded ANATOLIA as a new degree of power and safety at the same time as a heart of cultural movement that the expansion of Iranian elements was played up more than others. The main point in the present research is to reveal of how and how much the Khorasanian immigrants affected about Persian Culture Expansion in ASIA-MINOR. The author utilizes a historical manner along withdescriptive aspects to expose references and entropies and has tried to compare the research references with the master references and discourses if some differences appear. Next to collecting the names and modes of Khorasanain migrants from late 5th century to early 9th century moved to this region and led off, other researched items indicate that Iranian peoples have raised culture, custom, tradition and exhibit signs of science and art of the GREAT SELJUQ EMPIRE and have created a lot more. Among the shares to Khorasanain ROMANOS SELJUQ rulers and the proper situation between, a bed was made for Iranian culture to grow. The present research clarifies the truth of above items by drawing statistic charts from Persian publications in ASIA-MINOR as a sample of Iranian culture’s growth.Keywords: IMMIGRATION, ROMANOS SELJUQ, MANZIKRET, ASIAMINOR, CULTURE OF IRAN, KHORASANAIN
-
Page 55The important situation of Khorasan in first 5 Islamic centuries, invites the researcher of this subject to scrutiny concerning the actual model of Khorasan in the centuries aforementioned. Issues like: what changes have been applied to the geographical boundaries of Khorasan? And what were these changes affected by? These are the issues by which that this state has been affected by in this section. This paper tries to prove this point of view that geographical boundaries of Khorasan in the period just mentioned, is a function of official system and politicalconditions of this state and by changes to these variables, Khorasan’s boundaries will also incur modifications. If the researcher of Islamic history ignores these amendments, he/she will be misled to a false understanding of the events in the analysis of historical changes to Khorasan. Geographical boundaries of Khorasan in first and second Hijri centuries is a function of official system belonging to Sassanid reign and by formation of Taheri and Samani periods in this state, changes relevant to new political and official conditions in Khorasan will occur that mostimportant of them is the change to official system and independence of Transoxiana from Khorasan. This work has been carried out using historical investigation and intends to show modifications of geographical boundaries of Khorasan and their causes.Keywords: Khorasan, Arba system, changes (modifications), geographical boundaries, early centuries
-
Page 67In the past, a vast area of eastern Iranian Plateau, extending from Lut Desert to Indian mountains, was called Khorasan. The area included lands beyond Oxus River in the north-east but excluded Sistan and Qohestan inthe south. The greater Khorasan included four quarters (Nishapur, Merv, Herat, Balkh) which today are divided between Iran, Afghanistan, Turkmenistan and Tajikestan. Only Nishapur Quarter is left in the present expanse of Iran and geographically corresponds with Khorasan Razavi and Northern Khorasan Provinces. Southern Khorasan is consistent with Qohestan which although in the old days was officially part of Greater Khorasan but geographers considered it as an autonomous unit. In brief, the old Greater khorasan and neighboring provinces of Sistan andQohestan have been one of the most important settlements in Eastern Iran. Its traces can be seen in both ancient and Islamic periods. Great expanse of Khorasan and its vicinity to two large civilization centers, i.e. India and China in the east and Central Asia/Russia in the north-east made this land a major crossroad of people, trade and cultural exchange in history.Keywords: Greater Khorasan, Urban System, Historical Geography of Khorasan, Cities of Khorasan
-
Page 91Hayateleh (Heptalis), were a branch of Huns that emerged in the early 5th Hijri century in North east of Sassanid reign. One century later, their power reached the climax and their invasion to Sassanid boundaries in Khorasan got tenser and they brought many cities of them under their control. “Piruz”, Sassanid King, was killed in 484 in campaign with them and this tribe entered Iran in Ghobad period. In the period of Khosrow Anushirvan, by weakening of Hayatelah’s power, Great Khorasan found an important status in country-governing divisions and became one of four main parts of the country. In this research, efforts have been applied in investigation of this tribe’s role in anarchies within Sassanid reign and Khorasan’s boundaries.Keywords: Hayateleh, Huns, Sassanids, Great Khorasan
-
Page 113Khorasan is a famous an ancient territory and is familiar as the land for emergence of some shinning civilizations that are taken in account as honor for human being. This territory has experienced varicties of historically eras and events. Khorasan has located geographically within the district that is neighbored with Iran and eastern editerranean countries, from other side India, Turkistan, and china. Therefore, this region has been prone to challenges and wars and in path of business routs. Indeed, various races, nations are associated with territory of Khorasan. Although, it is difficult to distinguish real borders of this region, however, based on the notes proposed by some historians and authors including Estakhri, Ibn Hughal, and Moghaddasi, the Northern border of the great are limited to ransoxiana, and southern borders are ended to Oxus.Based on the selected criterion limits of the Great Khorasan must be included within Badkhshan, Samangan, Balkh, Juzjan, Gour, Bamiyan, and Harat in the Afghanistan and in other side between Iranian provinces Golestan, Semnan, and Mazandaran.Keywords: Great Korasan, Mavaraonnahr, Shiite
-
Page 133Origin of human dignity and privacy as an inherent right of individual and one of the most fundamental human rights in modern examples, are taken from the dedication to human dignity and values based on the kinds of freedoms. Privacy, including the human rights that humans depend it for personal needs and because of necessity for collective life, humans should recognize this right related to others. In the spirit of Islamic teachings, it is one of the most important and most basic principles of jurisprudence has always been considered And the Islam Prophetinfallible we have witnessed this as a practiceal matter and Each of these honorable and appropriate conditions have promoted this fact that we have paid attention to the study of this Hazrat Ali ibn Musa al-Reza principles. On the other hands, the author attempts to address the issue of privacy violation and disrespecting them in the Internet, whether today by expansion of the information and Internet tools, this is becamed the right one of the most challenging of human rights. User's anonymity and ease of use, provides invasion of privacy and defamation, and authorities in support of privacy are faced with the problem. In addition to offering solutions, we will address to mention instances of desecration and dedication to Islam and Muhammad Razavi and rules of Islamic punishments for such offenses.Keywords: Privacy, disrespection, Razavi Sire, Internet
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.